Την Τετάρτη 19 Φεβρουαρίου η δεξιά κυβέρνηση του Μπόϊκο Μπορίσοφ εξαναγκάστηκε σε παραίτηση κάτω από την πίεση ενός μαζικού κινήματος εκατοντάδων χιλιάδων διαδηλωτών σε όλη την Βουλγαρία. Αφορμή αποτέλεσε η αύξηση των ήδη δυσβάστακτων τιμών ρεύματος από τις 2 πολυεθνικές που ελέγχουν την αγορά ενέργειας της χώρας, την Τσεχική CEZ και την αυστριακή EVN. Η «απελευθέρωση» της αγοράς ενέργειας που δρομολογείται και στην Ελλάδα, έχει οδηγήσει σε εκτόξευση των τιμών στη γειτονική χώρα μέσα σε λίγα χρόνια. Είναι χαρακτηριστικό ότι η μέση βουλγαρική οικογένεια είναι αναγκασμένη να ξοδεύει το 1/4 του εισοδήματος της στην αποπληρωμή των λογαριασμών ρεύματος.
Όμως η αύξηση της τιμής του ρεύματος ήταν μόνο η σταγόνα που ξεχείλισε το ποτήρι. Η Βουλγαρία παραμένει η πιο φτωχή χώρα της Ε.Ε. και το βιοτικό επίπεδο των μαζών συνεχίζει να συμπιέζεται. Το μέσο ετήσιο εισόδημα είναι 4.396 ευρώ, ο βασικός μισθός είναι 155 και η σύνταξη 75 ευρώ. Την ίδια στιγμή ο πληθωρισμός είναι στα ύψη και οι τιμές βασικών προϊόντων δεν έχουν μεγάλη απόκλιση από τις υπόλοιπες χώρες της Ε.Ε. Επιπρόσθετα, σύμφωνα με πρόσφατα στοιχεία της Eurostat το 49,3% του πληθυσμού απειλείται με ακραία φτώχεια και κοινωνικό αποκλεισμό.
Η είδηση για νέες αυξήσεις στην τιμή του ρεύματος εξόργισε τις εργαζόμενες μάζες που κατέβηκαν σε αυθόρμητες διαδηλώσεις σε όλη την χώρα. Την Κυριακή 17/2 πάνω από 1 εκ. διαδηλωτές κατέβηκαν στον δρόμο σε 35 μεγάλες πόλεις της Βουλγαρίας.
Οι διαδηλώσεις στην πρωτεύουσα Σόφια και σε πόλεις όπως η Βράτζα, Ντόμπριτς, Κιούστεντιλ, Πάζαρτζικ, Φιλιππούπολη ήταν θυελλώδεις και μαζικές με τη συμμετοχή εργατών, υπαλλήλων, οικογενειών με παιδιά, συνταξιούχων παππούδων. Τα συνθήματα που ακούστηκαν ήταν «Δεν έχω. Δεν Πληρώνω!», «Εθνικοποίηση των εταιρειών ρεύματος», «Πρωθυπουργέ παραιτήσου» και «κάτω η μαφία».
Το μέγεθος των διαδηλώσεων τρομοκράτησε την κυβέρνηση που προσπάθησε στην αρχή με ελιγμούς και μικροπαραχωρήσεις να εκτονώσει το κίνημα. Ο Μπορίσοφ ζήτησε αρχικά την παραίτηση του υπουργού οικονομικών και δεσμεύτηκε για την μείωση της τιμής του ρεύματος κατά 8%. Επίσης δεσμεύτηκε ότι θα ανακαλέσει το συμβόλαιο της χώρας με την Τσεχική CEZ. Όμως αυτές οι μανούβρες δεν καθησύχασαν τις μάζες που συνέχισαν τις διαδηλώσεις με ακόμη μεγαλύτερη ένταση. Τότε η κυβέρνηση έδωσε την εντολή για άγρια καταστολή. Από τις απρόκλητες επιθέσεις της αστυνομίας δεκάδες διαδηλωτές τραυματίστηκαν σοβαρά και πολύ περισσότεροι συνελήφθησαν. Η τρομοκρατία όμως αντί να φοβίσει τους διαδηλωτές τους εξαγρίωσε ακόμη περισσότερο. Χιλιάδες συγκεντρώθηκαν στην πρωτεύουσα.
Ο πρωθυπουργός φοβούμενος πλέον ότι η κατάσταση θα βγει εκτός ελέγχου, έπαιξε το τελευταίο του χαρτί και την Τετάρτη 20/2 υπέβαλε την παραίτηση της κυβέρνησης του γιατί τάχα δεν άντεχε να βλέπει να χτυπούν τους πολίτες του. Ακόμη και η παραίτηση της κυβέρνησης όμως δεν έπεισε τους διαδηλωτές να γυρίσουν σπίτια τους.
Την Κυριακή 24/2 πραγματοποιήθηκε νέα μεγάλη διαδήλωση. Οι διαδηλωτές συγκεντρώθηκαν μπροστά στο υπουργείο οικονομικών και το κοινοβούλιο ενώ απέκλεισαν τους δρόμους παραλύοντας την κυκλοφορία στην πρωτεύουσα. Ο τρομοκρατημένος πρόεδρος Ροσεν Πλεβνέλιεφ που ανέλαβε να οδηγήσει τη χώρα σε εκλογές στα τέλη Απριλίου έβγαλε λόγο στους διαδηλωτές λέγοντας ότι οι απόψεις τους «θα εξεταστούν στο πλαίσιο της προσπάθειας εξόδου της χώρας από την πολιτική κρίση». Η υποκριτικές διαβεβαιώσεις του προέδρου όμως έγιναν δεκτές με γιουχαΐσματα από το πλήθος και συνθήματα όπως «παραιτήσου μαφιόζε!».
Επαναστατικός άνεμος
Οι διαδηλώσεις στην Βουλγαρία είναι κάτι παραπάνω από μια απλή διαμαρτυρία ενάντια στα τσιμπημένη τιμολόγια. Στρέφονται ενάντια στο ίδιο το σύστημα που γεννά την φτώχια και την εξαθλίωση. Φυσικά οι μάζες στην Βουλγαρία δεν ξέρουν τι ακριβώς θέλουν. Σίγουρα όμως ξέρουν τι δεν θέλουν. Ένας διαδηλωτής που ρωτήθηκε γιατί συνεχίζει να διαδηλώνει δήλωσε : «θέλουμε ένα νέο είδος πολιτικής. Δεν ξέρουμε που πηγαίνει όλο αυτό, αλλά μέχρι τώρα φαίνεται να έχει αποτέλεσμα». Ο Αλεξάντερ, ένας άλλος νεαρός διαδηλωτής δήλωσε: « Έχουμε φτάσει στα όρια μας, διώξαμε το Μπορίσοφ ο οποίος όμως ήταν το μικρότερο πρόβλημα, οι άλλοι είναι ακόμη στην εξουσία, γι αυτό συνεχίζουμε τον αγώνα.»
Αυτές οι αντιπροσωπευτικές δηλώσεις δείχνουν καθαρά ότι οι εργαζόμενες μάζες στην Βουλγαρία βαδίζουν σε μια επαναστατική κατεύθυνση. Όλοι οι όροι μιας επαναστατικής κατάστασης , όπως τους έθεσε ο Λένιν, υπάρχουν σήμερα στην Βουλγαρία. Είναι ξεκάθαρο ότι οι εκμεταλλευόμενοι δεν μπορούν να ζουν πια με τον παλιό τρόπο γι αυτό ζητούν ριζικές αλλαγές. Επίσης η άρχουσα τάξη δεν μπορεί να κυβερνά με τον παλιό τρόπο . Είναι πλέον αναγκασμένη να συμπιέζει όλο και πιο πολύ το βιοτικό επίπεδο των μαζών οι οποίες πλέον χάνουν την εμπιστοσύνη τους στα αστικά κόμματα. Μετά το σοβαρό πλήγμα της κατάρρευσης της κυβέρνησης της, η αστική τάξη δεν έχει καμία κυβερνητική εναλλακτική. Κανένα από τα κόμματα της δεν φαίνεται να είναι σε θέση να σχηματίσει κυβέρνηση στις επερχόμενες εκλογές.
Ο πιο σημαντικός όρος όμως είναι ο όρος που έθεσε ο Τρότσκι για μία επαναστατική κατάσταση, δηλαδή η αποφασιστική είσοδος των μαζών στο προσκήνιο. Νέοι, γέροι, εργαζόμενοι, μικροαστικά στρώματα της πόλης και του χωριού κατέβηκαν για πρώτη φορά στους δρόμους γιατί θέλουν να αλλάξουν μόνοι τους την ζωή τους.
Σίγουρα το κίνημα δεν έχει ακόμη ξεκάθαρους στόχους. Αυτό είναι φυσικό γιατί αποτελείται από ετερόκλητα στοιχεία, χωρίς εμπειρία. Αλλά αυτό είναι ένα στοιχείο που βλέπουμε σε κάθε επανάσταση. Αν υπήρχε στην Βουλγαρία ένα επαναστατικό κόμμα, τότε η άνοδος της εργατικής τάξης στην εξουσία θα ήταν ζήτημα εβδομάδων. Χωρίς αυτόν τον παράγοντα όμως οι βουλγαρικές μάζες θα πρέπει να διδαχθούν μέσα από την εμπειρία τους σε μία επανάσταση που δεν θα είναι ένα έργο με μία μόνο σκηνή, θα έχουμε ανόδους και υποχωρήσεις του κινήματος και κάθε είδους αντιφάσεις, όπως ακριβώς συμβαίνει και στις αραβικές επαναστάσεις.
Παρά το γεγονός ότι οι Βουλγαρικές μάζες ξυπνούν από ένα λήθαργο πολλών δεκαετιών δείχνουν ένα αξιοθαύμαστο ένστικτο, συνεχίζοντας τις κινητοποιήσεις ακόμη και μετά την πτώση της κυβέρνησης Μπορίσοφ. Επίσης τα βασικά αιτήματα που έχουν τεθεί, είναι εξαιρετικά ριζοσπαστικά. Σε σχέση με την πολυεθνική CEZ το σύνθημα που κυριάρχησε ήταν εθνικοποίηση της και η άμεση καταδίκη όσων πολιτικών υπέγραψαν συμβόλαια με αυτήν την εταιρεία. Επίσης ζητούν την έρευνα πάνω σε όλες τις ιδιωτικοποιήσεις που έγιναν τα τελευταία 24 χρόνια και την ανάκληση όσων έχουν γίνει με επαχθείς όρους ενώ ζητούν το σταμάτημα κάθε νέας ιδιωτικοποίησης. Συνοπτικά τα συνθήματα που κυριαρχούν είναι εθνικοποιήσεις, σταμάτημα των ιδιωτικοποιήσεων και δημιουργία μηχανισμών για μεγαλύτερη συμμετοχή των μαζών στην πολιτική.
Αυτά τα συνθήματα που χτυπούν την καρδιά του συστήματος είναι αξιοθαύμαστο ότι προέρχονται από το λαό μιας χώρας που μπήκε στην «ελεύθερη αγορά» μόλις πριν από 24 χρόνια. Οι Βουλγαρικές μάζες απεχθάνονταν το σταλινικό καθεστώς της προηγούμενης περιόδου. Ο καπιταλισμός όμως αντί για πρόοδο κι ευημερία έφερε ατελείωτα νέα βάσανα. Το σχολείο της «ελεύθερης αγοράς» έδωσε στους βούλγαρους εργαζόμενους, αλλά και στους λαούς των άλλων σταλινικών καθεστώτων πολύτιμα μαθήματα.
Το επαναστατικό κίνημα στην Βουλγαρία αργά ή γρήγορα θα βρει μιμητές στα Βαλκάνια και την Ευρώπη. Για το ελληνικό εργατικό κίνημα οι εξελίξεις στην Βουλγαρία έχουν πολύτιμα μαθήματα. Το παράδειγμα της Βουλγαρίας δείχνει ότι ένα κίνημα μαζικό και αποφασισμένο μπορεί να ανατρέψει τη μισητή τρικομματική κυβέρνηση και να δώσει τέλος στα βάσανα του εργαζόμενου λαού.
{fcomment}
