Ο Νίκολας Μαδούρο εκλέχτηκε πρόεδρος για ακόμη μία θητεία στις προεδρικές εκλογές της Βενεζουέλας, τη Κυριακή 20 Μάη. Η πλειοψηφία της αντιδραστικής αντιπολίτευσης, με τη πλήρη υποστήριξη της Ουάσιγκτον και των Βρυξελλών, είχε καλέσει σε μποϋκοτάζ των εκλογών, γεγονός που οδήγησε σε πολύ χαμηλή συμμετοχή στις μεσο-αστικές και μεγαλο-αστικές περιοχές των μεγάλων πόλεων. Το αίτημα να ακυρωθούν οι εκλογές επαναλήφθηκε και από όλες τις δεξιές κυβερνήσεις της περιοχής. Αλλά τα αποτελέσματα έδειξαν ότι πολλοί πήγαν να ψηφίσουν στις εργατικές και φτωχές περιοχές σαν ένα τρόπο απόρριψης αυτής της αυθάδους ιμπεριαλιστικής επέμβασης. Ωστόσο, ακόμα και εκεί η συμμετοχή ήταν σημαντικά μικρότερη από προηγούμενες εκλογές. Η βαθιά οικονομική κρίση είναι το βασικό πρόβλημα στα μυαλά των ανθρώπων και πάρα πολλοί είναι σκεπτικοί σχετικά με την ικανότητα της κυβέρνησης να την αντιμετωπίσει.
Λίγες ώρες αφότου έκλεισαν οι κάλπες, η Εθνική Εκλογική Επιτροπή ανακοίνωσε τα πρώτα επίσημα αποτελέσματα των προεδρικών εκλογών. Με τη καταμέτρηση στο 92%, είχαν ψηφίσει 8.603.336 (46,01%, που υπολογίζεται ότι θα φτάσει το 48% όταν καταμετρηθούν όλοι οι ψήφοι). Από αυτούς, οι 5.823.728 ψήφισαν τον Μαδούρο (67%), 1.820.552 ψήφισαν τον υποψήφιο της αντιπολίτευσης, Χένρι Φαλκόν (21%), 925.042 τον ευαγγελιστή ιερέα Μπερτούτσι (10%) και 34.614 τον σχετικά άγνωστο Κιχάντα, ο οποίος παρουσίασε τον εαυτό του σαν έναν διαφωνούντα «τσαβίστα» (0,4%).
Παρά τα δημοσιεύματα των διεθνών μέσων ενημέρωσης για «μαζικές παρατυπίες» (BBC), καταλογισμό στον Μαδούρο πρόθεσης να «επανεκλέξει τον εαυτό του» (El País) και «ψεύτικες εκλογές» (Financial Times), οι εκλογές πραγματοποιήθηκαν υπό κανονικές συνθήκες και με τη παρουσία διεθνών παρατηρητών, συμπεριλαμβανομένου του πρώην Ισπανού πρωθυπουργού, Θαπατέρο. Επίσης, ενώ τα Ηνωμένα Έθνη και η ΕΕ κλήθηκαν να στείλουν παρατηρητές, αρνήθηκαν. Τώρα θα υποστηρίξουν ότι υπήρξαν «πολυάριθμες παρατυπίες», παρά το γεγονός ότι δεν ήταν εκεί για να τις δουν.
Η υποκρισία της Δεξιάς
Οι εκλογές πραγματοποιήθηκαν παρά τη συνεχή επίθεση από την αντιδραστική αντιπολίτευση και τον ιμπεριαλισμό, που είχαν ως σκοπό να τις εμποδίσουν. Από την ημέρα που ανακηρυχθήκαν, τόσο οι ΗΠΑ όσο και η ΕΕ ανακοίνωσαν ότι δε θα τις νομιμοποιούσαν και απαίτησαν να ακυρωθούν. Η θέση αυτή υιοθετήθηκε από την «Ομάδα της Λίμας»: μία ομάδα από δεξιές κυβερνήσεις της Λατινικής Αμερικής που σχηματίστηκε για να εκδίδει ανακοινώσεις στη γραμμή της αμερικανικής ιμπεριαλιστικής πολιτικής, όταν αυτές αδυνατούν να πλειοψηφήσουν στον Οργανισμό των Αμερικανικών Κρατών και σε άλλους επίσημους οργανισμούς. Η υποτιθέμενη ανησυχία για δημοκρατικά εχέγγυα, από μέρους των κυβερνήσεων της Αργεντινής, Βραζιλίας, Κολομβίας, Μεξικού και Ονδούρας είναι τελείως υποκριτική. Καμία από αυτές τις κυβερνήσεις δεν θορυβήθηκε από την παράνομη εκτέλεση του Μαλντονάδο, ακτιβιστή υπέρ των δικαιωμάτων των ιθαγενών στην Αργεντινή, τους εκατοντάδες χιλιάδες που εκδιώχτηκαν και εξαφανίστηκαν στην Κολομβία, την εμπλοκή της κυβέρνησης του Μεξικού στην εξαφάνιση των 43 φοιτητών της Αγιοτζινάπα, ούτε την προφανή εκλογική απάτη στην Ονδούρα μόλις λίγους μήνες πριν.
Τα συντηρητικά κόμματα της αντιπολίτευσης στην Βενεζουέλα, που οργανώθηκαν τώρα στο λεγόμενο Ανοικτό Μέτωπο Ελεύθερης Βενεζουέλας (FAVL), το οποίο ξόδεψε έξι μήνες τον προηγούμενο χρόνο σε μια βίαιη και τρομοκρατική εκστρατεία απαιτώντας πρόωμες εκλογές, κάλεσε σε μποϋκοτάζ των εκλογών. Οι εκλογές πραγματοποιήθηκαν ακριβώς ένα χρόνο μετά την επίθεση μια ομάδας βίαιων υποστηρικτών αυτών των κυριών εναντίον ενός νέου, μελαμψού «τσαβίστα», του Ορλάντο Φιγκέρα, τον οποίο πυρπόλησαν, με αποτέλεσμα αργότερα να χάσει τη ζωή του. Αυτό το γεγονός από μόνο του λέει όλα όσα χρειάζεται να ξέρει κανείς για τον αληθινό χαρακτήρα της συντηρητικής, ολιγαρχικής, φιλο-ιμπεριαλιστικής και ρατσιστικής αντιπολίτευσης της Βενεζουέλας.
Το ότι οι εκλογές τελικά πραγματοποιήθηκαν ήταν μια ξεκάθαρη απάντηση σε αυτές τις δυνάμεις. Παρόλα αυτά, η αντιπολίτευση της Βενεζουέλας δέχτηκε ένα ισχυρό χτύπημα τον προηγούμενο χρόνο και είναι τώρα διασπασμένη και αποθαρρυνμένη. Όλες οι προσπάθειες που έγιναν για να κινητοποιήσει ανθρώπους στον δρόμο παραμονές της 20ης Μαΐου απέτυχαν παταγωδώς. Καθώς η ημέρα των εκλογών πλησίαζε, ένας αυξανόμενος αριθμός των αρχηγών της αντιπολίτευσης διαφώνησε με το FAVL και κάλεσε για ψήφο υπέρ του Χένρι Φαλκόν, ο οποίος υποστηρίχτηκε από το δικό του κόμμα καθώς και το MAS και το COPEL.
Χωρίς επιτυχία όμως. Η συμμετοχή ήταν εξαιρετικά χαμηλή στις πλουσιότερες περιοχές των μεγάλων πόλεων – παραδοσιακών οχυρών της δεξιάς αντιπολίτευσης – όπου τα περισσότερα εκλογικά κέντρα δεν είχαν καθόλου ουρές ή ήταν εντελώς άδεια καθ’ όλη τη διάρκεια της ημέρας.
Φυσικά, ο Χένρι Φαλκόν, πιστός στην παράδοση της αντιπολίτευσης όποτε χάνει τις εκλογές, αποκάλεσε το αποτέλεσμα «απάτη», μιλώντας για 900 περιπτώσεις παρατυπιών. Είπε ότι δεν το αναγνωρίζει και κάλεσε σε νέες εκλογές τον Οκτώβρη. Αυτό είναι για γέλια. Ήταν ξεκάθαρο σε όλους από την αρχή ότι δεν στάθηκε ικανός να κινητοποιήσει την βάση της αντιπολίτευσης, η οποία μαζικά ακολούθησε το κάλεσμα σε μποϋκοτάζ του FAVL, σε συμφωνία με τις οδηγίες από την Ουάσιγκτον.
Τα εργατικά και φτωχά λαϊκά στρώματα ψήφισαν ενάντια στον ιμπεριαλισμό
Η συμμετοχή στις εκλογές ήταν μεγαλύτερη στις εργατικές και φτωχές συνοικίες, που αποτελούν και τη παραδοσιακή βάση της Μπολιβαριανής Επανάστασης. Πολλοί ψήφισαν για να δώσουν ένα σημαντικό μήνυμα στη σκανδαλώδη εκστρατεία των ιμπεριαλιστών και της αντιπολίτευσης, που ζητούσαν την ακύρωση των εκλογών. Ακόμα πολλοί ψήφισαν για να υπερασπιστούν ό,τι έχει απομείνει από τις κατακτήσεις της επανάστασης. Είναι ξεκάθαρο ότι αν κέρδιζε η αντιπολίτευση, θα μπορούσε καταστρέψει τα πάντα, αναγκάζοντας τους εργαζόμενους και τα φτωχά λαϊκά στρώματα να πληρώσουν για τη κρίση, μέσω ενός βάρβαρου προγράμματος λιτότητας, εμπνευσμένου από το ΔΝΤ.
Παρ’ όλα αυτά, η συμμετοχή στις παραδοσιακές γειτονιές των «τσαβίστας» ήταν μικρότερη από ότι συνήθως . Ακόμα δεν έχει δημοσιευθεί μια αναλυτική κατανομή των ψήφων, αλλά υπάρχουν μια σειρά από μαρτυρίες που επιβεβαιώνουν τις παραπάνω εκτιμήσεις. Υπήρχαν μεγάλες ουρές σε πολλά εκλογικά κέντρα, τις οποίες και συνειδητά αγνόησαν τα μεγαλύτερα διεθνή ΜΜΕ, αλλά δεν ήταν το ίδιο μακροσκελείς και με σταθερή πυκνότητα όπως τα προηγούμενα χρόνια. Κι αυτό, παρά το γεγονός ότι το PSUV και το κράτος χρησιμοποίησαν όλο το μηχανισμό τους για να κινητοποιήσουν, πέρα από κάθε προηγούμενο, τους «τσαβίστας». Το ποσοστό του Μαδούρο ήταν γύρω στο 30,5% στο σύνολο του εν δυνάμει εκλογικού σώματος, χαμηλότερο από το 40% που είχε στις προηγούμενες εκλογές το 2013, όπου εκλέχτηκε για πρώτη φορά. Αυτό αποτελεί μια πτώση 1.5 εκατομμύριων ψήφων σε ένα εκλογικό σώμα που έχει αυξηθεί κατά 2 εκατομμύρια.
Η σταθερή ψήφος των «τσαβίστας», η οποία εμφανίζεται σε κάθε εκλογική αναμέτρηση από αφοσίωση στην Μπολιβαριανή επανάσταση και στη πάλη για το σοσιαλισμό που εξέφραζε συμβολικά ο Τσάβες, υπάρχει ακόμα. Αλλά γίνεται ολοένα και δυσκολότερο για τον πιο συνειδητό πυρήνα, να κινητοποιήσει άλλα στρώματα. Μέσα στην αριστερή πτέρυγα του κινήματος των «τσαβίστας» υπάρχει μια αυξανόμενη κριτική διάθεση προς την ηγεσία και τη γραφειοκρατία, που έχουν αποδειχθεί ανίκανες να αντιμετωπίσουν την οικονομική κατάσταση και αποτελούν ένα εμπόδιο στην επαναστατική πρωτοβουλία των μαζών.
Ένα από τα βασικά σημεία διαμάχης είναι οι αγροτικές κοινότητες. Τους τελευταίους μήνες υπήρξαν αρκετά περιστατικά όπου εκδιώχθηκαν ομάδες αγροτών οργανωμένες σε κοινότητες από εδάφη παραχωρημενα από το κράτος. Αυτα πραγματοποιήθηκαν με τη συμβολή της τοπικής αστυνομίας, της Εθνικής Φρουράς, τοπικών δικαστών και αξιωματούχων του Εθνικού Ιδρύματος Γης και προς όφελος γαιοκτημόνων, που σε πολλές περιπτώσεις είχαν στενές πολιτικές και επιχειρηματικές σχέσεις με το κρατικό μηχανισμό.
Τις παραμονές των εκλογών υψηλά ιστάμενοι αξιωματούχοι της κυβέρνησης επενέβησαν για να αναστρέψουν τη τάση εκδιώξεων και ακόμα και ο Μαδούρο υποσχέθηκε ότι αυτές θα σταματήσουν. Μια από τις βασικές επαναστατικές αγροτικές οργανώσεις, η CRBZ, κάλεσε σε ψήφο υπέρ του Μαδούρο, αλλά διατήρησε μια κριτική στάση απέναντι στη γραφειοκρατία και το κρατικό μηχανισμό. Το ίδιο συνέβη και στη περίπτωση της κοινότητας Ελ Μαϊσάλ, στη περιοχή Λάρα, όπου το κράτος ακόμα δεν έχει αναγνωρίσει την εκλογική νίκη του αντιπροσώπου της κοινότητας Ανχέλ Πράδο, απέναντι στον επίσημο υποψήφιο του PSUV στις τοπικές εκλογές του Δεκέμβρη.
Η διάθεση που επικρατεί σε πολλούς «τσαβίστας» αναδεικνύεται από μια σύντομη συνέντευξη ενός από αυτούς στην ιστοσελίδα του BBC Mundo:
«Θα του δώσουμε (στον Μαδούρο) μια ψήφο εμπιστοσύνης. Αν αυτό δε πιάσει, τότε τέλος. Πηγαίνω να ψηφίσω διατηρώντας την ελπίδα μου, αλλά αν δε βελτιωθεί η κατάσταση στη χώρα, ο κόσμος θα βγει στους δρόμους. Θα ψηφίσω Μαδούρο γιατί έδωσε το λόγο του ότι τα πράγματα θα βελτιωθούν, κι αν καταλαβαίνει τι πάει να πει «δίνω στον κόσμο τον λόγο μου», θα πρέπει να πραγματοποιήσει τις υποσχέσεις του».
Επαναστατική εναλλακτική λύση η μόνη διέξοδος
Το πρόβλημα είναι ότι με βάση τη στάση που έχουν δείξει, ο Μαδούρο και η Μπολιβαριανή ηγεσία, αδυνατούν ή δε θέλουν να εφαρμόσουν τα απαραίτητα μέτρα για να επιλύσουν την οικονομική κρίση. Αντί να την αντιμετωπίσουν αποφασιστικά, απαλλοτριώνοντας τους καπιταλιστές, τους τραπεζίτες και τους γαιοκτήμονες, η κυβέρνηση κάνει σ’ αυτούς συνεχώς εκκλήσεις για επενδύσεις. Ενώ τους επιτίθεται για το ρόλο που διαδραματίζουν στον «οικονομικό πόλεμο», η κυβέρνηση τους δίνει δάνεια και πρόσβαση σε δολάρια. Στην νικητήρια ομιλία του, για ακόμη μία φορά, ο Μαδούρο έκανε έκκληση στην αντιπολίτευση να επιστρέψει στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων, με έκκληση την οποία επέκτεινε και προς τους Αμερικανούς ιμπεριαλιστές.
Τις επόμενες εβδομάδες θα δούμε να εντείνεται η ιμπεριαλιστική εκστρατεία εναντίον της Βενεζουέλας με περισσότερες κυρώσεις. Ο αναπληρωτής υπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ, Τζον Σάλιβαν, μιλώντας στην Αργεντινή είπε ότι η Ουάσιγκτον σκέφτεται κυρώσεις στο πετρέλαιο, οι οποίες θα έχουν καταστροφικές επιδράσεις στην οικονομία της Βενεζουέλας. Ελπίζουν ότι επιδεινώνοντας τη κρίση και προκαλώντας οικονομική ασφυξία στη χώρα, θα οδηγήσουν την κυβέρνηση σε κατάρρευση.
Για τις Μπολιβαριανές μάζες το βασικό ζήτημα είναι η βαθιά οικονομική κρίση, η οποία έχει οδηγήσει σε υπερ-πληθωρισμό, σε κατάρρευση της αγοραστικής δύναμης των μισθών και σε έλλειψη βασικών αγαθών. Ο Μαδούρο υποσχέθηκε ότι μετά τις εκλογές θα αντιμετωπίσει τα προβλήματα αυτά και θα οδηγήσει τη χώρα σε «οικονομική ευημερία». Οι υποσχέσεις αυτές δεν θα πραγματοποιηθούν και τα πιο προχωρημένα τμήματα της εργατικής τάξης και των φτωχών λαϊκών στρωμάτων θα σπρωχτούν στην αναζήτηση μιας πραγματικά εναλλακτικής λύσης, που θα μπορεί να αντιμετωπίσει τον ιμπεριαλισμό και ταυτόχρονα, να οδηγεί στην επίλυση της οικονομικής κρίσης.
Στην ουσία υπάρχουν δύο πιθανές λύσεις. Η πρώτη, που υποστηρίζεται από όλα τα τμήματα της αντιπολίτευσης (και έχει και την στήριξη των ιμπεριαλιστών), είναι ένα βάρβαρο πρόγραμμα προσαρμογής, που περιλαμβάνει περικοπές σε κοινωνικές και κρατικές δαπάνες, άρση των επιδοτήσεων, κατάργηση των κουπονιών φαγητού, ιδιωτικοποιήσεις κρατικών εταιρειών και φυσικών πόρων, αλλά και μαζικές απολύσεις σε δημόσιες και ιδιωτικές επιχειρήσεις. Η «διέξοδος» αυτή θα αποτελέσει μια καταστροφή για τις εργαζόμενες μάζες και θα συνοδευτεί με περιορισμό των δημοκρατικών δικαιωμάτων.
Η άλλη επιλογή, είναι να περάσουν όλοι οι βασικοί τομείς της οικονομίας υπό κρατική ιδιοκτησία και κάτω από δημοκρατικό εργατικό έλεγχο, ώστε να χρησιμοποιηθούν για τις ανάγκες του λαού και όχι για τα κέρδη των λίγων παρασίτων που αποτελούν την ολιγαρχία της χώρας.
Η μεσοβέζικη πολιτική της κυβέρνησης Μαδούρο, με τις όλο και μεγαλύτερες παραχωρήσεις στην άρχουσα τάξη, οδηγεί απλώς στην απογοήτευση, στον σκεπτικισμό, σε επιδείνωση της κρίσης και τελικά, με τον έναν ή τον άλλον τρόπο, σ’ένα βίαιο πρόγραμμα λιτότητας στις πλάτες της εργατικής τάξης.
Η επαναστατική πρωτοπορία, για να αντιμετωπίσει την υπάρχουσα κατάσταση, χρειάζεται να θέσει ως βασικό στόχο το χτίσιμο μιας γνήσιας επαναστατικής εναλλακτικής λύσης, βασισμένης σ’ ένα σοσιαλιστικό πρόγραμμα, που θα προσφέρει διέξοδο προς όφελος του εργαζόμενου λαού. Αυτό είναι το βασικό καθήκον της επόμενης μέρας.
Χορχέ Μαρτίν 21/5/2018
Μετάφραση από την ιστοσελίδα www.marxist.com: Μάριος Καλομενόπουλος
