Ο Εστεμπάν (Βσεβόλοντ) Βολκώφ ήταν γιός της Ζηναΐδας, κόρης του Τρότσκι από την πρώτη του γυναίκα, την Αλεξάνδρα Σοκολόφσκαγια. Αρχικά διέμενε με τον Τρότσκι στην Τουρκία, μετά πήγε μαζί με τον γιο του Τρότσκι Λεβ Σεντώφ στη Γερμανία, την Αυστρία και τελικά στο Παρίσι. Μετά τη δολοφονία του Λεβ Σεντώφ το 1938, η φίλη του θέλησε να κρατήσει το παιδί. Ο Τρότσκι ζήτησε και κέρδισε την κηδεμονία του παιδιού, αλλά εκείνη έφυγε παίρνοντας μαζί της το παιδί παράνομα. Οι φίλοι του Τρότσκι βρήκαν τελικά τον εγγονό του και τον έστειλαν στο Μεξικό, όπου ξαναντάμωσε τον παππού του. Μετά τη δολοφονία του Τρότσκι, ο μικρός παρέμεινε στο Μεξικό, υιοθετώντας το όνομα Εστεμπάν (η Μεξικανική εκδοχή του ονόματός του), έγινε μηχανικός και απέκτησε τέσσερις κόρες. Είναι σήμερα ο επιμελητής του Μουσείου του Τρότσκι στο Μεξικό. Παρέμεινε πιστός στις ιδέες του παππού του και αφιέρωσε σημαντικό τμήμα της ζωής του στην υπεράσπιση της μνήμης και του έργου του.
….Η Παγίδα
Ο Τζάκσον, δηλαδή ο Ραμόν Μερκαντέρ, λοιπόν, άρχισε να ενδιαφέρεται για το ζήτημα αυτό (σημ: το ζήτημα της υπεράσπισης της ΕΣΣΔ) και μάλιστα έκανε γνωστό ότι είχε γράψει ένα άρθρο που στήριζε τη θέση της πλειοψηφίας. Ζήτησε, αν ήταν δυνατόν, να το διαβάσει ο Τρότσκι και να κάνει κάποιες υποδείξεις ή διορθώσεις στο κείμενο. Ο Τρότσκι έπεσε στην παγίδα, που είχε μηχανευτεί η Γκε Πε Ου. Φαινόταν ένα πρόσωπο φιλικό, γενναιόδωρο και, ποιος ξέρει, ίσως μελλοντικό μέλος του κόμματος, άξιζε τον κόπο να του αφιερώσει λίγο χρόνο.
Έτσι ο Τζάκσον, μπόρεσε και μπήκε στο γραφείο του Λεόν Τρότσκι. Ο Τρότσκι συνάντησε τον Τζάκσον δυο φορές. Την πρώτη φορά στις 17 Αυγούστου το απόγευμα, όταν εμφανίστηκε και μπήκε στο γραφείο με το άρθρο του. Ο Τρότσκι το μελέτησε, του έκανε ορισμένες υποδείξεις, του έδωσε ορισμένες συμβουλές και ο Τζάκσον θα επέστρεφε σε λίγες μέρες. Για τον Τζάκσον αυτή η πρώτη επίσκεψη ήταν αναγνωριστική του τόπου του εγκλήματος.
Ο Τρότσκι έμεινε κατάπληκτος με την συμπεριφορά του Τζάκσον: δεν έβγαλε το καπέλο του, κάθισε πάνω στο γραφείο, ήταν λίγο περίεργος, δεν έμοιαζε με Βέλγο. Το συζήτησε αυτό με τη Νατάσα και της είπε τέλος πάντων, εντάξει, θα δούμε. Ο Τρότσκι καταλάβαινε ότι κάτι δεν ταίριαζε, αλλά δεν είχε ακόμη αποκρυσταλλώσει άποψη γι’ αυτόν τον τύπο.
Η Δολοφονία
Στις 20 Αυγούστου, ο Τζάκσον ξαναεμφανίστηκε. Ήταν μια ηλιόλουστη μέρα, φορούσε αδιάβροχο σφιχτοκουμπωμένο. Ήταν ωχρός. Η Νατάσα τον συνάντησε στον κήπο και τον ρώτησε αν ήταν καλά. Του είπε ότι μάλλον δουλεύει πολύ κι ότι πρέπει να προσέχει πιο πολύ την υγεία του. Κάτι μάσησε αυτός και της ζήτησε λίγο νερό. Επίσης τον ρώτησε γιατί φορούσε αδιάβροχο με τέτοιο ήλιο. Αυτός της απάντησε, δεν ξέρει κανείς, εδώ στο Μεξικό ο καιρός είναι τρελός.
Ο Τρότσκι εκείνη τη στιγμή τάιζε τις κότες και με δυσφορία σταμάτησε τη δουλειά που έκανε, έβγαλε τα γάντια του και μπήκε στο γραφείο του μαζί με τον Τζάκσον. Αυτή τη φορά δεν ήταν η πρόβα τζενεράλε.
Σε λίγα λεπτά ακούστηκε μια φοβερή κραυγή που συγκλόνισε όλο το σπίτι και ο Λεβ Νταβίντοβιτς βγήκε στο σαλόνι βουτηγμένος στο αίμα. Η Νατάσα έτρεξε αμέσως κοντά του για να τον βοηθήσει. Όλοι οι φρουροί που βρίσκονταν εκεί έπεσαν πάνω στο δολοφόνο παρόλο που κρατούσε ένα αυτόματο πιστόλι.
Φαίνεται ότι, μόλις ο Τρότσκι έσκυψε να διαβάσει το άρθρο, ο Τζάκσον τον χτύπησε μ’ έναν μικρό κασμά. Ο Τρότσκι μπόρεσε και σηκώθηκε και πάλεψε μαζί του. Γι’ αυτό κατάφεραν και τον συνέλαβαν.
Η δολοφονία ήταν σχεδιασμένη με τέτοιο τρόπο, ώστε να μπορέσει σιωπηλά να το σκάσει χωρίς να τον πάρουν είδηση. Είχε αφήσει το αμάξι έξω, έτοιμο και όπως μαθεύτηκε μετά, η μάνα του τον περίμενε με ένα υψηλό στέλεχος της «Γκε Πε Ου», τον στρατηγό Ετιγκόν.
Επρόκειτο να επιβιβαστούν αμέσως σ’ ένα καράβι στο Ακαπούλκο που θα τους πήγαινε στη Σοβιετική Ένωση.
Αλλά η ζωτικότητα του Λεόν Τρότσκι, που έδωσε γερή μάχη με τον δολοφόνο, δεν του επέτρεψε να το σκάσει.
Την στιγμή που μπήκαν ο Τζο Χάνσεν και ο Ρόμπινς, ο Τζάκσον κρατούσε πιστόλι. Χωρίς να υπολογίσουν τίποτα έπεσαν πάνω του με φούρια. Ο Χάνσεν τον χτυπούσε μέχρι σημείου να σπάσει το χέρι του, ενώ ο Ρόμπινς τον είχε ακινητοποιήσει.
«Μην τον σκοτώσετε»
Ο Τρότσκι ήταν ξαπλωμένος στο σαλόνι. Μπορούσε ακόμη και μιλούσε με δυσκολία και, βλέποντας τον τρόπο που τον χτυπούσαν, τους έλεγε να μην τον σκοτώσουν, γιατί έπρεπε να μιλήσει.
Έφτασα περίπου δέκα λεπτά μετά το χτύπημα. Ενώ περπατούσα στο δρόμο ένοιωσα μια αγωνία να πλακώνει το στήθος μου. Είδα αμέσως ένα αμάξι ανορθόδοξα σταθμευμένο και μερικούς αστυνομικούς απέναντι και είχα το προαίσθημα ότι αυτή τη φορά τα πράγματα ήταν πολύ πιο σοβαρά.
Έτρεξα και μόλις μπήκα στον κήπο είδα τον φρουρό Χάρολντ Ρόμπινς και τον ρώτησα τι γίνεται. Μου απάντησε με έξαψη «ο Τζάκσον, ο Τζάκσον». Προχώρησα κι άλλο και συνάντησα ένα άτομο συνοδευόμενο από δυο αστυνομικούς. Ήταν σε άθλια κατάσταση, ούρλιαζε, έκλαιγε, ποτέ δεν είχα δει άτομο σε τέτοια κατάντια. Στην αρχή δεν τον αναγνώρισα. Είχα μια διαφορετική εικόνα για τον ίδιο. Ήταν πάντα άψογος.
Όταν μπήκα στο σπίτι, είδα πια τον παππού πεσμένο, είδα τα αίματα και κατάλαβα τι είχε γίνει. Μετά έμαθα ότι ο Τρότσκι είπε στους άλλους να με απομακρύνουν για να μη βλέπω αυτό το θέαμα. Λίγο αργότερα έφτασε και ο γιατρός, ένας Ισπανός πρόσφυγας και το ασθενοφόρο που τον μετέφερε στο νοσοκομείο, που σήμερα λέγεται Ρουβέν Λενιέ.
Ο Τρότσκι παρέμενε ήρεμος. Μετά εμπιστεύτηκε στον Τζο ότι μάλλον αυτή τη φορά τον πετύχανε, δείχνοντας την καρδιά του, ότι δεν ήταν εντάξει.
Μαζί του ήταν και η Νατάσα, της είπε μάλιστα ένα αστείο, γιατί την είδε λίγο θλιμμένη. Καθώς του ξύριζαν το κεφάλι για την εγχείρηση της είπε «Νατάσα, ήρθε ο κουρέας». Ήταν μια αναφορά σε μια από τις μικρές τελετουργίες του σπιτιού, στον γέρο κουρέα που ερχόταν συνήθως στο Κογιοακάν και του κούρευε τα μαλλιά στον κήπο.
«Είμαι Σίγουρος για τη Νίκη»
Με δυσκολία έκανε ένα νόημα στον Τζο, τού είπε να προσέχουν την Νατάσα. «Είμαι σίγουρος για τη νίκη του αγώνα μας», του είπε.
Τα τελευταία του λόγια ήταν βέβαια για την Νατάσα. Της είπε: «Νατάσα σ’ αγαπώ» και την φίλησε. Μπήκε αμέσως στο χειρουργείο, εγχειρίστηκε και πέθανε την άλλη μέρα. Δεν συνήλθε από την εγχείρηση.
Αλλά ο Τρότσκι δέχτηκε το θάνατο σαν ένα ακόμα κεφάλαιο του επαναστατικού αγώνα. Τον δέχτηκε με απόλυτη ηρεμία.
Οι ιδέες του έχουν προκαλέσει το ενδιαφέρον σήμερα. Είναι πολύ επίκαιρες, όπως και τότε. Η συμβολή του στη μαρξιστική θεωρία είναι ουσιώδης. Ενώ αντίθετα βλέπουμε ότι ο τότε πανίσχυρος και παντοδύναμος Στάλιν, κατέληξε, όπως ο ίδιος ο Τρότσκι πρόβλεψε, στο καλάθι των αχρήστων της ιστορίας.
Σήμερα ο μαρξισμός δέχεται χτυπήματα απ’ όλες τις πλευρές. Όμως ο Τρότσκι μέχρι την τελευταία στιγμή είχε απόλυτη εμπιστοσύνη στο σοσιαλιστικό μέλλον της ανθρωπότητας.
Πολιτική Διαθήκη
Λίγο πριν δεχτεί το χτύπημα, ο Τρότσκι είχε γράψει μια μικρή διαθήκη, μπορούμε να την ονομάσουμε έτσι, όπου εντόπιζε το πώς έβλεπε ο ίδιος το σοσιαλισμό. Αυτή η διαθήκη λέει:
«Η εμπιστοσύνη μου στο σοσιαλιστικό μέλλον του ανθρώπου είναι μεγαλύτερη τώρα παρά στη νεανική μου ηλικία. Η Νατάσα πλησίασε στο παράθυρο από τη μεριά του κήπου, και το άνοιξε διάπλατα. Έτσι ο αέρας μπαίνει μέσα ελεύθερα. Μπορώ και βλέπω την πρασινάδα έξω στον κήπο και πάνω τον ουρανό με το ανοιχτό γαλανό του χρώμα και τον ήλιο να λάμπει. Η ζωή είναι όμορφη. Ας αφήσουμε τις επόμενες γενιές να την ελευθερώσουν από κάθε κακό, καταπίεση και βία για να την απολαύσουν σε όλο της το μεγαλείο».
Αυτές είναι πάνω-κάτω οι αναμνήσεις μου. Σίγουρα θα μπορούσαμε να πούμε κι άλλα πολλά, αλλά αυτή είναι η συνόψιση όσων έχω στο νου μου, τόσο ζωντανά, σαν να έγιναν εχτές. Πράγματα που έζησα πολύ έντονα.
Για να αναφερθούμε ξανά στο μαρξισμό, βλέπουμε ότι πράγματι δεν πρόβλεψε την ικανότητα του σύγχρονου ιμπεριαλισμού να χρησιμοποιεί τέτοια βία. Ούτε ο Τρότσκι στις αναλύσεις του συνέλαβε τη ζημιά που προκάλεσε ο σταλινισμός και που μόνο χάος άφησε στη Σοβιετική Ένωση. Κανείς δεν μπορούσε να φανταστεί τι ζημιά θα άφηνε στο πέρασμα του ο σταλινισμός. Αυτά, ίσως, ο μαρξισμός δεν κατόρθωσε να τα προβλέψει.
Εστεμπάν Βολκώφ
