Το συνολικό πολιτικό στίγμα του 4ου Τακτικού Συνεδρίου του ΣΥΝ σηματοδοτεί μια αριστερή διαφοροποίηση για το κόμμα σε σχέση με το παρελθόν. Το πιο αξιοσημείωτο είναι ότι η νέα ηγεσία κάνει αναφορές στην έννοια του σοσιαλισμού πιο έντονα από κάθε άλλη φορά, ενώ παράλληλα, απηύθυνε έκκληση προς όλες τις δυνάμεις της αριστεράς για κοινή δράση και συνεργασία. Αυτές οι εξελίξεις δε μπορούν να αφήσουν αδιάφορους τους αγωνιστές του εργατικού κινήματος και της νεολαίας.
Η τάση για κίνηση προς τα αριστερά του ΣΥΝ σήμερα δεν είναι τυχαία. Είναι αποτέλεσμα μιας νέας περιόδου όπου η ανεργία, η φτώχεια και τα γενικευμένα φαινόμενα σήψης του συστήματος ριζοσπαστικοποιούν την κοινωνική συνείδηση και αντανακλώνται στο πολιτικό εποικοδόμημα.
Στις παρούσες συνθήκες η κίνηση του ΣΥΝ προς τα αριστερά γίνεται πλέον κατανοητό από τα στελέχη και τα μέλη του ότι είναι ένα ζήτημα ζωής ή θανάτου για το κόμμα. Οι εργαζόμενοι και η νεολαία έχουν ανάγκη από έναν αριστερό ΣΥΝ, με ξεκάθαρο προσανατολισμό προς το εργατικό κίνημα και ένα σοσιαλιστικό πρόγραμμα. Προς αυτή την κατεύθυνση πρέπει πλέον να στραφούν οι προσπάθειες των συντρόφων αριστερών αγωνιστών του ΣΥΝ και η «Μαρξιστική Φωνή» και η Μαρξιστική Τάση θα είναι συμπαραστάτες σε αυτό το καθήκον.
Οι αλλαγές που συντελέστηκαν στο 4ο συνέδριο του ΣΥΝ μας θέτουν το καθήκον να εξετάσουμε τα βασικά σημεία της πολιτικής του απόφασης. Ας το επιχειρήσουμε.
Ενότητα 1. Κυρίαρχη θέση κατέχει ένα πλαίσιο «εναλλακτικών αιτημάτων» (προάσπιση δημοκρατικών δικαιωμάτων, κατοχύρωση κοινωνικών δικαιωμάτων κ.α) που όμως δεν μπορούν να εφαρμοστούν μέσα στον καπιταλισμό, ειδικά σε μια περίοδο κρίσης όπως η σημερινή. Αυτά τα αναγκαία αιτήματα πρέπει να συνδεθούν απαραίτητα με ένα πρόγραμμα για τον άμεσο σοσιαλιστικό μετασχηματισμό της κοινωνίας. Αυτό το πρόγραμμα όμως απουσιάζει από την πολιτική απόφαση.
Τα κίνημα κατά της παγκοσμιοποίησης και το φιλειρηνικό κίνημα είναι αναμφίβολα ελπιδοφόρα φαινόμενα, όπως σωστά τα χαρακτηρίζει η απόφαση. Όμως είναι λάθος να χαρακτηρίζονται ως «ο πιο αυθεντικός αντίπαλος της συμμαχίας των πιο επιθετικών κύκλων του παγκόσμιου κεφαλαίου, υπό την κυριαρχία των ΗΠΑ». Αυτά τα κινήματα, εκφράζουν την κοινωνική δυσαρέσκεια που προκαλεί η κρίση του καπιταλισμού διεθνώς. Όμως χωρίς τη μαζική δράση του εργατικού κινήματος, που συσπειρώνει τους αληθινούς παραγωγούς του κοινωνικού πλούτου, έχει πρωταγωνιστήσει στις πιο μεγάλες κοινωνικές επαναστάσεις και έχει επίσης κατορθώσει να κατακτηθούν δικαιώματα που ακόμα απολαμβάνει το σύνολο της κοινωνίας, δεν μπορεί κανένα άλλο κίνημα από μόνο του να πετύχει σοβαρές νίκες σε βάρος του κεφαλαίου. Έτσι ο πιο αυθεντικός αντίπαλος του παγκόσμιου κεφαλαίου – όπως άλλωστε μαρτυρά χαρακτηριστικά η άνοδος των ταξικών αγώνων ιδιαίτερα στη Λατινική Αμερική – συνεχίζει να είναι το παγκόσμιο εργατικό κίνημα και στην περίπτωση των ΗΠΑ, ο γίγαντας που λέγεται αμερικάνικο εργατικό κίνημα.
Ενότητα 2. Η θέση για μια «πολιτικά ενοποιημένη Ευρώπη με δημοκρατικούς όρους και αυτόνομη διεθνή παρέμβαση για την ειρήνη και ένα πιο δίκαιο και αλληλέγγυο κόσμο» θα είναι μια σωστή θέση μόνο αν ξεκαθαριστεί πως αυτή η Ευρώπη δεν μπορεί να είναι η καπιταλιστική Ε.Ε, αλλά μια σοσιαλιστική Ενωμένη Ευρώπη. Αν αυτό δεν τονιστεί, τότε η θέση της πολιτικής απόφασης ισοδυναμεί με μια ανεφάρμοστη ουτοπία.
Το ευρωπαϊκό κεφάλαιο δεν μπορεί να ενώσει ποτέ την Ε.Ε με δημοκρατικούς και φιλειρηνικούς όρους. Μια υποθετική πολιτική ένωση της Ευρώπης σε καπιταλιστική βάση θα έδινε ακόμα πιο μεγάλη ισχύ στο Ευρωπαϊκό κεφάλαιο και θα το έκανε πιο επιθετικό απέναντι στους Ευρωπαίους εργαζόμενους και πιο ληστρικό έναντι των λαών των πρώην αποικιακών χωρών. Η μόνη δύναμη που μπορεί να ενώσει πολιτικά την Ευρώπη με δημοκρατικούς – φιλειρηνικούς όρους είναι η εργατική τάξη, μέσα από την κοινή δράση των κομμάτων και των οργανώσεών της, εφαρμόζοντας ένα πρόγραμμα πανευρωπαϊκού σοσιαλιστικού σχεδιασμού της οικονομίας.
Ενότητα 6. Εδώ αναφέρεται πως «..ο σοσιαλισμός με δημοκρατία και ελευθερία αποτελεί στόχο πολιτικά και κοινωνικά εφικτό…» και θα είναι κατάληξη μιας «…μακράς πορείας προώθησης και μετάβασης .. με τη δημοκρατικά εκφρασμένη θέληση και τους αγώνες της πλειοψηφίας του ελληνικού λαού». Ασφαλώς ο σοσιαλισμός δε νοείται χωρίς δημοκρατία και ελευθερία. Όμως η δημοκρατία και η ελευθερία δεν έχουν περιεχόμενο, αν δεν προσδιοριστούν ταξικά.
Ποια τάξη λοιπόν θα έχει την εξουσία κατά τη «μετάβαση»; Η σοσιαλδημοκρατία στην δική της απατηλή εκδοχή «μετάβασης» απαντάει δείχνοντας τον δρόμο της αστικής κοινοβουλευτικής δημοκρατίας, αναγνωρίζοντας στο πρόσωπο της άρχουσας τάξης ρόλο εγγυητή της «δημοκρατικά εκφρασμένης θέλησης» του λαού. Ένα κόμμα της ριζοσπαστικής αριστεράς πρέπει αντίθετα να δείξει το δρόμο της εργατικής δημοκρατίας, της πιο πλατιάς δημοκρατίας που μπορεί να υπάρξει μέσα σε μια ταξική κοινωνία, με θεσμούς που θα στηρίζονται στην ενεργή συμμετοχή των εργαζόμενων, τον έλεγχο και την ανακλητότητα ως θεματοφύλακες του σοσιαλιστικού μετασχηματισμό. Αν λοιπόν οι όροι δημοκρατία και ελευθερία δεν προσδιοριστούν ταξικά, τότε ο καθένας μπορεί να πιστέψει – γιατί όχι – ότι με αυτούς τους όρους εννοείται ο αστικός κοινοβουλευτισμός, η αστική νομιμότητα και η «ελευθερία της αγοράς».
Αυτή η εντύπωση μπορεί να ενισχυθεί από τη χρησιμοποίηση των όρων «προώθηση» και «μακρά πορεία» που παραπέμπουν σε μια ρεφορμιστική λογική σταδιακής μεταρρύθμισης του καπιταλισμού, αλλά πάνω από όλα, το γεγονός ότι στο διεκδικητικό πλαίσιο που προβάλλεται δεν υπάρχει ούτε ένα αίτημα που να αμφισβητεί τις καπιταλιστικές σχέσεις ιδιοκτησίας. Η πρόταση της απόφασης που θα μπορούσε να χαρακτηριστεί σχετική με κάτι τέτοιο, δηλαδή «η προώθηση του δημόσιου χαρακτήρα, του κοινωνικού ελέγχου και της εξυγίανσης των στρατηγικής σημασίας επιχειρήσεων για να γίνουν βασικός μοχλός ανάπτυξης» έχει χτυπητές αδυναμίες. Δεν διευκρινίζονται: 1) αν θα υπάρχει και άλλος «μοχλός ανάπτυξης», ιδιωτικός και σε τι ποσοστό 2) τι σημαίνει κοινωνικός έλεγχος και το σημαντικότερο 3) ποια τάξη θα έχει την εξουσία, δηλαδή ποιος θα σχεδιάζει και θα προγραμματίζει την ανάπτυξη και για ποιόν θα προορίζονται τα οφέλη. Η θέση για κοινωνικοποίηση των 200 μεγαλύτερων επιχειρήσεων, της πίστης και του εξωτερικού εμπορίου κάτω από εργατικό έλεγχο και διοίκηση, κατά τη γνώμη μας θα ήταν η μόνη συγκεκριμένη θέση που θα εξασφάλιζε έναν ξεκάθαρο διαχωρισμό από μια σοσιαλδημοκρατική διαχειριστική αντίληψη.
