Συνδικάτα και πολιτικός αγώνας
Η πρόφαση με την οποία ο σκεπτικισμός για το εργατικό κίνημα εισάγεται στο προσκήνιο από τους «αριστερούς αναλυτές», είναι τάχα η υπεράσπιση του «πολιτικού αγώνα». Το ζήτημα τοποθετείται περίπου έτσι: «Αφού τα συνδικάτα αποδείχθηκαν ανίκανα να αποτρέψουν το Μνημόνιο είναι ξεπερασμένα. Αυτό που μας χρειάζεται σήμερα είναι μια αποτελεσματική Αριστερά». Αυτός ο συλλογισμός είναι «διάτρητος» σε όλα του τα σκέλη.
Εδώ είναι ανάγκη να ξεκαθαρίσουμε ότι ασφαλώς, η συνδικαλιστική πάλη ποτέ δεν μπορεί να υποκαταστήσει την πολιτική πάλη. Τα συνδικάτα είναι οργανώσεις που φτιάχτηκαν για τον οικονομικό αγώνα. Από τη φύση τους δεν μπορούν να λύσουν τα κύρια πολιτικά ζητήματα που θέτει ο αγώνας του προλεταριάτου και πάνω από όλα, το ζήτημα της εξουσίας. Με άλλα λόγια, τα συνδικάτα δεν μπορούν ποτέ να υποκαταστήσουν το ρόλο των εργατικών κομμάτων.
Σε συνθήκες καπιταλιστικής ανάπτυξης, όπου η αστική τάξη έχει μεγαλύτερα περιθώρια για παραχωρήσεις, ο συνδικαλιστικός αγώνας μπορεί να οδηγήσει ευκολότερα σε κατακτήσεις. Αντίθετα σε συνθήκες βαθειάς κρίσης όπως οι σημερινές, ο συνδικαλιστικός αγώνας οδηγεί πολύ δύσκολα σε επιτυχίες, οι οποίες ακόμα και αν κατορθωθούν είναι περισσότερο επισφαλείς από ποτέ. Αυτό σημαίνει ότι η κρίση αναδεικνύει πιο πολύ από κάθε φορά τα όρια της συνδικαλιστικής πάλης και την αναγκαιότητα εκείνης της μορφής πολιτικής οργάνωσης που θα μπορεί να ενώσει κάτω από την ομπρέλα της όλη την τάξη, στη βάση ενιαίου προγράμματος, μεθόδων και τακτικής για την κατάκτηση της εξουσίας, δηλαδή του εργατικού κόμματος.
Από την αποδοχή όλων αυτών των στοιχειωδών για τους μαρξιστές θέσεων, μέχρι του σημείου να χαρακτηριστούν σήμερα τα συνδικάτα και η συνδικαλιστική πάλη «ξεπερασμένα» γενικά, υπάρχει άβυσσος, μια άβυσσος που είναι χρωματισμένη ψυχολογικά με τα χρώματα του πεσιμισμού και του σκεπτικισμού για το ρόλο του προλεταριάτου στην κοινωνία και πολιτικά με τις αποχρώσεις του αριστερισμού.
Ολόκληρη η ιστορία του εργατικού κινήματος δείχνει πως όταν μπαίνουν στον αγώνα οι πλατειές μάζες της εργατικής τάξης στρέφονται στις παραδοσιακές τους οργανώσεις. Έτσι η κίνηση της τάξης στο πεδίο της μαζικής δράσης αναπόφευκτα περνά μέσα από τα συνδικάτα. Είναι ακριβώς σε συνθήκες κρίσης που τα συνδικάτα αποκτούν μεγάλη σημασία για τον αγώνα της εργατικής τάξης. Γιατί μετά το αρχικό σοκ του ερχομού της κρίσης, τα συνδικάτα είναι ο πρώτος χώρος συσπείρωσης της εργατικής τάξης. Είναι οι μαζικές οργανώσεις μέσα από τις οποίες οι εργαζόμενοι αρχίζουν κάτω από την πίεση της κρίσης να βγαίνουν από την κατάσταση παθητικότητας και παράλυσης στην οποία απειλεί να τους ρίξει το σοκ της κρίσης.
Ασφαλώς τα συνδικάτα σήμερα δεν παρουσιάζουν μια ελκυστική εικόνα στα μάτια της εργατικής τάξης, εξαιτίας του ρόλου της συνδικαλιστικής γραφειοκρατίας. Όμως σε συνθήκες μη επαναστατικές όπως οι παρούσες , όπου η τάξη μόλις αρχίζει να αφυπνίζεται χωρίς να έχει ακόμα δημιουργήσει και σφυρηλατήσει νέα όργανα αυθεντικότερης έκφρασης των διεκδικήσεών της, οι μάζες αναπόφευκτα θα αποπειραθούν να χρησιμοποιήσουν τα συνδικάτα για τους δικούς τους σκοπούς. Άλλωστε, όπως περίτρανα απέδειξαν οι πρόσφατες γενικές απεργίες, τα συνδικάτα είναι οι μόνες μαζικές οργανώσεις που σε συνθήκες γενικευμένης επίθεσης του καπιταλισμού στην εργατική τάξη έχουν το κύρος να καλέσουν μαζικές, πανεθνικές κινητοποιήσεις. Η κίνηση προς αυτά, αργά ή γρήγορα, θα αλλάξει άρδην την εσωτερική τους ζωή και θα διαμορφώσει τις προϋποθέσεις για την αμφισβήτηση και το ξεπέρασμα της σημερινής ηγεσίας τους.
Συνδικάτα και Αριστερά
Αντίθετα λοιπόν με ότι ισχυρίζονται οι σκεπτικιστές αριστεροί «αναλυτές», το καθήκον της Αριστεράς δεν είναι καθόλου να χαρακτηρίζει τα συνδικάτα και το συνδικαλιστικό αγώνα «ξεπερασμένα» γενικά και να περιορίζεται σε εμπνευσμένες εκκλήσεις προς την τάξη γύρω από το όποιο δικό της «σχέδιο». Ο συνδικαλιστικός αγώνας αντιπροσωπεύει ένα απαραίτητο στάδιο στην ανάπτυξη της συνείδησης των εργατικών μαζών και σε αυτό, είναι ανάγκη η Αριστερά να βαδίσει χέρι – χέρι με τις μάζες, βοηθώντας τις να αποσπάσουν τα συνδικάτα από τον έλεγχο της γραφειοκρατίας και αναπτύσσοντας τη συνείδησή τους, στη βάση της υπομονετικής εξήγησης της αναγκαιότητας του πολιτικού αγώνα για την εξουσία.
Οι βασικές προϋποθέσεις γι’ αυτό είναι δύο : η κατάλληλη πολιτική και η κατάλληλη τακτική. Κατάλληλη πολιτική σημαίνει, πρώτα και πάνω απ’ όλα, ένα πρόγραμμα σοσιαλιστικό, που θα δίνει ριζική λύση στα προβλήματα των μαζών και θα απαντά στο πρόβλημα της εξουσίας, μη αποτελώντας απλά μια πιο προωθημένη εκδοχή των σημερινών βασικών συνδικαλιστικών αιτημάτων.
Κατάλληλη τακτική σημαίνει μια συστηματική, ενωτική προσπάθεια για να αλλάξει το ταχύτερο δυνατό η ηγεσία των συνδικάτων. Η δεξιά συνδικαλιστική ηγεσία της ΠΑΣΚΕ από κοινού με την ΔΑΚΕ έχουν συγκροτήσει ένα ηγετικό μπλοκ που ευθύνεται για αλλεπάλληλες υποχωρήσεις, γραφειοκρατική παράλυση και σοβαρές ήττες. Χωρίς την αποκαθήλωση αυτού του μπλοκ από την ηγεσία των συνδικάτων, το εργατικό κίνημα δεν μπορεί να προχωρήσει. Οι συνδικαλιστικές δυνάμεις της Αριστεράς πρέπει να αγωνιστούν για την συντριβή αυτού του μπλοκ στο εσωτερικό των συνδικάτων, στηριγμένες στα πιο φρέσκα και πιο πληβειακά τμήματα της τάξης. Για το σκοπό αυτό, χρειάζεται απαραίτητα μια κοινή καμπάνια ΚΚΕ και ΣΥΡΙΖΑ για την μαζική εγγραφή νέων μελών στα συνδικάτα, υπόθεση που δεν απαιτεί κανενός είδους προγραμματική συμφωνία ανάμεσα στους δυο κομματικούς σχηματισμούς. Παράλληλα, απαιτείται απαραίτητα ο συντονισμός δράσης με τις αντιπολιτευτικές δυνάμεις που αναπτύσσονται μέσα στην ίδια την ΠΑΣΚΕ με επίκεντρο τον ευρύτερο δημόσιο τομέα, που παραδοσιακά είναι ο πυρήνας στήριξης της γραφειοκρατίας των ΓΣΕΕ – ΑΔΕΔΥ.
Τέλος, όπως έχει δείξει η μέχρι σήμερα εμπειρία, άλλες, πιο «θορυβώδεις» και «ανυπόμονες» μέθοδοι για την αλλαγή των συσχετισμών στα συνδικάτα, όπως για παράδειγμα η τακτική των χωριστών απεργιών και συγκεντρώσεων που με συνέπεια έχει ακολουθήσει για πάνω από μια δεκαετία το ΠΑΜΕ, αντί να αλλάζουν τους συσχετισμούς δίνουν παράταση ζωής στην κυρίαρχη συνδικαλιστική γραφειοκρατία.
Οι προοπτικές του εργατικού κινήματος
Το πέρασμα των μέτρων του Μνημονίου και η αποτυχία των αγώνων των προηγούμενων μηνών να τους φράξουν το δρόμο, έχουν προκαλέσει αναμφίβολα ένα αίσθημα απογοήτευσης στις πλατειές μάζες των εργαζόμενων. Από την άλλη πλευρά, τα απανωτά χτυπήματα από τα διαδοχικά μέτρα της κυβέρνησης και το βάθεμα της κρίσης, κάνουν την οργή να συσσωρεύεται στη συνείδησή τους, αναζητώντας νέα κανάλια έκφρασης.
Οι εργαζόμενοι δεν διαθέτουν τον χρόνο που έχουν οι διάφοροι αριστεροί «αναλυτές» για κλαψούρισμα και σκεπτικισμό. Η αμφισβήτηση του συστήματος που αναπτύσσεται στη συνείδηση των εργαζόμενων μαζών στη βάση της κρίσης, δεν μετριέται μόνο με απεργίες. Ενόψει των δημοτικών εκλογών, η εργατική τάξη στις μεγάλες πόλεις θα στρέφει όλο και πιο πολύ το βλέμμα της στην αναζήτηση υποψηφιοτήτων ικανών να εκφράσουν την ταξική αποδοκιμασία της κυβερνητικής πολιτικής και του σάπιου συστήματος που βυθίζει σε κρίση την κοινωνία. Αναμφίβολα, η μαζική διάθεση που έγινε ξεκάθαρη χωρίς συνέχεια και κλιμάκωση στις 5 του Μάη – ας το τονίσουμε ξανά, ΕΞΑΙΤΙΑΣ ΤΟΥ ΡΟΛΟΥ ΤΗΣ ΗΓΕΣΙΑΣ – θα ξανακάνει την εμφάνισή της, αυτή τη φορά στο πολιτικό πεδίο, επιφυλάσσοντας οδυνηρές εκπλήξεις για τους υποψήφιους που έχουν τις ευλογίες της κυβέρνησης και των αστικών κόμματων.
Ταυτόχρονα, είναι αναπόφευκτα τους επόμενους μήνες νέα απεργιακά κινήματα, που θα περιλαμβάνουν μάχες – ορόσημα κατά χώρους, όπως στις υπό ιδιωτικοποίηση ΔΕΗ και ΟΣΕ, αλλά επίσης – μετά ίσως από μια μικρή ανάπαυλα η ακριβής διάρκεια της οποίας δεν είναι δυνατό να προβλεφθεί – και νέες γενικές απεργίες, καθώς η πίεση προς τις ηγεσίες ΓΣΕΕ και ΑΔΕΔΥ από τη βάση τους θα είναι αυξημένη, ενώ ο ελληνικός καπιταλισμός θα επιχειρεί να φορτώσει με νέα μέτρα την χρεοκοπία του στους ώμους των μαζών και οι δανειστές θα απαιτούν νέες θυσίες για να καρπωθούν τους τόκους τους.
Αργά η γρήγορα, πάνω στη βάση των συμπερασμάτων από όλους αυτούς τους αγώνες, το εργατικό κίνημα θα αρχίσει να κινείται με ορμή στ’ αριστερά. Όλες οι αντικειμενικές προϋποθέσεις για την μαζική εξαγωγή επαναστατικών συμπερασμάτων με επίκεντρο τη νέα γενιά αρχίζουν να συσσωρεύονται με ταχύτητα. Αυτή η πορεία θα τείνει να αλλάξει τα συνδικάτα από την «κορφή ως τα νύχια», θέτοντας τα θεμέλια για την ανάδειξη νέων μαχητικών, ταξικών ηγεσιών.
Σε αυτές τις συνθήκες, όλοι οι αγωνιστές της Αριστεράς χρειάζεται περισσότερο από ποτέ να μείνουμε μακριά από το δηλητήριο του σκεπτικισμού και να επανεπιβεβαιώσουμε την εμπιστοσύνη στον ιστορικό ρόλο της εργατικής τάξης. Παράλληλα, κατανοώντας ότι ακόμα και οι πιο μεγάλες γενικές απεργίες δεν μπορούν να δώσουν λύση στα προβλήματα των εργαζόμενων, είναι ανάγκη να εντείνουμε την πάλη για τον επαναστατικό, μαρξιστικό προσανατολισμό της Αριστεράς, σαν τη μόνη επιλογή που μπορεί να εξασφαλίσει νικηφόρο μέλλον στο διαχρονικό αγώνα της εργατικής τάξης να αλλάξει την κοινωνία.
