Ο μαχητικός αριστερός συνδικαλιστής (μέλος Γεν. Συμβουλίου της ΟΤΟΕ) και στέλεχος του ΣΥΡΙΖΑ (μέλος της ΚΕ) σ. Νίκος Παπατριανταφύλλου παραχώρησε στην «Ε» την πολύ ενδιαφέρουσα συνέντευξη που ακολουθεί. Αξίζει να διαβαστεί προσεκτικά, διότι συμβάλει στην κατανόηση της κατάστασης που επικρατεί σήμερα στο ελληνικό τραπεζικό σύστημα, αλλά και των πολιτικών καθηκόντων του ΣΥΡΙΖΑ και μιας μελλοντικής αριστερής κυβέρνησης σχετικά με τις τράπεζες.
Ερ: Τελικά πόσα δις ευρώ λείπουν από τις ελληνικές τράπεζες; Θα χρειαστεί νέο πακέτο για την στήριξή τους;
Απ: Στο κυρίαρχο σενάριο γίνεται λόγος για 5 δις ευρώ χωρίς να συμπεριλαμβάνονται τα επιχειρηματικά δάνεια, ενώ οι Financial Times ανεβάζουν τις κεφαλαιακές ανάγκες των τραπεζών στα 20 δις! Η τελική εικόνα θα διαμορφωθεί με τη δημοσιοποίηση των stress test, και κανείς δεν μπορεί να αποκλείσει, ότι τα απαιτούμενα κεφάλαια θα υπερβούν τα 10 δις. Οφείλω να σημειώσω, ότι ένα σημαντικό μέρος του προβλήματος κεφαλαιακής επάρκειας κρύβεται κάτω από το χαλί, μέσα από συνεχείς ρυθμίσεις “κόκκινων” δανείων, πρακτική που όμως δεν αντιμετωπίζει το πρόβλημα στη ρίζα του. Ασφαλώς αν οι τράπεζες δεν καταφέρουν να αντλήσουν τα απαιτούμενα ποσά μέσω αυξήσεων μετοχικού κεφαλαίου, και αν οι ανάγκες υπερβαίνουν τα διαθέσιμα 8 δις του ΤΧΣ, τότε θα χρειαστεί είτε νέο πακέτο στήριξης, είτε «άλλα μέτρα».
Ερ: Πόσα χρήματα έχουν δοθεί συνολικά στις ελληνικές τράπεζες από την αρχή της κρίσης;
Απ: Από το 2009 μέχρι σήμερα έχουν εισρεύσει πάνω από 200 δις ευρώ στις ελληνικές τράπεζες, μέσω ρευστών διαθεσίμων και εγγυήσεων του ελληνικού δημοσίου. Με το νόμο Αλογοσκούφη είχαν δοθεί 28 δις με αντάλλαγμα προνομιούχες μετοχές 5ετούς διάρκειας, ενώ με την περυσινή ανακεφαλαιοποίηση δόθηκε δημόσιο χρήμα 42 δις από τα συνολικά 50 δις που είχε διαθέσιμα το ΤΧΣ. Εκτός αυτών των 78 δις δημόσιου χρήματος, το δημόσιο έδωσε την εγγύησή του για τη επιπλέον χρηματοδότηση των τραπεζών μέσω της ΕΚΤ (ανταλλαγή τίτλων) ή του ELA (ειδικός λογαριασμός ρευστότητας στην ΤτΕ). Μέρος αυτού του ανοίγματος έχει αποπληρωθεί, με το σημερινό υπόλοιπο να υπολογίζεται περίπου στα 75 δις. Τα ποσά αυτά τρομάζουν, αν αναλογιστεί κανείς ότι το ετήσιο ΑΕΠ της χώρας υπολογίζεται στα 185 δις ευρώ…
Ερ: Η κυβέρνηση ισχυρίζεται ότι οι τράπεζες σήμερα στην Ελλάδα είναι κρατικές. Κατά πόσο ισχύει αυτό; Ποιος διοικεί τις τράπεζες σήμερα;
Απ: Δεν μας εκπλήσσει πλέον μία κυβέρνηση “μονταζιέρα”, που ψεύδεται για τα πάντα. Οι συστημικές τράπεζες όντως κρατήθηκαν στη ζωή με χρήματα του ΤΧΣ, τα οποία βέβαια δεν χαρίστηκαν, αλλά επιβάρυναν το δημόσιο χρέος της χώρας. Η διοίκηση, όμως, των τραπεζών έχει παραμείνει στα χέρια των τραπεζιτών, με το ΤΧΣ να μην έχει στα χέρια του μετοχές με ψήφο, αλλά να εκπροσωπείται με έναν επίτροπο στα ΔΣ των τραπεζών. Από τις 4 συστημικές τράπεζες, σήμερα μόνο η Eurobank είναι υπό τον απόλυτο έλεγχο του ΤΧΣ. Ακόμη και η ΕΤΕ, την οποία οι περισσότεροι αντιλαμβάνονται ως δημόσια τράπεζα, δεν ελέγχεται πλέον από τα ασφαλιστικά ταμεία, αλλά από την οικογένεια Λάτση. Το γεγονός ότι το ΤΧΣ, κατά συνέπεια και η τρόικα, έχει λόγο για τη στρατηγική και την οικονομική κατάσταση των τραπεζών, δεν σημαίνει σε καμία περίπτωση ότι οι τράπεζες έχουν γίνει κρατικές. Κάθε άλλο, ειδικά αν συνεκτιμήσουμε και τις προσπάθειες της κυβέρνησης να αλλάξει τους όρους άσκησης των warrants που έχουν στα χέρια τους οι ιδιώτες μέτοχοι, ώστε με συνοπτικές διαδικασίες και σε κόστος υποπολλαπλάσιο του συμφωνημένου, να επανακτήσουν και τυπικά τον έλεγχο των τραπεζών.
Ερ: Τι συμβαίνει με τις εργασιακές σχέσεις; Έρχονται μαζικές απολύσεις;
Απ: Την τελευταία διετία, οι εργασιακές σχέσεις στον κλάδο έχουν δεχτεί σημαντικές επιθέσεις. Το Φλεβάρη του ’12, με το Μνημόνιο 2 επιβλήθηκε το πάγωμα των μισθολογικών ωριμάνσεων, που μέχρι τότε προβλέπονταν από την κλαδική ΣΣΕ και το ενιαίο κλαδικό μισθολόγιο. 15 μήνες μετά, με τη νέα ΣΣΕ που υπέγραψε η πλειοψηφία της ΟΤΟΕ, οι μισθοί στον κλάδο “κουρεύτηκαν” κατά 9,5% σε ετήσια βάση, ποσοστό που είναι μεσοσταθμικά τουλάχιστον διπλάσιο από τράπεζα σε τράπεζα, λόγω των επιπλέον μειώσεων που πέρασαν με επιχειρησιακές ΣΣΕ. Επιπλέον, είναι καθημερινό φαινόμενο οι εργοδοτικές αυθαιρεσίες και η επέκταση του διευθυντικού δικαιώματος, ενώ και το συμβατικό ωράριο παραβιάζεται αδιάκοπα, κατά κανόνα χωρίς καταβολή των υπερωριών. Σημαντική πληγή είναι και η απώλεια ρυθμισμένων δικαιωμάτων μέσω κανονισμών (περιπτώσεις ΑΤΕ και Τ.Τ.).
Σε ότι αφορά τις θέσεις εργασίας στον κλάδο, έχουν ήδη περιοριστεί κατά χιλιάδες. Μέχρι τώρα, ο περιορισμός αυτός έγινε με διαδικασίες εθελούσιας αποχώρησης, αν και στο μέλλον δεν μπορούν να αποκλειστούν τα χειρότερα, ειδικά εάν συνεχιστούν οι τεκτονικές αλλαγές στον κλάδο, όπως και τα προβλήματα κεφαλαιακής επάρκειας των τραπεζών. Να σημειώσουμε, τέλος, ότι έχουν συμβεί αρκετές απολύσεις παρεχόμενου-δανειζόμενου προσωπικού, ενώ γίνεται αγώνας για να αποφευχθούν απολύσεις εργαζομένων σε συνεταιριστικές τράπεζες που έπαυσαν τη λειτουργία τους και απορροφήθηκαν από συστημικές τράπεζες.
Ερ: Είναι πιθανή στην Ελλάδα η επανάληψη ενός κουρέματος καταθέσεων τύπου Κύπρου;
Απ: Όλοι μας αντιληφθήκαμε την εξέλιξη στην Κύπρο ως ένα πείραμα. Είναι γεγονός, ότι εντός των δομών της Ε.Ε. και της Ευρωζώνης, το κούρεμα καταθέσεων θεωρείται πλέον ως μία από τις πιθανές στρατηγικές αντιμετώπισης αντίστοιχων προβλημάτων στο μέλλον, εφόσον οι μέτοχοι των τραπεζών δεν μπορούν να καλύψουν τη ζημιά και οι δυνατότητες του Ευρωπαϊκού Μηχανισμού Σταθερότητας είναι συγκεκριμένες. Ενδεικτικό είναι, ότι στα σχέδια για την “ευρωπαϊκή τραπεζική ενοποίηση”, οι καταθέσεις άνω των 100 χιλ. θεωρούνται ως επενδύσεις, άρα ενέχουν ρίσκο, κάτι που αντίκειται στη μέχρι σήμερα έννοια της “τραπεζικής κατάθεσης”. Δεν ξέρω σε ποιο βαθμό είναι πιθανό να βιώσουμε κούρεμα καταθέσεων στη χώρα μας, αλλά εάν αυτό τελικά συμβεί, οι συνέπειες θα είναι ανυπολόγιστες.
Ερ: Ποια πιστεύεις ότι θα πρέπει να είναι η πολιτική μιας κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ για τις τράπεζες;
Απ: Θεωρώ κομβικής σημασίας την απόφαση του 1ου Συνεδρίου του ΣΥΡΙΖΑ, με βάση την οποία οι τράπεζες πρέπει να περιέλθουν υπό δημόσια ιδιοκτησία και κοινωνικό έλεγχο. Αφενός, είναι αυτονόητο αίτημα, από τη στιγμή που οι τράπεζες κρατήθηκαν στη ζωή με δημόσιο χρήμα. Αφετέρου, η ίδια η τραπεζική λειτουργία δεν μπορεί να θεωρείται απλά ως μία αγορά. Αντίθετα, πρόκειται για λειτουργία με τεράστια κοινωνική σημασία, από την οποία εξαρτάται το πρόγραμμα παραγωγικής ανασυγκρότησης της χώρας, αλλά και η προστασία της λαϊκής αποταμίευσης.
Άποψή μου είναι, ότι το κοινωνικό συμφέρον θα πρέπει να διασφαλιστεί με την εθνικοποίηση-κοινωνικοποίηση των τραπεζών. Θα πρέπει να αναβαθμιστεί, επίσης, ο ρόλος των τραπεζοϋπαλλήλων και να κατοχυρωθούν θεσμικά μορφές εργατικού ελέγχου, ενώ και οι διοικήσεις των τραπεζών θα πρέπει να λειτουργούν με βάση σαφώς καθορισμένους στόχους, που θα βασίζονται στις κοινωνικές και παραγωγικές ανάγκες. Επιπλέον, θα πρέπει να μετασχηματιστεί ο ρόλος των συνεταιριστικών τραπεζών σε φορείς περιφερειακής ανάπτυξης με συμμετοχή τόσο των τοπικών παραγωγικών φορέων, όσο και των τοπικών κοινωνιών. Μία ακόμη ανάγκη που προκύπτει από το κυβερνητικό πρόγραμμα του ΣΥΡΙΖΑ είναι η ίδρυση τραπεζών ειδικού σκοπού, με αντικείμενο τη στέγη, τον αγροτοδιατροφικό τομέα, την αποταμίευση κ.α.. Στην κατεύθυνση αυτή, θα πρέπει να προχωρήσει η ακύρωση του ξεπουλήματος της ΑΤΕ και του Τ.Τ. και η επαναφορά τους στο Δημόσιο.
Τέλος, η αντιμετώπιση της κοινωνικής μάστιγας του υπερδανεισμού, και αναφέρομαι κυρίως στα υπερχρεωμένα νοικοκυριά και τις πνιγμένες από έλλειψη ρευστότητας μικρές/πολύ μικρές επιχειρήσεις, περνάει μέσα από ένα γενναίο πρόγραμμα σεισάχθειας, με διαγραφή χρεών, αναπροσαρμογή υποχρεώσεων ανάλογα με τη μείωση του εισοδήματος και ρυθμίσεις αποπληρωμής, ώστε η μηνιαία επιβάρυνση να μην υπερβαίνει το 30% π.χ. του μηνιαίου εισοδήματος.
{fcomment}
