«Γιατί πρέπει να αγωνιστείς κι εσύ για το σοσιαλισμό!»
– Ομιλία σε κεντρική εκδήλωση των Βρετανών μαρξιστών φοιτητών
Το κείμενο που ακολουθεί είναι η ομιλία που εκφώνησε ο μαρξιστής συγγραφέας και εκδότης της βρετανικής εφημερίδας «Socialist Appeal», Ρομπ Σιούελ, σε μια πολύ επιτυχημένη κεντρική εκδήλωση της Μαρξιστικής Ομοσπονδίας Φοιτητών, στο Λονδίνο, το 2014. Στην ομιλία αυτή ο Σιούελ, αναλύει την εξελισσόμενη καπιταλιστική κρίση, τις ανισότητες που αυτή επιφέρει παγκοσμίως, αλλά και τις δυνατότητες που δίνει η σύγχρονη τεχνολογία για άμεση βελτίωση του βιοτικού επιπέδου όλης της ανθρωπότητας και αναφέρεται στους λόγους για τους οποίους κάθε νέος άνθρωπος πρέπει να παλέψει για το ριζικό μετασχηματισμό της κοινωνίας, μέσα από τη σοσιαλιστική επανάσταση.
Είναι αρκετά οξύμωρο, το ότι εμείς οι άνθρωποι διαθέτουμε την ικανότητα να φτάσουμε στο πιο απομακρυσμένο μέρος του ηλιακού μας συστήματος, να εφευρίσκουμε ακόμα και «αυτο-οδηγούμενα» αυτοκίνητα, αλλά όμως να φαινόμαστε αδύναμοι να λύσουμε τα βασικά ζητήματα της καθημερινότητας μας. Η επιστήμη παρουσιάζει πραγματικά θαυματουργά επιτεύγματα, αλλά παρ’ όλα αυτά, ένα μεγάλο μέρος της κοινωνίας δεν μπορεί να εξασφαλίσει ούτε καν τα απαιτούμενα για την επιβίωση του. Έτσι έχει γίνει πλέον καθημερινότητα, άνθρωποι να κοιμούνται στο δρόμο και να υποσιτίζονται, ενώ είναι σχεδόν αδύνατη ακόμα και η αναγκαία παροχή θέσεων εργασίας στους νέους, ώστε να μπορέσουν να ζήσουν με αξιοπρέπεια.
Και δυστυχώς, αυτό δεν είναι ένα πρόβλημα που αντιμετωπίζει μόνο μία καθυστερημένη, υπανάπτυκτη χώρα, με προβληματική οικονομία. Οι άνθρωποι υποφέρουν από τα τραγικά αποτελέσματα της κρίσης, τόσο στη Γλασκώβη, στο Νιούκαστλ και το Λονδίνο, όσο και στο Σάο Πάολο και το Κάιρο.
Από την άλλη πλευρά, δισεκατομμυριούχοι σαν τον υποψήφιο για την αμερικανική Προεδρία Ντόναλντ Τράμπ (σ.Ε: το άρθρο έχει γραφτεί το 2014) και οι ζάμπλουτοι μεγιστάνες φίλοι του στο Λονδίνο, αλλά και σε όλη την υφήλιο, έχουν στην κατοχή τους βίλες, πολυτελή διαμερίσματα, πολύτιμες και σπάνιες συλλογές έργων Τέχνης, επανδρωμένες θαλαμηγούς, στόλους πολυτελών αυτοκινήτων και ιδιωτικά τζετ για τα ταξίδια τους ανά τον κόσμο. Έχουν διαθέσιμους σοφέρ και υπηρετικό προσωπικό έτοιμο για την εκπλήρωση οποιασδήποτε διαταγής τους, μέρα και νύχτα!
Η συγκέντρωση τόσου πλούτου και τόσης δύναμης σε τόσο λίγα χέρια, έχει γίνει πλέον τρομακτική. Σύμφωνα με τα σχετικά στοιχεία που δημοσιεύουν κάθε χρόνο διάφοροι διεθνείς οργανισμοί, βλέπουμε ότι το μικρό αυτό ποσοστό των δισεκατομμυριούχων, κατέχει περισσότερο από το συνολικό πλούτο της πλειοψηφίας των ανθρώπων που ζουν στη Γη.
Ενώ αυτοί γευματίζουν σε πολυτελή εστιατόρια, πίνοντας σπάνια και ακριβά κρασιά, ένας όλο και αυξανόμενος αριθμός εργαζόμενων γονιών μένουν νηστικοί για να ταΐσουν τα παιδιά τους. Η πλειοψηφία των απλών ανθρώπων είναι πλέον υποχρεωμένοι να εργάζονται εξαντλητικά πολλές ώρες – αν βέβαια είναι αρκετά τυχεροί και διαθέτουν μια δουλειά – μόνο και μόνο για να εξασφαλίσουν την επιβίωση τους. Καλώς ήρθατε στην κοινωνική πραγματικότητα του 21ου αιώνα…
Στη σημερινή κατάσταση της οικονομικής κρίσης, όλο και περισσότερες βιομηχανίες κλείνουν και οι εργαζόμενοι σ΄ αυτές, πετάγονται στον «κάλαθο των αχρήστων» της ανεργίας. Πολλοί περισσότεροι μπαίνουν σε καθεστώς περικοπών ωρών εργασίας, αλλά και μισθών. Η γη μοιάζει να έχει υποστεί μια τεράστια φυσική καταστροφή. Οι άνθρωποι έχουν πιεστικές ανάγκες, που όμως δεν έχουν χρήματα να τις καλύψουν, την ίδια ώρα που τα εμπορεύματα παραμένουν αδιάθετα στα ράφια. Πραγματικά, θα έλεγε κανείς ότι δεν υπάρχει «ψήγμα» λογικής σ΄ όλη αυτή την κατάσταση…
Οι απολογητές του καπιταλισμού υποστηρίζουν ότι δεν υπάρχει εναλλακτική λύση και ότι αυτή είναι μια περιοδική φάση, δημιουργικής τάχα, καταστροφής, που βιώνει ο καπιταλισμός και επίσης, μας λένε ότι μ’ αυτούς τους νόμους «λειτουργεί η αγορά». Όπως για παράδειγμα, κλαδεύουμε τα ξερά φύλλα από τα δέντρα για να επιβιώσει όλο το φυτό, χρειάζεται να κλείσουν και μερικά εργοστάσια και αρκετοί εργαζόμενοι να χάσουν την δουλειά τους, για να σωθεί ο καπιταλισμός… Σε τελική ανάλυση, ισχυρίζονται ότι τάχα, αυτή είναι και αυτή ήταν πάντα η «ανθρώπινη φύση» και αυτή θα συνεχίσει να είναι…
Αλλά μήπως στ’ αλήθεια οφείλεται στην «ανθρώπινη φύση» το ότι βλέπουμε ανθρώπους να ζουν σε παράγκες ή να αγωνίζονται για να επιβιώσουν στο δρόμο, ενώ χιλιάδες κατοικίες είναι άδειες; Οφείλεται στην «ανθρώπινη φύση» το ότι βλέπουμε ανθρώπους να πεινούν, ενώ οι αγρότες πληρώνονται για να αφήνουν τη γη ακαλλιέργητη; Οφείλεται στην «ανθρώπινη φύση» το ότι άνθρωποι πεθαίνουν επειδή δεν μπορούν να αντέξουν το κόστος της ιατροφαρμακευτικής περίθαλψης;
Γιατί όμως να μην μπορεί να οργανωθεί έτσι η οικονομία, ώστε όλοι να επωφελούνται από τον παραγόμενο πλούτο και όχι μόνο λίγοι προνομιούχοι; Υπάρχουν αρκετοί καταρτισμένοι επιστήμονες γύρω μας, που σίγουρα μπορούν να συμβάλουν αποφασιστικά στην τεχνική πλευρά αυτού του ζητήματος. Υπάρχει αρκετό ανθρώπινο δυναμικό για το σκοπό αυτό, συμπεριλαμβανομένων και των «στρατιών» ανέργων, που είναι διαθέσιμοι να εργαστούν προς όφελος της πλειοψηφίας.
Για παράδειγμα, το να χτιστούν αρκετά σπίτια για να ζήσουν οι άνθρωποι, αντικειμενικά θα έπρεπε να είναι ένα πολύ απλό ζήτημα. Αλλά σήμερα δεν είναι ένα τέτοιο, γιατί οι ιδιοκτήτες ακινήτων και οι κατασκευαστικές εταιρείες είναι στυγνοί κερδοσκόποι επιχειρηματίες. Αν δεν πρόκειται να αποκομίσουν μεγάλο κέρδος, δεν πρόκειται να χτίσουν σπίτια για εκείνους που τα έχουν ανάγκη. Το μόνο που κινητοποιεί την επιχειρηματική τους δραστηριότητα είναι το κέρδος. «Κανένα κέρδος; Ε, τότε και κανένα σπίτι!», σκέφτονται.
Ο καπιταλιστικός τζόγος
Οι καπιταλιστές που έχουν σχεδόν τα πάντα, ενδιαφέρονται μόνο για ένα πράγμα, το χρήμα. Οι παλαιότεροι καπιταλιστές, όπου όχι μόνο κατείχαν, αλλά και διαχειρίζονταν τις επιχειρήσεις μόνοι τους, έχουν σχεδόν εξαφανιστεί. Οι σημερινοί, δεν εργάζονται καθόλου. Είναι πλούσιοι επενδυτές που χρησιμοποιούν μάνατζερς, διαχειριστές και λογιστές για να επενδύσουν τα μετρητά τους με προσοδοφόρο τρόπο. Αλλά ακόμα και όταν οι ίδιοι οι καπιταλιστές, προσωπικά, εργάζονται στην πραγματικότητα δεν παράγουν καμία αξία για την κοινωνία. Τρώνε τα καλύτερα φαγητά, ντύνονται ακριβά και ζουν σε πολυτελή σπίτια που έχουν δημιουργηθεί από άλλους και δεν προσφέρουν τίποτα ως αντάλλαγμα.
Στην πραγματική οικονομία, οι εργαζόμενοι είναι αυτοί που παράγουν αξία πολύ περισσότερη από εκείνη που ισοδυναμεί στο μισθό που λαμβάνουν. Από αυτήν ακριβώς τη διαφορά έξαλλου, προέρχεται και το κέρδος για τους καπιταλιστές. Στους εργαζόμενους δίνεται μόνο ένα χρηματικό ποσό που θα τους διατηρεί ικανούς να εργάζονται, μέχρι την επόμενη φορά που θα πληρωθούν. Η παρούσα αυτή εκμετάλλευση, δεν είναι τόσο ξεκάθαρη όσο ήταν για παράδειγμα η αντίστοιχη που λάμβανε χώρα κατά το Μεσαίωνα, όπου οι δουλοπάροικοι αναγκάζονταν να δουλεύουν χωρίς πληρωμή στη γη του φεουδάρχη αφέντη. Αλλά στην ουσία είναι το ίδιο πράγμα. Οι καπιταλιστές μπορούν να βγάλουν χρήματα με διάφορους τρόπους, αλλά όλοι αυτοί οι τρόποι, τελικά καταλήγουν στο να υπάρχει περισσότερη εργασία, με λιγότερες απολαβές για τους εργαζόμενους.
Σε προηγούμενους αιώνες, οι καπιταλιστές όντως ήταν ένα ενεργό μέρος της παραγωγικής διαδικασίας, αφού τα κέρδη τους τα επένδυαν ξανά στην παραγωγή. Σήμερα όμως, σε περίοδο παγκόσμιας κρίσης, θέλουν να κερδίζουν χρήματα χωρίς το ρίσκο της παραγωγής. Αρκεί να ρίξει κανείς μια ματιά στη «Λίστα Πλουσίων» που δημοσίευσαν πρόσφατα οι «Sunday Times», για να γίνει φανερό ότι τα περισσότερα κέρδη αυτών των πλουσίων προκύπτουν από κληρονομιές, από την ιδιοκτησία ακινήτων, από τραπεζικές και χρηματοοικονομικές υπηρεσίες και από άλλες παρόμοιες δραστηριότητες. Ένα μικρό μόνο μέρος του συσσωρευμένου κεφαλαίου επενδύεται ξανά στην παραγωγή. Οι περισσότεροι στην πραγματικότητα τζογάρουν σε αγοραπωλησίες νομισμάτων ή ομολόγων.
Η χρηματιστηριακή αγορά λειτουργεί λίγο – πολύ σαν καζίνο. Έτσι, δυστυχώς, τα μέσα βιοπορισμού εκατομμυρίων εργαζομένων, εξαρτώνται από μια «ζαριά» κάποιου εκατομμυριούχου.
Όμως με αυτόν τον τρόπο, οι καπιταλιστές δε χάνουν ποτέ, αφού το βασικό τους μέλημα είναι να βρεθούν κερδοφόρες συμφωνίες για τη συσσώρευση ακόμα μεγαλύτερων χρηματικών αποθεμάτων και όχι η επένδυση στην παραγωγή. Όπως ένας τραπεζίτης είχε πρόσφατα ομολογήσει κυνικά, «τα πάντα καθορίζονται από την ακατανίκητη απληστία που διακατέχει την επιχειρηματική μας ζωή».
«Καπιταλιστές που παράγουν» ή παράσιτα;
Ας ρίξουμε μια ματιά σ’ ένα ενδεικτικό παράδειγμα, στον δισεκατομμυριούχο Γουώρεν Μπάφετ. Η επιχείρησή του έχει ένα κεφάλαιο ύψους 67 δισεκατομμυρίων δολαρίων για να επενδυθεί σε «εξαγορές» εταιρειών. Ό ίδιος παρομοίασε αυτή τη δραστηριότητα σαν ένα «κυνήγι ελεφάντων» (ένα χόμπι που φυσικά λίγοι από εμάς γνωρίζουν).
Ο κ. Μπάφετ κατάφερε να μετατρέψει μια προβληματική εταιρεία κλωστοϋφαντουργίας στον μεγαλύτερο όμιλο στις Ηνωμένες Πολιτείες, με την κεφαλαιοποίησή του στις αγορές σήμερα να ανέρχεται σε $345 δισ. Ο Μπάφετ χρηματοδότησε τη συγχώνευση της «Kraft» με τη «Heinz», την εξαγορά της καναδέζικης αλυσίδας καφέ «Tim Hortons» από την «Burger King», ενώ το τελευταίο απόκτημα του ήταν το «Van Tuyl», ένα δίκτυο αμερικανικών αντιπροσωπειών αυτοκινήτων, το οποίο εξαγόρασε για $4,1δις. Με την απόκτηση του «Van Tuyl», ο όμιλος πλέον έχει στη κατοχή του 9 εταιρείες στην περίφημη λίστα οικονομικής ισχύος, «Fortune 500».
Μέσα από τέτοιου μεγέθους συμφωνίες και συγχωνεύσεις όπως αυτές που πραγματοποιούνται από τα συμφέροντα του Μπάφετ, με μια προσεκτικότερη ματιά παρατηρεί κανείς ότι δεν παράγεται πραγματικός πλούτος στην οικονομία. Στη σημερινή βαθιά, δομική κρίση του καπιταλιστικού συστήματος, οι καπιταλιστές ανά τον κόσμο, έχουν μετατραπεί σε διαχειριστές κεφαλαίων, καιροσκόπους «κυνηγούς» νομισμάτων και χρυσού και σε επενδυτικούς «καρχαρίες», που κερδοσκοπούν στις πλάτες των εργαζομένων, μη αναπτύσσοντας την παραγωγή. Όπως εύστοχα οι ίδιοι περιγράφουν «ζούμε σε μια εποχή, στην οποία επιβραβεύουμε τους εαυτούς μας με τα χρήματα των άλλων ανθρώπων». Δυστυχώς η εργασία των εκατοντάδων εκατομμυρίων εργαζόμενων από κάθε ήπειρο, χρησιμοποιείται για να ικανοποιήσει τις ανάγκες του καθενός από αυτά τα παράσιτα.
Η υπερπαραγωγή
Υπάρχει όμως ένα σοβαρό ζήτημα: Οι ίδιοι οι καπιταλιστές δεν μπορούν να καταναλώσουν μόνοι τους τον αυξανόμενο σωρό του πλούτου τους, όσο βαθιά και αν «βουτηχτούν στο χαβιάρι και τη σαμπάνια», όσα πολυτελή σπίτια και αυτοκίνητα κι αν αγοράσουν. Παρ’ όλα αυτά ένα μεγάλο ποσοστό των χρημάτων τους επανεπενδύονται για να κερδίσουν ακόμα περισσότερα χρήματα. Μέσα από την εργασία των άλλων, έχουν αποκτήσει πλούτη πέρα ακόμα και από τα πιο τρελά όνειρα του καθενός, παίρνουν τις κορυφαίες θέσεις στο κράτος και την πολιτική. Είναι η κορυφή του 1% της κοινωνίας, είναι μέλη της ανώτερης κοινωνικής τάξης. Η συντριπτική πλειοψηφία αυτών των πλουσίων όμως, έχουν αποκτήσει τον πλούτο τους, όχι μέσω της εργασίας, αλλά μέσω τύχης, της γέννησης και της κληρονομιάς.
Οι ίδιοι βέβαια συνήθως ρητορεύουν ότι η σκληρή δουλειά τους έχει αποφέρει τα υπέρογκα κεφάλαια. Στην πραγματικότητα όμως, με τον τρόπο που λειτουργεί ο καπιταλισμός, οι εργαζόμενοι όσο σκληρά και αν εργαστούν, θα παραμένουν εργαζόμενοι. Η σκληρή εργασία δεν θα βελτιώσει τη ζωή τους, αλλά θα κάνει τα αφεντικά ακόμη πλουσιότερα. Ιδίως στη σύγχρονη καπιταλιστική κρίση, το μερίδιο του εθνικού εισοδήματος που πηγαίνει στην εργασία συνεχώς μειώνεται, ενώ αυτό που πηγαίνει στο κεφάλαιο συνεχώς αυξάνεται.
Χαρακτηριστικά, το 2013ο μέσος Διευθύνων σύμβουλος στις ΗΠΑ, αμείφθηκε 295,9 φορές περισσότερο από έναν μέσο εργαζόμενο, ενώ στη Βρετανία, οι αμοιβές των κορυφαίων αφεντικών έφτασαν σχεδόν τα 5 εκατομμύρια λίρες, δηλαδή ήταν 183 φορές υψηλότερες, από εκείνες των εργαζομένων. Αυτές είναι οι αναπόφευκτες ανισότητες του καπιταλιστικού συστήματος.
Οι νόμοι που διέπουν το σύστημα λειτουργούν, όπως εξηγούσε και ο Μάρξ, μέσα από την αναρχία της αγοράς. Αυτοί οι νόμοι, λειτουργούν πίσω από τις πλάτες της κοινωνίας, αναπαράγοντας αυτές τις ανισότητες και τελικώς, γεννούν την καπιταλιστική κρίση.
Η κρίση λοιπόν, δεν αποτελεί εξαίρεση μέσα στον καπιταλισμό, αλλά είναι εγγενές στοιχείο του. Η κύρια αντίφαση είναι ότι η εργατική τάξη δεν μπορεί να αγοράσει τον πλούτο που παράγει και έτσι δημιουργείται το φαινόμενο της υπερπαραγωγής, δηλαδή της συσσώρευσης εμπορευμάτων που δεν μπορούν να πουληθούν, αφού η αγοραστική ικανότητα της πλειοψηφίας της κοινωνίας έχει καταρρακωθεί.
Το πρόβλημα αυτό, μπορεί προσωρινά να αμβλυνθεί κυρίως σε περιόδους καπιταλιστικής ανάπτυξης μέσω κάποιων παροχών προς τους εργαζόμενους, αλλά αυτές οι παροχές φτάνουν στα όριά τους μέσα στο παιχνίδι της κερδοσκοπίας. Έτσι συμβαίνει το εξής οξύμωρο: η παραγωγή αγαθών αυξάνεται με σκοπό το κέρδος, ενώ ταυτόχρονα μειώνονται οι μισθοί και έτσι η αγοραστική ικανότητα συρρικνώνεται. Το γεγονός αυτό, είναι που γεννά κρίσεις σαν τη σημερινή.
Ανεργία και μηχανές
Η ανεργία δυστυχώς, είναι σήμερα μια εφιαλτική πραγματικότητα για εκατομμύρια ανθρώπους, ειδικά στις τάξεις των νέων, που φυτοζωούν στην καλύτερη περίπτωση μ’ ένα επίδομα ανεργίας, σπαταλώντας τα ταλέντα τους και χαραμίζοντας χρόνια δυναμικής παραγωγικότητας. Το σύστημα πλέον, έχει κολλήσει σε αδιέξοδο και το μέλλον διαγράφεται δυσοίωνο.
Σύμφωνα με μια έκθεση του Oxford Martin, εκτιμάται ότι οι μισές θέσεις εργασίας στις ΗΠΑ βρίσκονται σε υψηλό κίνδυνο! Η ανεργία συνδέεται από πολλούς και με την είσοδο της ρομποτικής και του αυτοματισμού στο χώρο εργασίας. Στην πραγματικότητα όμως, η θεαματική βελτίωση της ρομποτικής μέσα στον καπιταλισμό, αντί να αποτελέσει ένα ισχυρό εργαλείο για τον άνθρωπο μειώνοντας τις ώρες εργασίας, λειτουργεί σαν μοχλός πίεσης και εντατικοποίησης της εργασίας. Έτσι, οι μηχανές αντικαθιστούν τους εργαζομένους πετώντας τους στην ανεργία, ενώ όσοι παραμένουν στην εργασία τους μοχθούν όλο και περισσότερο.
Πλέον οι εργαζόμενοι ζουν για να εργάζονται και όχι το αντίθετο. Έχουν ανέβει σ’ ένα κυλιόμενο διάδρομο και τρέχουν χωρίς σταματημό. Ενώ λοιπόν, η εργασία γίνεται όλο και πιο δύσκολη για τη μεγαλύτερη πλειοψηφία της κοινωνίας που οδηγείται στην φτώχεια, η τάξη των δισεκατομμυριούχων γίνεται όλο και πλουσιότερη.
Οι καπιταλιστές και τα επιτελεία τους, υποστηρίζουν ότι για να λυθεί το πρόβλημα της ανεργίας πρέπει να αυξηθεί η παραγωγικότητα, ενώ στην ουσία εννοούν πρέπει να παράγουμε περισσότερα με λιγότερους εργάτες! Φυσικά αυτό είναι ιδιαίτερα κερδοφόρο για τους καπιταλιστές, αφού πλέον με λιγότερους εργαζόμενους παράγουν περισσότερα αγαθά και αυτό ονομάζεται «παραγωγικότητα».
Αλλά ποιος πρόκειται να αγοράσει αυτά τα προϊόντα όταν μια μεγάλη μάζα εργαζομένων είναι άνεργοι; Οι μηχανές και τα ρομπότ δεν μπορούν να καταναλώσουν τα αγαθά, άρα καταλήγουμε πάλι στο φαύλο κύκλο του καπιταλιστικού συστήματος που οδηγεί σε κρίση υπερπαραγωγής!
Παραδόξως λοιπόν, ενώ η τεχνολογία θα μπορούσε να απελευθερώσει τον άνθρωπο από τα δεσμά της εργασίας και να εργάζεται όλο και λιγότερες ώρες με τη συνδρομή της επιστήμης. Οι προδιαγραφές υπάρχουν, το ίδιο το σύστημα τις έχει δημιουργήσει, αλλά για να χρησιμοποιηθούν προς όφελος της ανθρωπότητας θα πρέπει η πλειονότητα των μέσων παραγωγής να κοινωνικοποιηθεί και στη βάση ενός δημοκρατικού σχεδιασμού της οικονομίας να εξυπηρετούν τις ανάγκες της κοινωνίας και όχι την απληστία του κεφαλαίου. Αυτό, θα αύξανε την παραγωγή κατά 20% με 25% ετησίως. Τα αποθέματα του έξτρα πλούτου θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν για να ξεκινήσει ένα νέο πρόγραμμα ανέγερσης κατοικιών, να εισαχθεί ένα αξιοπρεπές βιοτικό επίπεδο για όλους με παροχή ελεύθερου ηλεκτρισμού, ελεύθερες μετακινήσεις με τα μέσα μαζικής μεταφοράς, περισσότερα σχολεία και νοσοκομεία, δωρεάν εκπαίδευση και υποτροφίες για όσους επιθυμούν να συνεχίσουν τις σπουδές τους στο Πανεπιστήμιο.
Για μια δημοκρατική και ορθολογικά σχεδιασμένη οικονομία
Μια σοσιαλιστικά σχεδιασμένη οικονομία, θα είναι σε θέση να μειώσει, όχι μόνο τις εργάσιμες ημέρες, αλλά και την ηλικία συνταξιοδότησης.
Η σοβιετική οικονομία μετά το 1917, παρά το τερατώδες γραφειοκρατικό καθεστώς του Σταλινισμού, έδωσε μια γεύση από τις κολοσσιαίες δυνατότητες μίας σχεδιασμένης οικονομίας. Για παράδειγμα, κατά τη δεκαετία 1958-1968, χτίστηκαν 100 εκατομμύρια σπίτια στη Ρωσία, περισσότερα από όσα χτίστηκαν στη Δυτική Ευρώπη, την Ιαπωνία και τις Ηνωμένες Πολιτείες μαζί! Φανταστείτε, μαζί με τις δημοκρατικές παραδόσεις των Άγγλων εργαζόμενων και το υψηλό επίπεδο του πολιτισμού και της τεχνικής σήμερα, τι θα μπορούσε να επιτευχθεί σε μια σύγχρονη, αναπτυγμένη οικονομία.
Αυτό φυσικά, παρουσιάζεται από το σύνολο της αστικής τάξης και των λακέδων της σαν μια ουτοπία. Είναι αλήθεια, ότι υπό τον καπιταλισμό η ανθρώπινη δημιουργικότητα φθείρεται, όλα αυτά τα υπέροχα επιτεύγματα έρχονται σε αντίθεση με την ιδέα της παραγωγής με σκοπό το κέρδος. Γιατί λοιπόν να μη ξεφορτωθούμε το κίνητρο του κέρδους;
Η χρήση του αυτοματισμού και του ελεύθερου χρόνου, παρέχει στους ανθρώπους την ευκαιρία να αναπτύξουν τους εαυτούς τους στο έπακρο. Για πρώτη φορά, θα έχουν οι ίδιοι οι εργαζόμενοι την ελευθερία να «μυηθούν» στη λειτουργία της βιομηχανίας, της οικονομίας και ολόκληρης της κοινωνίας. Σε μια πραγματική εργατική δημοκρατία, οι άνθρωποι απαλλαγμένοι από καπιταλιστές και τραπεζίτες, θα ευδοκιμήσουν.
«Αλλά οι εργαζόμενοι δεν μπορούν να κυβερνούν τη κοινωνία», λένε οι απολογητές του συστήματος. «Γιατί όχι;», τους απαντάμε. Οι εργαζόμενοι είναι αυτοί που κάνουν όλη τη δουλειά. Οι εργαζόμενοι θα σου πουν ακριβώς πώς μπορεί να λειτουργήσει καλύτερα ο χώρος εργασίας τους και σίγουρα, μπορούν να τον λειτουργήσουν πολύ καλύτερα από τα τωρινά αφεντικά τους.
Σε μια σχεδιασμένη οικονομία, η ανεργία θα εξαλειφόταν και ο καθένας θα είχε έναν αξιοπρεπή μισθό και συνεπώς, μια αξιοπρεπή διαβίωση. Επιπλέον, η κολοσσιαία σπατάλη παραγωγικών δυνάμεων και κεφαλαίου που συντελείται στον καπιταλισμό, θα μηδενιζόταν.
Σήμερα, για παράδειγμα, οι δαπάνες για στρατιωτικούς εξοπλισμούς, είναι μια μαζική σπατάλη για τη κοινωνία. Οι ιμπεριαλιστικές κυβερνήσεις, σκοπεύουν για παράδειγμα, να δαπανήσουν 1 τρισεκατομμύριο δολάρια σε όπλα μαζικής καταστροφής, τις επόμενες δεκαετίες. Θα ήταν φυσικά ωφελιμότερο για την ανθρωπότητα να μετατραπούν τα εργοστάσια που παράγουν βόμβες, σε εργοστάσια παραγωγής κοινωνικά χρήσιμων αγαθών, που θα βελτίωναν το κοινωνικό βιοτικό επίπεδο.
Θα αξιοποιούνταν έτσι οι πόροι, το ανθρώπινο δυναμικό και τα μέσα παραγωγής όχι για ιμπεριαλιστικούς πολέμους και εθνικές συγκρούσεις, αλλά για την ευημερία του κοινωνικού συνόλου. Το ταλέντο και η κατάρτιση των επιστημόνων δεν θα πήγαινε χαμένο για την δημιουργία βομβών, αλλά θα προοριζόταν για παραγωγική χρήση από όλους.
«Από τον καθένα σύμφωνα με τις ικανότητές του, στον καθένα ανάλογα με τις ανάγκες του»
«Οι δημοκρατίες μας όλο και καταλαμβάνονται από μία άρχουσα τάξη που επιδιώκει να διαιωνίσει τα προνόμια της», εξήγησε ο Steve Hilton, ένας κορυφαίος αστός πολιτικός, στέλεχος των Συντηρητικών. Ανεξάρτητα από το ποιός είναι στον πρωθυπουργικό θώκο, οι ίδιοι άνθρωποι είναι στην εξουσία. Είναι μία δημοκρατία μόνο κατ’ όνομα, που λειτουργεί για λογαριασμό μίας μικρής ελίτ.
Ουσιαστικά, στη θέση αυτής της δικτατορίας των τραπεζιτών και καπιταλιστών, θα πρέπει να εδραιωθεί η πραγματική δημοκρατία των εργαζόμενων ανθρώπων, σε μια κοινωνία που θα διευθύνεται από ανθρώπους που εργάζονται για τους ανθρώπους που εργάζονται. Όλη η οικονομία θα πρέπει να λειτουργεί στη βάση ενός προγραμματισμού, αντί να αφεθεί στις ιδιοτροπίες των τυφλών δυνάμεων της σημερινής καπιταλιστικής αγοράς.
Φυσικά, αυτός ο σχεδιασμός δεν θα έρχεται «από τα πάνω» με τις προσταγές μη εκλεγμένων στελεχών, αλλά με τη δημοκρατική συμμετοχή της πλειοψηφίας της κοινωνίας. Οι βασικοί μοχλοί της οικονομίας – τράπεζες και μεγάλες επιχειρήσεις – θα πρέπει να κοινωνικοποιηθούν χωρίς αποζημίωση και να λειτουργήσουν δημοκρατικά, κάτω από τον έλεγχο και τη διαχείριση των εργατών. Έτσι, η εξουσία θα έρθει στα χέρια των απλών ανθρώπων. Αυτό θα ανοίξει τον δρόμο για το δημοκρατικό προγραμματισμό της οικονομίας και βελτιώσει την ίδια την ζωή μας στο έπακρο.
Η Τέχνη και ο Πολιτισμός, που σήμερα είναι προνόμια μιας μειοψηφίας, θα είναι πλέον προσβάσιμα για το λαό. Καθώς λοιπόν, η οικονομία θα είναι στα χέρια της κοινωνίας και τα τελευταία υπολείμματα του καπιταλισμού θα εξαλείφονται, η οικονομία θα βασίζεται στην αρχή «από τον καθένα σύμφωνα με τις ικανότητες του, στον καθένα ανάλογα με τις ανάγκες του». Με άλλα λόγια, μία αταξική κοινωνία, βασισμένη στην αλληλεγγύη και την αρμονική ικανοποίηση των αναγκών του καθενός. Οι αθλιότητες του καπιταλισμού θα μπορούσαν να καταλήξουν στον «κάλαθο των αχρήστων» της Ιστορίας, για ένα νέο μέλλον με ειρήνη και ευημερία για όλους.
– Εμπρός λοιπόν, οργανώσου κι εσύ μαζί μας σ΄ αυτή τη μάχη για το σοσιαλισμό!
Ρομπ Σιούελ
Μετάφραση: Εύη Τούντα
Επιμέλεια: Σταμάτης Καραγιαννόπουλος
