Η μόνη λύση είναι η εφαρμογή ενός σοσιαλιστικού προγράμματος και οι Ενωμένες Σοσιαλιστικές Πολιτείες της Ευρώπης
Στην πολιτική εκτίμηση της περσινής πανελλαδικής μας συνάντησης τονίζαμε : «Οι μαρξιστές στη βάση αυτής της ανάλυσης, πρέπει υπομονετικά να εξηγήσουν στην τάξη και τη νεολαία τι έρχεται και να προβάλουν σαν επείγουσα την αναγκαιότητα της εφαρμογής ενός σοσιαλιστικού προγράμματος. Ενάντια στις μικροαστικές αερολογίες των σταλινικών, των αριστερών ρεφορμιστών και των σεχτών συνοδοιπόρων τους για την ανάγκη «αντι – νεοφιλελεύθερων πολιτικών» που θα «ενισχύσουν τη ζήτηση» για να «κινηθεί η οικονομία», πρέπει να εξηγήσουμε δείχνοντας τα παραπάνω στοιχεία, ότι είναι τέτοιο το μέγεθος της κρίσης που μόνο μια πολιτική επαναστατικών, ριζικών αλλαγών στην οικονομία και την πολιτική μπορεί να βγάλει την κοινωνία από το αδιέξοδο. Σε τελική ανάλυση, μόνο αν κοινωνικοποιηθούν κάτω από εργατικό έλεγχο και διαχείριση οι τράπεζες και τα μονοπώλια μπορούν να σωθούν οι εργαζόμενοι από τα χρέη και τη φτώχια. Μόνο αν σχεδιαστεί δημοκρατικά η οικονομία μπορεί να σωθεί η εργατική τάξη από την ανεργία. Μόνο αν αντικατασταθεί η αδηφάγα αστική κρατική μηχανή με ένα φθηνό και διάφανο στη λειτουργία του εργατικό κράτος, μπορεί η οικονομία να ξεμπερδέψει μια για πάντα με τα ελλείμματα. Και τέλος, μόνο αν αυτές οι αλλαγές επεκταθούν σε όλη την Ευρώπη και τον κόσμο, μπορούν να εγγυηθούν ένα μέλλον ευημερίας και προόδου για όλους τους εργαζόμενους. Άλλοι «εύκολοι» και «σύντομοι» δρόμοι δεν υπάρχουν. Αυτό είναι το βασικό συμπέρασμα, που για άλλη μια φορά προκύπτει από την ανάλυση της κατάστασης και των προοπτικών του ελληνικού καπιταλισμού.»
Οι γραμμές αυτές συνεχίζουν να είναι απόλυτα επίκαιρες. Δεν πρέπει ποτέ να ξεχνάμε ότι η χρεοκοπία της Ελλάδας είναι σε τελική ανάλυση το προϊόν της κρίσης του παγκόσμιου καπιταλισμού. Μια από τις πιο αποφασιστικές αιτίες για την εμφάνιση της κρίσης, είναι τα όρια που θέτει το εθνικό κράτος στην ανάπτυξη των παραγωγικών δυνάμεων. Η κοινωνικοποίηση των απειλούμενων με καταστροφή βασικών μοχλών της οικονομίας, δεν μπορεί να οδηγήσει σε μια πραγματική κοινωνική ανάπτυξη αν δεν επεκταθεί σε διεθνές πεδίο. Δεν μπορείς να δημιουργήσεις μια «σοσιαλιστική νησίδα» μέσα σε μια καπιταλιστική έρημο. Αυτό ισχύει χίλιες φορές περισσότερο για την ελληνική οικονομία, την πιο αδύναμη της ΕΕ, που διαθέτει μια πολύ αδύναμη παραγωγική βάση.
Οι διεθνείς διαστάσεις της κρίσης βάζουν στην ημερήσια διάταξη το καθήκον της νίκης του σοσιαλισμού σε διεθνές επίπεδο. Το φάσμα της χρεοκοπίας απειλεί εν δυνάμει όλες τις ευρωπαϊκές χώρες. Σε όλες τις χώρες, αν δε ληφθούν τα ίδια επαναστατικά μέτρα, η προοπτική θα είναι κοινή: μαζική εξαθλίωση της εργαζόμενης πλειοψηφίας της κοινωνίας.
Έναντι του εκρηκτικού αδιεξόδου που σηματοδοτεί το υψηλό δημόσιο χρέος χρειάζεται να προβάλλουμε τη διεκδίκηση της παύσης πληρωμών και της μονομερούς διαγραφής του χρέους. Η θέση αυτή συμπεριλαμβάνεται παραδοσιακά στις διεκδικήσεις του κομμουνιστικού κινήματος, με χαρακτηριστικότερο σταθμό το διάταγμα της πρώτης σοβιετικής κυβέρνησης με ημερομηνία 10/2/1918, που διακήρυξε τη διαγραφή όλων των Τσαρικών χρεών.
Τα τεράστια έσοδα που θα εξοικονομηθούν από την διαγραφή του χρέους θα πρέπει να διοχετευθούν σε μια προσπάθεια ανακούφισης των εργαζόμενων μαζών από τη φτώχεια και την ανεργία, μέσα από εκτεταμένες δημόσιες επενδύσεις, αυξήσεις των μισθών, των συντάξεων και των επιδομάτων, αναβάθμιση της δημόσιας Παιδείας, Υγείας και Κοινωνικής Ασφάλισης. Για τον ίδιο σκοπό, τεράστια έσοδα πρέπει να εξοικονομηθούν ακόμα μέσα από την επιβολή βαριάς φορολογίας στα κέρδη και τις μεγάλες περιουσίες, την κοινωνικοποίηση της Εκκλησιαστικής περιουσίας, τη δραστική περικοπή των αμυντικών δαπανών και το πάγωμα των εξοπλιστικών προγραμμάτων.
Για να θωρακιστεί η χώρα από τον πόλεμο που θα κηρύξει το ντόπιο και ξένο κεφάλαιο στην απόπειρα άρνησης πληρωμής του χρέους θα πρέπει να επιβληθεί η κοινωνικοποίηση του τραπεζικού συστήματος, μέσα από τη δημιουργία μιας ενιαίας εθνικής τράπεζας που θα εγγυηθεί της λαϊκές καταθέσεις, θα αποτελέσει μοχλό για μια σχεδιασμένη ανάπτυξη προς όφελος της κοινωνίας και θα μπορέσει να ελέγξει την εκροή κεφαλαίων από τη χώρα, η οποία θα αυξάνει διαρκώς σαν αποτέλεσμα του φάσματος της χρεοκοπίας. Τέλος, η κοινωνικοποίηση του τραπεζικού συστήματος θα βάλει τέρμα στην τρομακτική ληστεία των τραπεζών. Είναι χαρακτηριστικό ότι από το 2004 μέχρι το 2009 το ενεργητικό των τραπεζών αυξήθηκε από 275 δισ. ευρώ σε 579 δισεκατομμυρίων ευρώ! Αυξήθηκε, δηλαδή, κατά 110% έναντι του 2004, φθάνοντας σε ένα επίπεδο υπερδιπλάσιο του ΑΕΠ της χώρας!
Ενάντια στην εκτεταμένη διαφθορά, τη φοροδιαφυγή και την εισφοροδιαφυγή της αστικής τάξης χρειάζεται άμεσα η θεσμοθέτηση του εργατικού ελέγχου σε όλες τις επιχειρήσεις, ώστε να ανοίξουν τα βιβλία και να αποκαλυφθούν στην κοινωνία οι σπατάλες και οι κατ’ εξακολούθηση απάτες των καπιταλιστών. Κάθε μεγάλη εταιρεία που φοροδιαφεύγει ή εισφοροδιαφεύγει πρέπει να απαλλοτριώνεται, κάτω από εργατικό έλεγχο και διαχείριση. Είναι χαρακτηριστικό το ότι συμφώνα με εκτιμήσεις των επιτελών του τμήματος Οικονομικών Ερευνών του ΣΔΟΕ («Νέα», 11/5/2009), οι «οφ σορ» εταιρείες των ελλήνων καπιταλιστών υπερβαίνουν τις 10.000 (!) και διακινούν ετησίως περί τα 500 δισ. ευρώ!
Για να αντιμετωπιστεί άμεσα το πρόβλημα της μαζικής ανεργίας, είναι ανάγκη οι υπάρχουσες θέσεις εργασίας να μοιραστούν σε όλα τα διαθέσιμα εργατικά χέρια, μέσω μιας κινητής κλίμακας ωρών εργασίας, που θα επιφέρει μια γενική μείωση της εργάσιμης ημέρας χωρίς μείωση μισθών. Παράλληλα, χρειάζεται η εφαρμογή ενός προγράμματος δημοσίων έργων και αναβάθμισης των κοινωνικών υπηρεσιών (λαϊκή στέγη, Παιδεία, Υγεία, Πρόνοια κλπ) που θα απορροφήσει παραγωγικά ένα μεγάλο τμήμα του διαθέσιμου εργατικού δυναμικού. Μπροστά στο αυξανόμενο κύμα απολύσεων πρέπει να διεκδικήσουμε την άμεση απαλλοτρίωση κάθε μεγάλης εταιρείας που κλείνει ή απολύει, κάτω από εργατικό έλεγχο και διαχείριση.
Για να χτυπηθεί η φτώχεια και η ακρίβεια πρέπει να διεκδικηθεί μια κινητή κλίμακα μισθών και συντάξεων που θα ακολουθεί την άνοδο των τιμών στα βασικά είδη κατανάλωσης. Η κερδοσκοπική ακρίβεια για την οποία ευθύνονται τα μεγάλα καπιταλιστικά τραστ της βιομηχανίας και του εμπορίου, πρέπει να αντιμετωπιστεί αποφασιστικά μέσα από τη δημιουργία επιτροπών ελέγχου των τιμών από τις μαζικές εργατικές, λαϊκές οργανώσεις (εργατών, αγροτών, μικροεπαγγελματιών κ.λ.π).
Ενάντια στην καπιταλιστική αναρχία της παραγωγής που γεννά τις κρίσεις, πρέπει να διεκδικήσουμε μια κεντρικά, δημοκρατικά σχεδιασμένη, κοινωνικοποιημένη οικονομία, μέσα από την εθνικοποίηση κάτω από εργατικό έλεγχο και διαχείριση των μεταφορών, των συγκοινωνιών και επικοινωνιών, του ορυκτού πλούτου, των υποδομών, αλλά και όλων των βασικών, μεγάλων εταιρειών στη βιομηχανία, το εμπόριο και της υπηρεσίες και να εγκαθιδρυθεί το κρατικό μονοπώλιο στο εξωτερικό εμπόριο. Μόνο μέσα από αυτό το δρόμο θα μπορέσουν να κοινωνικοποιηθούν τα τρομακτικά κέρδη που σήμερα νέμονται μερικές δεκάδες καπιταλιστών.
Οι εταιρείες που πρέπει να κοινωνικοποιηθούν είναι ένα πάρα πολύ μικρό τμήμα του συνόλου των επιχειρήσεων που υπάρχουν στη χώρα. Σύμφωνα με το Ευρωπαϊκό Δελτίο της «Κομισιόν» που δημοσιεύθηκε τον Ιούλιο του 2010, σε σύνολο 849.820 επιχειρήσεων στην Ελλάδα, οι μεγάλες εταιρείες, δηλαδή οι εταιρείες που απασχολούν πάνω από 249 άτομα και θα είχε νόημα να κοινωνικοποιηθούν από την άποψη του όγκου των κερδών, του κύκλου εργασιών τους, της θέσης που καταλαμβάνουν στην οικονομία, είναι μόλις 431, δηλαδή μόλις το 0,1% του συνόλου των επιχειρήσεων στη χώρα. Σύμφωνα με στοιχεία της ICAP, το ενεργητικό των μεγαλύτερων επιχειρήσεων στη χώρα έχει φτάσει στα 700 δισ. ευρώ, ποσό υπερδιπλάσιο δηλαδή από το ελληνικό δημόσιο χρέος. Η κοινωνικοποίηση αυτών των μεγάλων εταιρειών θα μπορούσε να δώσει μια τρομερή ώθηση στην ελληνική οικονομία, συνιστώντας μια εξαιρετικά περιορισμένη παρέμβαση στο ίδιο το απαραβίαστο σύμφωνα με τους αστικού νόμους «δικαίωμα» της ατομικής ιδιοκτησίας.
Φυσικά, καμία σοβαρή κοινωνική αλλαγή δε μπορεί να υπηρετηθεί από το υπάρχον, αστικό κράτος, που ελέγχεται πλήρως από την άρχουσα τάξη. Έτσι χρειάζεται η αντικατάσταση ολόκληρης της αστικής κρατικής μηχανής από μια νέα απλή και φθηνή στη λειτουργία της δομή εξουσίας, ελεγχόμενης από τους εργαζόμενους, που θα επιφέρει την κατάργηση κάθε προνομίου των κρατικών αξιωματούχων, την αμοιβή όλων των στελεχών του κράτους με το μισθό ενός ειδικευμένου εργάτη, την εκλογή και την δυνατότητα ανάκλησης όλων των κρατικών αξιωματούχων, συμπεριλαμβανομένου του στρατού και των σωμάτων ασφαλείας, την πλήρη υπαγωγή των σωμάτων τήρησης της τάξης στον έλεγχο των μαζικών λαϊκών οργανώσεων.
Για να εφαρμοστεί το πρόγραμμα αυτό στο σύνολό του, απαιτείται η εκλογή μιας αριστερής, σοσιαλιστικής κυβέρνησης, που θα στηρίζεται στην αυτο-οργάνωση των εργαζόμενων σε κάθε χώρο δουλειάς και σε κάθε γειτονιά, καθώς και σε επιτροπές φαντάρων στις μονάδες για την κατάπνιξη στη γέννησή τους αντιδραστικών κινήσεων στα υψηλά κλιμάκια του στρατού.
Αν η αλυσίδα του ευρωπαϊκού καπιταλισμού σπάσει στον πιο αδύναμο της κρίκο, την Ελλάδα, με την απόπειρα εφαρμογής ενός σοσιαλιστικού προγράμματος, ασφαλώς τότε η Ευρωπαϊκή Ένωση, αλλά και τα υπόλοιπα διεθνή επιτελεία του κεφαλαίου, θα αντιδράσουν βίαια. Θα κινηθούν άμεσα για να επιβάλουν ασφυκτικές πολιτικές και οικονομικές κυρώσεις στην κυβέρνηση που θα αποπειραθεί να εφαρμόσει αυτό το πρόγραμμα. Επίσης, οι απολογητές του καπιταλισμού στην υπεράσπιση αυτού του προγράμματος, αντιτάσσουν συχνά την φιλολογία ότι η χώρα «θα δεχθεί επίθεση με φυγή κεφαλαίων και την πλήρη άρνηση δανειοδότησης από το εξωτερικό».
Στην πραγματικότητα αυτή η φιλολογία είναι αστήρικτη. Μέσα από το άμεσο πέρασμα του ελέγχου των βασικών μοχλών της οικονομίας στα χέρια της οργανωμένης εργατικής τάξης, αυτό που θα μπορέσει να βγάλει στο εξωτερικό η αστική τάξη θα είναι τίτλοι ιδιοκτησίας, που δεν θα έχουν πλέον κανένα αντίκρισμα. Μια αληθινά σοσιαλιστική κυβέρνηση για να αντιμετωπίσει τις διεθνείς επιθέσεις και κυρώσεις θα έχει έναν πανίσχυρο σύμμαχο : το ευρωπαϊκό και παγκόσμιο εργατικό κίνημα και τις πανίσχυρες μαζικές οργανώσεις του. Αν απευθυνθεί τολμηρά στις μάζες των ευρωπαίων εργαζόμενων ζητώντας τους να εμποδίσουν την εφαρμογή αυτών των κυρώσεων, τότε αργά ή γρήγορα, η απόπειρα να υπονομευθεί η σοσιαλιστική κυβέρνηση και η πολιτική της, θα οδηγήσει στην μετάδοση του πολιτικού της παραδείγματος σαν «επιδημία» σε ολόκληρη την Ευρώπη και τον κόσμο.
Η κοινή αυτή πάλη του ευρωπαϊκού εργατικού κινήματος για το δικαίωμα της εφαρμογής ενός σοσιαλιστικού προγράμματος, θα βάλει τις βάσεις για μια Ενωμένη Σοσιαλιστική Ευρώπη που θα αντικαταστήσει την σημερινή αντιδραστική, καπιταλιστική Ε.Ε.
Για την οικοδόμηση μιας αληθινά σοσιαλιστικής κοινωνίας, με αλματώδη κοινωνική ανάπτυξη και αφθονία, απαραίτητη προϋπόθεση είναι να ενοποιηθούν οι παραγωγικές δυνάμεις τουλάχιστον των πιο προηγμένων οικονομικά χωρών. Έτσι η υιοθέτηση του παραπάνω προγράμματος πρέπει απαραίτητα να συνοδευτεί από μια οργανωμένη, διεθνή εκστρατεία για την εφαρμογή του σε όλη την Ευρώπη και την αντικατάσταση της καπιταλιστικής Ευρωπαϊκής Ένωσης με μια Ενωμένη Σοσιαλιστική Ευρώπη, στηριγμένη στο δημοκρατικό σχεδιασμό της οικονομίας, σαν ένα βήμα για την νίκη του σοσιαλισμού σε ολόκληρο τον κόσμο. Αυτό που δεν μπορεί να καταφέρει λόγω των αντιφάσεών του το καπιταλιστικό σύστημα και λόγω των ανταγωνισμών που επικρατούν στους κόλπους του, το ευρωπαϊκό κεφάλαιο, μπορεί να το καταφέρει η εργατική τάξη και ο σοσιαλισμός.
Πριν από περισσότερες από 8 δεκαετίες, ο Λέον Τρότσκι, ηγέτης τότε της Διεθνούς Αριστερής Αντιπολίτευσης, έγραφε σε ένα άρθρο του στο «Δελτίο της Ρωσικής Αντιπολίτευσης» : «…Η ουσία της εποχής μας βρίσκεται στο εξής: οι παραγωγικές δυνάμεις έχουν οριστικά αναπτυχθεί πέρα από τα όρια του εθνικού κράτους και έχουν αποκτήσει, κυρίως στην Αμερική και την Ευρώπη, εν μέρει ηπειρωτικές και εν μέρει παγκόσμιες διαστάσεις. …Από την άλλη μεριά, ο σοσιαλισμός μπορεί να βασιστεί και θα βασιστεί σε πολύ πιο αναπτυγμένες παραγωγικές δυνάμεις, αλλιώς θα αντιπροσωπεύει όχι πρόοδο αλλά οπισθοχώρηση σε σχέση με τον καπιταλισμό. Η φόρμουλα Σοβιετικές Ενωμένες Πολιτείες της Ευρώπης είναι ακριβώς η πολιτική έκφραση της ιδέας ότι ο σοσιαλισμός είναι αδύνατος σε μια χώρα. Ο σοσιαλισμός δεν μπορεί φυσικά να αναπτυχθεί πλήρως ακόμη και στα όρια μιας μόνο ηπείρου. Οι Σοσιαλιστικές Πολιτείες της Ευρώπης αντιπροσωπεύουν το ιστορικό σύνθημα που είναι ένα στάδιο στο δρόμο προς την παγκόσμια σοσιαλιστική συνομοσπονδία… Η πρωτοπορία του ευρωπαϊκού προλεταριάτου λέει στα σημερινά της αφεντικά: για να ενώσουμε την Ευρώπη, είναι πρώτα απ΄ όλα αναγκαίο να αποσπάσουμε την εξουσία από τα χέρια σας. Θα το κάνουμε. Θα ενώσουμε την Ευρώπη. Θα την ενώσουμε ενάντια στον εχθρικό καπιταλιστικό κόσμο. Θα τη μετατρέψουμε σε ισχυρό στρατόπεδο του μαχητικού σοσιαλισμού. Θα την κάνουμε τον ακρογωνιαίο λίθο της Παγκόσμιας Σοσιαλιστικής Ομοσπονδίας.»
Τα λόγια αυτά είναι πιο επίκαιρα από ποτέ στη σημερινή εποχή της έκδηλης αποτυχίας του καπιταλισμού να προχωρήσει την προοδευτική υπόθεση της ενοποίησης της Ευρώπης και της πλήρους αποκάλυψης του αντιδραστικού χαρακτήρα που έχει η απόπειρα ενοποίησης της ηπείρου σε καπιταλιστική βάση, με τη μορφή ενός εφιάλτη άγριας, πανευρωπαϊκής λιτότητας.
Σε αυτές τις συνθήκες το πιο επίκαιρο και σωστό από ταξική, πολιτική και οικονομική άποψη σύνθημα, είναι εκείνο της πάλης για τις Ενωμένες Σοσιαλιστικές Πολιτείες της Ευρώπης, το σύνθημα δηλαδή της Κομμουνιστικής Διεθνούς της εποχής του Λένιν που υιοθετήθηκε επίσημα το 1923. Τα συνθήματα «της αντι-νεοφιλελεύθερης δημοκρατικής μεταρρύθμισης της Ενωμένης Ευρώπης» ή της «εξόδου από το ευρώ με επιστροφή στη δραχμή για έναν εθνικό δρόμο προόδου» δηλητηριάζουν την εργατική τάξη με μικροαστικές και ρεφορμιστικές αυταπάτες.
(Το προσχέδιο του κειμένου γράφτηκε από τον σ. Σταμάτη Καραγιαννόπουλο)
