Το πρωί στις 6 Φεβρουαρίου ο επιφανής ηγέτης της Αριστεράς Chokri Belaïd δολοφονήθηκε μπροστά στο σπίτι του στη Τύνιδα. Χιλιάδες βγήκαν στους δρόμους, επιτέθηκαν στα γραφεία του κυβερνώντος κόμματος Ennahda το οποίο θεωρούν υπεύθυνο για την δολοφονία και μια γενική απεργία αναγγέλθηκε για τις 8 Φεβρουαρίου. Αυτό θα μπορούσε να αποτελέσει το έναυσμα για μια πολύ αναγκαία δεύτερη επανάσταση, δυο χρόνια μετά την πτώση του μισητού καθεστώτος του Μπεν Αλί.
Ο Chokri Belaïd ήταν ο γενικός γραμματέας του Ενιαίου Κόμματος των Πατριωτών Δημοκρατών, το οποίο αυτοπροσδιορίζεται ως μαρξιστικό και παναραβικό, ενώ ήταν επίσης μια από τις ηγετικές φυσιογνωμίες του Λαϊκού Μετώπου, ενός αριστερού συνασπισμού που περιελάμβανε το Εργατικό Κόμμα ( PT, προηγουμένως το PCOT). Η οικογένεια του Belaïd και οι σύντροφοί του κατηγορούν για τη δολοφονία του την ονομαζόμενη «Λίγκα για την προστασία της επανάστασης», που δεν είναι παρά συμμορίες φασιστών τραμπούκων που συνδέονται με το κυβερνών Ισλαμικό Κόμμα Ennahda. Ο Hamma Hammami, ο εκπρόσωπος του Λαϊκού Μετώπου και βασικός ηγέτης του PT δήλωσε: «η κυβέρνηση σα σύνολο είναι υπεύθυνη για αυτό το πολιτικό έγκλημα». Η τωρινή κυβέρνηση είναι ένας συνασπισμός ανάμεσα στο Ισλαμικό Ennahda, το Κογκρέσο για την Δημοκρατία (CPR) και το σοσιαλδημοκρατικό Ettakol.
Το Σάββατο στις 2 Φεβρουαρίου, ένα τοπικό συνέδριο του PUPD δέχτηκε επίθεση από συμμορίες Σαλαφιστών, με αποτέλεσμα να τραυματιστούν 11 άτομα. Σε αυτή τη συνάντηση ο Chokri Belaïd κατήγγειλε την Ennahda ως υπεύθυνη για την επίθεση, η οποία ήταν η τελευταία σε μια διαρκή και εντεινόμενη εκστρατεία εκφοβισμού και βίας που πραγματοποιείται από τους Ισλαμιστές.
Καθώς τα νέα για τη δολοφονία διαδόθηκαν, χιλιάδες κόσμου αμέσως συγκεντρώθηκαν σε διαδηλώσεις διαμαρτυρίας, τόσο στην πρωτεύουσα Τύνιδα όσο και σε πόλεις και κωμοπόλεις σε όλη τη χώρα, στις οποίες περιλαμβάνονται οι Gafsa, Sidi Bouzid, Béja, Kasserine, Bizerte, Mahdia, Sousse, Siliana and Mezzouna. Σε πολλά από αυτά τα μέρη οι διαδηλωτές λεηλάτησαν και πυρπόλησαν τα γραφεία του κυβερνώντος κόμματος Ennahda. Χιλιάδες συγκεντρώθηκαν στη λεωφόρο Habib Bourgiba στην πρωτεύουσα και έξω από το Υπουργείο Εσωτερικών. Για μια ακόμη φορά, συνθήματα όπως «ο κόσμος θέλει την ανατροπή του καθεστώτος» που ήταν το σύνθημα της τυνησιακής επανάστασης εναντίον του Μπεν Αλί, ακούστηκαν πάλι.
Εντύπωση προκάλεσε πως παρά την επίσημη καταδίκη της δολοφονίας από την κυβέρνηση και το Ennahda, το κράτος χρησιμοποίησε τα ματ και δακρυγόνα εναντίον των διαδηλωτών και ενάντια στην πομπή που συνόδευε το ασθενοφόρο που μετέφερε το σώμα το Belaïd.
Μερικές από τις διαδηλώσεις την ημέρα αυτή και την επόμενη (Πέμπτη) πήραν διαστάσεις εξέγερσης. Στο Sidi Bouzid η νεολαία συγκρούστηκε με την αστυνομία στη διάρκεια της νύχτας και επιτέθηκε στους στρατώνες της αστυνομίας, ωθώντας την τελικά να αποσυρθεί, και να αντικατασταθεί από τον Στρατό στους δρόμους. Στην Jendouba, μια πορεία οργανωμένη από το τοπικό συνδικάτο UGTT την Πέμπτη 7 Φλεβάρη, κατέλαβε το κτήριο της τοπικής κυβέρνησης και απαίτησε ο κυβερνήτης να εγκαταλείψει την περιοχή. Ομοίως στην Gafsa που παρέλυσε από μια γενική απεργία, οι διαδηλωτές συγκρούστηκαν με την αστυνομία καθώς προσπαθούσαν να καταλάβουν το κυβερνητικό κτήριο. Υπήρξε επίσης γενική απεργία στη Siliana, στην οποία έχει σημειωθεί λαϊκή εξέγερση το Νοέμβριο του 2012. Στη Kelibia (Nabeul), τα γραφεία του Ennahda δέχθηκαν επίθεση και ο εκπρόσωπός της κυβέρνησης απελάθηκε. Στο El Kef, το οποίο ήταν το σκηνικό της τοπικής απεργίας πριν 2 βδομάδες, υπήρξαν τεράστιες διαδηλώσεις τις τελευταίες μέρες, τα γραφεία του Ennahda δέχθηκαν επίθεση και ο λαός δήλωσε ότι όλοι οι κυβερνητικοί αντιπρόσωποι είναι ανεπιθύμητοι στην περιοχή. Τα ρεπορτάζ του τύπου ανέφεραν ότι οι αστυνομικές δυνάμεις ήταν τελείως απούσες και ότι οι ακτιβιστές του Λαϊκού Μετώπου είχαν οργανώσει περιπολίες για να εξασφαλίσουν τη δημόσια ασφάλεια.
Ξεκάθαρα, ακόμα και πριν την δολοφονία του Belaïd υπήρχε εκδήλωση της δυσαρέσκειας και του θυμού που συσσωρευόταν για μήνες. Ο τρέχων ασταθής κυβερνητικός συνασπισμός δεν είχε ποτέ μαζική υποστήριξη. Την περίοδο των εκλογών για τη Συντακτική Συνέλευση τον Οκτώβριο του 2011, με την αποχή στο 50% των εγγεγραμμένων στους εκλογικούς καταλόγους, η Ennahda, ο κύριος εταίρος του συνασπισμού, συγκέντρωσε μετά βίας μόλις το 37% των ψήφων και οι άλλοι εταίροι του συνασπισμού πήραν ακόμη λιγότερους. Το CRP 8,7% και το Ettakol 7%.
Η έλλειψη νομιμότητας της τριμερούς κυβέρνησης φάνηκε από το γεγονός ότι το κύμα των απεργιών και των τοπικών εξεγέρσεων που ξέσπασε από την ανατροπή της κυβέρνησης του Μπεν Αλί τον Ιανουάριο του 2011, συνεχίστηκε αμείωτο, αν και με σκαμπανεβάσματα.
Η βασική αιτία είναι ότι οι κοινωνικές και οικονομικές συνθήκες των μαζών δεν έχουν αλλάξει ιδιαίτερα σε σχέση με πριν. Αν μη τι άλλο, η κατάσταση έχει χειροτερεύσει μετά την ανατροπή του καθεστώτος. Στο παρελθόν η οικονομία της Τυνήσιας εξαρτιόταν σε μεγάλο βαθμό από τις ξένες επενδύσεις που προσελκύονταν από το φθηνό εργατικό δυναμικό και τη σταθερή πολιτική κατάσταση (δηλαδή ένα ανελέητο δικτατορικό καθεστώς ως εγγύηση για την κατάπνιξη των διαμαρτυριών), τον τουρισμό και τη μετανάστευση στην Ευρώπη ως μια δικλείδα ασφαλείας. Με την έναρξη της καπιταλιστικής κρίσης στην Ευρώπη, αυτές οι τρεις οδοί έχουν στερέψει. Εκατοντάδες ευρωπαϊκές επιχειρήσεις έκλεισαν τα εργοστάσιά τους στην Τυνησία, καθώς δεν υπάρχει πια κοινωνική «ειρήνη», αλλά ακόμη επειδή η Ευρώπη δεν διαθέτει πια μια πεινασμένη αγορά για τα προϊόντα τους. Ο τουρισμός επίσης κατέρρευσε για τους ίδιους λόγους, με 30% πτώση στον αριθμό των τουριστών το 2011.
Πρέπει να θυμόμαστε ότι ήταν κυρίως οι οικονομικές και κοινωνικές συνθήκες που οδήγησαν στους επαναστατικούς ξεσηκωμούς που τελικά έληξαν με την ανατροπή του Μπεν Αλί. Ενδημικά ποσοστά ανεργίας των νέων άνω του 35% και η ύπαρξη χιλιάδων ανέργων αποφοίτων χωρίς μέλλον ήταν μεταξύ των κύριων λόγων για το κίνημα. Τίποτα από αυτά δεν έχει αλλάξει. Η ανεργία είναι γύρω στο 17 με 18% συνολικά (πάνω από 13% πριν την επανάσταση) και 40% στους νέους.
Ο ξεσηκωμός στη Σιλιάνα, όπου μια γενική απεργία με αιτήματα δουλειά και οικονομική πρόοδο το Νοέμβριο οδήγησε σε συγκρούσεις με την αστυνομία, στο κάψιμο των γραφείων της Ennahda και πάνω από 300 τραυματίες, σημάδεψε την αρχή ενός νέου κύματος διαμαρτυριών. Στην αρχή του Δεκεμβρίου τραμπούκοι Σαλαφιστες (οι οποίοι δρουν με την ανοχή την εθνικής κυβέρνησης) επιτέθηκαν στα γραφεία του UGTT στην πρωτεύουσα την ημέρα που το συνδικάτο τιμούσε την μνήμη της δολοφονίας του ιδρυτή του. Η επίθεση προκάλεσε οργισμένη αντίδραση ωθώντας τους ηγέτες των συνδικάτων να καλέσουν σε γενική απεργία στις 13 Δεκεμβρίου. Ακόμη και πριν από αυτή την ημέρα, οι περιφέρειες που έπαιξαν ρόλο κλειδί κατά τη διάρκεια της επανάστασης εναντίον του Μπεν Αλί κατέβηκαν σε απεργία στις 6 Δεκεμβρίου: Gafsa, Sidi Bouzid, Sfax και Kasserine.
Η γενική απεργία της 13ης Δεκέμβρη θεωρήθηκε από όλους ως μια πολιτική απεργία με μόνο στόχο την ανατροπή της κυβέρνησης. Τεράστια πίεση ασκήθηκε στους ηγέτες της UGTT που τελικά, την τελευταία στιγμή, αποφάσισαν να την ματαιώσουν. Η απόφαση ελήφθη από μόνο μια πολύ οριακή πλειοψηφία και υπήρξε γενικευμένη δυσαρέσκεια στις γραμμές των συνδικάτων.
Σε κάθε περίπτωση, η ματαίωση της απεργίας δεν έλυσε τίποτα. Οι περιφερειακές απεργίες και τα κινήματα συνεχίστηκαν, καθώς επίσης και ένα κύμα απεργιών σε διαφορετικούς τομείς που περιελάμβαναν τελωνειακούς υπαλλήλους, καθηγητές δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης, πανεπιστημιακούς καθηγητές, κοινωνικούς λειτουργούς, εργαζόμενους στα νοσοκομεία κλπ. Ο Δεκέμβρης του 2012 έληξε με μια περιφερειακή απεργία στην Jendouba και τον Ιανουάριο του 2013 ξεκίνησε με μια πολύ ριζοσπαστική γενική απεργία στο El Kef, με δεκάδες χιλιάδες να συμμετέχουν στις συγκεντρώσεις και να τοποθετούν μπλόκα στους δρόμους ολόκληρης της περιοχής. Σε ένδειξη της απελπισίας που αντιμετωπίζουν πολλοί από τους ανέργους, κάποιοι από αυτούς που συμμετείχαν σε μια καθιστική διαμαρτυρία που απαιτούσε δουλειές, προχώρησαν σε απεργία πείνας και αποφάσισαν να ράψουν τα χείλη τους.
Αυτή η τεράστια πίεση από τα κάτω οδήγησε σε κρίση τον κυβερνητικό συνασπισμό και σε κάθε είδους προσπάθεια να διευρύνει το πεδίο δράσης του, καταστήσει δηλαδή περισσότερα κόμματα υπεύθυνα για τις οικονομικές πολιτικές του. Κατά τη διάρκεια του Ιανουάριου υπήρξαν εκκλήσεις για σύσταση μιας επιτροπής “εθνικού διαλόγου’’, που θα είχε σαν κύριο στόχο να ωθήσει τους ηγέτες του συνδικάτου UGTT σε κάποιου είδους συμφωνία που θα έθετε σε τέρμα το κύμα των απεργιών και των απαιτήσεων των εργαζομένων. Εν τω μεταξύ, η κυβέρνηση έχει έλθει σε διαπραγματεύσεις με το ΔΝΤ για ένα δάνειο 1,8 δισεκατομμυρίων δολαρίων. Οι όροι που συνδέονται με ένα τέτοιο δάνειο είναι, από μόνοι τους, μια συνταγή κοινωνικής έκρηξης, απαιτώντας περαιτέρω απορρύθμιση της αγοράς εργασίας, περικοπές των επιδοτήσεων σε βασικά προϊόντα και μείωση του αριθμού των δημοσίων υπαλλήλων.
Υπό τεράστια πίεση από τα κάτω, η ηγεσία UGTT αποφάσισε σήμερα να συγκαλέσει γενική απεργία για αύριο, Παρασκευή, για να συμπέσει με την κηδεία του Chokri Belaïd. Την ίδια στιγμή, ο πρωθυπουργός, Hamadi Jebali αποφάσισε να διαλύσει την κυβέρνηση και να κάνει έκκληση για το διορισμό μιας νέας “τεχνοκρατικής κυβέρνησης”. Αυτό έχει απορριφθεί από την Ennahda (το κόμμα στο οποίο ανήκει). Οι ελιγμοί και οι συναλλαγές από τα πάνω αντικατοπτρίζουν τη δυσκολία της άρχουσας τάξη της Τυνησίας για το σχηματισμό μιας κυβέρνησης με επαρκή νομιμότητα για να φέρει σε πέρας τις αντεργατικές πολιτικές που απαιτούνται σύμφωνα με τη δική τους άποψη. Αυτό αντανακλά τη δύναμη του εργατικού κινήματος.
Η επανάσταση του 2010/11 στην Τυνησία δεν ολοκληρώθηκε. Ο Μπεν Αλί ανατράπηκε, αλλά το καθεστώς του και το καπιταλιστικό σύστημα που υπερασπίστηκε, ακόμη παραμένουν. Κατά τη στιγμή της επανάστασης δεν προσφερόταν καμία ξεκάθαρη εναλλακτική λύση από οποιαδήποτε από τις επαναστατικές οργανώσεις που θα μπορούσαν να ωθήσουν το κίνημα πέρα από τα όρια της αστικής δημοκρατίας και προς ένα γνήσιο κοινωνικό μετασχηματισμό. Υπό τις συνθήκες αυτές, το όλο κίνημα εγκλωβίστηκε και εκτροχιάστηκε σε αστικές δημοκρατικές γραμμές.
Η νέα επανάσταση που ετοιμάζεται, απαιτεί ότι τα διδάγματα από τις αδυναμίες της προηγούμενης να έχουν μελετηθεί και κατανοηθεί. Ο μόνος τρόπος για την επίλυση των πιεστικών προβλημάτων των μαζών των εργατών και των φτωχών της Τυνησίας είναι μέσα από την απαλλοτρίωση μιας χούφτας καπιταλιστικών οικογενειών και πολυεθνικών ομίλων που ελέγχουν την οικονομία της χώρας, έτσι ώστε οι πόροι της χώρας (υλικοί και ανθρώπινοι) να τεθούν υπό ένα δημοκρατικό σχέδιο παραγωγής, για να ξεκινήσει η αντιμετώπιση των αναγκών των μαζών.
Αυτό που πρέπει να δηλώνεται με σαφήνεια είναι ότι όσο το καπιταλιστικό σύστημα, που βασίζεται στην ιδιωτική ιδιοκτησία των μέσων παραγωγής, αφήνεται ανέπαφο, κανένα από τα προβλήματα της φτώχειας, της ανεργίας και της καταπίεσης που αντιμετωπίζουν τα εκατομμύρια των Τυνήσιων δεν μπορεί να λυθεί. Αυτά είναι ακριβώς τα μαθήματα των δύο τελευταίων ετών.
Δεκάδες χιλιάδες εργαζόμενοι και νέοι έχουν ήδη βιώσει τις ‘χαρές’ της καπιταλιστικής «δημοκρατίας» στην Τυνησία. Είναι έτοιμοι και πρόθυμοι να πολεμήσουν για την πραγματική απελευθέρωση. Αυτό που χρειάζεται είναι μια επαναστατική ηγεσία οπλισμένη με ένα πρόγραμμα το οποίο μπορεί να τους οδηγήσει στη νίκη. Μια παρόμοια διαδικασία εξελίσσεται και σε άλλες αραβικές χώρες, ιδιαίτερα στην Αίγυπτο. Μια νέα επαναστατική άνοδος στην Τυνησία θα έχει ακόμη μεγαλύτερο αντίκτυπο σε όλο τον αραβικό κόσμο σε σχέση με την ανατροπή του Μπεν Αλί πριν από δύο χρόνια.
Μετάφραση: Παναγιώτα Κοκκίνου
{fcomment}
