Εκλογές στη Γερμανία: Ένας πολιτικός σεισμός

Χανς-Γκερντ Έφινγκερ

Μετάφραση: Σοφία Παπακωνσταντίνου

Ως πολιτικός σεισμός μπορεί να χαρακτηριστεί το αποτέλεσμα των γερμανικών εκλογών που διενεργήθηκαν στις 24 Σεπτεμβρίου. Για πρώτη φορά στην μεταπολεμική περίοδο ένα ακροδεξιό κόμμα εκλέγεται στο Κοινοβούλιο. Την ίδια στιγμή τα κόμματα που δημιούργησαν την «Μεγάλη Συμμαχία» υπό την ηγεσία της Μέρκελ, υπέστησαν τεράστιες απώλειες.

Η αρχηγός του CDU και Καγκελάριος, κα Μέρκελ που βρίσκεται στην πρωθυπουργία εδώ και 12 χρόνια είναι πολύ πιθανό να κυβερνήσει για ακόμη μια τετραετία, ήλπιζε πως δεδομένης της σχετικής σταθερότητας του γερμανικού καπιταλισμού και τα χαμηλά ποσοστά ανεργίας, θα μπορούσε να επικρατήσει άνετα κερδίζοντας ποσοστό άνω του επιθυμητού 40%.

Πηγή: www.bundeswahlleiter.de

Οι Χριστιανοδημοκράτες και οι Σοσιαλιστές χάνουν τις περισσότερες ψήφους

Ωστόσο τα πράγματα δεν εξελίχθηκαν ως αναμενόταν, καθώς οι Χριστιανοδημοκράτες χάσανε εκατομμύρια ψήφους και κατέγραψαν απώλειες 8,5% – λαμβάνοντας συνολικά 33%, το δεύτερο χειρότερο εκλογικό αποτέλεσμα, μεταπολεμικά. Οι χαμένες ψήφοι διοχετεύτηκαν κυρίως στο ακροδεξιό κόμμα «Alternative für Deutschland» (AfD) και τους  Φιλελεύθερους (FDP). Η άρχουσα τάξη θα προτιμούσε μια συμμαχία των κλασσικών αστικών κομμάτων των Χριστιανοδημοκρατών και των Φιλελευθέρων αλλά λόγω της πτώσης των ποσοστών των δύο κομμάτων κάτι τέτοιο δεν φαίνεται πλέον εφικτό.

Οι Σοσιαλδημοκράτες υπέστησαν επίσης εκλογική ήττα ιστορικών διαστάσεων καθώς συγκέντρωσαν μόλις 20.5%, σημειώνοντας έτσι το χειρότερο εκλογικό αποτέλεσμα του SPD, συγκρίσιμο μόνο με τις εκλογές του 1932 και 1890! Όταν ο Σούλτς, πρώην πρόεδρος του Ευρωκοινοβουλίου, πήρε τα ηνία των Σοσιαλδημοκρατών τον περασμένο Ιανουάριο, πολλοί ήλπιζαν ότι θα στέψει το κόμμα πιο αριστερά και μακριά από τις αντεργατικές μεταρρυθμίσεις (1998 και 2005)του προκατόχου του Σρέντερ.

Τα αποτελέσματα της «μεταρρύθμισης» Σρέντερ ήταν η ελαστικοποίηση της αγοράς εργασίας και η επίθεση στα εργατικά δικαιώματα και τα δικαιώματα των ανέργων. Σήμερα, περίπου το ένα τέταρτο του εργατικού δυναμικού απασχολείται σε κάποιας μορφής ευέλικτη εργασία. Πολλοί από αυτούς αμείβονται με μισθούς κάτω του ορίου της φτώχειας και κάνουν παραπάνω από 1 δουλειά για να επιβιώσουν. Αρκετοί βασίζονται στα κοινωνικά επιδόματα και τις επιδοτήσεις ενοικίων. Στη βάση της ανέχειας και της ελαστικής εργασίας χτίστηκε το «γερμανικό οικονομικό θαύμα».

Υπάρχει μια μεγάλη διαφοροποίηση ανάμεσα σε εργαζόμενους με σχετικά σταθερή εργασία και του ολοένα αυξανόμενου αριθμού εργαζόμενων σε «ευέλικτες» μορφές εργασίας. Τα συσσίτια και οι εθελοντικές οργανώσεις αλληλεγγύης για τους φτωχούς ξεπηδούν σαν τα μανιτάρια σε όλη τη χώρα. Την ίδια στιγμή η κοινωνική πόλωση και η ψαλίδα ανάμεσα σε φτωχούς και πλούσιους ολοένα και αυξάνεται.

Ο Σουλτς τον περασμένο Φλεβάρη υποσχέθηκε ότι θα αναιρέσει πολλές αρνητικές συνέπειες της εργατικής νομοθεσίας του Σρέντερ, με αποτέλεσμα να εγγραφούν στο Σοσιαλδημοκρατικό Κόμμα (SPD) αρκετά νέα μέλη. Όμως ο Σούλτς παρά τις υποσχέσεις του, ποτέ δεν ήταν αριστερός σοσιαλδημοκράτης και υπό την πίεση της αστικής τάξης έριξε πολύ νερό στο κρασί του γεγονός που καταρράκωσε τη δημοτικότητά και απήχηση του κόμματος στο ευρύ κοινό. Για αυτό το λόγο το SPD πάτωσε και στις περιφερειακές εκλογές που προηγήθηκαν δίνοντας το στίγμα για την επερχόμενη βαριά ήττα που υπέστη στις εθνικές εκλογές του περασμένου μήνα.

Το SPD εξαναγκάζεται σε ρόλο αντιπολίτευσης.

Οι ηγέτες του SPD ήταν πανέτοιμοι να συνεχίσουν να είναι τα κοινοβουλευτικά στηρίγματα της Μέρκελ στην επόμενη κυβερνητική θητεία. Όμως αναγκάστηκαν να πατήσουν φρένο και να αποχωρήσουν από τον κυβερνητικό συνασπισμό, λαμβάνοντας το ρόλο της αξιωματικής αντιπολίτευσης. Αντιλήφθηκαν πανικόβλητοι ότι τους περιμένει η ίδια μοίρα που χτύπησε τα σοσιαλδημοκρατικά κόμματα της Ελλάδας, Γαλλίας, Ολλανδίας κλπ. Τα κόμματα αυτά καταστράφηκαν επειδή ακολούθησαν αντεργατικές πολιτικές. Η ανάληψη υπουργικών χαρτοφυλακίων από σοσιαλδημοκράτες στη κυβέρνηση Μέρκελ θα διέλυε σε αυτή τη φάση το SPD και αυτό ο Σούλτς το γνωρίζει πολύ καλά.  Επίσης οι ηγέτες του SPD δεν παραδειγματίζονται από το φαινόμενο Corbyn στην Μ. Βρεττανία και αρνούνται να κάνουν κριτική για τα λάθη της ηγεσίας, περιορίζοντας τη θέση τους σε ρόλο αντιπολίτευσης, ελπίζοντας πως έτσι θα επιτείνουν λίγο ακόμη την πολιτική τους καριέρα.

Το εθνικιστικό κόμμα AfD

Πολλοί αριστεροί ακτιβιστές και συνδικαλιστές σοκαρίστηκαν από την είσοδο του AFD στην Γερμανική Βουλή. Το υψηλό ποσοστό του 12,6% προήλθε κυρίως από την ανατολική Γερμανία όπου η αποβιομηχανοποίηση και η διάλυση της σχεδιασμένης παραγωγής έχει οδηγήσει πολλούς εργαζόμενους σε απόγνωση και απογοήτευση.

Το AfD χρησιμοποιώντας εθνικιστικά, ισλαμοφοβικά και αντιμεταναστευτικά συνθήματα κατάφερε να περάσει ως αντισυστημικό κόμμα με απήχηση κυρίως στα μικροαστικά και λούμπεν κοινωνικά στρώματα. Αρχικά είχε ιδρυθεί ως κόμμα ενάντια στο ευρώ με νεοφιλελεύθερη προσέγγιση. Με το AfD συντάχθηκαν γνωστοί αντιδραστικοί διανοούμενοι και καθηγητές όπως ο Lucke και ο Henkel, πρώην πρόεδρος του συνδέσμου γερμανών βιομηχάνων.

Όταν οι Henkel και Lucke εγκατέλειψαν το κόμμα, στράφηκε ακόμη πιο δεξιά σε πιο ρατσιστικά και εθνικιστικά στοιχεία. Εξ’ ου και η παρουσία του Αlexander Gauland, ηγετικού στελέχους του AfD που δήλωσε ότι «η Γερμανία πρέπει να είναι περήφανη για τους στρατιώτες της που πολέμησαν σε δύο παγκοσμίους πολέμους».

Υπάρχει μεγάλη πιθανότητα ενόψει του καλού εκλογικού αποτελέσματος κάποια στελέχη του κόμματος να εγκαταλείψουν το κόμμα στην προσπάθειά τους να σχηματίσουν κυβέρνηση με την Μέρκελ. Κυρίως τα φιλελεύθερα και πιο ήπια στοιχεία κινούνται στην κατεύθυνση δημιουργίας νέας κοινοβουλευτικής ομάδας που θα στηρίζει το  CDU/CSU στη Βουλή.

Ως εκ τούτου η Μέρκελ θα αναγκαστεί να σχηματίσει συμμαχία με του Φιλελεύθερους και τους Πράσινους, όμως η θέση της έχει χειροτερεύσει καθώς ο συνέταιρoς της στο CSU και Βαυαρός Υπουργός Horst Seehofer την πιέζει να στραφεί πιο δεξιά.

Το  CSU συστηματικά έχει την πρωτοκαθεδρία στην Βαυαρία από τη δεκαετία του 1950, όμως έλαβε ένα αποκαρδιωτικό ποσοστό στο κρατίδιο, 38.8%. Δεν θα είναι επομένως εύκολο για την Μέρκελ να συνεργαστεί με το FDP και τους Οικολόγους – Πράσινους  που έχουν φθαρεί από την συμμετοχή τους σε κυβερνήσεις συνεργασίας.

 DIE LINKE

Το DIE LINKE (Αριστερό Κόμμα) πέτυχε μέτρια άνοδο σε απόλυτους όρους, επιτυγχάνοντας το 9,2% των εθνικών ψήφων. Αλλά οι 4,3 εκατομμύρια ψήφοι που κέρδισε την Κυριακή αντανακλούν μόνο εν μέρει τις δυνατότητες που υπάρχουν για μια αριστερή εναλλακτική. Το 2009, το DIE LINKE είχε 5,1 εκατομμύρια ψήφους σε εθνικό επίπεδο.

Μια πιο προσεκτική εξέταση των τοπικών και περιφερειακών αποτελεσμάτων, όμως, αποκαλύπτει ότι το κόμμα είχε κακή επίδοση στα προπύργια του στην Ανατολική Γερμανία, όπου συμμετέχει σε τρεις τοπικές κυβερνήσεις μαζί με το SPD και τους Πράσινους και ως εκ τούτου θεωρείται ευρέως ως μέρος της κατεστημένου. Υπήρξε πολλή οργή για το κόμμα όταν οι τοπικές κυβερνήσεις και οι εκπρόσωποι του DIE LINKE, ενέκριναν την πολιτική ιδιωτικοποίησης αυτοκινητοδρόμων στις αρχές Ιουνίου και αυτό προκάλεσε σφοδρές συγκρούσεις στο συνέδριο του κόμματος.

Τελικά, δεν ήταν η δεξιά πτέρυγα του κόμματος στην ανατολική Γερμανία, που θα ενέκρινε σε κάθε περίπτωση έναν συνασπισμό με το SPD και τους Πράσινους σε εθνικό επίπεδο, αλλά τα πιο ριζοσπαστικά τμήματα του κόμματος στη δυτική Γερμανία που εξασφάλισε μια μικρή εκλογική αύξηση σώζοντας έτσι τη φήμη και το κύρος του κόμματος. Σημαντικά κέρδη είχε το DIE LINKE στις μεγαλύτερες αστικές περιοχές και σημείωσε διψήφια αποτελέσματα σε μεγάλες πόλεις όπως το Αμβούργο, τη Βρέμη, την Κολωνία και τη Φραγκφούρτη – ένα σημάδι ριζοσπαστικοποίησης προς τα αριστερά των πιο προχωρημένων τμημάτων της εργατικής τάξης. Αν και τα συνθήματα και οι αφίσες του κόμματος ήταν «χλιαρά» και δεν προέκριναν μια σαφή αντικαπιταλιστική εναλλακτική λύση, αυτή η αύξηση των ψήφων είναι ένδειξη της δυναμικής και της αναζήτησης μιας σαφούς εναλλακτικής για τους εργαζόμενους και τη νεολαία. Στην προεκλογική εκστρατεία χιλιάδες εργαζόμενοι και νεολαίοι προσχώρησαν στο κόμμα σε όλη την Γερμανία. Οι αυθόρμητες εκδηλώσεις διαμαρτυρίας ενάντια στην παρουσία του AfD στο Κοινοβούλιο θα γίνουν αφορμή για νέες εντάξεις τις προσεχείς ημέρες και εβδομάδες.

Οι διεργασίες στην Ευρώπη

Συνολικά, τα αποτελέσματα των εκλογών δείχνουν ότι η Γερμανία δεν μπορεί να ξεφύγει από τις πολιτικές διεργασίες που επηρεάζουν την υπόλοιπη Ευρώπη. Υπάρχει μια αυξανόμενη πόλωση και πολιτικός κατακερματισμός. Εξακολουθεί να φθίνει η παραδοσιακή στήριξη των δύο μεγάλων παραδοσιακών πολιτικών συνασπισμών, του CDU / CSU και του SPD, οι οποίοι στις «καλές παλιές ημέρες» της Ομοσπονδιακής Δημοκρατίας σημείωσαν συνήθως το 80 με 90% των ψήφων μεταξύ τους. Σήμερα έχουν συνολικό μερίδιο μόλις πάνω από 53%.

Η πρόοδος του ξενοφοβικού AfD προκάλεσε πολλή σύγχυση και αγανάκτηση μεταξύ των αγωνιστών και απλών ανθρώπων που θέλουν να πολεμήσουν την άκρα δεξιά. Ωστόσο, ο καλύτερος τρόπος για να γίνει αυτό είναι να συρρικνωθεί η κοινωνική απήχηση του AfD προωθώντας τον ταξικό αγώνα και εκθέτοντας έτσι τον εξαιρετικά αντιδραστικό χαρακτήρα αυτού του δεξιού κόμματος. Θα υπάρξουν πολλές ευκαιρίες για να γίνει αυτό. Θα υπάρξουν αναπόφευκτα κοινωνικές διεργασίες και αγώνες σχετικά με τους μισθούς, τις συνθήκες εργασίας και τις θέσεις εργασίας, καθώς και τις διαμαρτυρίες ενάντια στην έλλειψη οικονομικά προσιτής στέγης στις μεγάλες πόλεις, ενώ οι συντάξεις για εκατομμύρια συνταξιούχους προβλέπεται ότι θα περικοπούν απότομα.

Εάν το Die Linke επιθυμεί να διαδραματίσει οποιοδήποτε ρόλο υπό αυτές τις συνθήκες, θα το καταφέρει μόνο στρεφόμενο προς αριστερά και υιοθετώντας ένα τολμηρό επαναστατικό σοσιαλιστικό πρόγραμμα που θα έβρισκε μεγάλη υποστήριξη ανάμεσα στους νεολαίους και τους εργαζόμενους στη Γερμανία. Ο σοσιαλιστικός μετασχηματισμός της γερμανικής οικονομίας θα οδηγούσε αναπόφευκτα στη μεταμόρφωση ολόκληρης της Ευρώπης και του κόσμου.