Το πραξικόπημα στην Ονδούρα και η σταδιακή αύξηση της αμερικάνικης στρατιωτικής παρουσίας στην Κολομβία, αποτελούν σοβαρές προειδοποιήσεις για τους λαούς της Λατινικής Αμερικής. Σημαντικότερη αυτών, αποτελεί η επίδραση της παγκόσμιας οικονομικής κρίσης στην οικονομία της Βενεζουέλας. Όλες οι παραπάνω προειδοποιήσεις τονίζουν έντονα την ανάγκη για μια στροφή του Μπολιβαριανού κινήματος σε ένα πραγματικά γνήσιο επαναστατικό πρόγραμμα.
Τους τελευταίους δύο μήνες, τα γεγονότα στην Βενεζουέλα και σε άλλες Λατινοαμερικάνικες χώρες, έχουν οξύνει τρομακτικά τις αντιθέσεις μεταξύ επανάστασης και αντεπανάστασης. Στην αρχή ήταν το πραξικόπημα στην Ονδούρα στα τέλη Ιουνίου, το οποίο έδρασε σαν μια προειδοποίηση για τους λαούς του Ελ Σαλβαδόρ, της Βολιβίας, του Εκουαδόρ και της Βενεζουέλας. Στη συνέχεια ήταν η ανακοίνωση των σχεδίων αναβάθμισης της αμερικάνικης στρατιωτικής παρουσίας στην Κολομβία, η οποία προκάλεσε έντονη διπλωματική κρίση ανάμεσα στη Βενεζουέλα και στην Κολομβία και μια κατάσταση επαγρύπνησης στο Μπολιβαριανό λαό. Κυρίως όμως, η παγκόσμια οικονομική κρίση είναι αυτή πού έχει έντονες επιδράσεις στη κατάσταση της Βενεζουέλας, στην οποία οι εργάτες σήμερα αντιμετωπίζουν άγριες επιθέσεις από τα αφεντικά.
Μετά την αναστάτωση που προκάλεσε στους λαούς το πραξικόπημα στην Ονδούρα, η υπογραφή συμφωνίας τον Ιούλιο μεταξύ ΗΠΑ και της κολομβιανής κυβέρνησης, στην οποία επιτρέπει στις πρώτες την χρήση στρατιωτικών βάσεων στην Κολομβία, προκάλεσε έναν νέο κοινωνικό σεισμό στην Λατινική Αμερική. Σύμφωνα με στρατιωτικούς αναλυτές, η πιο σημαντική από τις εφτά βάσεις που τώρα πλέον επιτρέπεται να χρησιμοποιηθούν είναι η Παλανκουέρο, η οποία τους επιτρέπει να διατηρούν τον πλήρη έλεγχο της ακτογραμμής του Ειρηνικού. Η Αμερικανική κυβέρνηση έχει επενδύσει 46 εκατομμύρια δολάρια μόνο στην βάση αυτή.
Η αντίδραση του Τσάβες ήταν αστραπιαία. Όλες οι διπλωματικές σχέσεις, αλλά και οι εμπορικές συναλλαγές με την Κολομβία διακόπηκαν. Το Εκουαδόρ και η Βολιβία επίσης εναντιώθηκαν σταθερά στην Αμερικανο-Κολομβιανή συμφωνία. Πράγματι, ο κολομβιανός πρόεδρος Alvaro Uribe βρέθηκε απολύτως απομονωνόμενος στη πρόσφατη συνάντηση της Ένωσης Αμερικανικών Κρατών στην Bariloche της Αργεντινής, όπου ο ένας μετά τον άλλον οι αριστεροί – τουλάχιστον στα λόγια – πρόεδροι απέρριπταν την συμφωνία.
Ο σκοπός των συγκεκριμένων στρατιωτικών βάσεων σαφώς και δεν είναι η «καταπολέμηση της διακίνησης ναρκωτικών», αλλά ο έλεγχος οποιουδήποτε επαναστατικού κινήματος στην Κολομβία και σε άλλες χώρες της Λατινικής Αμερικής. Τα τελευταία δέκα χρόνια, η Κολομβία έχει αυξήσει τις στρατιωτικές δαπάνες από 2.5% στο 5% του ΑΕΠ. Στην πραγματικότητα, η Κολομβία σήμερα είναι η χώρα που ξοδεύει το μεγαλύτερο ποσοστό του ΑΕΠ σε στρατιωτικές δαπάνες μετά το Ισραήλ και το Μπουρούντι. Η νέα συμφωνία με την Κολομβία έκλεισε αφού είχε λήξει το συμβόλαιο για την αμερικάνικη βάση στη Μάντα του Εκουαδόρ και το οποίο δεν ανανεώθηκε από τον πρόεδρο Κορέα.
Παρά τα χαμόγελα του Ομπάμα και την φαινομενική νέα γραμμή διαλόγου με τους Λατινοαμερικάνους προέδρους, κανείς δεν πρέπει να τρέφει αυταπάτες. Οι ΗΠΑ παραμένουν μια ιμπεριαλιστική δύναμη και χρειάζονται να ενδυναμώσουν και να εξασφαλίσουν την παρουσία τους στην περιοχή, η οποία θεωρείται τμήμα της σφαίρας επιρροής τους. Ως εκπρόσωπος του αμερικάνικου ιμπεριαλισμού, ο Ομπάμα είναι υποχρεωμένος να υπερασπίσει τα αμερικανικά συμφέροντα στην Λατινική Αμερική. Η όξυνση της ταξικής πάλης και η εξάπλωση επαναστατικών κινημάτων σε όλη την Λατινική Αμερική, έχει φέρει τους αμερικάνους ιμπεριαλιστές σε μία κατάσταση, στην οποία θα πρέπει να βρουν ένα τρόπο για να χαλιναγωγήσουν την όλη διαδικασία. Αυτό ακριβώς αντιπροσωπεύει αυτή η νέα συνθήκη με την Κολομβία.
Ενώ η Βενεζουέλα απολάμβανε σημαντικούς ρυθμούς ανάπτυξης την περίοδο 2004 – 2007, τα τελευταία στοιχεία παρουσιάζουν ξεκάθαρα ότι η οικονομία της χώρας έχει σίγουρα χτυπηθεί από την παγκόσμια κρίση. Στο δεύτερο τετράμηνο του 2009, το ΑΕΠ έπεσε κατά 2.4%. Η τιμή για το πρώτο τετράμηνο ήταν μια ελάχιστη αύξηση 0.5%.
Στο δεύτερο τετράμηνο του 2009, το ΑΕΠ της Βενεζουέλας υποχώρησε κατά 2.4%. Εν μέρει αίτιο για το γεγονός αυτό, αποτελεί η έλλειψη ιδιωτικών επενδύσεων στην βιομηχανία. Σύμφωνα με την Κεντρική Τράπεζα της Βενεζουέλας, η ιδιωτική οικονομική δραστηριότητα υποχώρησε κατά 4% στο δεύτερο τετράμηνο αυτού του έτους. Μια πρόσφατη έρευνα αποκάλυψε ότι η αστική τάξη της Βενεζουέλας έκλεισε 4000 μεγάλες και μεσαίες επιχειρήσεις κατά τη διάρκεια των τελευταίων δέκα ετών.
Ένας ακόμα επιπλέον παράγοντας αποτελεί η τεράστια πτώση των εσόδων από την παραγωγή πετρελαίου. Στο δεύτερο τετράμηνο του 2008, το κράτος εισέπραξε 28.597 εκατομμύρια δολάρια από την παραγωγή πετρελαίου συγκριτικά με τα μόλις 13.576 εκατομμύρια δολάρια την ίδια περίοδο του έτους 2009, μια πτώση της τάξεως του 51.9%. Το γεγονός αυτό είναι ιδιαίτερα κακό για μια χώρα όπου το εισόδημα από τις εξαγωγές πετρελαίου αντιστοιχεί στο 30% του ΑΕΠ και στο 50% του κρατικού προϋπολογισμού. Επιπλέον οι τιμές στην παγκόσμια αγορά και άλλων πρώτων υλών τις οποίες εξάγει η Βενεζουέλα, όπως αλουμίνιο και σίδηρο, έχουν επίσης πέσει.
Μαζί με άλλες χώρες της Λατινικής Αμερικής, η Βενεζουέλα έχει επηρεαστεί αρνητικά από τις επιδράσεις της γενικής πτώσης των Άμεσων Ξένων Επενδύσεων (ΑΞΕ). Ήδη το 2008, την περίοδο Ιανουαρίου – Οκτωβρίου, οι ΑΞΕ έπεσαν κατά 18% σε σύγκριση με την αντίστοιχη περίοδο του 2007. Όλοι αυτοί οι παράγοντες έχουν συμβάλει στην χειροτέρευση της κατάστασης στην οποία βρίσκεται η οικονομία της Βενεζουέλας.
Εκπρόσωποι της ρεφορμιστικής πτέρυγας μέσα στην κυβέρνηση της Βενεζουέλας, όπως ο Άλι Ροντρίγκεζ, υπουργός οικονομικών, ελπίζουν ότι οι τιμές του πετρελαίου θα ανακάμψουν γρήγορα και αυτό θα παρέχει νέο οξυγόνο στην οικονομία της Βενεζουέλας. Όμως, παρ’ όλο που τους τελευταίους δύο μήνες έχουμε γίνει μάρτυρες μιας μικρής ανάκαμψης της οικονομίας, δεν είναι καθόλου εγγυημένο ότι αυτή θα συνεχιστεί και τους επόμενους μήνες. Στην πραγματικότητα ο OPEC προβλέπει πτώση στην ολική ζήτηση πετρελαίου το 2009 σε σύγκριση με το 2008.
Όποιες κι αν είναι οι άμεσες προοπτικές, οποιαδήποτε μικρή ανάκαμψη του εισοδήματος από το πετρέλαιο δεν είναι δυνατό να επανορθώσει τα σοβαρά προβλήματα τα οποία η οικονομία της Βενεζουέλας αντιμετωπίζει, όπως η επίθεση του κεφαλαίου, το σαμποτάζ, η αισχροκέρδεια και η συγκέντρωση και δέσμευση κεφαλαίου από την αστική τάξη. Ως φυσιολογική επίπτωση στον οικονομικό κύκλο στη Βενεζουέλα, θα πρέπει να προσθέσουμε τρείς ακόμα παράγοντες που επηρεάζουν την οικονομία. Ο πρώτος είναι η εν εξελίξει επανάσταση και το γεγονός ότι η άρχουσα τάξη δεν αισθάνεται σίγουρη για να επενδύσει. Ο δεύτερος, είναι η συνεχής εκστρατεία οικονομικού σαμποτάζ εκ μέρους της ολιγαρχίας. Τέλος, το γεγονός ότι όλες οι προσπάθειες εκ μέρους των ρεφορμιστών να «ρυθμίσουν» την οικονομία το μόνο που δημιουργούν είναι περισσότερη οικονομική αποσάθρωση.
Η κρίση έχει ήδη άμεσες επιπτώσεις στην κατάσταση την οποία αντιμετωπίζει σήμερα η εργατική τάξη της Βενεζουέλας. Πρόσφατα η General Motors, η οποία εφοδιάζει την Βενεζουέλα το 40% των οχημάτων της, έκλεισε όλες τις παραγωγικές της μονάδες για τρεις μήνες, με αποτέλεσμα χιλιάδες εργαζόμενοι να είναι προσωρινά απολυμένοι. Στη Μπαρτσελόνα, γίναμε μάρτυρες του παράνομου και πολιτικά παρακινούμενου κλεισίματος από τα αφεντικά, της Mitsubishi, το οποίο έθεσε σε κίνδυνο περισσότερες από 1400 θέσεις εργασίας. Το κλείσιμο, στόχος του οποίου ήταν ξεκάθαρα η συντριβή του επαναστατικού συνδικάτου που είχαν οργανώσει οι εργάτες, ηττήθηκε από την αποφασιστική και μαχητική δράση των εργαζομένων. Παρόμοια γεγονότα μπορούν να εντοπιστούν σε εργοστάσια σε όλη την Βενεζουέλα και προξενούν νέες εκρήξεις στην ταξική πάλη. Ήδη ο δείχτης της ανεργίας αυξήθηκε από 7.8% τον Ιούνιο στο 8.5% τον Ιούλιο.
Στο σοσιαλιστικό κόμμα PSUV, έχουν λάβει χώρα σημαντικά γεγονότα τους τελευταίους μήνες. Ο Τσάβες έχει δώσει την έγκρισή του για το στήσιμο «περιπόλων», ένα νέο είδος οργάνωσης του κόμματος που θα επιτρέπει μεγαλύτερη συμμετοχή από βαθμοφόρους και οπλίτες. Περίπου δυο εκατομμύρια άνθρωποι έχουν καταχωρηθεί για ενεργή συμμετοχή στα περίπολα. Επιπλέον, ο Τσάβες υποστηρίζει την δημιουργία «εργατικών περιπόλων» του PSUV μέσα στα εργοστάσια. Εργάτες σε πολλά εργοστάσια έχουν λάβει αυτό το μήνυμα. Σε βιομηχανίες όπως η Mitsubishi, η Vivex, η Invenal και η SIDOR, οργανώσεις του PSUV έχουν στηθεί με σημαντική συμμετοχή από τους εργάτες.
Το εθνικό συνέδριο του κόμματος είχε προγραμματιστεί για τον ερχόμενο Οκτώβριο, αλλά πιθανότατα θα αναβληθεί από την ηγεσία για τον μήνα Νοέμβριο ή Δεκέμβριο. Όποια και να είναι η ημερομηνία, το συνέδριο του κόμματος, που υποτίθεται ότι θα συμπέσει με ένα συνέδριο της Νεολαίας του PSUV, θα αποτελέσει πεδίο νέων και πιθανότατα σχετικά σκληρών αντιπαραθέσεων μεταξύ δεξιάς και αριστεράς, μεταξύ επανάστασης και ρεφορμισμού. Με το στήσιμο πληθώρας οργανώσεων του κόμματος στα εργοστάσια, είναι πιθανόν η εργατική τάξη να εξασκήσει περισσότερη επιρροή μέσα στο κόμμα και αυτό μπορεί να θεωρηθεί επικίνδυνο από την πλευρά της γραφειοκρατίας. Το σκηνικό έχει στηθεί για νέες κρίσιμες αντιπαραθέσεις μέσα το PSUV.
Στις πρόσφατες διαδηλώσεις ενάντια του Νέο Εκπαιδευτικό Νομοσχέδιο (LOE) υπήρχαν ενδείξεις ότι έχει υπάρξει κάποια αύξηση της δύναμης της Αντιπολίτευσης. Παρ’ όλο που οι Μπολιβαριανές μάζες πέτυχαν μεγαλύτερη συμμετοχή στις δικές τους διαδηλώσεις υπέρ του Νομοσχεδίου, δεν μπορούμε να υποτιμήσουμε το γεγονός ότι η Αντιπολίτευση αυτή τη φορά ήταν ικανή να κινητοποιήσει σημαντικά περισσότερο κόσμο.
Το Δεκέμβριο του 2005 διέπραξαν ένα μεγάλο λάθος μποϊκοτάροντας τις εκλογές της Εθνοσυνέλευσης. Κατά συνέπεια δεν κέρδισαν ούτε μία έδρα. Μόνο με την προδοσία του PODEMOS (ένα σοσιαλδημοκρατικό κόμμα το οποίο υποστήριζε τον Τσάβες, αλλά αποστάτησε για να συνταχθεί με την Αντιπολίτευση το 2007), κατάφεραν μια μικρή κοινοβουλευτική αντιπροσώπευση. Αλλά αυτή τη φορά δεν θα κάνουν το ίδιο λάθος. Παρά την αργή αλλά επίπονη δουλειά τους, πιθανότατα να αποτελέσουν μια σοβαρή απειλή στις επικείμενες εκλογές της Εθνοσυνέλευσης τον Φεβρουάριο.
Ο στόχος τους είναι ξεκάθαρος: να κερδίσουν ένα σημαντικό αριθμό εδρών και να τις χρησιμοποιήσουν στην εν εξελίξει εκστρατεία τους καταδεικνύοντας τις αδυναμίες της κυβέρνησης, την γραφειοκρατική δυσλειτουργία, την έλλειψη τροφίμων κ.α. Με αυτόν τον τρόπο ελπίζουν να δημιουργήσουν στις μεσαίες τάξεις και στο απαθές τμήμα της εργατικής τάξης και των φτωχών μια διάθεση για εναντίωση στην κυβέρνηση. Αυτό είναι το κοινωνικό περιβάλλον το οποίο επιδιώκουν ώστε να ξεφορτωθούν τον Τσάβες και να πνίξουν την επανάσταση, με κοινοβουλευτικά ή με εξω-κοινοβουλευτικά μέσα.
Οι μάζες των εργατών και των φτωχών, που υπεράσπιζαν συνεχώς την επανάσταση της Βενεζουέλας τα τελευταία 10 χρόνια, δεν θα αφήσουν την αντεπανάσταση να εφαρμόσει τα σχέδια της χωρίς αγώνα. Αλλά μετά από 10 χρόνια επανάστασης και με την σημερινή χειροτέρευση της οικονομικής κατάστασης ,πολλοί από τους υποστηρικτές του Τσάβες κουράζονται από τον αργό ρυθμό της επανάστασης, τις ομιλίες για σοσιαλισμό, χωρίς όμως την αποφασιστική δράση για την υποστήριξή του και την έλλειψη οποιασδήποτε δραστικής πραγματικής αλλαγής.
