Το πρόγραμμα διακυβέρνησης που παρουσίασε η ηγεσία του ΣΥΡΙΖΑ την 1η/6/2012 αποτελεί μία τομή στην πολιτική και την ιστορία του ΣΥΡΙΖΑ. Είναι η πρώτη φορά που γίνεται μια προσπάθεια εξειδίκευσης και ξεκαθαρίσματος των πολιτικών θέσεων του σχήματος μπροστά στην προοπτική της άμεσης εφαρμογής τους από τη θέση της κυβερνητικής εξουσίας και για το λόγο αυτό, έχει μεγαλύτερη σημασία παρά ποτέ. Γι’ αυτό το λόγο, δόθηκε περισσότερη προσοχή παρά ποτέ άλλοτε στο πρόγραμμα αυτό, όχι μόνο από τα μέλη και τους υποστηρικτές του ΣΥΡΙΖΑ, αλλά από τις πλατιές μάζες της εργατικής τάξης και των λαϊκών στρωμάτων που έχουν εναποθέσει τις προσδοκίες τους σε μια κυβέρνηση της Αριστεράς για τη ριζική αλλαγή της ζωής τους.
Από αυτή την πολύ συγκεκριμένη προσδοκία είναι που θα κριθεί το πρόγραμμα αυτό, όχι μόνο από τη σκοπιά μιας θεωρητικής και πολιτικής συνέπειας, αλλά από την ίδια τη ζωντανή εμπειρία της εφαρμογής του. Σε μια τέτοια λοιπόν περίοδο, που φαίνεται ότι το εργατικό κίνημα παίρνει την πρωτοβουλία των κινήσεων στην φοβερά οξυνόμενη ταξική πάλη με πολιτικό εκφραστή του την Αριστερά και κυρίως το ΣΥΡΙΖΑ, το σημαντικότερο όπλο μας σε αυτή την μάχη είναι το πρόγραμμα και μάλιστα περισσότερο στη μάχη μετά τις εκλογές, παρά την προεκλογική.
Κατ’ αρχάς , είναι εξαιρετικά ελπιδοφόρο το γεγονός, ότι η ηγεσία του ΣΥΡΙΖΑ, όπως αποδεικνύεται στο πρόγραμμα, αντιστάθηκε σθεναρά στις πιέσεις του αστικού πολιτικού συστήματος, που έχουν γίνει αφόρητες όλο το τελευταίο διάστημα και δεν μετακινήθηκε από την κομβική θέση του για άμεση ακύρωση του Μνημονίου! Πολλοί αγωνιστές της βάσης αγωνιούσαν το τελευταίο διάστημα βλέποντας με άγχος, πολλά προβεβλημένα στελέχη της ηγεσίας να αμφιταλαντεύονται και να μετατοπίζονται από αυτή τη διακηρυγμένη θέση, ακόμα και με άστοχες δηλώσεις που αλλοίωναν την δημόσια εκφρασμένη τοποθέτηση του ΣΥΡΙΖΑ. Ωστόσο, στο πρόγραμμα με χαρά είδαμε να διατυπώνεται αυτή η θέση ξεκάθαρα μαζί με τη διακήρυξη της άμεσης κατάργησης μιας σειράς μέτρων που απορρέουν από το μνημόνιο. Αυτή η συνέπεια μόνο να ισχυροποιήσει μπορεί την εμπιστοσύνη του εργαζόμενου κόσμου και τη διάθεση για αγώνα της οργανωμένης και εκλογικής βάσης του ΣΥΡΙΖΑ.
Ως προς τα υπόλοιπα βασικά σημεία του προγράμματος, το οποίο παρουσιάστηκε σε 4 επιμέρους ενότητες, πρέπει να σταθούμε πιο αναλυτικά, όχι στο σύνολο των μέτρων που προβλέπει, αλλά τουλάχιστον στη γενική φιλοσοφία τους και τις βασικές κατευθύνσεις.
Ως προς το γενικό του χαρακτήρα το πρόγραμμα είναι η έκφραση μιας δέσμης μεταρρυθμίσεων και πολιτικών για την ανακούφιση των φτωχότερων λαϊκών στρωμάτων από τις συνέπειες της κρίσης και τη σταδιακή βελτίωση του βιοτικού τους επιπέδου, συνδυασμένη με την αναδιανομή των βαρών για τη δημοσιονομική προσαρμογή εις βάρος των πλούσιων, των καπιταλιστών και των ιδιοκτητών μεγάλης περιουσίας. Ακόμα συμπεριλαμβάνει θεσμικές αλλαγές στο πολιτικό εποικοδόμημα που θέλουν να απαλείψουν αντιδημοκρατικές λειτουργίες της αστικής εκτελεστικής εξουσίας στο πρόσφατο και κοντινό παρελθόν και να ενισχύσουν τις δημοκρατικές διαδικασίες στα πλαίσια του υφιστάμενου πολιτεύματος. Οι μεταρρυθμίσεις αυτές βέβαια, δεν ξεπερνούν τα πλαίσια του σημερινού οικονομικού και κοινωνικοπολιτικού συστήματος, δηλαδή του καπιταλισμού, αλλά επιχειρούν να το μεταρρυθμίσουν προς όφελος των εργαζόμενων και των λαϊκών στρωμάτων και να εκδημοκρατίσουν το πολιτικό του εποικοδόμημα.
Η Ευρωζώνη, η ΕΕ και το χρέος
Προγραμματικός στόχος είναι η παραμονή της χώρας στην ΕΕ και την Ευρωζώνη παρά την ακύρωση του Μνημονίου, με την επίτευξη μιας πιο δίκαιης συμφωνίας για την αποπληρωμή του χρέους και τη διαγραφή ενός μεγάλου μέρους του. Είναι σωστή η θέση των συντρόφων της ηγεσίας ότι η πολιτική του Μνημονίου στοχεύει, όχι στην παραμονή της χώρας στο ευρώ και την αποφυγή της χρεοκοπίας, αλλά μόνο στην εξασφάλιση των χρημάτων ή εγγυήσεων για τους δανειστές και ταυτόχρονα οδηγεί με μαθηματική ακρίβεια στην χρεοκοπία και την έξοδο από την ευρωζώνη. Αυτό όμως δε σημαίνει ότι η εφαρμογή του προτεινόμενου προγράμματος είναι συμβατή με την παραμονή της χώρας στην Ευρωζώνη. Ακόμη και αν παραβλέψουμε την αποπληρωμή του χρέους- έστω και κουρεμένου – που κανονικά δεν θα έπρεπε να βαρύνει τους έλληνες εργαζόμενους σε κανένα βαθμό, και αποδεχτούμε την ανάγκη μερικής αποπληρωμής του σαν έναν τακτικό ελιγμό για να αποφύγουμε δυσμενέστερες συνέπειες, ακόμη και αν αφήσουμε στην άκρη για λίγο τη θέση μας ότι δεν μπορεί σε καμία περίπτωση η ΕΕ και η Ευρωζώνη σαν ιμπεριαλιστικοί οργανισμοί να είναι συμβατοί με την ευημερία του ελληνικού λαού, σε καμία περίπτωση δεν είναι ασφαλής η εκτίμηση της ηγεσίας ότι δεν αποτελεί πραγματική επιλογή η εξώθηση της Ελλάδας εκτός Ευρωζώνης.
Ακόμη κι αν αποδεχτούμε το επιχείρημα του τεράστιου οικονομικού κόστους που θα είχε αυτή η επιλογή για τους τοκογλύφους της ΕΕ (αν και διατηρούμε επιφυλάξεις, με την έννοια ότι όλη η λογική των μνημονίων και των προγραμμάτων σταθερότητας αποσκοπούσε στην οικοδόμηση ενός προστατευτικού τείχους για τις συνέπειες αυτής της εξόδου που θεωρούταν δεδομένη σε βάθος χρόνου) παραμένει ένα καίριο ζήτημα. Αν οι Ευρωπαίοι ιμπεριαλιστές αποδεχτούν τις προτάσεις του ΣΥΡΙΖΑ και την ακύρωση του Μνημονίου, θα είναι σαν να στέλνουν το μήνυμα στους υπόλοιπους ευρωπαϊκούς λαούς, ότι η ανάδειξη αριστερών κυβερνήσεων και ο εξοβελισμός της λιτότητας που τους έχει επιβληθεί, είναι η μόνη λύση, ανοίγοντας το δρόμο της αυτοκαταστροφής τους. Δεν είμαστε καθόλου πεισμένοι ότι μπορεί να επιλέξουν κάτι τέτοιο.
Με αυτή την έννοια, ακόμη και αν οι σύντροφοι της ηγεσίας του ΣΥΡΙΖΑ πιστεύουν πραγματικά ότι μπορεί να υπάρξει λύση μέσα στην ΕΕ και την Ευρωζώνη, θα πρέπει να συμπεριλάβουν με υπευθυνότητα στο πρόγραμμα, το συγκεκριμένο πολύ πιθανό ενδεχόμενο και να προετοιμάσουν με σοβαρότητα την εργατική τάξη και το λαό για το πώς θα το αντιμετωπίσουν.
Το οικονομικό πρόγραμμα
Οι βασικές πτυχές του οικονομικού προγράμματος πέρα από την σωστή και επιβεβλημένη κατάργηση όλων των Μνημονιακών μέτρων συνίσταται : α) στην φορολογική αναδιανομή (λιγότεροι φόροι για τα χαμηλά εισοδήματα- μεγαλύτεροι για το κεφάλαιο και τους ιδιοκτήτες μεγάλης περιουσίας) στη βάση ενός περιουσιολογίου, β) στην αύξηση μισθών και κοινωνικών δαπανών γ) στην σταδιακή εθνικοποίηση των πρώην ΔΕΚΟ και κάποιων άλλων στρατηγικών τομέων της οικονομίας- όχι όμως το σύνολο των στρατηγικών τομέων, δ) στην εθνικοποίηση- μέσω της έμμεσης εξαγοράς των μετοχών με το μηχανισμό της επανακεφαλαιοποίησης – των τραπεζών και ε) στην ενίσχυση των συνεταιριστικών οικονομικών μορφών, στα πλαίσια μιας «μικτής οικονομίας», με ισχυρό «δημόσιο τομέα», συνδυασμένο με συνεταιριστικές μορφές παραγωγής και παράλληλη λειτουργία του ιδιωτικού κεφαλαίου.
Το μοντέλο αυτό, μιας «μικτής οικονομίας», δεν είναι βέβαια ούτε καινούριο, ούτε πρωτότυπο. Πάρα πολλές αριστερές κυβερνήσεις στο πρόσφατο και μη, παρελθόν, προσπάθησαν να δημιουργήσουν ένα τέτοιο μοντέλο μέσα στο πλαίσιο του καπιταλισμού. Όμως, δεν έχουμε ιστορικά παραδείγματα επιτυχίας ανάλογων προσπαθειών. Το πιο πρόσφατο παράδειγμα είναι αυτό της «Μπολιβαριανής» Βενεζουέλας. Εκεί η κυβέρνηση του Ούγκο Τσάβες, έχει προσπαθήσει και έχει επιφέρει σημαντικές αλλαγές στη ζωή των μαζών. Παρά τα βήματα αυτά όμως, η «μικτή οικονομία» στην πραγματικότητα έχει πέσει σε τέλμα, και αυτό είναι φυσικό, όταν οι κερδοσκόποι καπιταλιστές, που ο μόνος λόγος για να επενδύουν είναι το κέρδος και όχι η κοινωνική ευημερία και η «ανάπτυξη» γενικά, βλέπουν μια κυβέρνηση να αντιτίθεται στις κερδοσκοπικές ορέξεις τους και ένα «δημόσιο τομέα» να λειτουργεί σαν ελκυστικό παράδειγμα αντίθετο με τον εργασιακό μεσαίωνα που οι ίδιοι επιβάλλουν στις επιχειρήσεις τους, περνάνε σε επενδυτικό σαμποτάζ και οικονομικό πόλεμο ενάντια στην κυβέρνηση, με τεχνητές ελλείψεις, φοροδιαφυγή και κάθε άλλο μέσο.
Έτσι λοιπόν έχουν οδηγήσει τη χώρα σε μια εκτίναξη του πληθωρισμού και μια υψηλή ανεργία που υποσκάπτει τα όποια φιλολαϊκά μέτρα της κυβέρνησης. Η «μικτή οικονομία» λοιπόν, είναι ένα πεδίο βίαια συγκρουόμενων συμφερόντων και όχι αρμονίας και ο ένας τομέας της οικονομίας αναγκαστικά θα έρχεται σε σύγκρουση με τον άλλον. Γι’ αυτόν ακριβώς το λόγο, όποια αληθινή πρόοδο έχει κάνει η κυβέρνηση της Βενεζουέλας την έχει καταφέρει παραβιάζοντας αυτό το μοντέλο και κοινωνικοποιώντας τομείς κλειδιά ή μεμονωμένες επιχειρήσεις που χρησιμοποιούνταν από τα αφεντικά τους για να σαμποτάρουν την οικονομία. Με αυτή την έννοια, για μας πραγματική λύση, δεν μπορούν να αποτελέσουν οι διάφορες συνταγές «μικτής οικονομίας», με μικρότερη ή μεγαλύτερη δόση κρατικής παρέμβασης, αλλά το πέρασμα των βασικών μοχλών της οικονομίας στα χέρια της κοινωνίας με εκφραστή της το κράτος και ο δημοκρατικός σχεδιασμός της οικονομίας ενάντια στην αναρχία της παραγωγής που γεννά τις καπιταλιστικές κρίσεις, η έναρξη δηλαδή του σοσιαλιστικού μετασχηματισμού της κοινωνίας.
{fcomment}
