Το Σάββατο 9 Ιουλίου, δεκάδες χιλιάδες απλοί κάτοικοι της Σρι Λάνκα ξεπέρασαν το χάος των μέσων μαζικής μεταφοράς για να φτάσουν στην πρωτεύουσα, Κολόμπο. Τα οδοφράγματα της αστυνομίας παραμερίστηκαν σαν σπιρτόξυλα και οι μάζες στάθηκαν μπροστά στα σκαλιά της επίσημης κατοικίας του προέδρου. Και μετά, πήγαν μπροστά. Οι μάζες, στην πλημμυρίδα του «αραγκαλάγια» (αγώνα) τους ξεχείλισαν ξαφνικά τα ασφαλή κανάλια που είχε στήσει η άρχουσα τάξη για να τις κρατήσει μακριά από την πολιτική. Μέσα σε λίγα λεπτά χιλιάδες άνθρωποι είχαν καταλάβει την προεδρική κατοικία. Μέσα σε λίγες ώρες, ο κρυμμένος πρόεδρος αναγκάστηκε να ονομάσει την ημερομηνία της παραίτησής του.
Τρεις μήνες αφότου ξέσπασαν αυθόρμητες διαδηλώσεις απαιτώντας την πτώση του προέδρου και ακριβώς δύο μήνες μετά την εκδίωξη του αδελφού του και πρώην πρωθυπουργού Μαχίντα Ρατζαπάκσα από τις μάζες, ο αγώνας βρίσκεται στο κατώφλι της επίτευξης του κύριου διακηρυγμένου του στόχου: την εκδίωξη του μισητού προέδρου Γκότα Ρατζαπάκσα.
Αυτή είναι μια τρομερή νίκη που έδειξε στις μάζες την απέραντη δύναμή τους – όχι μόνο στη Σρι Λάνκα, αλλά σε ολόκληρο τον πλανήτη. Τώρα, η άρχουσα τάξη παλεύει για να δημιουργήσει μια κυβέρνηση «εθνικής ενότητας» ώστε να αντικαταστήσει τη δυναστεία των Ρατζαπάκσα. Στόχος της θα είναι να χρησιμοποιήσει χαμογελαστά πρόσωπα για να εξαπατήσει τις μάζες και να τους κλέψει τη νίκη. Γρήγορα θα τεθεί το ερώτημα: με τον Γκότα να έχει φύγει, ποιος θα είναι ο επόμενος στόχος για το αραγκαλάγια;
Μήνες αγώνα
Τους τελευταίους μήνες, η Σρι Λάνκα γνώρισε μια τρομακτική οικονομική κατάρρευση. Ο συνδυασμός της κρίσης του καπιταλισμού που ξέσπασε με την πανδημία και η ανόητη κακοδιαχείριση της αλαζονικής κλίκας των Ρατζαπάκσα έχει βυθίσει το έθνος στο χάος.
Τα συναλλαγματικά αποθέματα της χώρας έχουν σχεδόν εξατμιστεί. Χωρίς μετρητά για την εισαγωγή βασικών αγαθών, η Σρι Λάνκα έχει ξεμείνει από καύσιμα για τη λειτουργία γεννητριών, επιπρόσθετα στις ελλείψεις σε λάδι μαγειρέματος, βρεφικό γάλα, ακόμη και βασικά φάρμακα και χαρτί. Στον θερμό καλοκαιρινό καιρό, τα μακρά μπλακ άουτ έγιναν ο κανόνας. Ο πληθωρισμός είναι επίσημα πάνω από 50%, αλλά για τα πιο βασικά αγαθά είναι πολύ, πολύ υψηλότερος.
Τα αφόρητα βάσανα των μαζών ήταν αυτό που οδήγησε στην αυθόρμητη έκρηξη οργής στα τέλη Μαρτίου, απαιτώντας την απομάκρυνση του Γκότα και ολόκληρης της δυναστείας των Ρατζαπάκσα από την εξουσία. Τον Απρίλιο, ο αγώνας κλιμακώθηκε στη μόνιμη κατάληψη του Γκάλε Φέις Γκριν, απέναντι από το γραφείο και την επίσημη κατοικία του προέδρου. Για έναν ολόκληρο μήνα ο κόσμος κατέλαβε ειρηνικά το πράσινο έξω από την προεδρική κατοικία, χωρίς να πετύχει τους στόχους του. Και στη συνέχεια, στις 9 Μαΐου, έναν μήνα αγώνα που είχε επέλθει η κούραση των μαζών, ο πρωθυπουργός Μαχίντα Ρατζαπάκσα προσπάθησε να χρησιμοποιήσει συμμορίες για να διώξει τον κόσμο από τον δρόμο. Αλλά το μαστίγιο της αντεπανάστασης ώθησε την επανάσταση. Εκείνη την ημέρα, ο λαός πήρε το πρώτο σκαλπ ενός Ρατζαπάκσα καθώς ο Μαχίντα αναγκάστηκε να παραιτηθεί.
Αλλά αν ο Γκότα πίστευε ότι η θυσία του αδελφού του θα διευθετούσε την κατάσταση, έκανε σοβαρό λάθος. Έχουν περάσει δύο μήνες από τότε που ο Ρανίλ Βικρεμεσίνγκε ανέλαβε την κορυφαία θέση του υπουργικού συμβουλίου στη θέση του Μαχίντα Ρατζαπάκσα, και η κατάσταση των μαζών έχει γίνει ακόμα πιο δεινή.
Στα μέσα Μαΐου, η κυβέρνηση ανακοίνωσε ότι θα αθετήσει το χρέος της. Παρά τη μία αύξηση των τιμών μετά την άλλη, τον Ιούνιο, η κυβέρνηση ανακοίνωσε ότι η χώρα ουσιαστικά είχε ξεμείνει από καύσιμα. Οι πωλήσεις καυσίμων για όλα εκτός από τα οχήματα έκτακτης ανάγκης απαγορεύτηκαν. Για να φάνε οι άνθρωποι πρέπει να δουλέψουν. Αλλά πώς μπορούν οι άνθρωποι να εργαστούν χωρίς να μπορούν να οδηγήσουν προς τη δουλειά τους; Για πολλούς, αυτή η απαγόρευση ήταν απαίτηση για να λιμοκτονήσουν.
Η παραμικρή φήμη ότι επρόκειτο να παραδοθούν καύσιμα σε πρατήριο βενζίνης οδηγούσε σε ουρές χιλιομέτρων. Η ουρά για μια μέρα ή ακόμα και για αρκετές ημέρες έγινε ο κανόνας. Αυτές οι ουρές έχουν γίνει συγκεκριμένες τοποθεσίες αυθόρμητων εκρήξεων θυμού και συγκρούσεων μεταξύ στρατού και λαού τον τελευταίο μήνα.
Ο λαός έφτανε κατά χιλιάδες
Αν και οι μόνιμα εγκατεστημένες διαμαρτυρίες είχαν συρρικνωθεί, ήταν αναπόφευκτο ότι η οργή που σιγόβραζε στην κοινωνία κάποια στιγμή θα έφτανε στο σημείο βρασμού. Ο κόσμος απλά δεν μπορούσε να συνεχίσει να ζει όπως πριν. Στις 9 Ιουλίου, έφτασε σε σημείο βρασμού με την τεράστια διαδήλωση στο Κολόμπο.
Δεκάδες χιλιάδες άνθρωποι αγνόησαν την τελευταία απαγόρευση κυκλοφορίας του Γκότα για να κατέβουν στην πρωτεύουσα. Ξεπέρασαν σοβαρές δυσκολίες μετακίνησης για να φτάσουν στο Κολόμπο με κάθε απαραίτητο μέσο: με ποδήλατο· στο πίσω μέρος των φορτηγών καυσίμων· ή προσκολλημένοι στο εξωτερικό των τρένων (ένα όλο και πιο κοινό θέαμα καθώς τα μέσα μαζικής μεταφοράς κατακλύζονται λόγω απουσίας καυσίμων). Υπήρχαν χαρούμενες σκηνές καθώς τα τρένα περνούσαν το ένα το άλλο, το καθένα φορτωμένο με χιλιάδες άνδρες και γυναίκες, κυματίζοντας σημαίες, όλοι κατευθυνόμενοι προς το Κολόμπο.
Χιλιάδες άλλοι που δεν κατάφεραν να κάνουν το ταξίδι στο Κολόμπο διαμαρτυρήθηκαν σε πόλεις σε όλη τη χώρα, από την Κάντι και την Κοταγκάλα στην κεντρική επαρχία, την Κουρουνεγκάλα στη βορειοδυτική επαρχία, τη Τζάφνα στη βόρεια επαρχία που αποτελείται κατά πλειοψηφία από τους Ταμίλ.
Ενώ οι διαδηλώσεις αντιμετωπίστηκαν με δακρυγόνα, κανόνια νερού και άγριες επιθέσεις από τις δυνάμεις ασφαλείας – ιδιαίτερα του μισητού STF που πραγματοποίησε μια βάναυση επίθεση εναντίον μιας ομάδας δημοσιογράφων – αλλού ήταν σαφές ότι η διάθεση θυμού είχε μολύνει ακόμη και ορισμένα τμήματα της αστυνομίας και του στρατού. Σε μια τοποθεσία, ένας αστυνομικός καταγράφηκε να πετάει το κράνος του και να παίρνει το μέρος των διαδηλωτών που φώναζαν συνθήματα, ενώ αλλού μια ομάδα στρατιωτών εθεάθη να βαδίζει μέσα από ένα χαρούμενο πλήθος με σημαίες να κυματίζουν από πάνω τους.
Δραματικά γεγονότα
Αυτές οι σκηνές ήταν το προοίμιο των δραματικών γεγονότων όταν οι μάζες εισέβαλαν στην προεδρική κατοικία το απόγευμα του Σαββάτου. Σε κάθε επανάσταση, φτάνει ένα σημείο όπου οι μάζες χάνουν τον φόβο τους. Έχοντας ξεπεράσει γενναία την ταπείνωση, και τις σφαίρες, τα ρόπαλα και τα δακρυγόνα του καθεστώτος, στάθηκαν τώρα στο κατώφλι του κτιρίου που τους απαγόρευαν να μπουν. Σαν ένα ισχυρό κύμα εισέβαλαν στην προεδρική κατοικία.
Μετά από μια περίοδο χαράς και εκφοράς συνθημάτων, οι μάζες κοίταξαν γύρω τους και βρέθηκαν μέσα στην πολυτέλεια. Ένας προφανώς εν υπηρεσία αστυνομικός κάθισε στο πιάνο του προέδρου για να παίξει μια μελωδία. Στην ανοιχτή αυλή, δεκάδες διαδηλωτές δροσίστηκαν στην ιδιωτική πισίνα του προέδρου.
Άλλοι πηδούσαν εναλλάξ στο πολυτελές κρεβάτι στο οποίο υποτίθεται ότι κοιμόταν ο πρόεδρος μέχρι πολύ πρόσφατα. Στο γκαράζ, ο κόσμος βρήκε έναν ολόκληρο στόλο από πολυτελή αυτοκίνητα – όλα φυσικά, με ντεπόζιτα γεμάτα με βενζίνη που απαγορευόταν να αγοράσουν οι μάζες ακόμη και σε εκβιαστικές τιμές. Σε ένα δωμάτιο, οι άνθρωποι βρήκαν ακόμη και στοίβες πολλών δεκάδων εκατομμυρίων ρουπιών, τις οποίες ο Γκότα υποτίθεται ότι είχε αφήσει πίσω του καθώς έφυγε βιαστικά μακριά από τον λαό!
Εν τω μεταξύ, δεκάδες απλοί πολίτες έπαιρναν εναλλάξ τη δική τους φωτογραφία στη θέση που καθόταν ο Γκότα. Ο ίδιος ο Γκότα δεν φαινόταν πουθενά, αν και κυκλοφόρησαν φήμες για απόπειρα φυγής του από τη χώρα.
Πάνω στο δρόμο, ένα άλλο μεγάλο πλήθος εισέβαλε στην επίσημη κατοικία Τεμπλ Τρις του πρωθυπουργού Ρανίλ Βικρεμεσίνγκε, ενώ η δική του ιδιωτική κατοικία κάηκε υπό περίεργες συνθήκες λίγες ώρες αργότερα.
Σε κατάσταση πανικού, οι ηγέτες όλων των κομμάτων – από το κυβερνών SLPP μέχρι τα κόμματα της αντιπολίτευσης, συμπεριλαμβανομένου του SJB – συγκεντρώθηκαν για να επιλύσουν την κρίση. Κατόπιν εντολής τους, ο πρωθυπουργός Ρανίλ Βικρεμεσίνγκε προσφέρθηκε να υποβάλει την παραίτησή του υπέρ μιας «κυβέρνησης όλων των κομμάτων». Το βράδυ, ο ίδιος ο Γκότα υποσχέθηκε ότι θα έχει παραιτηθεί μέχρι την Τετάρτη 13 Ιουλίου.
Εκείνο το βράδυ, έξω από το κατεχόμενο κτίριο Τεμπλ Τρις, οι μάζες τραγούδησαν το «Bella Ciao» – το τραγούδι του ιταλικού αντιφασιστικού παρτιζανικού κινήματος της δεκαετίας του 1940, που σήμερα αναβιώνει ως τραγούδι εξέγερσης σε όλο τον κόσμο.
«Εθνική ενότητα»
Αυτή είναι ξεκάθαρα μια τεράστια νίκη για τις μάζες που παλεύουν. Αλλά αν ο Γκότα παραιτηθεί όντως αύριο όπως έχει υποσχεθεί, αυτό θέτει μόνο νέα ερωτήματα για τον αραγκαλάγια: το πρώτο από τα οποία είναι ποιος ή τι θα τον αντικαταστήσει; Τώρα διεξάγονται συζητήσεις μεταξύ των πολιτικών για αυτό ακριβώς το ζήτημα. Το όνομα του προέδρου του κοινοβουλίου έχει σβήσει για τη θέση του προσωρινού προέδρου, όπως και αυτό του αρχηγού της αξιωματικής αντιπολίτευσης, Σατζίθ Πρεμαντάσα του SJB.
Μερικοί από το κίνημα, όπως ο Δικηγορικός Σύλλογος, προσπάθησαν να σπείρουν αυταπάτες για μια κυβέρνηση «εθνικής ενότητας» ώστε να γεφυρώσει την κρίση: να μεταρρυθμίσει το σύνταγμα· να διαπραγματευτεί μια διάσωση από το ΔΝΤ· και να προετοιμάσει νέες εκλογές.
Αλλά όποιον και να επιλέξει το κοινοβούλιο, με βάση το καπιταλιστικό σύστημα με το οποίο όλα τα κόμματα του κοινοβουλίου είναι στενά συνδεδεμένα, η κρίση στη Σρι Λάνκα θα βαθύνει. Οι μάζες έχουν δείξει έναν υγιή σκεπτικισμό σε όλα τα κόμματα από την αρχή του αραγκαλάγια. Από την αρχή τέθηκε το σύνθημα «Go Home 225» – δηλαδή πηγαίνετε στο σπίτι σας και οι 225 βουλευτές του κοινοβουλίου, οι οποίοι θεωρούνται από την πλειοψηφία του λαού το ίδιο σάπιοι με την κυβερνητική κλίκα.
Η κρίση που διαπερνά τη Σρι Λάνκα είναι ουσιαστικά μια καπιταλιστική κρίση. Και μακριά από το να υποχωρεί, γίνεται όλο και πιο βαθιά. Δύο χρόνια μετά τη σοβαρότερη κρίση στην ιστορία του καπιταλισμού, ο κόσμος οδεύει ξανά προς μια βαθιά ύφεση. Σε συνδυασμό με τον σπειροειδή πληθωρισμό, ο οποίος μεγαλώνει το βάρος του χρέους για τους φτωχούς και τις λεγόμενες «αναδυόμενες» οικονομίες, μια νέα κατάρρευση των εξαγωγών θα επιδεινώσει ακόμη περισσότερο την εξάντληση των αποθεμάτων ξένου συναλλάγματος. Και αυτό δεν θα γίνει σε μία ή δύο χώρες, αλλά σε ολόκληρα τμήματα του πλανήτη.
Όπως εξήγησε ένας αναλυτής στους Financial Times:
«Η Σρι Λάνκα αυτή τη στιγμή διαμορφώνεται ως ο καταλύτης για αυτό που θα μπορούσε να εξελιχθεί σε παγκόσμια κρίση μεγάλου αριθμού αναπτυσσόμενων χωρών που πλήττονται από πολλά χρέη, που δεν μπορούν να αποπληρώσουν αυτό το χρέος…».
Χώρες τόσο απομακρυσμένες όπως η Αργεντινή και το Ελ Σαλβαδόρ, η Αίγυπτος και η Γκάνα, το Πακιστάν και το Λάος αντιμετωπίζουν πιθανή χρεοκοπία. Το Bloomberg έχει προειδοποιήσει ότι «μια χιονοστιβάδα χρεοκοπιών ιστορικών διαστάσεων πλησιάζει για τις αναδυόμενες αγορές» και κατονόμασε 19 χώρες όπου οι αποδόσεις των κρατικών ομολόγων ξεπερνούν το 10%, ένδειξη ότι αυτές οι χώρες βρίσκονται σε μια βαθιά κρίση χρέους.
Αυτές οι χώρες φιλοξενούν 900 εκατομμύρια ανθρώπους και οφείλουν συνολικά 237 δισεκατομμύρια δολάρια σε ξένους κατόχους ομολόγων, ή σχεδόν το ένα πέμπτο του χρέους των αναδυόμενων αγορών σε δολάρια, ευρώ ή γιεν. Αυτό αποτελεί μια εκρηκτική ύλη για τις αγορές χρέους που πρόκειται να σκάσει ακριβώς την ώρα που ο πλανήτης διολισθαίνει προς την ύφεση.
Το βάθεμα της κρίσης σε ολόκληρο τον κόσμο θα αναγκάσει τις μάζες να πάρουν τον δρόμο της επανάστασης στη μια χώρα μετά την άλλη. Οι μάζες της Σρι Λάνκα έχουν δώσει το παράδειγμα όσον αφορά τον τρόπο για αυτό τον αγώνα. Το παράδειγμά τους θα επαναληφθεί στη μία χώρα μετά την άλλη την επόμενη περίοδο. Αλλά παρότι ο Γκότα έφυγε, η άρχουσα τάξη της Σρι Λάνκα παραμένει στην εξουσία.
Μια κυβέρνηση «εθνικής ενότητας» θα κυβερνήσει σύμφωνα με τα συμφέροντά της. Θα συνεργαστεί αγαστά με το ΔΝΤ σε μια προσπάθεια να αποκαταστήσει την οικονομική ισορροπία σε βάρος της εργατικής και της μεσαίας τάξης. Από αυτή την κυβέρνηση, όλα τα κόμματα και οι θεσμοί του καπιταλισμού της Σρι Λάνκα θα βγουν εντελώς απαξιωμένα. Οι μάζες θα αναγκαστούν να δώσουν τον αραγκαλάγια τους στους δρόμους. Στην πορεία του αγώνα τους, μέσω των μερικών κατακτήσεων και οπισθοδρομήσεων, όλο και ευρύτερα στρώματα θα αρχίσουν να καταλήγουν στο συμπέρασμα ότι τα δεινά τους μπορούν να τερματιστούν μόνο με την ανατροπή του ίδιου του καπιταλισμού.
Αλλά για να το πετύχουν αυτό, οι μάζες των εργαζομένων στη Σρι Λάνκα χρειάζονται τη δική τους πολιτική φωνή, το δικό τους κόμμα που θα μπορεί να εξηγήσει ότι αυτό που απαιτείται είναι μια σοσιαλιστική επανάσταση. Ο πλούτος των πλουσίων θα πρέπει να απαλλοτριωθεί προς όφελος των εργαζομένων. Οι μάζες που κατέλαβαν το πολυτελές παλάτι του προέδρου έχουν δει ότι ο πλούτος είναι εκεί. Το πρόβλημα είναι ότι βρίσκεται σε λάθος χέρια.
Δημοσιεύθηκε στα αγγλικά στις 12 Ιουλίου στο www.marxist.com
