Η εκπαιδευτική πολιτική των μπολσεβίκων μετά από την Οκτωβριανή Επανάσταση του 1917 βασίστηκε πάνω στην εμπειρία και τις κατακτήσεις της Παρισινής Κομμούνας του 1871. Η Κομμούνα καθιέρωσε τη δωρεάν και υποχρεωτική Εκπαίδευση για όλους. Κατέστησε την Εκπαίδευση ανεξάρτητη από κάθε επέμβαση του κράτους και της εκκλησίας. Επίσης συνέδεσε τη θεωρητική διδασκαλία με την πρακτική στη βιομηχανία γεφυρώνοντας έτσι το χάσμα μεταξύ θεωρίας και πράξης, πνευματικής και χειρωνακτικής εργασίας. Αυτές οι καινοτόμες εκπαιδευτικές αντιλήψεις και πρακτικές αξιοποιήθηκαν από την Οκτωβριανή Επανάσταση.
Ο πρώτος Εκπαιδευτικός Νόμος του 1918 όρισε ως σκοπό της Εκπαίδευσης να δημιουργήσει νέους ανθρώπους που θα είναι αφέντες των παραγωγικών δυνάμεων και της φύσης χωρίς την εκμετάλλευση ανθρώπου από άνθρωπο. Η μέθοδος για αυτό ήταν η ολόπλευρη «πολυτεχνική» Εκπαίδευση, δηλαδή η σύνδεση της θεωρίας με την πράξη και η γνώση των μεθόδων εργασίας για διαφορετικές εργασίες. Σκοπός ήταν να αναδειχθούν δημιουργικές προσωπικότητες αναπτυγμένες πολύπλευρα. Επιπλέον, προσφέρονταν ζεστά δωρεάν γεύματα στους μαθητές, ενώ η διοίκηση των σχολείων εκλεγόταν από μαθητές, καθηγητές και λοιπούς εργαζόμενους των σχολικών μονάδων. Η ύλη και οι μέθοδοι διδασκαλίας καθορίζονταν από τα σχολικά σοβιέτ, στα οποία συμμετείχαν οι καθηγητές, αντιπρόσωποι των μαθητών και εργαζομένων της περιοχής. Η δουλειά για το σπίτι καταργήθηκε. Η πρόσβαση σε όλες τις βαθμίδες της Εκπαίδευσης έγινε ελεύθερη και το 1919 καταργήθηκαν οι βαθμοί.
Φυσικά οι υλικές συνθήκες της νεαρής Σοβιετικής Ρωσίας κατά τη διάρκεια του Εμφυλίου Πολέμου δεν επέτρεπαν την πρακτική εφαρμογή αυτών των πρωτοπόρων και ριζοσπαστικών μεταρρυθμίσεων στην Εκπαίδευση. Δεκάδες χιλιάδες σχολεία καταστράφηκαν στον πόλεμο ή έκλεισαν λόγω του μεγάλου λιμού που ακολούθησε τον πόλεμο, υπήρχαν τεράστιες ελλείψεις σε γραφική ύλη και καθηγητές και 7 εκατομμύρια παιδιά είχαν μείνει ορφανά και ζούσαν κλέβοντας. Συνεπώς τα σχολικά συμβούλια και σοβιέτ στην πράξη σταμάτησαν να λειτουργούν. Με τον Εκπαιδευτικό Νόμο του 1923 έχουμε την αναγνώριση αυτής της πραγματικότητας, αλλά και υποχώρηση σε σχέση με τον νόμο του 1918. Για παράδειγμα, δημιουργήθηκε η θέση του διευθυντή συγκεντρώνοντας σχεδόν όλες τις εξουσίες πάνω του.
Σήμερα οι κατακτήσεις της Οκτωβριανής Επανάστασης στην Εκπαίδευση αποτελούν λαμπρό παράδειγμα και αποτελούν σημαντικό μέρος του δικού μας προγράμματος για την Παιδεία, με προμετωπίδα την πολυτεχνική Παιδεία που είναι απαραίτητη για ένα εργατικό κράτος και τον σοσιαλισμό.
Σπύρος Τσέος
απόφοιτος του 2ου ΓΕΛ Καλαμαριάς
