Πολλά ακούστηκαν για την ταινία του Κώστα Γαβρά «Ενήλικοι στο δωμάτιο», η οποία βασίζεται στο βιβλίο του πρώην υπουργού οικονομικών Γιάνη Βαρουφάκη, «Ανίκητοι Ηττημένοι». Η συγκεκριμένη ταινία προκάλεσε το μένος δεξιών σχολιαστών και δημοσιολόγων, αλλά και υποστηρικτών της σημερινής ηγεσίας του ΣΥΡΙΖΑ, και μάλιστα, πριν καν δουν την ταινία! Αυτό το γεγονός, δείχνει και το μίσος απέναντι, όχι μόνο στα πρόσωπα του Βαρουφάκη και του Γαβρά, αλλά και απέναντι σε κάθε τι που αμφισβητεί από τ’ αριστερά την κυρίαρχη καπιταλιστική πολιτική, και το οποίο, κατά τα μυθεύματά τους, πάντα θα αποτελεί μια απειλή ικανή να «ρίξει τη χώρα στα βράχια».
Ας έλθουμε όμως στα του φιλμ του Γαβρά. Σε αυτό παρουσιάζονται τα γεγονότα της περίφημης διαπραγμάτευσης με την Ευρωπαϊκή Ένωση και τους δανειστές από την εκλογή του ΣΥ.ΡΙΖ.Α. στην κυβέρνηση τον Γενάρη του 2015, έως και την «κωλοτούμπα» της ηγετικής ομάδας του ΣΥ.ΡΙΖ.Α. μετά το δημοψήφισμα του Ιούλη του 2015 και την παραίτηση του Γ. Βαρουφάκη από τη θέση του υπουργού. Το κύριο θέμα που αναδεικνύει είναι η ακραία αντιδραστική στάση των θεσμών της Ευρωπαϊκής Ένωσης, του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου και των οργάνων που τους περιβάλλουν κατά τη φάση της διαπραγμάτευσης με την τότε κυβέρνηση.
Έτσι, βλέπουμε την εμμονή του Βόλφγκανγκ Σόιμπλε, του Γερούν Ντάισελμπλουμ, της τρόικα, αλλά και των υπουργών οικονομικών άλλων χωρών της Ευρωζώνης, να εκδηλώνουν μία υποτιμητική συμπεριφορά σε βάρος του ίδιου του λαού της χώρας μας, εκφράζοντας την αδιάλλακτη ταξική ταύτισή τους με το καταστροφικό για τις λαϊκές μάζες μνημονιακό πρόγραμμα που εφαρμοζόταν έως τότε. Από την άλλη πλευρά, γινόμαστε θεατές της καταδικασμένης εκ των προτέρων απόπειρας του Γιάνη Βαρουφάκη να «πείσει» τους δανειστές πως το ελληνικό κρατικό χρέος είναι «μη βιώσιμο» με σκοπό να συμφωνήσουν στην αναδιάρθρωσή του και στο τέλος της λιτότητας, μιας απόπειρας που προκάλεσε μια προσβλητική και επιθετική στάση από τους εκπροσώπους του Eurogroup. Στην ταινία μάλιστα, παρουσιάζεται ένας Βαρουφάκης «έτοιμος για όλα» και προετοιμασμένος – μέσω ενός «Plan B» – ακόμη και για την περίπτωση ενός Grexit, σε αντιδιαστολή με έναν Αλέξη Τσίπρα άτολμο και «αμήχανο», ο οποίος και τελικά υποχωρεί στις πιέσεις των δανειστών, συνθηκολογώντας τελικά και υπογράφοντας το 3ο μνημονιακό πρόγραμμα.
Αυτό που πάνω απ’ όλα βλέπουμε στην ταινία είναι ό,τι διαπιστώθηκε και στην πραγματικότητα: το γκρέμισμα της αυταπάτης του συνόλου της τότε κυβέρνησης ότι μέσα από διαπραγμάτευση και χωρίς «περιττές», επαναστατικές-«μονομερείς» ενέργειες ενάντια στους δανειστές ήταν δυνατό να καταργηθούν τα Μνημόνια και να υπάρξει κάποια «ελάφρυνση» του χρέους και του ίδιου του εργαζόμενου λαού.
Δεν πρέπει να ξεχνάει κανείς ότι η ταινία έχει φτιαχτεί βάσει του βιβλίου του Γιάνη Βαρουφάκη και με τη σκηνοθετική (και αναπόφευκτα και πολιτική) άποψη του Κώστα Γαβρά. Αποτελεί δηλαδή μία αποτύπωση των γεγονότων από τη σκοπιά του πρώην υπουργού οικονομικών και του αναμφίβολα, εγνωσμένης αξίας και πολιτικά προοδευτικού αυτού σκηνοθέτη. Όμως, όπως και το βιβλίο του Βαρουφάκη, παρά τις πολιτικές, σοσιαλδημοκρατικού χαρακτήρα αυταπάτες που σε βασικά ζητήματα εκείνος υπερασπίζει, αποτελεί αντικειμενικά ένα εξαιρετικά χρήσιμο εργαλείο κατανόησης της σημερινής ελληνικής και διεθνούς πραγματικότητας. Διότι εκθέτει ξεκάθαρα τη βαθιά αντιδραστική φύση των θεσμών της Ευρωπαϊκής Ένωσης και γενικότερα των καπιταλιστικών-ιμπεριαλιστικών θεσμών, την ταύτισή τους με τις νεοφιλελεύθερες πολιτικές, όχι από ιδεολογία, αλλά εξαιτίας της φύσης του βάρβαρου κοινωνικοοικονομικού συστήματος που υπερασπίζουν.
Μέσα από τα παραπάνω, συνειδητοποιούμε γενικότερα το αδιέξοδο της πρώτης κυβέρνησης ΣΥ.ΡΙΖ.Α. (συμπεριλαμβανομένου του Γιάνη Βαρουφάκη), η οποία προσπάθησε να διαχειριστεί «προοδευτικά» τον σάπιο ελληνικό καπιταλισμό αντί, στηριγμένη στην κινητοποίηση του εργαζόμενου λαού και της νεολαίας να συγκρουστεί μαζί του, πετώντας στα σκουπίδια τα μνημόνιά του και το ληστρικό κρατικό χρέος. Το κεντρικό μήνυμα από τα γεγονότα που περιγράφονται στην ταινία, αλλά και ιδιαίτερα στο ίδιο το βιβλίο του Βαρουφάκη, αντικειμενικά και ανεξάρτητα από τη συγκεκριμένη πολιτική και ιδεολογική άποψη του συγγραφέα και του σκηνοθέτη, είναι πως ο καπιταλισμός δεν γίνεται πιο «ανθρώπινος», λόγω της ίδιας του της εκμεταλλευτικής, βάρβαρης φύσης. Καμία απόπειρα διαχείρισής του, όσο καλές προθέσεις και αν τη συνοδεύουν (όπως αυτές του Γ. Βαρουφάκη, που δεν έχουμε κανέναν λόγο να αμφισβητήσουμε) δεν μπορεί να έχει αποτέλεσμα. Λύση στη βαθιά και διαρκή οικονομική και κοινωνική κρίση μπορεί μόνο να δώσει ένα επαναστατικό πρόγραμμα που να έχει ως στόχο το σοσιαλισμό, χωρίς «μεσοβέζικες» λύσεις.
Γρηγόρης Καραγιαννίδης
