Θεωρία - Ιστορία - Σελίδα 3

Ο Αυστριακός μαρξιστής Έρνστ Φίσερ έγραψε ένα πολύ ενδιαφέρον βιβλίο με τίτλο «Η αναγκαιότητα της Τέχνης» το οποίο κυκλοφόρησε για πρώτη φορά το 1959 και μου έκανε βαθιά εντύπωση. Ο θαυμασμός μου γι’ αυτό το έργο δεν έχει μειωθεί με το πέρασμα του χρόνου. Φυσικά, μπορεί κανείς να διαφωνήσει με τη μία ή την άλλη διατύπωση στο βιβλίο αυτό, αλλά περιέχει μερικές πολύ βαθυστόχαστες διατυπώσεις. Για παράδειγμα: «Η τέχνη είναι απαραίτητη για να μπορέσει ο άνθρωπος να αναγνωρίσει και να αλλάξει τον κόσμο. Αλλά η τέχνη είναι επίσης απαραίτητη λόγω της μαγείας που ενυπάρχει σε αυτήν». Πώς μπορούμε να ερμηνεύσουμε αυτά τα λόγια; Φανταστείτε για μια στιγμή έναν κόσμο χωρίς τέχνη, χωρίς χρώμα, χωρίς μουσική, χορό ή τραγούδι. Ένας τέτοιος κόσμος θα ήταν ένα ανυπόφορο μέρος – ένα ζοφερό και μίζερο μέρος, ακόμα κι αν υποθέσει κανείς ότι παρεχόταν σε όλους επαρκής τροφή, στέγη και υγειονομική περίθαλψη. Η ζωή, στην πραγματικότητα, θα ήταν άνευ νοήματος χωρίς την αναζήτηση για κάτι ανώτερο, πιο υψηλό, πιο όμορφο από την ποταπή πραγματικότητα της καθημερινής ύπαρξης. Μια άψυχη αντίληψη για τον μαρξισμό Ο μαρξισμός συχνά κατηγορείται ότι είναι ένα άψυχο δόγμα, που ασχολείται καθαρά με την οικονομική ανάλυση. Αυτό είναι απόλυτα λανθασμένο. Ο ιστορικός υλισμός υποστηρίζει ότι...

Ακούστε στο ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ Podcast: Η ιστορική συζήτηση στο μαρξιστικό κίνημα για τον πόλεμο και η μπολσεβίκικη-λενινιστική άποψη. Ομιλητής: Σταμάτης Καραγιαννόπουλος. Ακούστε αυτό το επεισόδιο στην πλατφόρμα Spotify εδώ και εδώ και στην πλατφόρμα Apple Podcasts εδώ.

Η εκπαιδευτική πολιτική των μπολσεβίκων μετά από την Οκτωβριανή Επανάσταση του 1917 βασίστηκε πάνω στην εμπειρία και τις κατακτήσεις της Παρισινής Κομμούνας του 1871. Η Κομμούνα καθιέρωσε τη δωρεάν και υποχρεωτική Εκπαίδευση για όλους. Κατέστησε την Εκπαίδευση ανεξάρτητη από κάθε επέμβαση του κράτους και της εκκλησίας. Επίσης συνέδεσε τη θεωρητική διδασκαλία με την πρακτική στη βιομηχανία γεφυρώνοντας έτσι το χάσμα μεταξύ θεωρίας και πράξης, πνευματικής και χειρωνακτικής εργασίας. Αυτές οι καινοτόμες εκπαιδευτικές αντιλήψεις και πρακτικές αξιοποιήθηκαν από την Οκτωβριανή Επανάσταση. Ο πρώτος Εκπαιδευτικός Νόμος του 1918 όρισε ως σκοπό της Εκπαίδευσης να δημιουργήσει νέους ανθρώπους που θα είναι αφέντες των παραγωγικών δυνάμεων και της φύσης χωρίς την εκμετάλλευση ανθρώπου από άνθρωπο. Η μέθοδος για αυτό ήταν η ολόπλευρη «πολυτεχνική» Εκπαίδευση, δηλαδή η σύνδεση της θεωρίας με την πράξη και η γνώση των μεθόδων εργασίας για διαφορετικές εργασίες. Σκοπός ήταν να αναδειχθούν δημιουργικές προσωπικότητες αναπτυγμένες πολύπλευρα. Επιπλέον, προσφέρονταν ζεστά δωρεάν γεύματα στους μαθητές, ενώ η διοίκηση των σχολείων εκλεγόταν από μαθητές, καθηγητές και λοιπούς εργαζόμενους των σχολικών μονάδων. Η ύλη και οι μέθοδοι διδασκαλίας καθορίζονταν από τα σχολικά σοβιέτ, στα οποία συμμετείχαν οι καθηγητές, αντιπρόσωποι των μαθητών και εργαζομένων της περιοχής. Η δουλειά για το σπίτι καταργήθηκε. Η πρόσβαση σε όλες...

Ακούστε στο ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ Podcast: Η αληθινή άποψη του Λένιν, του Τρότσκι και της επαναστατικής Κομιντέρν για το ζήτημα της ευρωπαϊκής ενοποίησης. Ομιλητής: Σταμάτης Καραγιαννόπουλος. Ακούστε αυτό το επεισόδιο στην πλατφόρμα Spotify εδώ και εδώ και στην πλατφόρμα Apple Podcasts εδώ.

Ακούστε στο ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ Podcast: Οι καπιταλιστικές στρεβλώσεις στην ανάπτυξη της Τεχνητής Νοημοσύνης και οι τεράστιες δυνατότητες από τη χρησιμοποίησή της σε μια κομμουνιστική κοινωνία. Ομιλητής: Γιώργος Αρναούτογλου. Ακούστε αυτό το επεισόδιο στην πλατφόρμα Spotify εδώ και εδώ, στην πλατφόρμα Google Podcasts εδώ και στην πλατφόρμα Apple Podcasts εδώ.

Το κείμενο που ακολουθεί είναι απόσπασμα από ένα παλιότερο άρθρο με τίτλο «Τα ψέμματα είναι αντικομμουνισμός» που γράφτηκε το 2007 από τον Σταμάτη Καραγιαννόπουλο και είχε δημοσιευθεί στην ιστοσελίδα μας ως απάντηση στο κείμενο του Κύριλλου Παπασταύρου, πρώην υπεύθυνου της Ιδεολογικής Επιτροπής της ΚΕ του ΚΚΕ και σημερινού μέλους του Πολιτικού του Γραφείου, με τίτλο «Το οπορτουνιστικό ρεύμα του Τροτσκισμού» και το οποίο είχε δημοσιευθεί το 2006 στο τεύχος 6 της «Κομμουνιστικής Επιθεώρησης». Το κείμενο του Παπασταύρου, εκτός άλλων διαστρεβλώσεων και ψευδών σχετικά με τις πραγματικές ιδέες του Τρότσκι και του Λένιν, περιείχε και όλες τις «παραδοσιακές» σταλινικές διαστρεβλώσεις των απόψεων των δύο αυτών μεγάλων κομμουνιστών ηγετών σχετικά με το σύνθημα των Ενωμένων Πολιτειών της Ευρώπης. Ο Κ. Παπασταύρου, στην προσπάθειά του να εκμαιεύσει από τα γραπτά του Λένιν αποσπάσματα που να τεκμηριώνουν την αποδοχή του σταλινικού εκτρώματος του «σοσιαλισμού σε μια χώρα», βασίζεται σε ένα ακόμα απόσπασμα παρμένο από ένα κείμενο του 1915, το νόημα του οποίου όμως διαστρεβλώνει προκλητικά. Γράφει περισπούδαστα: «Η κατ' αρχήν τοποθέτηση του Λένιν φυσικά βρίσκεται στο έργο του “Για το σύνθημα των Ηνωμένων Πολιτειών της Ευρώπης” (1915). Σε αυτό το άρθρο, ο Λένιν δεν περιορίζεται να εξηγήσει γιατί ένα τέτοιο σύνθημα θα ήταν αντιδραστικό...

Πηγή: Λέον Τρότσκι – «Η Τρίτη Διεθνής μετά τον Λένιν ή ο μεγάλος οργανωτής των ηττών», εκδόσεις «Αλλαγή», Αθήνα 1979. Μετάφραση: Θεοδόσης Θωμαδάκης – Τριαντάφυλλος Μηταφίδης. Σημειώσεις και τίτλοι ενοτήτων προς διευκόλυνση του αναγνώστη: Σταμάτης Καραγιαννόπουλος για τη συντακτική επιτροπή της «Κομμουνιστικής Επανάστασης» *** Τίποτε δεν μπορεί να δικαιολογήσει την εξάλειψη από το καινούριο Σχέδιο Προγράμματος (1) του συνθήματος των Ενωμένων Σοβιετικών Πολιτειών της Ευρώπης, που είχε ήδη υιοθετηθεί από την Κομμουνιστική Διεθνή το 1923, ύστερα από μια αρκετά μακρόχρονη εσωτερική πάλη. Ή μήπως οι συγγραφείς θέλουν να «επανέλθουν» στη στάση που κράτησε ο Λένιν στα 1915 απέναντι σ’ αυτό το ζήτημα; Μα γι’ αυτό πρέπει να το καταλάβουμε καλά. Όπως καθένας ξέρει, στην πρώτη περίοδο του πολέμου, ο Λένιν δίσταζε να χρησιμοποιήσει αυτό το σύνθημα. Αρχικά πέρασε στις θέσεις του «Σοσιαλδημοκράτη» (το κεντρικό όργανο του Κόμματος εκείνη την εποχή), σε συνέχεια ο Λένιν το απόρριψε. Αυτό μονάχα, δείχνει ότι δεν το απόκρουε γενικά για λόγους αρχής, μα θα έπρεπε να το κρίνει αυστηρά από την άποψη της τακτικής. Ότι ζύγιζε τις θετικές και τις αρνητικές πλευρές του, αντικρίζοντας το από τη σκοπιά του δοσμένου σταδίου. Είναι περιττό να πούμε πως ο Λένιν δεν δεχόταν ότι οι καπιταλιστικές Ενωμένες Πολιτείες της Ευρώπης μπορούσαν να...

Στο τεύχος της Sotsial-Demokrat (1) με αριθμό 40 αναφέραμε ότι μια συνδιάσκεψη των ομάδων του κόμματός μας στο εξωτερικό (2) αποφάσισε να αφήσει σε εκκρεμότητα το ζήτημα του συνθήματος «Για τις Ενωμένες Πολιτείες της Ευρώπης», εν αναμονή μιας συζήτησης στον Τύπο, σχετικά με την οικονομική πτυχή του θέματος. Στη συνδιάσκεψή μας η συζήτηση σχετικά με αυτό το ζήτημα έλαβε έναν καθαρά πολιτικό χαρακτήρα. Αυτό ίσως συνέβη εν μέρει επειδή το Μανιφέστο της Κεντρικής Επιτροπής (3) διατύπωνε αυτό το σύνθημα ως ένα ευθέως πολιτικό σύνθημα («το άμεσο πολιτικό σύνθημα…», όπως αναφέρει)· όχι μόνο προωθούσε το σύνθημα για τις δημοκρατικές Ενωμένες Πολιτείες της Ευρώπης, αλλά τόνιζε ρητά ότι αυτό το σύνθημα είναι άνευ νοήματος και ψεύτικο «χωρίς την επαναστατική ανατροπή της γερμανικής, της αυστριακής και της ρωσικής μοναρχίας». Θα ήταν πολύ λάθος να αντιταχθούμε σε μια τέτοια παρουσίαση του ζητήματος μέσα στα όρια μιας πολιτικής αξιολόγησης αυτού του συνθήματος – π.χ. να υποστηρίξουμε ότι συσκοτίζει ή αποδυναμώνει κ.λπ., το σύνθημα της σοσιαλιστικής επανάστασης. Οι πολιτικές αλλαγές μιας αληθινά δημοκρατικής φύσης, και ειδικά οι πολιτικές επαναστάσεις, δεν μπορούν κάτω από καμία περίσταση να συσκοτίσουν ή να αποδυναμώσουν το σύνθημα της σοσιαλιστικής επανάστασης. Αντίθετα, το φέρνουν πάντα πιο κοντά, επεκτείνουν τη βάση του, και τραβούν...

Ο κομμουνισμός του Λένιν απέτυχε; Όταν κατέρρευσε η Σοβιετική Ένωση, οι αντίπαλοι του κομμουνισμού το γιόρτασαν ως απόδειξη ότι ο κεντρικός οικονομικός σχεδιασμός και γενικότερα ο κομμουνισμός είχαν διαψευσθεί. Στην πραγματικότητα η κατάρρευση της ΕΣΣΔ δεν ήταν απόδειξη της αποτυχίας του κομμουνισμού, αλλά εκείνη της τερατώδους γραφειοκρατικής καρικατούρας του, η οποία αναπτύχθηκε μετά τον θάνατο του Λένιν. Όπως έδειξε με μαεστρία ο Τρότσκι, ο σταλινισμός δεν έχει τίποτα κοινό με τον γνήσιο κομμουνισμό, αλλά έζησε παρασιτικά τρεφόμενος από τα επιτεύγματα της σχεδιασμένης οικονομίας, μέχρι που δεν έμεινε τίποτα από αυτήν. Στη δεκαετία του 1920 ο Τρότσκι έγραψε ένα μικρό βιβλίο με τίτλο «Προς τον σοσιαλισμό ή τον καπιταλισμό;». Αυτό ήταν πάντα το αποφασιστικό ερώτημα για την ΕΣΣΔ. Η επίσημη σταλινική προπαγάνδα ελέγε ότι η Σοβιετική Ένωση κινούνταν απαρέγκλιτα προς την επίτευξη του σοσιαλισμού. Αλλά η αλήθεια ήταν ότι η Σοβιετική Ένωση κινούνταν προς μια εντελώς άλλη κατεύθυνση. Η κίνηση προς τον σοσιαλισμό πρέπει να σημαίνει μια σταδιακή μείωση της ανισότητας. Αλλά στη Σοβιετική Ένωση η ανισότητα αυξανόταν συνεχώς. Μια άβυσσος άνοιξε ανάμεσα στις εργατικές μάζες και στα εκατομμύρια των προνομιούχων αξιωματούχων και των οικογενειών τους με τα ακριβά ρούχα, τα μεγάλα αυτοκίνητα, τα άνετα διαμερίσματα και τις εξοχικές κατοικίες. Η αντίφαση ήταν...

Ακούστε στο ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ Podcast: Η ιστορική μάχη των εργατών για το 8ωρο τον Μαη του 1886 στο Σικάγο. Ομιλητής: Σταμάτης Καραγιαννόπουλος. Ακούστε αυτό το επεισόδιο στην πλατφόρμα Spotify εδώ και εδώ, στην πλατφόρμα Google Podcasts εδώ και στην πλατφόρμα Apple Podcasts εδώ.