Αίγυπτος: Η Επανάσταση κινείται προς μια νέα φάση

 

 

Μερικούς μήνες μετά την πτώση του λαομίσητου δικτάτορα Μουμπάρακ από το τιμόνι της εξουσίας της Αιγύπτου, ο επαναστατικός χείμαρρος που ταρακούνησε την Αίγυπτο αλλά και ολόκληρο τον αραβικό κόσμο δεν έχει μειωθεί σημαντικά ούτε σε ένταση αλλά ούτε και σε δυναμική. Η προσωρινή κυβέρνηση που σχηματίστηκε από το Ανώτατο Συμβούλιο των Ενόπλων Δυνάμεων(ΑΣΕΔ) είχε ως βασικό καθήκον την ανακήρυξη εκλογών, χωρίς βέβαια να έχει προσδιορίσει την ακριβή ημερομηνία διεξαγωγής τους. Από την περασμένη Παρασκευή χιλιάδες λαού κατέλαβαν την πλατεία Ταχρίρ με κύριο αίτημα να οριστεί συγκεκριμένη ημερομηνία για εκλογές. Τελικά, το ΑΣΕΔ αναγκάστηκε να ορίσει εκλογές για την επόμενη βδομάδα, φροντίζοντας βέβαια να διατηρηθεί η σημαντική επιρροή της στρατιωτικής ηγεσίας πάνω στη νέα κυβέρνηση που θα αναδειχθεί μετά τις εκλογές. Όμως, αξιοσημείωτο είναι το γεγονός ότι το Σαββατοκύριακο η αστυνομία και ο στρατός προσπαθούσαν, κάνοντας εκτεταμένη χρήση δηλητηριωδών αερίων, να απωθήσουν τις μάζες από την πλατεία Ταχρίρ. Όμως, οι μάζες έδειξαν αποφασιστικότητα και πείσμα, παρά την έντονη καταστολή, η οποία προκάλεσε περίπου 30 θανάτους διαδηλωτών. 

 

 

Το καθεστώς του Μουμπάρακ ανατράπηκε από το επαναστατικό κίνημα των αιγυπτιακών μαζών. Αλλά οι μάζες, κάνοντας τα πρώτα τους βήματα στο προσκήνιο της ιστορίας, δεν είχαν κάποιο ξεκάθαρο σχέδιο για τα επόμενα βήματα μετά την πτώση του δικτάτορα. Στην πραγματικότητα σε όλη την διάρκεια του επαναστατικού κινήματος και ειδικότερα την τελευταία βδομάδα πριν από την πτώση του Μουμπάρακ, η εξουσία βρισκόταν στους δρόμους και περίμενε κάποιον να την πάρει στα χέρια του. Οι ηγέτες του κινήματος όμως την αρνούνταν. Περιόρισαν το αίτημά τους στο «να φύγει ο Μουμπάρακ», αρνούμενοι να θέσουν ζητήματα ελέγχου του κρατικού μηχανισμού αλλά και της οικονομίας που βρίσκεται στα χέρια στελεχών του παλιού καθεστώτος. Έτσι, η εξουσία κατέληξε στα χέρια του ΑΣΕΔ, το οποίο ενθαρρυμένο από τους ηγέτες του κινήματος αλλά και από τον αμερικάνικο ιμπεριαλισμό, κατάφερε τελικά την σωτηρία του αιγυπτιακού καπιταλισμού. Το κύρος που αντλεί ο Αιγυπτιακός στρατός από τον ιστορικό του ρόλο, αλλά και η στήριξη που έλαβε από όλες τις αντιπολιτευτικές δυνάμεις, έδωσε στο ΑΣΕΔ μια προσωρινή νομιμοποίηση στα μάτια των μαζών. Αλλά η ίδια η εμπειρία διδάσκει και τώρα αυτές οι αυταπάτες εξατμίζονται. Η στρατιωτική χούντα, έχει ήδη αποδείξει πόσο καταπιεστική είναι περνώντας νόμο για την απαγόρευση των συγκεντρώσεων. Ο στρατός έχει βρεθεί στην πληθώρα των περιπτώσεων στην απέναντι μεριά των οδοφραγμάτων που έχουν στηθεί από τους εργαζόμενους για να  υπερασπιστούν τα δημοκρατικά τους δικαιώματα. Τη στιγμή που το ΑΣΕΔ μανουβράρει για να οδηγήσει την επανάσταση σε ασφαλή κανάλια, οι εργάτες, ακριβώς λόγω της επανάστασης, έχουν ριζοσπαστικοποιηθεί ακόμα περισσότερο. Πλέον κατανοούν ότι η απομάκρυνση του Μουμπάρακ από τη ζωή τους δεν πρόκειται να λύσει τα βασικά τους προβλήματα, όπως το χαμηλό βιοτικό επίπεδο και την ανεργία. Από τον Σεπτέμβρη έχουν γίνει αρκετές απεργίες με εκατοντάδες χιλιάδες απεργούς εργάτες που τα αιτήματά τους δεν αναφέρονται μόνο σε αυξήσεις μισθών, αλλά ουσιαστικά προκαλούν τριγμούς  στα θεμέλια του αιγυπτιακού καπιταλισμού.

 

 

Ένα από τα κύρια αιτήματα της επανάστασης ήταν η διεξαγωγή ελεύθερων και δίκαιων εκλογών. Αλλά το ΑΣΕΔ από την αρχή φρόντισε να προετοιμάσει το έδαφος πάνω στο οποίο θα διεξάγονταν οι εκλογές. Έτσι επωφελήθηκαν μόνο τα κόμματα που είχαν δημιουργηθεί πριν από την επανάσταση και  διέθεταν οργανώσεις σε πανεθνικό επίπεδο, ενώ ταυτόχρονα ο στρατός, θα συνέχιζε να έχει δικό του προϋπολογισμό εξαιρούμενο από το δημόσιο έλεγχο. Τις επερχόμενες εκλογές φαίνεται να κερδίζει η Μουσουλμανική Αδελφότητα που είναι οργανωμένη πανεθνικά και έχει την υποστήριξη μεγάλων στρωμάτων επιχειρηματιών. Ωστόσο, η Αδελφότητα δέχεται τεράστιες πιέσεις από το κίνημα, όταν για παράδειγμα αναγκάστηκε να υποστηρίξει τη διαδήλωση της Παρασκευής. Όμως, η θέση της Αδελφότητας ήταν να γίνει διαδήλωση μόνο για μια ημέρα και οι εργάτες να δείξουν υπομονή και κατανόηση. Έτσι, αυτοί οι κύριοι ξέπεσαν στα μάτια πολλών πρωτοπόρων εργατών. Βέβαια, η επανάσταση κινείται με τη δική της λογική και οι μάζες δε θα σταματήσουν με την διαταγή κανενός από τη στιγμή που συνειδητοποιήσουν τη δύναμή τους. Όλο το ζήτημα της εξουσίας θα κριθεί στο δρόμο και όχι στις κάλπες. Ήδη, την Παρασκευή έχει γίνει κάλεσμα για διαδήλωση ενός εκατομμυρίου ανθρώπων. Ταυτόχρονα οι εργάτες του Σουέζ έχουν κηρύξει απεργία διαρκείας. Όμως, ούτε η Αδελφότητα ούτε κάποιο άλλο μουσουλμανικό κόμμα έχει τολμήσει να στηρίξει κάτι τέτοιο.

 

 

Η Αιγυπτιακή επανάσταση, η πρωτοπορία της αραβικής επανάστασης, αποτελεί ένα σημείο καμπής για την παγκόσμια ιστορία. Αστοί και μικροαστοί ρεφορμιστές συνήθιζαν να διατρανώνουν ότι καθεστώτα τύπου Μουμπάρακ ήταν αδύνατο να πέσουν λόγω των τεράστιων πολιτιστικών και θρησκευτικών προκαταλήψεων που κυριαρχούν στις μάζες. Για αυτούς τους ανθρώπους, η ιστορία δεν κινείται από την πάλη των τάξεων αλλά από πολέμους πολιτισμών, θρησκειών κλπ. Ωστόσο, η πραγματικότητα τους διέψευσε και απέδειξε ότι μέσα σε μερικές βδομάδες η επανάσταση έχει πετύχει πολλά περισσότερα από ό,τι έχουν προσπαθήσει να πετύχουν για δεκαετίες οι ρεφορμιστές και οι ΜΚΟ. Βεβαίως, η επανάσταση έχει ακόμα πολλά ζητήματα να λύσει, αφού το κράτος έχει μείνει ανέπαφο και η οικονομία ελέγχεται από τους παλιούς εξουσιαστές. Επιπλέον, οι αριστερές οργανώσεις παραμένουν μικρές και ασήμαντες, ενώ τα ισλαμικά αστικά κόμματα(φιλελεύθερα και συντηρητικά) δυναμώνουν.  Αυτό το γεγονός οδήγησε πολλούς μέσα στην Αριστερά στο συμπέρασμα ότι η επανάσταση ηττήθηκε, δείχνοντας έτσι την ανικανότητά τους να κατανοήσουν τους νόμους που διέπουν το κίνημα των εργατών.

 

Ο Τρότσκι, στο πολύ σημαντικό έργο του “Η Ιστορία της Ρώσικης Επανάστασης” εξηγούσε, ότι όταν οι εργάτες έριξαν τον Τσάρο είχαν στην πραγματικότητα την εξουσία στα χέρια τους, αλλά δεν ήξεραν τί να την κάνουν. Έτσι την εξουσία ανέλαβε η προσωρινή κυβέρνηση και ακολούθησε η περίοδος της αντίδρασης τους μήνες  Ιούλιο και Αύγουστο. Κατά τους πρώτους μήνες διακυβέρνησης της προσωρινής κυβέρνησης, οι μάζες έτρεφαν αυταπάτες για αυτήν. Αργότερα όμως, κατάλαβαν από την δική τους εμπειρία ότι οι κύριοι αστοί, μενσεβίκοι και εσέροι δε μπορούσαν να  ικανοποιήσουν ούτε τα πιο βασικά τους αιτήματα (ψωμί και ειρήνη), αλλά ούτε και τις θεμελιώδεις μορφές δημοκρατίας.

 

Οι Μπολσεβίκοι με υπομονετική εξήγηση κατάφεραν να συνδέσουν το σοσιαλιστικό τους πρόγραμμα με το κίνημα των μαζών. Κατάφεραν να εξηγήσουν ότι τα αιτήματα των μαζών θα ικανοποιούνταν μόνο αν οι εργάτες έπαιρναν την εξουσία στα χέρια τους («Όλη η εξουσία στα σοβιέτ»). Την ίδια διαδικασία ακολουθεί σήμερα και η Αίγυπτος. Η Επανάσταση δεν εκτυλίσσεται ευθύγραμμα, αλλά απαρτίζεται από μια σειρά πισωγυρίσματα και προχωρήματα. Η απουσία μιας επαναστατικής ηγεσίας από το κίνημα, θα το οδηγήσει σε μια μακρά πορεία πικρών και σκληρών εμπειριών. Όμως, οι μέρες του ΑΣΕΔ είναι μετρημένες. Ο φιλελεύθερος Ελ Μπαραντέι, έχει εκτεθεί στα μάτια των μαζών αφού προσφέρει γενναιόδωρα τις υπηρεσίες του για να σωθεί ο καπιταλισμός, προσπαθώντας να εκτονώσει  την πόλωση και καλώντας τις μάζες να «ηρεμήσουν». Και αυτού οι ημέρες θα είναι πολύ μετρημένες. Η Μουσουλμανική Αδελφότητα έχει ξεπέσει κατά πολύ στα μάτια των πιο πρωτοπόρων κομματιών του κινήματος, αλλά βρίσκει υποστήριξη απο τα πιο καθυστερημένα στρώματα. Αυτό δε σημαίνει ότι η αντίδραση θα νικήσει οριστικά. Όποιος ανέβει στην εξουσία θα έρθει αντιμέτωπος με μια σειρά αιτημάτων των μαζών όπως η έλλειψη γνήσιας δημοκρατίας, χαμηλοί μισθοί, φτώχεια και ανεργία. Κανένα από αυτά τα κόμματα δε είναι διατεθειμένο να συγκρουστεί με τον καπιταλισμό, αλλά αντιθέτως προσπαθούν να διατηρήσουν την καπιταλιστική τάξη πραγμάτων και έτσι όλοι αυτοί οι πιθανοί διαχειριστές του συστήματος θα έρθουν σ’ ένα ορισμένο στάδιο αντιμέτωποι με τις μάζες. Αντιθέτως, οι εργάτες και η νεολαία είναι γεμάτοι αυτοπεποίθηση από τη μεγάλη τους νίκη την άνοιξη του 2011. Πιθανώς,  να δούμε για κάποιο διάστημα τις μάζες να δοκιμάζουν κάθε κόμμα και να υπάρξει μια προσωρινή ανακωχή.

 

Η έλλειψη επαναστατικής ηγεσίας δε σημαίνει πως η επανάσταση τελείωσε, αλλά αντίθετα μια καινούρια επανάσταση θα ξεκινήσει έως ότου να δοθεί μια οριστική λύση. Για τις μέρες που έρχονται, οι εργάτες και τα λαϊκά στρώματα θα πρέπει να δημιουργήσουν επιτροπές αγώνα σε κάθε χώρο δουλειάς και σε κάθε γειτονιά και να οργανώσουν μια μαζική γενική απεργία με αίτημα να πέσει η στρατιωτική χούντα. Καμιά εμπιστοσύνη στους αστούς πολιτικούς καριέρας. Εμπιστοσύνη μόνο στις δυνάμεις του γνήσιου επαναστατικού εργατικού και λαϊκού κινήματος, αφού είναι η μόνη δύναμη στον κόσμο που μπορεί να εγγυηθεί την τελική νίκη.