Επιστολή στο Συνέδριο (Η διαθήκη του Λένιν) – 25 Δεκεμβρίου 1922
Με τον όρο σταθερότητα της Κεντρικής Επιτροπής, τον οποίο χρησιμοποίησα παραπάνω, εννοώ μέτρα εναντίον μιας διάσπασης, στο μέτρο που τέτοια μέτρα μπορούν να ληφθούν. Γιατί, βέβαια, αντεπαναστάτης «Λευκοφρουρός» στη «Russkaya Mysl» (φαίνεται να είναι ο Σ.Σ. Όλντενμπουργκ) είχε δίκιο, όταν στοιχημάτιζε σε μια διάσπαση στο κόμμα μας και όταν στοιχημάτιζε σε σοβαρές διαφωνίες στο κόμμα μας ικανές να προκαλέσουν αυτή τη διάσπαση.
Το κόμμα μας στηρίζεται σε δύο τάξεις και επομένως η αστάθειά του θα ήταν πιθανή και η πτώση του αναπόφευκτη, αν δεν υπήρχε συμφωνία ανάμεσα σ’ αυτές τις δύο τάξεις. Σ’ αυτή την περίπτωση, το ένα ή το άλλο μέτρο και γενικά όλη η συζήτηση για τη σταθερότητα της Κεντρικής Επιτροπής μας θα ήταν μάταιη. Κανένα μέτρο οποιουδήποτε είδους δε θα μπορούσε να αποτρέψει μια διάσπαση σε μια τέτοια περίπτωση. Όμως, ελπίζω ότι πρόκειται για ένα τόσο μακρινό μέλλον και μια τόσο απίθανη περίπτωση, ώστε να μιλάμε γι’ αυτή.
Έχω κατά νου τη σταθερότητα σαν μια εγγύηση εναντίον μιας διάσπασης στο άμεσο μέλλον και προτίθεμαι να παραθέσω στο σημείο αυτό ορισμένες ιδέες που αφορούν προσωπικές ιδιότητες.
Θεωρώ απ’ αυτή τη σκοπιά, ότι πρωταρχικοί παράγοντες στο ζήτημα της σταθερότητας είναι μέλη της ΚΕ, τέτοια όπως ο Στάλιν και ο Τρότσκι. Νομίζω ότι οι μεταξύ τους σχέσεις συνιστούν το μεγαλύτερο μέρος του κινδύνου μιας διάσπασης, η οποία θα μπορούσε να αποφευχθεί και αυτός ο σκοπός, κατά τη γνώμη μου, θα μπορούσε να εξυπηρετηθεί, μεταξύ άλλων, από την αύξηση του αριθμού των μελών της ΚΕ σε 50 με 100.
Ο σύντροφος Στάλιν, έχοντας γίνει Γενικός Γραμματέας, έχει απεριόριστη εξουσία συγκεντρωμένη στα χέρια του και δεν είμαι βέβαιος αν πάντα θα γνωρίζει να χρησιμοποιήσει αυτή την εξουσία με αρκετή προσεκτικότητα. Ο σύντροφος Τρότσκι, από την άλλη πλευρά, όπως η πάλη του εναντίον της ΚΕ πάνω στο ζήτημα του Λαϊκού Επιτροπάτου των Επικοινωνιών έχει ήδη αποδείξει, δε διακρίνεται μόνο από μια εξαιρετική ικανότητα. Είναι προσωπικά ίσως ο πιο ικανός άνθρωπος μέσα στη σημερινή ΚΕ, αλλά έχει επιδείξει υπερβολική αυτοπεποίθηση και μια τάση να γοητεύεται υπέρμετρα από την καθαρά διοικητική πλευρά των ζητημάτων.
Αυτές οι ιδιότητες των δύο εξεχόντων ηγετών της σημερινής ΚΕ μπορεί αμετάκλητα να οδηγήσει σε μια διάσπαση, κι αν το κόμμα μας δεν κάνει βήματα, για να την αποτρέψει, η διάσπαση μπορεί να επέλθει απροσδόκητα.
Δεν πρόκειται να δώσω άλλες πρόσθετες εκτιμήσεις των προσωπικών ιδιοτήτων άλλων μελών της ΚΕ. Μόνο θα θυμίσω ότι το Οκτωβριανό επεισόδιο με τους Ζηνόβιεφ και Κάμενεφ (Εσ Δελτίο: εννοεί τη διαρροή στον Τύπο της ημερομηνίας της εξέγερσης και τη διαφωνία τους πάνω στο ζήτημα της άμεσης κατάληψης της εξουσίας) δεν ήταν, βέβαια, τυχαίο, αλλά δεν μπορεί κανείς να τους κατηγορήσει πλέον γι’ αυτό προσωπικά, όπως κανείς δεν μπορεί να κατηγορήσει τον Τρότσκι για τον μη-μπολσεβικισμό του (Εσ Δελτίο: εννοεί τη μη κατοχή της ιδιότητας του μέλους του Μπολσεβίκικου Κόμματος πριν από την επανάσταση).
Μιλώντας για τα νέα μέλη της ΚΕ, θα ήθελα να πω λίγα λόγια σχετικά με τον Μπουχάριν και τον Πιατάκοφ. Είναι κατά τη γνώμη μου οι πιο εξαιρετικές φυσιογνωμίες (ανάμεσα στους νεότερους) και το εξής πρέπει να εντυπωθεί στο μυαλό τους: ο Μπουχάριν δεν είναι μόνο ο πολυτιμότερος και σημαντικότερος θεωρητικός του κόμματος· επίσης σωστά θεωρείται ως το αγαπημένο παιδί ολόκληρου του κόμματος, όμως οι θεωρητικές του απόψεις μπορεί να ταξινομηθούν ως πλήρως μαρξιστικές μόνο με μεγάλη επιφύλαξη, καθότι υπάρχει κάτι το σχολαστικό σ’ αυτές. (Ποτέ δε μελέτησε τη διαλεκτική και, νομίζω, ότι ποτέ δεν την κατανόησε πλήρως.)
Τώρα, όσον αφορά τον Πιατάκοφ, είναι αναμφισβήτητα ένας άνθρωπος εξαιρετικής θέλησης και εξαιρετικής ικανότητας, όμως επιδεικνύει υπερβολικό ζήλο για τη διοίκηση και τη διοικητική πλευρά των υποθέσεων, για να του εμπιστευθεί κανείς ένα σοβαρό πολιτικό θέμα. Και οι δύο αυτές παρατηρήσεις, βέβαια, γίνονται μόνο για το παρόν, με την υπόθεση ότι και οι δύο αυτοί εξαιρετικοί και αφοσιωμένοι κομματικοί εργάτες δε βρίσκουν την ευκαιρία να εμπλουτίσουν τις γνώσεις τους και να διορθώσουν τη μονομέρειά τους.
Λένιν
ΥΓ: Ο Στάλιν είναι υπερβολικά άξεστος και αυτό το ελάττωμα, παρότι είναι αρκετά υποφερτό ανάμεσά μας και στις σχέσεις μας ως κομμουνιστές, γίνεται ανυπόφορο σ’ ένα Γενικό Γραμματέα. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο προτείνω στους συντρόφους να σκεφτούν έναν τρόπο να απομακρύνουν τον Στάλιν από αυτό το αξίωμα και να διορίσουν έναν άλλον άνθρωπο στη θέση του, ο οποίος θα διαφέρει απ’ όλες τις άλλες πλευρές από το σύντροφο Στάλιν με το να έχει μόνο ένα πλεονέκτημα, δηλαδή εκείνο του να είναι περισσότερο υποφερτός, περισσότερο πιστός, περισσότερο ευγενής, περισσότερο προσεκτικός με τους συντρόφους του, λιγότερο ιδιότροπος κλπ. Αυτό το θέμα ίσως μοιάζει να είναι μια αμελητέα λεπτομέρεια. Όμως, θεωρώ από τη σκοπιά των ασφαλιστικών δικλείδων κατά μιας διάσπασης και από τη σκοπιά όσων έγραψα παραπάνω όσον αφορά τη σχέση ανάμεσα στον Στάλιν και τον Τρότσκι δεν είναι μια [ήσσονος σημασίας] λεπτομέρεια, αλλά μια λεπτομέρεια που μπορεί να προσλάβει αποφασιστική σημασία.
Λένιν
Στον Ιωσήφ Στάλιν – 5 Μαρτίου 1923
Άκρως απόρρητο
Αντίγραφο στους συντρόφους Κάμενφ και Ζηνόβιεφ
Αγαπητέ σύντροφε Στάλιν
Υπήρξες τόσο αγενής, ώστε να καλέσεις τη γυναίκα μου στο τηλέφωνο και να την προσβάλεις. Παρότι σου είπε ότι ήταν έτοιμη να το ξεχάσει, το γεγονός παρ’ όλ’ αυτά έγινε γνωστό απ’ αυτήν στους Ζηνόβιεφ και Κάμενεφ. Δεν έχω καμία πρόθεση να ξεχάσω τόσο εύκολα τι έκανες εναντίον μου και είναι περιττό να πω ότι αυτό που έγινε εναντίον της γυναίκας μου θεωρώ ότι έγινε εναντία σε μένα εξίσου. Σου ζητώ, επομένως, να σκεφτείς αν είσαι έτοιμος να ανακαλέσεις αυτά που έχεις πει και να δώσεις την απολογία σου ή εάν προτιμάς οι σχέσεις μεταξύ μας να διακοπούν.
Με σεβασμό, δικός σου
Λένιν
