Η κατάσταση στην Κούβα είναι σοβαρή. Την Κυριακή 11 Ιουλίου πραγματοποιήθηκαν διαμαρτυρίες σε διάφορες πόλεις και κωμοπόλεις της Κούβας, οι οποίες έτυχαν ευρείας κάλυψης στα διεθνή μέσα ενημέρωσης (πώς θα μπορούσε να γίνει διαφορετικά;). Από πού προέρχονται αυτές οι διαμαρτυρίες; Ποιος είναι ο χαρακτήρας τους; Πώς πρέπει εμείς, ως επαναστάτες, να τις αντιμετωπίσουμε;
Οι διαμαρτυρίες ξεκίνησαν στο Σαν Αντόνιο ντε Λος Μπάνος της επαρχίας Αρτεμίζα, 26 χλμ. νοτιοδυτικά της πρωτεύουσας Αβάνα. Το άμεσο κίνητρο για τις διαδηλώσεις, οι οποίες κατέβασαν εκατοντάδες ανθρώπους στους δρόμους του Σαν Αντόνιο, ήταν οι παρατεταμένες και συνεχείς διακοπές ρεύματος. Όμως, το γεγονός αυτό ήρθε να προστεθεί σε ήδη συσσωρευμένα προβλήματα που έχουν γίνει ιδιαίτερα σοβαρά από την αρχή της πανδημίας, εδώ και 16 μήνες: έλλειψη βασικών προϊόντων, έλλειψη φαρμάκων, πτώση της αγοραστικής δύναμης των μισθών. Σε όλα αυτά ήρθε να προστεθεί η απότομη επιδείνωση της πορείας της πανδημίας στη χώρα με την άφιξη των νέων, πολύ πιο μεταδοτικών μεταλλάξεων σε μια φάση που μόλις το 15-20% του πληθυσμού έχει εμβολιαστεί πλήρως, θέτοντας το σύστημα υγειονομικής περίθαλψης σε πολλές επαρχίες σε πολύ μεγάλη πίεση.
Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι η διαδήλωση στο Σαν Αντόνιο είχε μια γνήσια διάσταση (κάτι που ο ίδιος ο Πρόεδρος Ντιάζ-Κανέλ αργότερα αναγνώρισε) που ξεκίνησε από την πραγματική δυσκολία που αντιμετώπιζε ο λαός. Τα συνθήματα που έφεραν εκατοντάδες ανθρώπους στους δρόμους στο Σαν Αντόνιο ήταν «θέλουμε εμβόλια» και το αίτημα για λύση στα άμεσα προβλήματά τους που τέθηκαν στις τοπικές αρχές.
Αλλά θα ήμασταν τυφλοί αν δεν βλέπαμε ότι στις διαδηλώσεις συνέβαλε και ένας άλλος παράγοντας. Για μέρες υπήρξε μια έντονη εκστρατεία ενορχηστρωμένη από αντεπαναστατικά στοιχεία στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης με το σύνθημα #SOSCuba. Η εκστρατεία έχει δύο στόχους. Πρώτον, επιχειρεί να προκαλέσει μια κοινωνική εξέγερση με διαμαρτυρίες στους δρόμους, μέσω της διάδοσης υπερβολικών, μεροληπτικών ή άμεσα ψευδών πληροφοριών (για παράδειγμα σχετικά με την υγειονομική κατάσταση στο Ματάνζας, την περιοχή που πλήττεται περισσότερο από την πανδημία) και την αφηρημένη έκκληση για διαμαρτυρίες στους δρόμους. Δεύτερον, με τη δικαιολογία της κατάστασης έκτακτης ανάγκης για την υγεία (εν μέρει πραγματικής, εν μέρει υπερβολικής) προωθείται η ιδέα της αναγκαιότητας μιας «ανθρωπιστικής επέμβασης» από ξένες δυνάμεις για να «βοηθήσουν την Κούβα».
Η υποκρισία των προσωπικοτήτων (καλλιτέχνες, μουσικοί κ.λπ.) που προώθησαν την εκστρατεία είναι απίστευτη. Πού ήταν η εκστρατεία υπέρ μιας «διεθνούς επέμβασης» στη Βραζιλία, το Περού ή τον Ισημερινό – χώρες που είχαν ποσοστά θνησιμότητας από τον Covid 10, 20 ή 50 φορές υψηλότερα από αυτά της Κούβας;
Αυτή η υποκριτική εκστρατεία είναι μια σαφής προσπάθεια να δικαιολογηθεί μια ξένη ιμπεριαλιστική παρέμβαση ενάντια στην επανάσταση, υπό την κάλυψη της ανθρωπιστικής βοήθειας. Το έχουμε ξαναδεί το έργο στο παρελθόν, στη Λιβύη, στη Βενεζουέλα, στο Ιράκ. Γνωρίζουμε τι βρίσκεται πίσω από αυτές τις λεγόμενες «ανθρωπιστικές επεμβάσεις»: ο ιμπεριαλισμός. Πρόκειται για αδιανόητο κυνισμό. Οι ίδιες δυνάμεις που οργανώνουν και εφαρμόζουν τον αποκλεισμό της Κούβας, που την εμποδίζουν να διαπραγματεύεται στην παγκόσμια αγορά για την προμήθεια φαρμάκων και των πρώτων υλών για την παρασκευή τους, απαιτούν τώρα από την κουβανική κυβέρνηση να ανοίξει έναν «ανθρωπιστικό διάδρομο»!
Μια σοβαρή κατάσταση
Κατά τη διαμαρτυρία στο Σαν Αντόνιο ντε Λος Μπάνος, ορισμένοι έθεσαν το σύνθημα που συσπείρωσε την αντεπανάσταση τους τελευταίους μήνες: «Πατρίδα και Ζωή» («Patria y Vida», σε αντιδιαστολή με το σύνθημα της επανάστασης «πατρίδα ή θάνατος – θα κερδίσουμε»). Αλλά σύμφωνα με αναφορές από συντρόφους εκεί, δεν ήταν η πλειοψηφία: «Από χθες, έγινε ένα κάλεσμα σε μια ομάδα στο facebook, στην οποία η πλειοψηφία είναι γηγενείς (Ariguanabense), για να οργανωθεί μια διαμαρτυρία για τις διακοπές ρεύματος διάρκειας έως και 6 ωρών στην πόλη. Αυτό που ξεκίνησε ως κάτι μικρό, μεγάλωσε καθώς οι διαμαρτυρόμενοι κινούνταν προς τις κύριες αρτηρίες της πόλης. Ήταν μια πολύ ετερογενής μάζα όπου σίγουρα συνυπήρχαν διάφορες απόψεις και ιδεολογίες. Διαπίστωσα ότι κάποιοι προέβαλαν το σύνθημα «Πατρίδα και Ζωή», αλλά η πλειοψηφία, πιστεύω, απλά ακολουθούσε την πορεία.»
Πολύ γρήγορα, οι πληροφορίες σχετικά με τη διαμαρτυρία στο Σαν Αντόνιο ντε λος Μπάνος εξαπλώθηκαν από τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, παραμορφώθηκαν και διογκώθηκαν συστηματικά από αντεπαναστατικά στοιχεία που απαιτούσαν παρόμοιες διαμαρτυρίες σε άλλα μέρη της χώρας. Υπάρχουν πολλές φήμες σχετικά με την εξάπλωση των διαμαρτυριών, και όπως συμβαίνει συχνά, πολλές από αυτές είναι ψευδείς, αλλά φαίνεται ότι πράγματι διαδηλώσεις έγιναν σε αρκετές πόλεις σε ολόκληρο το νησί. Σε αυτές τις περιπτώσεις, η αντεπαναστατική πτέρυγα (όσον αφορά τα συνθήματα, τους ανθρώπους που καθοδηγούσαν, κ.λπ.), ήταν πολύ πιο κυρίαρχη σε σχέση με το Σαν Αντόνιο ντε Λος Μπάνος. Εκτός από το «Πατρίδα και Ζωή», φώναζαν «Κάτω η δικτατορία», «ελευθερία» και ούτω καθεξής.
Στο Καμαγκουέι, οι διαδηλωτές ήρθαν αντιμέτωποι με μια αστυνομική περιπολία και οι συγκρούσεις κατέληξαν στην ανατροπή ενός αστυνομικού οχήματος. Στο Μανζανίγιο, ένας σύντροφος ανέφερε ότι έφηβοι διαμαρτύρονταν στην οδό Μακέο, την κύρια οδική αρτηρία που οδηγεί στην άνω περιοχή του Μανζανίγιο, η οποία είχε μείνει χωρίς νερό για επτά ημέρες. Ο πρόεδρος του δημοτικού συμβουλίου κατέφθασε προσπαθώντας να ξεκινήσει διάλογο. Εκτοξεύτηκαν βρισιές και προσβολές εναντίον του, ενώ ακολούθησε πετροπόλεμος ανάμεσα σε ντόπιους επαναστάτες και τους διαδηλωτές.
Ένας άλλος σύντροφος περιέγραψε τα γεγονότα στη Σάντα Κλάρα, όπου δύο ομάδες με όχι περισσότερους από 200 ανθρώπους περικύκλωσαν το αστυνομικό τμήμα και προσπάθησαν να καταλάβουν τα γραφεία του Κομμουνιστικού Κόμματος. Μια άλλη ομάδα περίπου 400 ατόμων οργανώθηκε για να τους απωθήσει. Σύμφωνα με αυτήν την αναφορά, οι διαδηλωτές ήταν κυρίως πολύ νεαρά παιδιά και έφηβοι, αλλά και ουκ ολίγα περιθωριακά στοιχεία. Τα συνθήματα ήταν «κάτω ο κομμουνισμός», «κάτω ο Ντιάζ-Κανέλ» κλπ, αλλά πολλοί παρευρίσκονταν στη διαδήλωση χωρίς να φωνάζουν συνθήματα.
Από την πλευρά του, ο Λουίς Μανουέλ Οτέρο Αλκάνταρα (ΛΜΟΑ), μια από τις πιο εξέχουσες προσωπικότητες της αντεπανάστασης στο νησί, κάλεσε σε συγκέντρωση στο Μαλεσόν [μπροστά στη θάλασσα] στην Αβάνα. Το κάλεσμα επαναλήφθηκε από το σύνολο των αντιδραστικών μέσων ενημέρωσης στο Μαϊάμι και από τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, τα οποία είναι ευρέως διαδεδομένα στην Κούβα. Το απόγευμα, μια ομάδα από λιγότερα από 100 άτομα συγκεντρώθηκαν στο Μαλεσόν. Αργότερα, περισσότεροι άνθρωποι κατέβηκαν στη διαδήλωση σχηματίζοντας μια ομάδα αρκετών εκατοντάδων, στην οποία ήταν δύσκολο να γίνει διάκριση μεταξύ εκείνων που πράγματι διαδήλωναν και εκείνων που απλά παρακολουθούσαν για να δουν τι συμβαίνει. Η διαμαρτυρία κινήθηκε σε διάφορα μέρη της πόλης, το Καπιτώλιο, την πλατεία Επανάστασης κ.λπ. και μεγάλωσε σε ένα μεγάλο πλήθος ίσως χιλίων ανθρώπων.
Ένας σύντροφος περιέγραψε την κοινωνική σύνθεση της διαδήλωσης ως ποικιλόμορφη: «Υπήρχε κόσμος που προερχόταν από το λαό, αλλά και αστικά στοιχεία, πολλοί άνθρωποι του περιθωρίου, λούμπεν στοιχεία της πόλης και νέοι». Ο Πρόεδρος Ντιάζ-Κανέλ εμφανίστηκε στο Σαν Αντόνιο ντε Λος Μπάνος, από όπου έκανε δηλώσεις και αργότερα απευθύνθηκε στη χώρα σε τηλεοπτικό διάγγελμα, όπου κάλεσε τους επαναστάτες να βγουν στους δρόμους για να υπερασπιστούν την επανάσταση. Αυτό το κάλεσμα βρήκε ανταπόκριση σε διάφορα μέρη της χώρας, συμπεριλαμβανομένης της Αβάνας. Τα διεθνή μέσα ενημέρωσης προφανώς δεν είχαν ιδιαίτερο ενδιαφέρον να δείξουν αυτές τις κινητοποιήσεις που δεν ταίριαζαν με την εικόνα που ήθελαν να παρουσιάσουν. Για να δώσουμε μερικά παραδείγματα, στο βίντεο που αναρτήθηκε στο facebook παρουσιάζονται σκηνές από μια πορεία στο Μπελασκουάν.
Επίσης, πραγματοποιήθηκε μια συγκέντρωση επαναστατών μπροστά από το Μουσείο της Επανάστασης.
Αργότερα στην πλατεία 10ης Οκτωβρίου.
Θα μπορούσαν να δοθούν πολλά περισσότερα παραδείγματα. Υπήρξαν επίσης περιστατικά με αντιπαραθέσεις και πετροπόλεμο από μέρους των αντεπαναστατών. Ένας σύντροφος που ήταν σε ένα από τα συλλαλητήρια για την υπεράσπιση της επανάστασης ανέφερε: «Δέχτηκα επίθεση. Τώρα ξέρω επίσης πώς είναι να βλέπεις μια οργισμένη μάζα να περπατάει προς το μέρος σου. Φοβόμουν. Σχεδόν με λύντσαραν, έριξαν νερό, ρούμι και μου πέταξαν δύο πέτρες, αν και δεν με πέτυχαν. Βίωσα πολλές σκηνές βίας αρκετά κοντά μου.» Υπήρξαν αστυνομικές επεμβάσεις εναντίον των διαδηλωτών και επιλεκτικές συλλήψεις.
Είναι σαφές ότι ακόμη και σε μια πολύ δύσκολη κατάσταση δυσκολιών και ελλείψεων, η Κουβανική Επανάσταση εξακολουθεί να έχει μια ευρεία κοινωνική βάση υποστήριξης που, βλέποντας την επανάσταση να απειλείται, είναι έτοιμη να βγει στους δρόμους για να την υπερασπιστεί. Εκείνοι που βγήκαν για να υπερασπιστούν την επανάσταση έχουν υποστεί τις ίδιες συνθήκες με εκείνους που σήμερα διαμαρτύρονται εναντίον της, και πολλοί επίσης μπορεί να είναι επικριτικοί για την κυβερνητική διαχείριση, κάποιες από τις αποφάσεις της και τη γραφειοκρατία. Αλλά τη στιγμή της αλήθειας ξέρουν ότι πρέπει να βγουν για να υπερασπιστούν την επανάσταση.
Τι εκφράζουν αυτά τα γεγονότα;
Πρέπει να ειπωθεί ότι οι χθεσινές διαμαρτυρίες είναι σημαντικές. Πέρα από τις υπερβολές των ιμπεριαλιστικών μέσων ενημέρωσης, αυτές ήταν οι μεγαλύτερες εκφράσεις διαμαρτυρίας στην Κούβα από το maleconazo του 1994, και έρχονται σε μια εποχή βαθιάς οικονομικής κρίσης, στην οποία η ηγεσία της επανάστασης δεν έχει το ίδιο κύρος με εκείνη την εποχή.
Ποιες είναι οι αιτίες της οικονομικής και κοινωνικής κρίσης που αντιμετωπίζει σήμερα η Κούβα; Μια σειρά από ιστορικά προβλήματα συνδυάζονται με άλλα πιο πρόσφατα. Μεταξύ των πρώτων: το εμπάργκο, η απομόνωση της επανάστασης σε μια καθυστερημένη χώρα και η γραφειοκρατία.
Μεταξύ των δεύτερων: τα μέτρα που έλαβε ο Τραμπ για την περαιτέρω οικονομική ασφυξία της επανάστασης (πολιτικές που δεν έχουν αντιστραφεί από τον Μπάιντεν), και πάνω απ’ όλα ο αντίκτυπος της πανδημίας (και ο αντίκτυπός της στον τουρισμό, μια από τις κύριες πηγές εισοδήματος του σκληρού νομίσματος της Κούβας). Συζητήσαμε και τους δύο αυτούς παράγοντες σε ένα άρθρο τον Οκτώβριο του περασμένου έτους.
Στα παραπάνω πρέπει να προστεθεί ο αντίκτυπος των μέτρων που έλαβε η κουβανική κυβέρνηση τον Ιανουάριο ως απάντηση σε αυτήν την πολύ βαθιά οικονομική κρίση και επίσης, τις τελευταίες ημέρες, η ισχυρή αύξηση των κρουσμάτων Covid-19 λόγω της άφιξης νέων μεταλλάξεων.
Τα προβλήματα είναι σοβαρά – πολύ σοβαρά. Αλλά για να εξετάσουμε τη λύση τους, πρέπει να κατανοήσουμε τις αιτίες τους. Σημαντικότερος παράγοντας από όλους τους παραπάνω είναι σαφώς το εμπάργκο. Δεύτερος παράγοντας, η απολύτως άνιση σχέση μεταξύ της κουβανικής σχεδιασμένης οικονομίας και της παγκόσμιας καπιταλιστικής οικονομίας. Τρίτος, η πανδημία και οι οικονομικές και υγειονομικές επιπτώσεις της. Και τέλος, ο αντίκτυπος της γραφειοκρατικής διαχείρισης της οικονομίας όσον αφορά τη σπατάλη, την αναποτελεσματικότητα, την αδράνεια κ.λπ.
Βρισκόμενοι αντιμέτωποι με αυτήν την κατάσταση, ποια θέση πρέπει να πάρουμε ως επαναστάτες; Καταρχάς, πρέπει να εξηγηθεί με σαφήνεια ότι οι διαμαρτυρίες που κάλεσε ο (ΛΜΟΑ) και άλλα παρόμοια στοιχεία, είναι ανοιχτά αντεπαναστατικές, παρότι προσπαθούν να κεφαλαιοποιήσουν την αίσθηση δυσφορίας που επικρατεί λόγω των πολύ δύσκολων αντικειμενικών συνθηκών. Τα προβλήματα και οι δυσκολίες είναι απολύτως αληθινά. Αλλά οι διαμαρτυρίες, με τα συνθήματα «Πατρίδα και Ζωή» και «Κάτω η δικτατορία», είναι αντεπαναστατικές. Συμμετέχουν βέβαια και στοιχεία που βρίσκονται σε σύγχυση – δεν υπάρχει αμφιβολία. Όμως, εν μέσω σύγχυσης, είναι αναπόφευκτο εκείνοι που κυριαρχούν σε αυτές τις διαμαρτυρίες να είναι, από πολιτική άποψη, οι αντεπαναστάτες. Είναι οργανωμένοι, έχουν κίνητρα και έχουν σαφείς στόχους. Είναι επομένως απαραίτητο να αντιταχθούμε σε αυτούς και να υπερασπιστούμε την επανάσταση. Εάν αυτοί που προωθούν τις διαμαρτυρίες (και οι μέντορές τους στην Ουάσινγκτον) επιτύχουν το στόχο τους – την ανατροπή της επανάστασης – οι οικονομικές δυσκολίες και τα προβλήματα υγείας που υπέστη η κουβανική εργατική τάξη δεν θα επιλυθούν, αλλά αντίθετα, θα επιδεινωθούν. Αρκεί μόνο να κοιτάξουμε τη Βραζιλία του Μπολσονάρο ή τη γειτονική Αϊτή για να πειστούμε.
Στη σύγκρουση που ξεκινάει στην Κούβα, τασσόμαστε άνευ όρων υπέρ της υπεράσπισης της Κουβανικής Επανάστασης. Ήδη, όλοι οι gusanos στη Φλόριντα απαιτούν στρατιωτική επέμβαση στην Κούβα. Σε προχθεσινή συνέντευξη Τύπου, ο δήμαρχος του Μαϊάμι, ο κυβερνήτης της κομητείας του Μαϊάμι-Ντέιντ και ο Επίτροπος Τζο Καρόλο (ο πρώην δήμαρχος του Μαϊάμι), ζήτησαν από κοινού από τον Μπάιντεν να επέμβει στην Κούβα, «στο πλαίσιο του δόγματος Μονρό».
Όμως, η άνευ όρων υπεράσπιση της Κουβανικής Επανάστασης δεν σημαίνει ότι δεν ασκούμε κριτική. Στη συζήτηση σχετικά με τον πιο αποτελεσματικό τρόπο υπεράσπισης της Κουβανικής Επανάστασης, υπερασπίζουμε σαφώς μια ταξική και διεθνιστική προοπτική και υποστηρίζουμε την εργατική δημοκρατία.
Δεύτερον, πρέπει επίσης να δηλωθεί με σαφήνεια ότι οι μέθοδοι που χρησιμοποιεί η γραφειοκρατία για να αντιμετωπίσει τα προβλήματα της επανάστασης, είναι ανεπαρκείς και σε πολλές περιπτώσεις αντιπαραγωγικές (βλέπε για παράδειγμα την Οικονομική Αναδιοργάνωση). Τα φιλοκαπιταλιστικά μέτρα αποδυναμώνουν τον σχεδιασμό και την κρατική ιδιοκτησία, καθώς επίσης αυξάνουν την κοινωνική διαφοροποίηση και ενισχύουν τα καπιταλιστικά στοιχεία στο νησί. Αυτό δημιουργεί την κοινωνική βάση για αυτές τις διαμαρτυρίες. Η απουσία της εργατικής δημοκρατίας, εκτός από την αποδιοργάνωση της οικονομίας, τροφοδοτεί την αδράνεια, την αδιαφορία και την αναποτελεσματικότητα.
Οι μέθοδοι που χρησιμοποιεί η γραφειοκρατία ως απάντηση στις αντεπαναστατικές προκλήσεις είναι επίσης σε πολλές περιπτώσεις αντιπαραγωγικές. Η λογοκρισία, οι γραφειοκρατικοί περιορισμοί και η αυθαιρεσία δεν εξυπηρετούν το στόχο της υπεράσπισης της επανάστασης, όταν αυτό που απαιτείται είναι πολιτική συζήτηση, επαναστατικός ιδεολογικός επανεξοπλισμός, λογοδοσία και εργατική δημοκρατία.
Τα συνθήματά μας πρέπει να είναι:
• Υπερασπιστείτε την Κουβανική Επανάσταση!
• Κάτω το ιμπεριαλιστικό εμπάργκο – κάτω τα χέρια από την Κούβα!
• Όχι στην καπιταλιστική παλινόρθωση – Ναι μόνο σε περισσότερο σοσιαλισμό!
• Ενάντια στη γραφειοκρατία – Υπέρ της εργατικής δημοκρατίας και του εργατικού ελέγχου!
Χόρχε Μαρτίν
Μετάφραση από την ιστοσελίδα www.marxist.com: Άγγελος Ηρακλείδης
