Η πολύμηνη απεργία των σεναριογράφων – και πλέον και των ηθοποιών – του Χόλιγουντ έχει συγκεντρώσει την προσοχή, και σε αρκετές περιπτώσεις την ενεργή υποστήριξη, εργαζόμενων και νέων στις ΗΠΑ, αλλά και διεθνώς. Η αρχή έγινε από τους σεναριογράφους, με το συνδικάτο τους WGA (Writers Guild of America) να ξεκινά απεργία στις 2 Μαΐου, και στις 13 Ιουλίου ακολούθησε το συνδικάτο των ηθοποιών SAG-AFTRA (Screen Actors Guild – American Federation of Television and Radio Artists), που αριθμεί 160 χιλιάδες μέλη.
Το αποτέλεσμα είναι ένας από κοινού απεργιακός αγώνας σεναριογράφων και ηθοποιών για πρώτη φορά από το 1960. Απέναντί τους βρίσκονται τα καπιταλιστικά μεγαθήρια του κινηματογράφου και της τηλεόρασης (μεταξύ άλλων), όπως η Disney, η Warner, το Netflix, η Apple και η Amazon, συσπειρωμένα στην ένωση AMPTP (Alliance of Motion Picture and Television Producers). Οι απεργοί διεκδικούν αυξήσεις που να συμβαδίζουν με τον πληθωρισμό, μεγαλύτερες (σε σχέση με τις αδιανόητα χαμηλές σήμερα) αμοιβές για την προβολή της δουλειάς τους σε τηλεοπτικές επαναλήψεις και σε διαδικτυακές πλατφόρμες, προβλέψεις προστασίας από την «υποκλοπή» των δημιουργιών τους μέσω της τεχνητής νοημοσύνης και άλλα.
Οι σεναριογράφοι στην πρώτη γραμμή
Από τα τρία κύρια συνδικάτα του Χόλιγουντ – τη WGA των σεναριογράφων, τη SAG-AFTRA των ηθοποιών και τη DGA (Director’s Guild of America) των σκηνοθετών – οι σεναριογράφοι έχουν τις πιο αγωνιστικές παραδόσεις, έχοντας προχωρήσει μάλιστα πριν περίπου 16 χρόνια στη μεγάλη απεργία του 2007-2008. Έτσι, παρά τη συμπλήρωση ήδη σχεδόν τριών μηνών απεργίας, υπάρχει διάχυτη αποφασιστικότητα και ακμαίο ηθικό.
Η ηγεσία της WGA έχει ακολουθήσει μια πολύ απλή και αποτελεσματική «συνταγή»: διατηρεί μια αποφασιστική, ενωτική και αγωνιστική στάση απέναντι στην εργοδοσία, παρουσιάζει με διαφάνεια και σαφήνεια τα αγωνιστικά βήματα που πραγματοποιούνται, εξηγεί το αυξανόμενο αδιέξοδο του αντιπάλου, εμπνέει και διατηρεί ψηλά το αγωνιστικό φρόνημα των απεργών. Πάνω απ’ όλα αντιμετωπίζει έμπρακτα την απεργία των σεναριογράφων ως μέρος του ευρύτερου εργατικού κινήματος. Ο Κρις Κίζερ, μέλος της διαπραγματευτικής επιτροπής της WGA, αναφέρει χαρακτηριστικά σε ένα από τα βίντεο με τα οποία απευθύνεται και ενημερώνει τους απεργούς για την πορεία του αγώνα: «Αγωνιζόμαστε για την εργατική τάξη και η εργατική τάξη μας παρακολουθεί… Αν επιτύχουμε, θα κάνουμε ευκολότερο, όχι εύκολο, αλλά ευκολότερο, το να επιτύχουν κι άλλοι μετά από μας… Αν διστάσουμε, αν αποτύχουμε, αν νικήσει η δύναμη των εταιρειών και όχι η δικιά μας, τότε θα έχουμε αποτύχει για όλους… Και αυτό δεν το εννοώ ως βάρος, αλλά ως σκοπό».
Η μαχητικότητα και η ταξική αντίληψη που χαρακτηρίζει την απεργία των σεναριογράφων δεν είναι τυχαία. Ο αγώνας αυτός ακολουθεί ή πραγματοποιείται ταυτόχρονα με μια σειρά σημαντικές απεργιακές κινητοποιήσεις άλλων κλάδων στο Λος Άντζελες και γενικά την Καλιφόρνια – συμπεριλαμβανομένης της μεγαλύτερης απεργίας ξενοδοχοϋπαλλήλων στην ιστορία των ΗΠΑ – στο πλαίσιο της ευρύτερης «πυρετώδους» συνδικαλιστικής και απεργιακής δραστηριότητας που χαρακτηρίζει τα τελευταία χρόνια τις Ηνωμένες Πολιτείες.
Μέσα σε αυτό το πλαίσιο, μια σειρά κλάδοι που βρίσκονται σε απεργία έχουν συμμετάσχει στις απεργιακές διαδηλώσεις των σεναριογράφων και το αντίστροφο, ενώ μεγάλος αριθμός κλάδων (συμπεριλαμβανομένων των δασκάλων, των νοσηλευτών) έχει στηρίξει έμπρακτα τις κινητοποιήσεις των σεναριογράφων. Έτσι, οι σεναριογράφοι αντιμετωπίζουν συνειδητά τον αγώνα τους ως μέρος αυτού του ευρύτερου απεργιακού κύματος και, από την πλευρά τους, οι εργάτες απ’ όλους τους κλάδους συμπαραστέκονται στην απεργία των σεναριογράφων, βλέποντάς την ως ένα τρόπο να μπει η πάλη τους στο επίκεντρο της προσοχής σε διεθνή κλίμακα και με τον πιο εμφατικό τρόπο: περνώντας μέσα στην καρδιά του Χόλιγουντ.
Οι ηθοποιοί μπαίνουν στη μάχη
Για τους ίδιους λόγους, όλα τα κόλπα που επιστρατεύουν οι εταιρείες παραγωγής – και εν μέρει είχαν αποτέλεσμα στην προηγούμενη απεργία του 2007-2008 – έχουν καταστεί άχρηστα. Έχοντας αρχικά απέναντί τους τα τρία συνδικάτα, των σεναριογράφων, των ηθοποιών και των σκηνοθετών, η ένωση των εταιρειών AMPTP προσπάθησε να διαπραγματευτεί με το καθένα ξεχωριστά, προσφέροντας τις ελάχιστες δυνατές παραχωρήσεις στο καθένα, με σκοπό να υπογραφεί μια συμφωνία που θα υποχρεώσει και τα υπόλοιπα να υποχωρήσουν.
Αυτό φάνηκε να επιτυγχάνεται με την επίτευξη μιας συμφωνίας με τη DGA, το συνδικάτο των σκηνοθετών, στις 3 Ιουνίου. Η συμφωνία περιέχει μηδαμινές παραχωρήσεις και εγγυήσεις, και, δεδομένου ότι μια συμφωνία με τους σκηνοθέτες συνήθως θεωρείται σημείο αναφοράς γύρω από το οποίο θα κινηθούν και οι συμφωνίες με τους σεναριογράφους και τους ηθοποιούς, αντιμετωπίστηκε ως προδοσία τόσο από τους τελευταίους, όσο και από πολλούς σκηνοθέτες μέλη της DGA.
Η SAG-AFTRA των ηθοποιών, φάνηκε αρχικά ότι θα υπέκυπτε, ακολουθώντας τη DGA των σκηνοθετών. Πριν την έναρξη των διαπραγματεύσεων, η πρόταση για έναρξη απεργίας αν δεν υπάρξει ικανοποιητική συμφωνία υπερψηφίστηκε από το ιστορικό ποσοστό του 97,91%. Ωστόσο, ενώ η λήξη της διορίας της 30ής Ιουνίου πλησίαζε, η ηγεσία της SAG-AFTRA δεν έπαιρνε κανένα μέτρο προετοιμασίας του αγώνα και ισχυριζόταν ότι οι διαπραγματεύσεις που πραγματοποιούνταν με την AMPTP ήταν «ιδιαίτερα παραγωγικές». Αλλά, αυτό προκάλεσε μια οργισμένη αντίδραση από τη βάση του συνδικάτου – η οποία έχει την ιδιαιτερότητα να περιλαμβάνει πολλές διεθνούς φήμης προσωπικότητες.
Πάνω από 300 πασίγνωστοι ηθοποιοί (συμπεριλαμβανομένων της Μέριλ Στριπ, του Κέβιν Μπέικον του Μαρκ Ράφαλο, της Τζένιφερ Λόρενς και άλλων) υπέγραψαν επιστολή στην οποία εξέφραζαν τον προβληματισμό τους για τη διστακτικότητα της ηγεσίας της SAG-AFTRA και την καλούσαν να ακολουθήσει τη θέληση των μελών και να μπει στον απεργιακό αγώνα πλάι στη WGA των σεναριογράφων. Τις ημέρες που ακολούθησαν η επιστολή υπογράφηκε από εκατοντάδες ακόμα ηθοποιούς, ωθώντας την ηγεσία να αλλάξει στάση. Στις 14 Ιουλίου η SAG-AFTRA μπήκε στην απεργία πλάι στους σεναριογράφους και η ως τότε σχετικά μετριοπαθής πρόεδρος Φραν Ντρέσερ (περισσότερο γνωστή από το ρόλο της στη «Νταντά») δήλωσε ότι «έρχεται κάποια στιγμή που ο λαός καταστρέφει την πύλη των Βερσαλλιών» – μια αναφορά στη Γαλλική Επανάσταση.
Απεργία «ζάπλουτων σταρ»;
Με τους σεναριογράφους και τους ηθοποιούς σε απεργία και με τα συνδικάτα των υπόλοιπων εργατών του τομέα – κινηματογραφικά συνεργεία, τεχνικοί, κ.α. – να δηλώνουν αλληλέγγυα και να αρνούνται να εργαστούν κατά τη διάρκεια της απεργίας, όλα τα γυρίσματα σε Λος Άντζελες και Νέα Υόρκη έχουν διακοπεί πλήρως, ενώ οι ηθοποιοί έχουν αρνηθεί να προωθήσουν τις ταινίες που ήδη παράχθηκαν με αποτέλεσμα να τίθεται ζήτημα αναβολής όλων των σχετικών εκδηλώσεων, βραβεύσεων, φεστιβάλ κλπ. Έτσι, οι εταιρείες παραγωγής έχουν περιέλθει σε μια πολύ δύσκολη θέση, με τον προγραμματισμό της παραγωγής ταινιών, σειρών και άλλου περιεχομένου να έχει ήδη διαταραχθεί για τους επόμενους αρκετούς μήνες.
Μπροστά στο αδιέξοδο, προσπαθούν να κάμψουν τη γενικευμένη διάθεση υποστήριξης του πληθυσμού προς την απεργία, εμφανίζοντάς την ως απλή αδιαλλαξία μερικών εκατομμυριούχων σταρ διεθνούς φήμης απέναντι στους επίσης εκατομμυριούχους εργοδότες τους. Ωστόσο, παρά την ύπαρξη μερικών εκατοντάδων τέτοιων ηθοποιών στο Χόλιγουντ, για τη συντριπτική πλειοψηφία των 160 χιλιάδων ηθοποιών που εκπροσωπούνται από τη SAG-AFTRA η πραγματικότητα είναι πολύ διαφορετική.
Η δουλειά στον κινηματογράφο και την τηλεόραση είναι επισφαλής, περιστασιακή και, στις περισσότερες περιπτώσεις πολύ χαμηλά αμειβόμενη. Σε αυτές τις συνθήκες, η επίδραση των αυξανόμενων τιμών κάνει δύσκολη την κάλυψη ακόμα και στοιχειωδών εξόδων διαβίωσης στα διαστήματα χωρίς δουλειά. Ως αποτέλεσμα, δεν πρέπει να αποτελεί έκπληξη ότι το 87% των ηθοποιών που είναι μέλη της SAG-AFTRA δεν διαθέτουν τα 26 χιλιάδες δολάρια το χρόνο που απαιτούνται για την ασφάλιση υγείας.
Μια σειρά ηθοποιοί με βασικούς ρόλους σε ιδιαίτερα επιτυχημένες – και απίστευτα κερδοφόρες για τις εταιρείες παραγωγής τους – τηλεοπτικές σειρές έχουν κάνει δηλώσεις σχετικά με την ανάγκη, προκειμένου να επιβιώνουν, να διατηρούν διαρκώς μια δεύτερη δουλειά πλήρους απασχόλησης, να επιστρέφουν στο σπίτι των γονιών τους αδυνατώντας να πληρώνουν νοίκι, ακόμα και να στηριχθούν στα κρατικά κουπόνια για τρόφιμα.
Η επικράτηση των διαδικτυακών πλατφορμών έχει επιδεινώσει ακόμα περισσότερο την κατάσταση, καθώς έχει οδηγήσει σε συμβόλαια πολύ μικρότερης διάρκειας και σε μεγαλύτερα «νεκρά» (απλήρωτα) κενά μεταξύ των σεζόν. Επιπρόσθετα, έχει αποκόψει μια πηγή εσόδων που εξασφάλιζε ένα ελάχιστο σχετικά σταθερό εισόδημα για τους ηθοποιούς: τις αμοιβές για τις προβολές επαναλήψεων στην τηλεόραση. Σε αντίθεση με την τηλεόραση, στις διαδικτυακές πλατφόρμες οι σειρές δεν «παίζονται σε επανάληψη» αλλά είναι ανά πάσα στιγμή διαθέσιμες. Οι πλατφόρμες αυτές αποδίδουν μόνο ασήμαντα ποσά στους ηθοποιούς – ακόμα και στους βασικότερους πρωταγωνιστές των πιο δημοφιλών σειρών – για κάθε έτος που μια σειρά βρίσκεται διαθέσιμη στην πλατφόρμα.
Τέλος, όπως συμβαίνει πάντα με την αυτοματοποίηση στο πλαίσιο του καπιταλισμού, οι εταιρείες των μεγάλων παραγωγών έχουν εισάγει τη χρήση της τεχνητής νοημοσύνης – η οποία έχει θεωρητικά τη δυνατότητα να ωφελήσει αφάνταστα τους εργαζόμενους και την κοινωνία – με έναν τρόπο που απειλεί να στείλει στην εξαθλίωση πλατιές μάζες καλλιτεχνών. Συγκεκριμένα, η AMPTP θέλει να θεμελιώσει το δικαίωμα των εταιρειών, αντί να προσλαμβάνουν κομπάρσους, να «σκανάρουν» ηθοποιούς, πληρώνοντας τους μόνο για εκείνη την ημέρα, και ακολούθως να μπορούν για πάντα να χρησιμοποιούν τις φιγούρες τους με οποιοδήποτε τρόπο και σε οποιοδήποτε περιεχόμενο – χωρίς καμιά περαιτέρω αποζημίωση των ηθοποιών ή τη συναίνεσή τους.
Ακόμη θέλουν, έναντι ενός μηδαμινού εφάπαξ τιμήματος, να χρησιμοποιήσουν ερμηνείες ηθοποιών συνολικής διάρκειας 100 ετών, προκειμένου με αυτές να τροφοδοτήσουν και να εκπαιδεύσουν τις μηχανές τεχνητής νοημοσύνης. Με αυτόν τον τρόπο θέλουν να μπορούν στη συνέχεια να δημιουργούν «γενικού περιεχομένου» ερμηνείες κατά βούληση – χωρίς καμιά περαιτέρω αποζημίωση ή και συναίνεση εκ μέρους των ανθρώπων που είχαν δημιουργήσει αυτήν την «πρώτη ύλη» – περιορίζοντας έτσι την εργασία των ηθοποιών που θα είναι πραγματικά αμειβόμενη. Αντίστοιχη είναι η επιδίωξή τους και για τη συγγραφή μεγάλων τμημάτων σεναρίων από κατάλληλα εκπαιδευμένες μηχανές τεχνητής νοημοσύνης, ώστε να ελαχιστοποιηθεί η εργασία των σεναριογράφων που θα αξιώνει αμοιβή.
Η νίκη για τους εργαζόμενους του θεάματος θα είναι νίκη για όλη την εργατική τάξη
Έχοντας «μάθει» να βρίσκονται για μεγάλα διαστήματα χωρίς δουλειά και απολαβές, τόσο οι σεναριογράφοι όσο και οι ηθοποιοί δείχνουν αποφασισμένοι να συνεχίσουν αυτήν την απεργία για μεγάλο διάστημα. Είναι πολύ πιθανό, παρά τις ψευτο-επιδείξεις ισχύος τους, οι εταιρείες παραγωγής να αναγκαστούν να υποχωρήσουν, προχωρώντας σε συμφωνίες με σημαντικές παραχωρήσεις.
Κάτι τέτοιο δεν θα είναι σε καμία περίπτωση μια «συντεχνιακή» νίκη. Οι σεναριογράφοι και οι ηθοποιοί έχουν δηλώσει ότι δίνουν αυτόν τον αγώνα ως τμήμα συνολικά του αγώνα των εργαζόμενων για αξιοπρεπή διαβίωση και δικαιώματα, κόντρα στην καπιταλιστική απληστία. Και από τη δικιά τους πλευρά, σημαντικά τμήματα της εργατικής τάξης των ΗΠΑ έχουν δείξει ότι πράγματι τον αντιμετωπίζουν έτσι. Πάνω απ’ όλα η νίκη αυτού του αγώνα θα δείξει σε όλη τη χώρα (και σ’ ένα βαθμό σε όλο τον κόσμο) ότι οι εργατικοί αγώνες μπορούν να είναι νικηφόροι, ακόμα και απέναντι στους μεγαλύτερους καπιταλιστικούς κολοσσούς, αν χαρακτηρίζονται – κι αυτό αντανακλάται στις ηγεσίες τους – από μαχητικότητα, ενότητα, διάρκεια, αλληλεγγύη από και προς την υπόλοιπη εργατική τάξη, και αποφασιστικότητα να συνεχίσουν μέχρι τέλους.
Πάτροκλος Ψάλτης
Πηγή: marxist.com
