Στιβ Τζομπς: «Επαναστάτης της τεχνολογίας»;

Ο θάνατος ενός ανθρώπου είναι ένα τραγικό γεγονός κυρίως για την οικογένεια του και για τα αγαπημένα πρόσωπα και φίλους που αφήνει πίσω, αυτό ισχύει και για τον θάνατο του συνιδρυτή της εταιρίας «Apple» Στιβ Τζομπς, ο οποίος έπασχε από καρκίνο στο πάγκρεας.  Όμως, αυτό που προκαλεί πραγματικά μεγάλη εντύπωση είναι η εικόνα χιλιάδων απλών ανθρώπων να θρηνούν με λυγμούς για το θάνατο του πρώην διευθύνοντα σύμβουλου μιας μεγάλης ιδιωτικής εταιρίας. ΜΜΕ και γνωστές προσωπικότητες παρουσιάζουν μια σχεδόν αγιοποιημένη εικόνα για τον εκλιπόντα. Ο Ομπάμα έσπευσε να συλλυπηθεί, δηλώνοντας ότι αυτός ο «σπουδαίος Αμερικάνος οραματιστής με το ταλέντο του άλλαξε τον κόσμο»…. Ακόμα και ο Γ. Παπανδρέου μέσω της σελίδας του στο twitter μας δήλωσε ότι ο Τζόμπς «με τις καινοτομίες του άλλαξε τις ζωές εκατομμυρίων ανθρώπων». Είναι όμως όντως έτσι τα πράγματα;  Γιατί ακριβώς, εμείς οι «απλοί άνθρωποι» θα πρέπει να θυμόμαστε και να ευχαριστούμε τον Τζομπς;  Έκανε «πραγματικά τον κόσμο καλύτερο» και «άλλαξε ουσιαστικά τις ζωές μας»; Ήταν ένας «επαναστάτης της τεχνολογίας»;

Αδιαμφισβήτητα, η επαγγελματική σταδιοδρομία του Στιβ Τζομπς είναι η προσωποποίηση του «Αμερικάνικου ονείρου». Ξεκινώντας ως αυτοδίδακτος σχεδιαστής ηλεκτρονικών υπολογιστών αυτό που τον έκανε να ξεχωρίσει δεν ήταν οι φοβερές  τεχνικές του γνώσεις. Ήταν η κλίση του στο να αναγνωρίζει ποιες υπάρχουσες τεχνολογίες μπορούν να εξελιχθούν και να συνδυαστούν σε ένα εμπορικό προϊόν που μπορεί να οδηγήσει σε μεγάλα κέρδη.  Ουσιαστικά προέβλεπε τι ήθελε η αγορά και δημιουργούσε ανάγκες οι οποίες δεν υπήρχαν πιο πριν. Αυτό που έκανε η «Apple» υπό την καθοδήγηση του Τζομπς, ήταν να παράγει προϊόντα που έδιναν την εντύπωση της μοναδικότητας και του πρωτοποριακού συνδυάζοντας την τεχνολογία με το life style.

Ο Τζομπς παρόλο που παρουσίαζε προσωπικά κάθε νέο προϊόν της Apple, κυρίως για λόγους μάρκετιγκ, δεν εφεύρε καμία από αυτές τις τεχνολογίες που υπάρχουν στα συγκεκριμένα προϊόντα. Η δουλειά του ήταν να θέτει τις βασικές κατευθύνσεις σε ένα στρατό από επιστήμονες και τεχνικούς. Ενώ παρουσιάζεται από τον αστικό τύπο περίπου σαν ο «σύγχρονος Προμηθέας», ο Τζομπς δεν συγκρούστηκε με κανέναν κυρίαρχο κανόνα προς όφελος της ανθρωπότητας. Ακολουθώντας και αξιοποιώντας τους κανόνες του καπιταλιστικού συστήματος κατάφερε να αναδειχθεί πρωταθλητής κερδών στην αγορά της τεχνολογίας.

Το ενδιαφέρον του για τον άνθρωπο περιοριζόταν μόνο στους υποψήφιους καταναλωτές των «επαναστατικών» του προϊόντων. Δεν έδειχνε να τον απασχολούν οι απάνθρωπες συνθήκες εργασίας στο εργοστάσιο της εταιρίας «Foxconn» στη Κίνα, η οποία κατασκευάζει τα «iPhone» και «iPad» της «Apple». Εκεί οι εργάτες είναι αναγκασμένοι να δουλεύουν 14 ώρες την ημέρα για 120 ευρώ το μήνα κάτω από στρατιωτική πειθαρχία. Μάλιστα μετά από ένα κύμα αυτοκτονιών νεαρών εργατών η εταιρία υποχρέωσε τους εργάτες να υπογράψουν συμφωνητικό ότι δεν θα αυτοκτονήσουν! Ούτε βέβαια έδειχνε ιδιαίτερο ενδιαφέρον για τη μοίρα εκατομμυρίων ανθρώπων που λιμοκτονούν στις χώρες τις Αφρικής, από πού προέρχονται οι φθηνές πρώτες ύλες των ηλεκτρονικών συσκευών με τις οποίες η εταιρεία του θησαύριζε.

Σε αυτό το σημείο, θα πρέπει να αναλογιστούμε κατά πόσο ένα επιτυχημένο εμπορικά προϊόν αποτελεί μια θετική εξέλιξη για ολόκληρο το κοινωνικό σύνολο. Ας πάρουμε λοιπόν το σενάριο μιας μεγάλης φαρμακοβιομηχανίας η οποία έχει επενδύσει τεράστια ποσά στην έρευνα για την θεραπεία ενός  είδους καρκίνου. Η συγκεκριμένη εταιρία παράγει ήδη κάποια πανάκριβά και εμπορικά επιτυχημένα σκευάσματα τα οποία απλώς καθυστερούν την εξέλιξη της ασθένειας. Τι θα έκανε η εταιρία αν τα αποτελέσματα της έρευνας έδειχναν ότι το φάρμακο που μπορεί να θεραπεύσει πλήρως τον καρκίνο ήταν μια απλή και ευρέως διαδεδομένη ουσία στη φύση; Θα επέλεγε να παρουσιάσει τα αποτελέσματα οδηγώντας τον εαυτό της  στην οικονομική της καταστροφή; Ασφαλώς το ερώτημα είναι ρητορικό. Ας αναλογιστούμε τώρα τι συμβαίνει στους υπόλοιπους νευραλγικούς τομείς της τεχνολογίας, όπως αυτός της ενέργειας όπου οι διευθύνοντες σύμβουλοι εταιριών αποφασίζουν ποιες τεχνολογίες είναι «έτοιμες» για την αγορά.

Σήμερα που ο καπιταλισμός βρίσκεται σε προχωρημένο στάδιο σήψης, ο τομέας της τεχνολογίας των προσωπικών υπολογιστών κυριαρχείται από μια ντουζίνα μονοπώλια (Microsoft, Apple, Google, HP, Samsung, Oracle κ.α.). Αν και σχετικά «αθώος» σε σχέση με αυτόν της υγείας και της ενέργειας, ο τομέας αυτός, σε καμία περίπτωση δεν είναι λιγότερος σημαντικός, λόγω του ότι παίζει πλέον τεράστιο ρόλο στην εξέλιξη της έρευνας και της επιστήμης, καθώς και στην διακίνηση ιδεών. Αυτή τη στιγμή εκατομμύρια χρήστες ηλεκτρονικών υπολογιστών είναι εγκλωβισμένοι και πλήρως εξαρτημένοι  από αυτά τα μονοπώλια. Χρησιμοποιούν συσκευές οι οποίες αποτελούν «μαύρα κουτιά», καθώς αποτελούνται από  τμήματα (επεξεργαστές, τσιπ γραφικών, δικτύων κτλ,)  των οποίων η ακριβής εσωτερική λειτουργία  είναι γνωστή μόνο στις εταιρίες που τα κατασκευάζουν. Κάτι αντίστοιχο ισχύει και στον τομέα του λογισμικού, με τη διαφορά ότι όταν κάποιος «αγοράζει» ένα πρόγραμμα σημαίνει ότι αγοράζει απλώς την άδεια να το χρησιμοποιεί, χωρίς να του δίνει τη δυνατότητα να το αλλάξει ή να το βελτιώσει.

Γενικά ο τομέας της επιστήμης και της τεχνολογίας αυτή τη στιγμή βρίσκεται υπό καθεστώς ομηρίας. Τίποτα δεν αφήνεται ελεύθερο, εάν δεν είναι ικανό να αποφέρει κέρδος. Αυτό ακριβώς έκανε και ο Στίβ Τζομπς. Τίποτα παραπάνω από το να ακολουθεί και να επωφελείται από τους κανόνες αυτού του αδίστακτου καπιταλιστικού παιχνιδιού.

Αυτό που εμείς πρέπει να κάνουμε, κλείνοντας τα αυτιά μας στην προπαγάνδα των υμνητών και αγιογράφων ενός επιτυχημένου κερδοσκόπου,  είναι να συγκεντρώσουμε όλες τις δυνάμεις μας για την ανατροπή αυτού του παιχνιδιού, του καπιταλιστικού συστήματος, της πηγής κάθε εκμετάλλευσης και αδικίας σε αυτό τον πλανήτη. Ενός συστήματος που βρίσκεται σε κρίση και καταδικάζει το  99% του πληθυσμού της γης στην εξαθλίωση και στη μιζέρια, ώστε το 1% να συνεχίσει να ζει μέσα στη πολυτέλεια.  Όπως είπε και ο ίδιος ο Στίβ Τζομπς για άλλο λόγο βέβαια, «ο χρόνος μας είναι περιορισμένος και δεν πρέπει να τον σπαταλάμε». Υπάρχει η λύση ώστε να σταματήσει ο παραλογισμός που συμβαίνει σήμερα. Δεν είναι φυσικά τα μέτρα λιτότητας και τα «πακέτα στήριξης» όπως οι αστοί μας λένε. Η μοναδική λύση δεν είναι άλλη από τον σοσιαλιστικό μετασχηματισμό ολόκληρης της ανθρωπότητας με την εγκαθίδρυση ενός κοινωνικού συστήματος, όπου πλέον η ίδια η κοινωνία θα έχει το πρώτο λόγο στα μέσα παραγωγής, χωρίς να έχει ανάγκη τους διάφορους «εμπνευσμένους» τάχα, διευθύνοντες σύμβουλους εταιριών. Για να γίνει αυτό χρειάζεται να είμαστε «διψασμένοι» όχι για ατομικά κέρδη, αλλά για ένα σοσιαλιστικό μέλλον και αρκετά «τρελοί» και επίμονοι για να το διεκδικήσουμε. Αυτά είναι τα συστατικά που φτιάχνουν τους αληθινούς κοινωνικούς επαναστάτες.