Σ’ όλο τον κόσμο η καταπίεση των γυναικών αποτελεί ένα καθημερινό πρόβλημα. Σήμερα, που γιορτάζεται παγκόσμια η ημέρα της γυναίκας, έχει ήδη κηρυχτεί απεργία σε αρκετές χώρες, ενώ σε πολλές άλλες λαμβάνουν χώρα διαδηλώσεις, πορείες και συνελεύσεις.
Τα τελευταία χρόνια έχουμε δει τεράστια κινήματα υπέρ των δικαιωμάτων των γυναικών, όπως για παράδειγμα την ημέρα που ο Τραμπ ορκίστηκε πρόεδρος των ΗΠΑ, στην Πολωνία ενάντια στην αυστηροποίηση των νόμων ενάντια στις εκτρώσεις, καθώς και το κίνημα ενάντια στη βία κατά των γυναικών στην Αργεντινή και το Μεξικό, μεταξύ άλλων. Επίσης, είδαμε την ήττα των αντιδραστικών ιδεών της Καθολικής Εκκλησίας στην Ιρλανδία πάνω στο ζήτημα του γάμου των ομόφυλων. Όλα αυτά αποτελούν σημάδια μιας γενικότερης ριζοσπαστικοποίησης στην κοινωνία. Οι εργάτες, και ειδικά οι νέοι, αρχίζουν να κινούνται για να αλλάξουν τις ζωές τους και αναλαμβάνουν δράση ενάντια σε κάθε μορφής καταπίεση ή διάκριση.
Η κρίση του καπιταλισμού έχει σημαντικές επιπτώσεις και στις συνθήκες ζωής των γυναικών. Σ’ όλες τις χώρες οι κυβερνήσεις έχουν εφαρμόσει συστηματικές περικοπές στις κοινωνικές δαπάνες, όπως στη σχολική αγωγή, στα γηροκομεία κ.α, με συνέπεια να επιβαρυνθούν περαιτέρω οι γυναίκες, οι οποίες παραδοσιακά έχουν την ευθύνη της φροντίδας των παιδιών, των ηλικιωμένων και των αρρώστων. Οι μισθοί, οι οποίοι ήταν ήδη χαμηλότεροι για τις γυναίκες απ’ ότι για τους άντρες, περικόπτονται. Επίσης, οι απολύσεις, και η εργασιακή ανασφάλεια οδηγούν σε χειροτέρευση των συνθηκών ζωής των εργαζομένων και σε μεγαλύτερη ανασφάλεια επηρεάζοντας δυσανάλογα τις γυναίκες. Αυτό με τη σειρά του κάνει ακόμα πιο δύσκολη την οικονομική ανεξαρτησία των γυναικών και αποτελεί ένα επιπλέον εμπόδιο, ώστε να απομακρυνθούν από κακοποιητικές σχέσεις.
Τα προβλήματα που αντιμετωπίζουν οι γυναίκες δεν έχουν μόνο υλικό χαρακτήρα. Η καταπίεση είναι βαθιά ριζωμένη σε όλους τους θεσμούς, όπως για παράδειγμα στο σύστημα απονομής δικαιοσύνης, όπου οι γυναίκες καλούνται να αντιμετωπίσουν νόμους κατά της έκτρωσης, και όπου, γενικά, οι γυναίκες καθώς και άλλες καταπιεσμένες κοινωνικές ομάδες δεν απολαμβάνουν ίσης αντιμετώπισης.
Επίσης, η καταπίεση των γυναικών ενισχύεται από την κυρίαρχη τάξη μέσα από την ιδεολογία, τα Μ.Μ.Ε, το εκπαιδευτικό σύστημα κ.α.
Ένα ακόμα σημαντικό ζήτημα είναι η βία κατά των γυναικών αλλά και η σεξουαλική καταπίεση που υφίστανται παγκοσμίως. Στο Πακιστάν βιάζονται κορίτσια και σκοτώνονται γυναίκες σε εγκλήματα τιμής. Στις ΗΠΑ μία στις έξι γυναίκες έχουν βιώσει μία απόπειρα βιασμού ή έχουν βιαστεί, ενώ το 99% των βιαστών γλιτώνει την καταδίκη.
Αυτά είναι θέματα που οι γυναίκες αντιμετωπίζουν και παλεύουν ενάντιά τους. Σ’ όλο τον κόσμο γυναίκες – και άντρες – κατεβαίνουν στους δρόμους, για να παλέψουν ενάντια στην καταπίεση, τη μισαλλοδοξία και το σεξισμό. Αυτό είναι πολύ θετικό και αντανακλά μια αφύπνιση και ριζοσπαστικοποίηση, όμως θέτει το ερώτημα: πώς να παλέψουμε ενάντια στην καταπίεση και την ανισότητα;
Η Διεθνής Μαρξιστική Τάση υποστηρίζει όλα τα αιτήματα για ισότητα. Παλεύουμε ενάντια στην καταπίεση των γυναικών και άλλων καταπιεσμένων ομάδων. Για εμάς η πάλη για χειραφέτηση των γυναικών, ωστόσο, δεν μπορεί να διαχωριστεί από την πάλη ενάντια στον καπιταλισμό, γιατί η καταπίεση είναι έμφυτη στις ταξικές κοινωνίες, και επομένως μπορεί να αντιμετωπιστεί μόνο ως μέρος της ταξικής πάλης.
Ήταν η Σοσιαλιστική Διεθνής που ανακήρυξε την 8η Μαρτίου ως παγκόσμια ημέρα της γυναίκας το 1910 – μια ημέρα αφιερωμένη στα αιτήματα των γυναικών εργατών. Εκείνα τα χρόνια, ένα από τα κύρια ζητήματα ήταν η κατοχύρωση του δικαιώματος ψήφου για τις γυναίκες. Οι γυναίκες της ανώτερης τάξης και οι μικροαστές, που ηγεμόνευαν στο γυναικείο κίνημα εκείνης της περιόδου, έβλεπαν την πάλη για γυναικεία ψήφο σαν αυτοσκοπό, ενώ το εργατικό κίνημα την έβλεπε σαν ένα μέσο για να παλέψει για πραγματική ισότητα και χειραφέτηση για όλες τις γυναίκες. Γι’ αυτό το λόγο, αυτοί που καθιέρωσαν την ημέρα της γυναίκας τόνιζαν ότι ήταν η ημέρα των εργαζόμενων γυναικών.
Για τις γυναίκες που ανήκαν στις ανώτερες τάξεις ο αγώνας για ισότητα ήταν αγώνας για να μοιραστούν τα προνόμια των αντρών της τάξης τους: το δικαίωμα να είναι γιατροί, δικηγόροι, υπουργοί και διευθύνοντα στελέχη. Φυσικά, υπερασπιζόμαστε το δικαίωμα των γυναικών να είναι όλα τα παραπάνω, αλλά την ίδια στιγμή ξέρουμε ότι για την πλειοψηφία των γυναικών αυτό δεν αλλάζει την πραγματική τους κατάσταση. Η Θάτσερ στη Βρετανία και η Άγκελα Μέρκελ στη Γερμανία δε βελτίωσαν την κατάσταση για τις γυναίκες στις χώρες τους, αντίθετα η ζωή τους επιδεινώθηκε. Ακριβώς όπως το να γινόταν η Χίλαρι Κλίντον πρόεδρος στις ΗΠΑ δε θα βελτίωνε την κατάσταση για τις γυναίκες στις ΗΠΑ ούτε για τις γυναίκες στις χώρες που υπόκεινται στις ιμπεριαλιστικές επεμβάσεις των ΗΠΑ.
Οι καριέρες των γυναικών πολιτικών, διευθύνοντων στελεχών και ακαδημαϊκών στηρίζονται στη χαμηλά αμειβόμενη εργασία των γυναικών που καθαρίζουν, μαγειρεύουν και μεγαλώνουν τα παιδιά τους γι’ αυτές. Οι γυναίκες στην ελίτ της κοινωνίας είναι υπέρ της ισότητας μέχρι κάποιος να θέσει το αίτημα για αύξηση των μισθών και βελτίωση των συνθηκών εργασίας των χαμηλά αμειβόμενων εργατών, πάνω στους οποίους στηρίζουν την καριέρα τους.
Φυσικά, μεγάλη πρόοδος έχει σημειωθεί από την πρώτη ημέρα της γυναίκας το 1910. Σε πολλές χώρες οι γυναίκες έχουν κερδίσει το δικαίωμα ψήφου, το δικαίωμα της εκπαίδευσης, υπάρχει νομοθεσία ενάντια στη βία κατά των γυναικών και πολλές χώρες έχουν νόμους για ίση πληρωμή. Παρ’ όλα αυτά, δεν έχουμε πραγματική ισότητα. Ακόμα και σε χώρες που υπάρχει πλήρης ισότητα αντρών και γυναικών απέναντι στο νόμο, ακόμα παρατηρείται βία ενάντια στις γυναίκες και αυτές εξακολουθούν να αμείβονται λιγότερο απ’ ό,τι οι άντρες, όπως συμβαίνει σε όλες τις χώρες του κόσμου. Η ισότητα στους τύπους δεν αντιμετωπίζει τη ρίζα του προβλήματος και από μόνη της δε θα λύσει το πρόβλημα. Η καταπίεση έχει τις ρίζες της στην ταξική κοινωνία, όπως και η κακοποίηση, η βία, ο σεξισμός και η μισαλλοδοξία.
Ο καπιταλισμός είναι ένα σύστημα που βασίζεται στην εκμετάλλευση της εργατικής τάξης. Ένα μικρό στρώμα στην κορυφή της κοινωνίας πλουτίζει μέσω της απλήρωτης εργασίας των εργατών. Ο μόνος τρόπος να παραμείνουν στην εξουσία είναι μέσω της πολιτικής του διαίρει και βασίλευε: χωρίζουν τους εργάτες σύμφωνα με την εθνότητα, τη θρησκεία, το σεξουαλικό προσανατολισμό, το φύλο και οτιδήποτε άλλο μπορούν να βρουν. Μέσα από τα ΜΜΕ κάνουν ό,τι μπορούν, για να σπείρουν μίσος και σωβινισμό. Ο μόνος τρόπος να το καταπολεμήσουμε είναι μέσω της ενότητας της εργατικής τάξης και των μεθόδων πάλης της, που είναι οι διαδηλώσεις, οι απεργίες και οι μαζικές κινητοποιήσεις.
Ο καπιταλισμός βρίσκεται σε αδιέξοδο. Δεν προσφέρει καμία προοπτική για τους εργάτες και τους νέους. Σήμερα ο μισός παγκόσμιος πλούτος είναι συγκεντρωμένος στα χέρια οχτώ ανθρώπων. Το πρόβλημα δεν είναι ότι αυτοί οι υπερ-πλούσιοι είναι άντρες – το πρόβλημα είναι ένα σύστημα που συγκεντρώνει τον πλούτο στα χέρια όλο και λιγότερων, ενώ οι ζωές της πλειοψηφίας του πληθυσμού χειροτερεύουν.
Αυτό το αδιέξοδο στην κοινωνία παράγει θυμό και αγανάκτηση. Στη μία χώρα μετά την άλλη, βλέπουμε εργάτες να κατεβαίνουν στους δρόμους. Αλλά αυτές οι διαμαρτυρίες έχουν πλέον πάρει ένα διαφορετικό χαρακτήρα από ότι στο παρελθόν. Κατά τη διάρκεια της οικονομικής ανάπτυξης που ακολούθησε μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο το σύστημα μπορούσε να κάνει παραχωρήσεις. Σήμερα, οι μεταρρυθμίσεις υπέρ των εργατών στην καπιταλιστική κοινωνία είναι εκτός ατζέντας.
Αυτό έχουν αρχίσει να το καταλαβαίνουν οι άνθρωποι, όχι μ’ ένα ξεκάθαρο τρόπο, αλλά μ’ ένα γενικό αίσθημα ότι δεν μπορούν πλέον να ζήσουν στα όρια του σημερινού συστήματος. Οι διαμαρτυρίες όχι μόνο βάζουν διεκδικήσεις σε υλικά αιτήματα, αλλά επίσης ζητάνε το δικαίωμα στην αξιοπρέπεια και το σεβασμό – όπως είδαμε στην Αραβική Άνοιξη, όπου οι γυναίκες έπαιξαν ένα σημαντικό ρόλο στην πάλη να ανατρέψουν τον Μουμπάρακ και αυτή η πάλη επίσης άλλαξε τη σχέση μεταξύ ανδρών και γυναικών.
Μια σημαντική ένδειξη ότι τα πράγματα αλλάζουν είναι όταν τα πιο καταπιεσμένα στρώματα, όπως οι γυναίκες, αρχίζουν να κινητοποιούνται και να μπαίνουν στην πρώτη γραμμή της πάλης. Η καπιταλιστική κρίση υπονομεύει την παλιά σταθερότητα· η κοινωνία καταρρέει και μαζί μ’ αυτήν ο πολιτισμός επίσης παρακμάζει. Η κυρίαρχη τάξη, απεγνωσμένη να κρατηθεί στην εξουσία, στηρίζεται όλο και πιο πολύ στο σεξισμό, το ρατσισμό και σε άλλες μορφές διχαστικού δηλητηρίου. Αλλά ο καπιταλισμός δε θα εξαφανιστεί από μόνος του. Πρέπει να ανατραπεί μέσα από σοσιαλιστική επανάσταση.
Μια σοσιαλιστική επανάσταση θα εισάγει τη δημοκρατικά κεντρικά σχεδιασμένη οικονομία που θα θέσει τις υλικές βάσεις για το τέλος της ανισότητας και της καταπίεσης. Σε μια κεντρικά σχεδιασμένη οικονομία ο πλούτος που παράγεται θα ήταν προς όφελος της πλειοψηφίας, όχι μιας χούφτας ανθρώπων. Οι ώρες εργασίας απευθείας θα μειώνονταν, απελευθερώνοντας χρόνο, για να συμμετέχουν όλοι οι άνθρωποι στη διαχείριση της κοινωνίας. Τα απαραίτητα κεφάλαια θα κατανέμονταν στην κοινωνική πρόνοια ενώ, έρευνα και χρηματοδότηση θα αφιερώνονταν στην ελάφρυνση του βάρους της οικιακής εργασίας, όπως για παράδειγμα με τη δημιουργία γηροκομείων, παροχής υγειονομικής περίθαλψης, εκπαίδευσης, φθηνό και καλής ποιότητας κοινοτικό φαγητό, κοινοτικής καθαριότητας, κι άλλων υπηρεσιών.
Αυτά θα έθεταν την υλική βάση για τις γυναίκες και τους άντρες να αρχίσουν να είναι πραγματικά ελεύθεροι να κυνηγήσουν τις δυνατότητές τους ως ανθρώπινα όντα χωρίς υλικούς περιορισμούς. Όταν αφαιρεθεί η υλική βάση για ανισότητα και καταπίεση, η βάση του σωβινισμού, του σεξισμού κλπ. θα αρχίσουν να μαραζώνουν και τελικά θα εκλείψουν.
Η πάλη για τα δικαιώματα των γυναικών, η πάλη για ισότητα είναι μια μάχη για χειραφέτηση ολόκληρης της ανθρωπότητας, μια μάχη για τη σοσιαλιστική επανάσταση!
