Ερώτηση: Το 1946 το RCP (Επαναστατικό Κομμουνιστικό Κόμμα – Βρετανικό Τμήμα της 4ης Διεθνούς ηγέτης του οποίου υπήρξε ο Τεντ Γκραντ) πρότεινε μια σειρά συμπληρώσεις και αλλαγές στο Μανιφέστο της 4ης Διεθνούς, γραμμένες από εσάς. Ποια ήταν η βάση αυτών των διαφωνιών;
Aπάντηση: Υπήρχε μια ολόκληρη σειρά από διαφωνίες θεμελιακού χαρακτήρα. Μετά το θάνατο του Τρότσκι, οι ηγέτες της 4ης Διεθνούς ήταν εντελώς εκτός πραγματικότητας. Ο Μαντέλ, ο Πάμπλο, ο Φράνκ, ο Χάνσον και οι άλλοι είχαν μια εντελώς σεχταριστική θέση. Επαναλάμβαναν αυτά που ο Τρότσκι είχε πει το 1938, χωρίς να καταλαβαίνουν όμως τη μέθοδο του Τρότσκι. Έτσι, έπεσαν σε πλήρη σύγχυση.
Ερ: Ποια ήταν η αιτία των λαθών τους;
Aπ: Ο Δεύτερος Παγκόσμιος πόλεμος εξελίχθηκε με έναν τρόπο που δεν μπορούσε να προβλεφτεί ακόμα και από τους πιο διορατικούς μαρξιστές. Ο πόλεμος στη Ευρώπη ήταν, στην πραγματικότητα, μια γιγάντια αντιπαράθεση ανάμεσα στον Κόκκινο Στρατό και στον Χίτλερ, ο οποίος είχε όλες τις πλουτοπαραγωγικές πηγές της ηπείρου στη διάθεση του. Η νίκη της ΕΣΣΔ σταθεροποίησε τον σταλινισμό για μια ολόκληρη ιστορική περίοδο. Την ίδια στιγμή, οι ρεφορμιστές και οι σταλινικοί έσωσαν με τις προδοσίες τους τον καπιταλισμό στην Ευρώπη. Αυτό έθεσε τις βάσεις για την ανάκαμψη του καπιταλισμού, που αργότερα εξελίχθηκε σε μια τεράστιας έκτασης οικονομική άνθιση. Αυτό σήμαινε πλέον πως οι δυνάμεις του τροτσκισμού ήταν σε δύσκολη θέση, εξαιτίας του ότι ο ρεφορμισμός και ο σταλινισμός ισχυροποιήθηκαν. Οι αυταπάτες για τον σταλινισμό ισχυροποιήθηκαν επίσης εξαιτίας της νίκης της Κινεζικής Επανάστασης το 1949 και την ανατροπή του καπιταλισμού στην Ανατολική Ευρώπη με έναν παραμορφωμένο, γραφειοκρατικό τρόπο. Από την άλλη, ο δρόμος για τους ρεφορμιστές εργάτες ήταν κλειστός για μας. Η οικονομική άνθιση επέτρεψε στους ρεφορμιστές ηγέτες να εφαρμόσουν μεταρρυθμίσεις. Η κυβέρνηση των Εργατικών στη Βρετανία ήταν η μόνη κυβέρνηση Εργατικών στην ιστορία, που εφάρμοσε στην πράξη το πρόγραμμά της. Έτσι, αναπτύχθηκαν τεράστιες αυταπάτες στους εργάτες. Ήμασταν απομονωμένοι. Η ηγεσία του Βρετανικού τμήματος της Διεθνούς (RCP) συμπέρανε ότι, εξαιτίας των νέων εξελίξεων, οι προοπτικές που είχε περιγράψει ο Τρότσκι είχαν διαψευσθεί από την ιστορία. Ήταν αναγκαίο να δουλέψουμε στη βάση νέων προοπτικών, λαμβάνοντας υπόψη τις νέες εξελίξεις, που ήταν τρομερά δύσκολο να προβλεφθούν από τον Τρότσκι. Δυστυχώς, όμως, οι αποκαλούμενοι ηγέτες της 4ης Διεθνούς εθελοτυφλούσαν απέναντι σε αυτή την αναγκαιότητα.
Ερ: Ποια ήταν η δική τους άποψη για τις προοπτικές;
Απ: Ήταν εντελώς αριστερίστικη. Πίστευαν ότι η επανάσταση βρισκόταν «προ των πυλών». Προσπάθησαν να αρνηθούν ότι υπήρξε οικονομική άνθιση, ενώ ήταν ξεκάθαρο ότι υπήρχε. Μιλούσαν για «οικονομική κατάρρευση». Εμείς αντίθετα για μια σειρά από λόγους (τους οποίους εξήγησα αργότερα στο κείμενο με τίτλο «Θα υπάρξει κατάρρευση;») είπαμε ότι θα υπάρξει οικονομική ανάκαμψη, παρότι κανένας από εμάς δε σκεφτόταν ότι αυτή θα ήταν τόσο μακροχρόνια όσο τελικά υπήρξε. Γι΄ αυτό, για μια περίοδο, μόνο μέτρια κέρδη θα μπορούσαν να υπάρξουν για τον τροτσκισμό, δηλαδή τον γνήσιο επαναστατικό μαρξισμό. Η προτεραιότητα ήταν σε αυτή την περίοδο να εκπαιδεύσουμε στελέχη, συντηρώντας τις δυνάμεις μας και κερδίζοντας μονάδες, δυάδες ή και μικρές ομάδες εργατών να προετοιμαστούμε για μια αλλαγή στην αντικειμενική κατάσταση. Αλλά ο Μαντέλ, ο Πάμπλο και οι άλλοι δεν αποδέχονταν τα πραγματικά γεγονότα. Αρνήθηκαν την πιθανότητα ύπαρξης αστικής δημοκρατίας στην Ευρώπη και προέβλεψαν αστικά βοναπαρτιστικά (δικτατορικά) καθεστώτα. Εναντιωθήκαμε σε αυτή την τρέλα, σημειώνοντας πως υπήρχε ήδη μια κυβέρνηση Εργατικών στην Βρετανία και πως τα Κομουνιστικά Κόμματα ήταν στην κυβέρνηση στη Γαλλία και στην Ιταλία – εφαρμόζοντας ασφαλώς αντεπαναστατική πολιτική. Αλλά αυτή ήταν, όπως εξηγήσαμε, μια αντεπανάσταση με μια δημοκρατική αμφίεση. Αυτοί δυστυχώς δεν κατάλαβαν τίποτα από όλα αυτά.
Ερ : Πήγατε στο Συνέδριο της Διεθνούς;
Aπ: Δυστυχώς, δεν μπόρεσα λόγω προβλημάτων με τη «βίζα». Αλλά, για να μιλήσω εντελώς ειλικρινά, δε με ενθουσίαζε και ιδιαίτερα η ιδέα να πάω, γιατί ήξερα από πριν τι θα γινόταν εκεί. Τελικά στείλαμε τους σ. Τζοκ Χάστον και Τζίμι Ντίν.
Ερ: Αυτοί τι γνώμη σχημάτισαν τελικά;
Απ: Σοκαρίστηκαν. Όταν γύρισαν πίσω στο Λονδίνο, ανέφεραν πως οι θέσεις των ηγετών της Διεθνούς ήταν τρελές, μια μίξη αριστερισμού και οπορτουνισμού. Ήταν πλήρως απογοητευμένοι από τους ηγέτες της 4ης Διεθνούς όπως ο Πάμπλο, ο Μαντέλ, ο Πιέρ Φράνκ και οι άλλοι. Είχα ήδη συγκρουστεί με τον Φράνκ το 1945, όταν και παρευρέθηκε στο συνέδριο του RCP. Άλλωστε, ο Τρότσκι είχε υποστηρίξει πως δε θα έπρεπε να είχε επιτραπεί στον Φρανκ να ενταχθεί στην Διεθνή. Αλλά τελικά τον έβαλαν και στην Διεθνή Γραμματεία…
Ερ: Βρήκαν τελικά οι Βρετανοί σύντροφοι κάποια υποστήριξη στο Συνέδριο;
Aπ: Ασφαλώς είχαμε απήχηση, αλλά φυσικά μειοψηφική. Δεν άρεσε το RCP στους ηγέτες της Διεθνούς, επειδή είχαμε ανεξαρτησία γνώμης και δε δανειζόμασταν τις δικές τους ανοησίες. Δεν μπόρεσαν ποτέ να μας πείσουν πολιτικά με επιχειρήματα και κατέφυγαν σε οργανωτικές «μανούβρες» και ίντριγκες. Αυτό σημαίνει θάνατος για μια επαναστατική οργάνωση.
Ερ: Υπήρχαν μήπως κάποιες άλλες αντιπολιτευτικές τάσεις στη Διεθνή;
Απ: Στο Αμερικανικό SWP (Σοσιαλιστικό Εργατικό Κόμμα) υπήρχε ένα γκρουπ γύρω από τους σ. Φέλιξ Μόροου και Άλμπερτ Γκόλντμαν. Είχαν καλύτερες θέσεις από τους Χάνσεν και Κάννον. Αλλά έκαναν επίσης κάποια λάθη και έτσι δεν τους υποστηρίζαμε. Αλλά ο Κάννον μας κατηγορούσε ότι κάναμε το αντίθετο «παρεμβαίνοντας στις εσωτερικές υποθέσεις του Αμερικάνικου Τμήματος». Αυτό βέβαια αποτελούσε ειρωνεία, μια και ο Κάννον είχε μια πλούσια δράση σε ότι αφορά παρεμβάσεις στο Βρετανικό Τμήμα!
Ερ: Τι μορφή πήραν οι «μανούβρες» τους;
Aπ: Δεν μπορούσαν να πείσουν τη βάση και την ηγεσία του Βρετανικού Τμήματος μέσα από δημοκρατική συζήτηση και πολιτική επιχειρηματολογία. Έτσι, ανάθεσαν σε άλλον να κάνει αντί για αυτούς τη «βρώμικη δουλειά». Αυτός ήταν ο Τζέρυ Χήλι. Δρούσε σαν ενεργούμενο, εφαρμόζοντας τις εντολές από το Παρίσι. Σχημάτισε ένα μικρό γκρουπ γύρω του, αλλά ποτέ δεν μπόρεσε να πείσει την πλειοψηφία. Ήταν πάντα «101%» σύμφωνος με την ηγεσία της Διεθνούς. Στην πραγματικότητα, ακολουθούσε πιστά τη γραμμή του Πάμπλο. Αλλά υπάρχει ένας νόμος: Αν κάποιος σε υποστηρίζει «101%» σήμερα, αύριο θα είναι εναντίον σου «101%». Και αυτό συνέβη με τον Χήλι. Μετά «έσπασε» από τον Πάμπλο και υποστήριζε τον Κάννον, μέχρι τελικά να «σπάσει» και από αυτόν.
