ΤΑ ΕΡΩΤΗΜΑΤΙΚΑ ΚΑΙ ΟΙ ΠΡΟΕΚΤΑΣΕΙΣ ΓΥΡΩ ΑΠΟ ΤΗ ΣΥΓΧΩΝΕΥΣΗ ALPHA BANK – EUROBANK
Του ΝΙΚΟΥ ΠΑΠΑΤΡΙΑΝΤΑΦΥΛΛΟΥ *
Οι πολυαναμενόμενες εδώ και πολλούς μήνες ανακατατάξεις στον τραπεζικό κλάδο είναι πλέον γεγονός. Απομένουν μόνον οι επίσημες ανακοινώσεις για να ολοκληρωθεί το ήδη συμφωνημένο deal μεταξύ Alpha Bank, Eurobank και κρατικών επενδυτικών κεφαλαίων του Κατάρ.
Εξέλιξη, που εκτιμάται ότι θα αποτελέσει και τη σπίθα που θα βάλει φωτιά στα δεδομένα του κλάδου, οδηγώντας σε μια σειρά άλλες αντίστοιχες κινήσεις. Εξέλιξη, για την οποία τα κυβερνητικά στελέχη και ο συστημικός οικονομικός τύπος πανηγυρίζουν αλαλάζοντες. Εξέλιξη, για την οποία, τόσο οι κοινωνία όσο και οι εργαζόμενοι θα πρέπει να σταθούν εξαιρετικά επιφυλακτικοί…
Ξορκίζοντας το δημόσιο “μπαμπούλα”
Το ελληνικό τραπεζικό σύστημα βρίσκεται σε μια δίνη. Επισφάλειες συσσωρεύονται, χρηματιστηριακές αποτιμήσεις γκρεμίζονται, η ρευστότητα είναι από μικρή ως και ανύπαρκτη, ενώ οι έλεγχοι της Blackrock στα χαρτοφυλάκια των τραπεζών ενδέχεται να επιδεινώσουν την κατάσταση. Οι ενέσεις ρευστού έναντι ομολόγων από την ΕΚΤ, που ξεπέρασαν τα 100 δις ευρώ, έσωσαν αρχικά την κατάσταση, πρακτική, όμως, που δεν μπορεί να συνεχιστεί επ’ άπειρο, αφού υπάρχουν αντιδράσεις τόσο σε πολιτικό όσο και σε τεχνοκρατικό επίπεδο, στο εσωτερικό της Ε.Ε και των μηχανισμών της.
Τρεις είναι, λοιπόν, οι λύσεις που απομένουν για τους τραπεζίτες. Πρώτη, η άμεση άντληση κεφαλαίων μέσω ΑΜΚ. Μα, ήδη έχουν γίνει σημαντικές αυξήσεις, ενώ η εκτίμηση είναι, ότι δύσκολα μπορούν να καλυφθούν νέες, αν λάβουμε υπόψη τα αναγκαία κεφάλαια που απαιτούνται, ώστε οι τράπεζες να ανταποκριθούν στην επιταγή της ΤτΕ για κεφαλαιακή επάρκεια Tier I στο 10% για το 2012.
Δεύτερη εναλλακτική, η προσφυγή στο Ταμείο Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας. Πρόκειται για το φορέα που έχει συσταθεί με 20 δις ευρώ, με σκοπό την κεφαλαιακή ενίσχυση τραπεζών που αντιμετωπίζουν προβλήματα κεφαλαιακής επάρκειας. Πλην όμως, η υπαγωγή στο ΤΧΣ σημαίνει ότι ο έλεγχος της τράπεζας περνά σε διοίκηση που ορίζεται από το ίδιο το Ταμείο. Πρόκειται, δηλαδή, για κρατικοποίηση, υπό την αιγίδα της τρόικας φυσικά, έστω και με ορίζοντα προσωρινό. Κρατικοποίηση αγγλοσαξονικού τύπου, βέβαια, με στόχο την απορρόφηση από το κράτος όλων των “βαριδίων” του ισολογισμού, ώστε η “καθαρή και αναβαπτισμένη” τράπεζα να παραδοθεί εκ νέου στο ιδιωτικό χρηματιστικό κεφάλαιο.
Για να εξορκιστεί ο “μπαμπούλας” του δημοσίου, η μόνη εναλλακτική κίνηση που απομένει στους τραπεζίτες, είναι η αναζήτηση συμμαχιών, επενδυτών ή συγχωνεύσεων. Αποτελεί τη μόνη επιλογή, που “διασφαλίζει” (μέχρι νεωτέρας πάντα), ότι το τραπεζικό σύστημα θα παραμείνει υπό ιδιωτικό έλεγχο και θα συνεχίσει να υπηρετεί τις κερδοσκοπικές ορέξεις του χρηματιστικού κεφαλαίου, πάντα σε βάρος της κοινωνίας. Τα στοιχεία μας δείχνουν, ότι η εν λόγω συγχώνευση ευθυγραμμίζεται απόλυτα με το συγκεκριμένη δόγμα. Υπάρχουν βέβαια, και δύο ακόμη σημεία άξια σχολιασμού…
Το Δημόσιο του Κατάρ και τα… προνόμια του Ελληνικού Δημοσίου
Σύμφωνα με την κυβερνητική “γραμμή”, είναι εξόχως σημαντικό, το ότι εν μέσω κορύφωσης της κρίσης, επενδυτικά κεφάλαια έρχονται στον τόπο και “μπολιάζουν” την παραπαίουσα οικονομία της χώρας. Υπήρξαν μάλιστα και άλλες προσπάθειες για φλερτ με κεφάλαια από τα αραβικά εμιράτα, με στόχο κολοσιαίες επενδύσεις. Θυμόμαστε στο πρόσφατο παρελθόν, τόσο την ιστορία του Ελληνικού, όσο και αυτήν του Αστακού. Στην περίπτωση της συγχώνευσης Alpha-Eurobank, η επένδυση του κρατικού fund του Κατάρ θα ανέλθει σύμφωνα με πληροφορίες στα 500 εκ. Ευρώ, ενώ σημειώνουμε ότι το συγκεκριμένο fund κατέχει ήδη το 6% περίπου της Alpha Bank.
Η πραγματικότητα είναι, ότι με ένα ποσό αστείο για τα μέχρι πριν ένα εξάμηνο δεδομένα, ο έλεγχος δυο μεγάλων τραπεζών περνά στο Κατάρ. Θα μπορούσε να ισχυριστεί κανείς, ότι τα επενδυτικά αυτά κεφάλαια επωμίζονται το ρίσκο της επισφαλούς κατάστασης στο ελληνικό τραπεζικό σύστημα. Το βασικό ερώτημα, όμως, είναι άλλο. Υπάρχουν και άλλα συμφέροντα, επιχειρηματικά ή και πολιτικά, που εξυπηρετούνται από αυτήν την κίνηση;
Ο λόγος που αναρωτιόμαστε είναι η συνειδητή αποχή του Ελληνικού Δημοσίου από την όλη ιστορία. Του Ελληνικού Δημοσίου, που έχει ενισχύσει την Eurobank με 950 εκ. Ευρώ και την Alpha με άλλα 940! Του Ελληνικού Δημοσίου, που κρατά στα χέρια του προνομιούχες μετοχές των δυο τραπεζών, έναντι των ενισχύσεων που κατέβαλε σε αυτές. Η αξία των ενισχύσεων αυτών, προσεγγίζει τη συνολική κεφαλαιοποίηση των δυο τραπεζών, με βάση τις αποτιμήσεις της Παρασκευής. Συνεπώς, ο μέτοχος “Ελληνικό Δημόσιο” είτε σιωπά, είτε συναινεί και προωθεί τους εν λόγω επιχειρηματικούς σχεδιασμούς. Διότι, αν υπήρχε η αντίστοιχη πολιτική βούληση, θα αρκούσε η προβλεπόμενη από το νόμο μετατροπή των προνομιούχων μετοχών σε κοινές, ώστε οι δυο τράπεζες να περάσουν στον έλεγχο του Δημοσίου…
Ανησυχία για τους εργαζόμενους
Μια άλλη παράμετρος του εγχειρήματος της συγχώνευσης, είναι η αλληλοκάλυψη που υπάρχει στα δίκτυα των δύο τραπεζών. Κι επειδή είναι προφανές, ότι μια τέτοια συγχώνευση αποσκοπεί σε “οικονομίες κλίμακας” και “εξορθολογισμό του λειτουργικού κόστους”, αναμένεται περιορισμός των συνολικών θέσεων εργασίας στο νέο σχήμα. Εκτιμήσεις ανεβάζουν σε πάνω από χίλιες τις απολύσεις που θα προκύψουν. Άμεση προτεραιότητα είναι η οργάνωση αγωνιστικών κινητοποιήσεων των εργαζομένων στις δυο τράπεζες, όπως και της ΟΤΟΕ, για την απόκρουση της σχεδιαζόμενης εκατόμβης.
Στο στόχαστρο, όπως είναι φυσικό, θα μπουν και οι εργασιακές σχέσεις στο νέο τραπεζικό κολοσσό. Τόσο η ύπαρξη κανονισμού εργασίας στην Alpha Bank, όσο και οι επιχειρησιακές συμβάσεις που υπάρχουν στις δυο τράπεζες, θα επιχειρηθεί να τεθούν υπό αμφισβήτηση. Σε κάθε περίπτωση, η μέχρι τώρα εμπειρία από συγχωνεύσεις στον τραπεζικό κλάδο, έχει αποδείξει, ότι η εξομοίωση εργασιακών σχέσεων γίνεται πάντα με ισοπέδωση προς τα κάτω, οπότε κάτι αντίστοιχο περιμένουμε και για τη συγκεκριμένη περίπτωση…
Εθνικοποίηση – Κοινωνικοποίηση του τραπεζικού συστήματος ΤΩΡΑ!
Σύμφωνα με την κυρίαρχη άποψη, κάποιοι “άπληστοι” εκπρόσωποι του τραπεζικού κεφαλαίου με τις πρακτικές τους οδήγησαν στην οικονομική κρίση, που έπειτα πήρε παγκόσμιες διαστάσεις. Η λύση στο πρόβλημα είναι κατά τους ίδιους, μια νέα, υπεύθυνη τραπεζική λειτουργία, που θα βασίζεται στη λειτουργία της αγοράς και θα συμβάλλει στην ανάπτυξη.
Αυτό που δεν λέει η παραπάνω άποψη, είναι ο ρόλος του τραπεζικού και χρηματιστικού κεφαλαίου γενικότερα, στα πλαίσια του καπιταλιστικού συστήματος. Είναι δυνατό να “τιθασευτεί” και να λειτουργήσει “υπεύθυνα”; Ποιο, το κεντρικό ζωτικό όργανο του καπιταλιστικού σύμπαντος; Αυτό που υπαγορεύει πολιτικές, διαμορφώνει κοινωνικές συνθήκες και μονίμως λειτουργεί παρασιτικά για τη δική του και μόνο ευημερία, ακόμη και σήμερα;
Η λύση της υπαγωγής στο Ταμείο Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας, που έντεχνα προβάλλεται ως “κρατικοποίηση”, σίγουρα δεν αποτελεί λύση προς το συμφέρον της κοινωνίας ή των εργαζομένων. Όπως εξηγήθηκε παραπάνω, αποτελεί μεταβατικό στάδιο, στο οποίο τη “σαβούρα” τη φορτώνεται το δημόσιο, ενώ η τράπεζα απαλλαγμένη από τα βάρη του παρελθόντος, θα μπορέσει να λειτουργεί απρόσκοπτα με ιδιωτικοοικονομικά κριτήρια. Επαρκή λύση, όμως, δεν αποτελεί και ο πολυθρύλητος “δημόσιος πυλώνας”. Πρώτον, γιατί η κυβέρνηση δεν τον εννοεί, και δεύτερον, γιατί όπως τον εννοεί ή τον περιγράφει, πρόκειται για ένα εγχείρημα με περιορισμένη δυναμική, και ακόμη μικρότερη δυνατότητα να παρέμβει αποτελεσματικά στο σύνολο της τραπεζικής αγοράς.
Η μόνη λύση που είναι προς το συμφέρον μας με όρους κοινωνικής ευημερίας, είναι η υπαγωγή του τραπεζικού συστήματος υπό δημόσιο και κοινωνικό έλεγχο. Με μια λειτουργία εστιασμένη στις κοινωνικές ανάγκες, τις αναπτυξιακές προοπτικές με σεβασμό στην οικολογική ισορροπία. Ούτως ή άλλως, η “τραπεζική” είναι μια λειτουργία που έχει εκχωρηθεί στις τράπεζες, αν και αποτελεί δημόσιο αγαθό. Είναι η ώρα να την ανακτήσουμε ως κοινωνία. Να αναλάβουμε πολιτικές και κινηματικές πρωτοβουλίες, με αίτημα την “Εθνικοποίηση – Κοινωνικοποίηση του τραπεζικού συστήματος”.
* Ο Νίκος Παπατριανταφύλλου είναι μέλος ΚΠΕ ΣΥΝ
