Θεωρία - Ιστορία - Σελίδα 3

Το κείμενο που ακολουθεί είναι απόσπασμα από ένα παλιότερο άρθρο με τίτλο «Τα ψέμματα είναι αντικομμουνισμός» που γράφτηκε το 2007 από τον Σταμάτη Καραγιαννόπουλο και είχε δημοσιευθεί στην ιστοσελίδα μας ως απάντηση στο κείμενο του Κύριλλου Παπασταύρου, πρώην υπεύθυνου της Ιδεολογικής Επιτροπής της ΚΕ του ΚΚΕ και σημερινού μέλους του Πολιτικού του Γραφείου, με τίτλο «Το οπορτουνιστικό ρεύμα του Τροτσκισμού» και το οποίο είχε δημοσιευθεί το 2006 στο τεύχος 6 της «Κομμουνιστικής Επιθεώρησης». Το κείμενο του Παπασταύρου, εκτός άλλων διαστρεβλώσεων και ψευδών σχετικά με τις πραγματικές ιδέες του Τρότσκι και του Λένιν, περιείχε και όλες τις «παραδοσιακές» σταλινικές διαστρεβλώσεις των απόψεων των δύο αυτών μεγάλων κομμουνιστών ηγετών σχετικά με το σύνθημα των Ενωμένων Πολιτειών της Ευρώπης. Ο Κ. Παπασταύρου, στην προσπάθειά του να εκμαιεύσει από τα γραπτά του Λένιν αποσπάσματα που να τεκμηριώνουν την αποδοχή του σταλινικού εκτρώματος του «σοσιαλισμού σε μια χώρα», βασίζεται σε ένα ακόμα απόσπασμα παρμένο από ένα κείμενο του 1915, το νόημα του οποίου όμως διαστρεβλώνει προκλητικά. Γράφει περισπούδαστα: «Η κατ' αρχήν τοποθέτηση του Λένιν φυσικά βρίσκεται στο έργο του “Για το σύνθημα των Ηνωμένων Πολιτειών της Ευρώπης” (1915). Σε αυτό το άρθρο, ο Λένιν δεν περιορίζεται να εξηγήσει γιατί ένα τέτοιο σύνθημα θα ήταν αντιδραστικό...

Πηγή: Λέον Τρότσκι – «Η Τρίτη Διεθνής μετά τον Λένιν ή ο μεγάλος οργανωτής των ηττών», εκδόσεις «Αλλαγή», Αθήνα 1979. Μετάφραση: Θεοδόσης Θωμαδάκης – Τριαντάφυλλος Μηταφίδης. Σημειώσεις και τίτλοι ενοτήτων προς διευκόλυνση του αναγνώστη: Σταμάτης Καραγιαννόπουλος για τη συντακτική επιτροπή της «Κομμουνιστικής Επανάστασης» *** Τίποτε δεν μπορεί να δικαιολογήσει την εξάλειψη από το καινούριο Σχέδιο Προγράμματος (1) του συνθήματος των Ενωμένων Σοβιετικών Πολιτειών της Ευρώπης, που είχε ήδη υιοθετηθεί από την Κομμουνιστική Διεθνή το 1923, ύστερα από μια αρκετά μακρόχρονη εσωτερική πάλη. Ή μήπως οι συγγραφείς θέλουν να «επανέλθουν» στη στάση που κράτησε ο Λένιν στα 1915 απέναντι σ’ αυτό το ζήτημα; Μα γι’ αυτό πρέπει να το καταλάβουμε καλά. Όπως καθένας ξέρει, στην πρώτη περίοδο του πολέμου, ο Λένιν δίσταζε να χρησιμοποιήσει αυτό το σύνθημα. Αρχικά πέρασε στις θέσεις του «Σοσιαλδημοκράτη» (το κεντρικό όργανο του Κόμματος εκείνη την εποχή), σε συνέχεια ο Λένιν το απόρριψε. Αυτό μονάχα, δείχνει ότι δεν το απόκρουε γενικά για λόγους αρχής, μα θα έπρεπε να το κρίνει αυστηρά από την άποψη της τακτικής. Ότι ζύγιζε τις θετικές και τις αρνητικές πλευρές του, αντικρίζοντας το από τη σκοπιά του δοσμένου σταδίου. Είναι περιττό να πούμε πως ο Λένιν δεν δεχόταν ότι οι καπιταλιστικές Ενωμένες Πολιτείες της Ευρώπης μπορούσαν να...

Στο τεύχος της Sotsial-Demokrat (1) με αριθμό 40 αναφέραμε ότι μια συνδιάσκεψη των ομάδων του κόμματός μας στο εξωτερικό (2) αποφάσισε να αφήσει σε εκκρεμότητα το ζήτημα του συνθήματος «Για τις Ενωμένες Πολιτείες της Ευρώπης», εν αναμονή μιας συζήτησης στον Τύπο, σχετικά με την οικονομική πτυχή του θέματος. Στη συνδιάσκεψή μας η συζήτηση σχετικά με αυτό το ζήτημα έλαβε έναν καθαρά πολιτικό χαρακτήρα. Αυτό ίσως συνέβη εν μέρει επειδή το Μανιφέστο της Κεντρικής Επιτροπής (3) διατύπωνε αυτό το σύνθημα ως ένα ευθέως πολιτικό σύνθημα («το άμεσο πολιτικό σύνθημα…», όπως αναφέρει)· όχι μόνο προωθούσε το σύνθημα για τις δημοκρατικές Ενωμένες Πολιτείες της Ευρώπης, αλλά τόνιζε ρητά ότι αυτό το σύνθημα είναι άνευ νοήματος και ψεύτικο «χωρίς την επαναστατική ανατροπή της γερμανικής, της αυστριακής και της ρωσικής μοναρχίας». Θα ήταν πολύ λάθος να αντιταχθούμε σε μια τέτοια παρουσίαση του ζητήματος μέσα στα όρια μιας πολιτικής αξιολόγησης αυτού του συνθήματος – π.χ. να υποστηρίξουμε ότι συσκοτίζει ή αποδυναμώνει κ.λπ., το σύνθημα της σοσιαλιστικής επανάστασης. Οι πολιτικές αλλαγές μιας αληθινά δημοκρατικής φύσης, και ειδικά οι πολιτικές επαναστάσεις, δεν μπορούν κάτω από καμία περίσταση να συσκοτίσουν ή να αποδυναμώσουν το σύνθημα της σοσιαλιστικής επανάστασης. Αντίθετα, το φέρνουν πάντα πιο κοντά, επεκτείνουν τη βάση του, και τραβούν...

Ο κομμουνισμός του Λένιν απέτυχε; Όταν κατέρρευσε η Σοβιετική Ένωση, οι αντίπαλοι του κομμουνισμού το γιόρτασαν ως απόδειξη ότι ο κεντρικός οικονομικός σχεδιασμός και γενικότερα ο κομμουνισμός είχαν διαψευσθεί. Στην πραγματικότητα η κατάρρευση της ΕΣΣΔ δεν ήταν απόδειξη της αποτυχίας του κομμουνισμού, αλλά εκείνη της τερατώδους γραφειοκρατικής καρικατούρας του, η οποία αναπτύχθηκε μετά τον θάνατο του Λένιν. Όπως έδειξε με μαεστρία ο Τρότσκι, ο σταλινισμός δεν έχει τίποτα κοινό με τον γνήσιο κομμουνισμό, αλλά έζησε παρασιτικά τρεφόμενος από τα επιτεύγματα της σχεδιασμένης οικονομίας, μέχρι που δεν έμεινε τίποτα από αυτήν. Στη δεκαετία του 1920 ο Τρότσκι έγραψε ένα μικρό βιβλίο με τίτλο «Προς τον σοσιαλισμό ή τον καπιταλισμό;». Αυτό ήταν πάντα το αποφασιστικό ερώτημα για την ΕΣΣΔ. Η επίσημη σταλινική προπαγάνδα ελέγε ότι η Σοβιετική Ένωση κινούνταν απαρέγκλιτα προς την επίτευξη του σοσιαλισμού. Αλλά η αλήθεια ήταν ότι η Σοβιετική Ένωση κινούνταν προς μια εντελώς άλλη κατεύθυνση. Η κίνηση προς τον σοσιαλισμό πρέπει να σημαίνει μια σταδιακή μείωση της ανισότητας. Αλλά στη Σοβιετική Ένωση η ανισότητα αυξανόταν συνεχώς. Μια άβυσσος άνοιξε ανάμεσα στις εργατικές μάζες και στα εκατομμύρια των προνομιούχων αξιωματούχων και των οικογενειών τους με τα ακριβά ρούχα, τα μεγάλα αυτοκίνητα, τα άνετα διαμερίσματα και τις εξοχικές κατοικίες. Η αντίφαση ήταν...

Ακούστε στο ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ Podcast: Η ιστορική μάχη των εργατών για το 8ωρο τον Μαη του 1886 στο Σικάγο. Ομιλητής: Σταμάτης Καραγιαννόπουλος. Ακούστε αυτό το επεισόδιο στην πλατφόρμα Spotify εδώ και εδώ, στην πλατφόρμα Google Podcasts εδώ και στην πλατφόρμα Apple Podcasts εδώ.

Σε περιόδους κρίσης και σκληρής εκμετάλλευσης, όπως αυτή που διανύουμε σήμερα, η πολιτιστική εξέλιξη συναντάει εμπόδια. Ο καπιταλισμός βάζει φραγμούς στην ανάπτυξη ιδεών, τη δημιουργικότητα και τους τρόπους έκφρασης τους, θέτοντας στην Τέχνη στενά όρια ανάπτυξης, ανάλογα με τις ανάγκες της αγοράς και του κεφαλαίου. Έτσι στη σημερινή καπιταλιστική κοινωνία, η Τέχνη, συχνά, παύει να είναι τρόπος έκφρασης και γίνεται εμπόρευμα. Η τέχνη όμως, παρά τις προσπάθειες των καπιταλιστών, έχει μια βαθιά σχέση με την επανάσταση και τις επαναστατικές ιδέες. Οι επαναστατικές αλλαγές της κοινωνίας έχουν βοηθήσει την Τέχνη να πραγματοποιήσει μεγάλα βήματα μπροστά, όχι μόνο στην ανάπτυξη νέων ιδεών, αλλά και στους τρόπους με τους οποίους αυτές εκφράζονται. Ιστορικά παραδείγματα αποτελούν η ανάπτυξη της καλλιτεχνικής δημιουργίας τις μέρες της Παρισινής Κομμούνας και τα χρόνια μετά την Οκτωβριανή Επανάσταση, τα έργα της περιόδου της Γαλλικής Επανάστασης και ακόμα πιο πίσω την περίοδο της Αναγέννησης. Δεν επηρεάζεται, όμως, μόνο η Τέχνη από την επανάσταση αλλά και το αντίθετο. Η Τέχνη και οι καλλιτέχνες ήταν πάντα στην πρώτη γραμμή όλων των μεγάλων αγώνων. Χρησιμοποιούσαν την Τέχνη ως μέσο εμψύχωσης (π.χ. εμβατήρια) των αγωνιστών και ως μέσο συνειδητοποίησης της εργατικής τάξης. Η Τέχνη πάντα ήταν το όπλο των λαών ενάντια σε κάθε είδους καταπίεση...

Ο Λένιν ευθύνεται για «θηριωδίες στον εμφύλιο πόλεμο»; Πολλοί απολογητές του καπιταλισμού και δεξιοί προπαγανδιστές διαδίδουν τη συκοφαντία ότι ο Λένιν ήταν υπεύθυνος για αμέτρητους θανάτους και περιττή βία κατά τη διάρκεια του εμφυλίου πολέμου μετά τη Ρωσική Επανάσταση. Αυτές οι κατηγορίες κατά του Λένιν είναι αναληθείς. Γίνεται πολύς θόρυβος για τη λεγόμενη «Κόκκινη Τρομοκρατία» και τα βίαια μέσα που χρησιμοποίησε η επανάσταση για να αμυνθεί. Αλλά αυτό που βολικά ξεχνιέται είναι ότι η ίδια η Οκτωβριανή Επανάσταση ήταν ουσιαστικά ειρηνική. Το πραγματικό λουτρό αίματος συνέβη μετά, στον εμφύλιο πόλεμο, όταν η νεαρή σοβιετική δημοκρατία είχε πλέον δεχθεί εισβολή από 21 ξένους στρατούς. Οι μπολσεβίκοι κληρονόμησαν μια κατεστραμμένη χώρα και έναν κατεστραμμένο στρατό. Αντιμετώπισαν αμέσως μια ένοπλη εξέγερση από αντιδραστικούς αξιωματικούς και αργότερα από τους στρατούς των ξένων επεμβάσεων. Για ένα διάστημα, η σοβιετική εξουσία συρρικνώθηκε σε μόλις δύο επαρχίες. Ωστόσο, οι μπολσεβίκοι κατάφεραν να νικήσουν την αντεπανάσταση. Ο πόλεμος περιλαμβάνει αναγκαστικά βία και ο εμφύλιος πόλεμος περισσότερο από κάθε άλλο. Το αδύναμο και μαχόμενο εργατικό κράτος αναγκάστηκε να υπερασπιστεί τον εαυτό του με το όπλο στο χέρι ή αλλιώς να παραδοθεί στο έλεος του στρατού των Λευκών, οι οποίοι, όπως όλοι οι αντεπαναστατικοί στρατοί της παγκόσμιας Ιστορίας, χρησιμοποιούσαν τις πιο κτηνώδεις μεθόδους...

Στις 3 Απριλίου, μετά από εβδομάδες απογοητευτικών διαπραγματεύσεων στη προσπάθειά του να οργανώσει την επιστροφή του μέσω της Γερμανίας, ο Λένιν έφτασε στο σταθμό της Φινλανδίας, στην επαναστατική Πετρούπολη. Από τη στιγμή της άφιξής του, υιοθέτησε μια πολεμική στάση απέναντι στην αστική Προσωρινή Κυβέρνηση και τους αμυνίτες-ρεφορμιστές πολιτικούς που την υποστήριζαν. Αμέσως, ο Λένιν άνοιξε μια μάχη κατά των μπολσεβίκων ηγετών που είχαν υποκύψει στις πιέσεις της μικροαστικής «κοινή γνώμης» και είχαν υποστηρίξει ανοιχτά την αστική Προσωρινή Κυβέρνηση. Μόνο μετά από μια εξαιρετικά έντονη εσωτερική πάλη κατάφερε να επανεξοπλίσει και να αναπροσανατολίσει τους μπολσεβίκους. Σ’ αυτόν τον αγώνα, ο Λένιν υπολόγιζε στην υποστήριξη των απλών μελών του κόμματος και της ίδιας της εργατικής τάξης, η οποία, όπως ο ίδιος ποτέ δεν κουράστηκε να επισημαίνει, είναι εκατό φορές πιο επαναστατική από το πιο επαναστατικό κόμμα. Στην πραγματικότητα, η γραμμή του Κάμενεφ, δεν έτυχε ευνοϊκής υποδοχής από το κόμμα στην Πετρούπολη, το οποίο ζήτησε τη διαγραφή του. Στο προπύργιο της εργατικής τάξης, στο Βίμποργκ, οι μπολσεβίκοι απαίτησαν επίσης τη διαγραφή του Στάλιν. Τη στιγμή της άφιξής του στο σταθμό της Φινλανδίας, ο Λένιν έκανε γνωστές τις προθέσεις του. Επιδεικτικά γύρισε την πλάτη του στους συγκεντρωμένους αξιωματούχους που είχαν έρθει να τον χαιρετήσουν και...

Το κείμενο που ακολουθεί είναι εκτεταμένο απόσπασμα από συνέντευξη του αείμνηστου κομμουνιστή εργάτη Γιάννη Χατζηδήμου στον Νάσο Μπράτσο. Περιέχεται στο βιβλίο του Νάσου Μπράτσου με τίτλο «Εργατικές Ιστορίες – Α’ Μέρος» (1998, εκδόσεις BUX). Το δημοσιεύουμε με αφορμή την κυκλοφορία στα τέλη Μαρτίου από τις εκδόσεις μας («Μαρξιστική Φωνή») του βιβλίου «Εργατικές Ιστορίες – Β’ Μέρος», του ίδιου συγγραφέα. Ο Γιάννης Χατζηδήμου υπήρξε τσαγκάρης και μαχητικός κομμουνιστής συνδικαλιστής κατά τη δεκαετία του 1920 στη Θεσσαλονίκη. Στη δεκαετία του 1930, διετέλεσε γραμματέας της «Εργατικής Βοήθειας» και γραμματέας του Εργατικού Κέντρου Θεσσαλονίκης (ΕΚΘ). Εξορίστηκε στην Ανάφη το 1936 επί δικτατορίας Μεταξά και υπήρξε αντάρτης του ΕΛΑΣ στη Χαλκιδική. *** «Γεννήθηκα το 1910 στην Κεσσάνη της Ανατολικής Θράκης. Μείναμε πέντε παιδιά, χωρίς πατέρα, διότι πέθανε στις τούρκικες φυλακές της Αδριανούπολης, λόγω της συμμετοχής του σε εθνικοαπελευθερωτικές ομάδες. Πήγαμε πρόσφυγες στη Θεσσαλονίκη Άρχισα να μαθαίνω την τέχνη του υποδηματεργάτη, από μικρή ηλικία. Τότε ήταν χειροποίητη η κατασκευή. Πήγα λοιπόν σ’ ένα εργοστάσιο υποδημάτων για 7 μήνες, δεν πήρα χρήματα, λόγω της περιόδου μαθητείας. Μετά παίρναμε χρήματα ανάλογα και με τον αριθμό των παπουτσιών που κατασκευάζαμε. Να πω ότι ο κάλφας έπαιρνε τα 2/3 της αμοιβής για κάθε ζευγάρι. Το εργατικό κίνημα στη Θεσσαλονίκη Ο μάστορας στον...

Ακούστε στο ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ Podcast: Μύθοι και διαστρεβλώσεις για τις ιδέες και το έργο του μεγάλου επαναστάτη Β. Ι. Λένιν - μέρος 2ο. Ομιλητής: Ηλίας Κυρούσης. Ακούστε αυτό το επεισόδιο στην πλατφόρμα Spotify εδώ και εδώ, στην πλατφόρμα Google Podcasts εδώ και στην πλατφόρμα Apple Podcasts εδώ.