Γιατί έχασαν οι μπολιβαριανές δυνάμεις στις κοινοβουλευτικές εκλογές στη Βενεζουέλα; Διαβάστε μια σύνοψη της ανάλυσης που δημοσιεύθηκε χθες στην ιστοσελίδα της Διεθνούς Μαρξιστικής Τάσης (ΙΜΤ).
Το βράδυ της 6ης Δεκεμβρίου το Εθνικό Εκλογικό Συμβούλιο της Βενεζουέλας ανακοίνωσε τα προσωρινά, αλλά αδιαμφισβήτητα αποτελέσματα των Βουλευτικών Εκλογών. Το αντεπαναστατικό MUD (Συνασπισμός για τη Δημοκρατική Ενότητα)απέσπασε 99 έδρες έναντι 46 του Μπολιβαριανού PSUV (Ενωμένο Σοσιαλιστικό Κόμμα Βενεζουέλας), ενώ απομένουν να ενσωματωθούν άλλες 22 έδρες. Αυτό αποτελεί σοβαρό πισωγύρισμα για τη μπολιβαριανή επανάσταση και είναι καθήκον μας να αναλύσουμε τα αίτια και να εξηγήσουμε τις πιθανές συνέπειες.
Αν γίνει σύγκριση με τις πιο πρόσφατες προεδρικές εκλογές του 2013, μπορούμε να δούμε ότι το PSUV έχασε σχεδόν 1,5 εκατομμύριο ψήφους, ενώ η αντιπολίτευση, όχι μόνο διατήρησε τις ψήφους της, αλλά γνώρισε και μια μικρή αύξηση.
| Μπολιβαριανά Κόμματα | Αντιπολίτευση | |
| Εθνικές εκλογές 2010 | 5.423.324 | 5.320.364 |
| Προεδρικές εκλογές 2013 | 7.587.532 | 7.363.264 |
| Εθνικές εκλογές 2015 | 6.080.000 | 7.500.000 |
(Σημείωση: τα στοιχεία για τις εκλογές του 2015 είναι μόνο μια πρώτη εκτίμηση και πρέπει να ληφθούν υπόψιν με επιφύλαξη)
Παρ’ ότι ο χαρακτήρας της ψήφου παραμένει αρκετά πολωμένος ταξικά, είναι επίσης ξεκάθαρο ότι η αντιπολίτευση έχει βρει διόδους σε μέχρι πρότινος επαναστατικά προπύργια. Αν και η εργατική γειτονιά Αντιμάνο, στα δυτικά προάστια της πρωτεύουσας Καράκας, παραμένει εμφατικά «Τσαβική» (37.000 ψήφοι και 55% για το PSUV, 27.000 ψήφοι και 40% για το MUD), αυτό ισχύει σε αισθητά μικρότερο βαθμό από ότι το 2010 (39.000 ψήφοι και 68% για το PSUV, 15.000 ψήφοι και 27% για το MUD). Εδώ η αντιπολίτευση του MUD έχει αυξήσει τα ποσοστά της και σε σχέση με τις προεδρικές εκλογές του 2013 (απέσπασε τότε 21.000 ψήφους). Στο μεταξύ, η πιο εύπορη γειτονιά Μπαρουτά, στα ανατολικά προάστια του Καράκας, παραμένει αντεπαναστατική (31.000 ψήφοι και 85% για το MUD, 4.600 ψήφοι και 12% για το PSUV), το αποτέλεσμα εκεί όμως, είναι σχεδόν το ίδιο με εκείνο του 2010 (30.000 ψήφοι και 85% για το MUD, 4.600 ψήφοι και 13% για το PSUV).
Η αντιπολίτευση κατάφερε να κερδίσει ακόμα και στο επαναστατικό προπύργιο «23 ντε Ενέρο» του Καράκας, έστω και με οριακή διαφορά. Εκεί, το 2010 το PSUV είχε πάρει 29.000 ψήφους έναντι 16.000 της αντιπολίτευσης (με ποσοστό συμμετοχής 70%), ενώ τώρα το PSUV έχασε λαμβάνοντας 25.017 ψήφους έναντι 25.140 της αντιπολίτευσης (με ποσοστό συμμετοχής 77%).
Ποιες είναι οι βασικές αιτίες της ήττας;
Πριν τις εκλογές είχαμε ήδη γράψει μία ανάλυση με τις ιδιαίτερες προκλήσεις που αντιμετωπίζει η Μπολιβαριανή επανάσταση. Υπάρχει ένας μεγάλος αριθμός παραγόντων που δεν πρέπει να υποτιμούνται: η εκστρατεία των ΜΜΕ ενάντια στην επανάσταση, η εμπλοκή του αμερικάνικου ιμπεριαλισμού (άμεσα από τις ΗΠΑ και έμμεσα μέσω της Κολομβίας, της Γουινέας, του νέου Προέδρου της Αργεντινής Μάκρι, του Οργανισμού Αμερικανικών Κρατών κοκ), το οικονομικό σαμποτάζ και η αύξηση της εγκληματικότητας και της ανασφάλειας. Εντούτοις, δεν μπορεί να υποστηριχτεί ότι αυτοί οι παράγοντες ήταν αποφασιστικής σημασίας, καθώς υπήρχαν και στην προηγούμενη εκλογική αναμέτρηση που το PSUVκατάφερενα κερδίσει.
Υπάρχει ακόμα μια σειρά νέων προβλημάτων επιπλέον προβλήματα ή κάποια που έχουν επιδεινωθεί, ειδικάστον οικονομικό τομέα. Η κατάρρευση της τιμής του πετρελαίου ιδιαίτερα, έχει περιορίσει αποφασιστικά το περιθώριο ελιγμών της κυβέρνησης όσον αφορά τα διαθέσιμα κονδύλια για κοινωνική πολιτική και την εισαγωγή τροφίμων προκειμένου να τονώσει μια εγχώρια αγορά που στραγγαλίζεται από το διαρκή πόλεμο των καπιταλιστών ενάντια στον έλεγχο των τιμών.
Ο υπερπληθωρισμός, η οξυμένη έλλειψη βασικών αγαθών,η μαύρη αγορά, οι απάτες – όλα αυτά έχουν παίξει σίγουρα ένα σημαντικό ρόλο. Ο Μαδούρο τα ανέφερε στον λόγο του μετά τα αποτελέσματα, όπου δήλωσε ότι «μπορεί να ειπωθεί πως ο οικονομικός πόλεμος νίκησε». Αυτό αποτελεί μόνο εν μέρει μια εξήγηση του αποτελέσματος. Οι επαναστατημένες μάζες στο παρελθόν είχαν έρθει αντιμέτωπες με τον οικονομικό πόλεμο των καπιταλιστών ιδίως κατά την πρώτη περίοδο, με το δίμηνο λοκ-άουτ των εργοδοτών και το σαμποτάζ στη βιομηχανία πετρελαίου από τον Δεκέμβρη του 2002 έως τον Φλεβάρη του 2003. Γιατί τώρα είχαμε ένα διαφορετικό αποτέλεσμα;
Εξαιτίας του συνδυασμού των παραπάνω παραγόντων με το αίσθημα ότι η Μπολιβαριανή ηγεσία δεν μπορούσε ή δεν θέλησε να αντιμετωπίσει αποφασιστικά όλα αυτά τα προβλήματα. Δεν αρκεί απλά να καταγγέλλεις τον Μεντόζα και την «Grupo Polar», τον επιχειρηματικό κολοσσό του, για το ρόλο που παίζουν στην έλλειψη βασικών αγαθών. Τον ρόλο τους τον γνωρίζει η πλειοψηφία της Βενεζουελάνικης κοινωνίας. Το θέμα είναι να συνοδεύεις τις καταγγελίες με συγκεκριμένες πράξεις. Είχαν υπάρξει επανειλημμένα απειλές για απαλλοτρίωση της Grupo Polar. Στη φετινή πρωτομαγιά οι εργάτες της Polar που αγωνίζονταν, βρίσκονταν στην πρώτη γραμμή της Μπολιβαριανής διαδήλωσης. Τίποτα όμως δεν έγινε από τη μεριά της κυβέρνησης.
Επιπρόσθετα σε αυτήν την αδράνεια, η γραφειοκρατία και η διαφθορά έχουν φτάσει σε άνευ προηγουμένου επίπεδα, προκαλώντας απογοήτευση, σκεπτικισμό, ακόμα και κυνισμό σε πλατιά στρώματα των Μπολιβαριανών μαζών και στα ενεργά στοιχεία της. Αν απαλλοτριωμένα και κρατικά εργοστάσια, όπου οι εργάτες έχουν επιχειρήσει να εφαρμόσουν στοιχεία εργατικού ελέγχου και διοίκησης σε διαφορετικό βαθμό αλλά έχουν ηττηθεί από τη γραφειοκρατία, εμφανίζουν επιπλέον κακοδιαχείριση και οφθαλμοφανή διαφθορά, τότε ενισχύεται το επιχείρημα της καπιταλιστικής αντιπολίτευσης ότι η εθνικοποίηση δεν λειτουργεί. Ακόμα χειρότερα, οδηγεί στην απογοήτευση των αγωνιστών της εργατικής τάξης που μάχονται για τον εργατικό έλεγχο.
Θα υπάρξουν αυτοί που θα προσπαθήσουν να κατηγορήσουν τις μάζες και το «χαμηλό επίπεδο συνείδησήςτους» για την ήττα. Ήδη αυτές οι φωνές μπορούν να ακουστούν. «Η επανάσταση τους έδωσε παιδεία, υγεία και στέγη, κι όμως τώρα ψηφίζουν την αντιπολίτευση». Αυτό είναι ένα εντελώς λανθασμένο επιχείρημα,που χρησιμοποιείται από τους ρεφορμιστές και τους γραφειοκράτες ως δικαιολογία. Δεν εξηγεί απολύτως τίποτα.
Η ίδια αυτή εργατική τάξη και οι φτωχές μάζες έχουν δείξει επαναστατικό ένστικτο, πνεύμα αυτοθυσίας και αφοσίωση στο Μπολιβαριανό εγχείρημα σε αμέτρητες περιπτώσεις. Ήταν οι μάζες αυτές που νίκησαν ενάντια στο πραξικόπημα το 2002, το λοκ-άουτ των εργοδοτών το 2002-3, τις αντεπαναστατικές ταραχές του 2004 και το δημοψήφισμα ανάκλησης του Τσάβες, που ανταποκρίθηκαν κατά εκατομμύρια στο κάλεσμα του Τσάβες για τη δημιουργία του PSUV και την πάλη για τον σοσιαλισμό, κλπ.
Είναι σαφές ότι η αντεπανάσταση θα χρησιμοποιήσει τη θέση που κέρδισε στη Βουλή για να αρχίσει μια ανηλεή επίθεση ενάντια σε όλες τις κατακτήσεις της επανάστασης (και αυτές είναι πολλές και ευρείας κλίμακας). Θα θελήσουν να λύσουν τα οικονομικά προβλήματα που αντιμετωπίζει η Βενεζουέλα φορτώνοντας το βάρος στους εργαζόμενους, καταργώντας τους ελέγχους των τιμών, περικόπτοντας τις κοινωνικές δαπάνες, υποτιμώντας το νόμισμα κλπ.
Πάνω απ’ όλα, θα χρησιμοποιήσουν τη νίκη τους για να εξαπολύσουν επίθεση κατά της εξουσίας τωνθεσμών που παραμένουν στα χέρια του Μπολιβαριανού κινήματος και θα προσπαθήσουν ειδικά να προκηρυχθεί δημοψήφισμα ανάκλησης του Προέδρου με την πρώτη ευκαιρία. Θα περάσουν νόμο αμνηστίας για να ελευθερώσουν όλους τους αντεπαναστάτες ακτιβιστές και πολιτικούς που είναι στη φυλακή για τη συμμετοχή τους στις αναταραχές του 2014, που προκάλεσαν τον θάνατο 43 ανθρώπων.
Σε πρώτη φάση, η ήττα θα αποτελέσει βαρύ πλήγμα για τους επαναστάτες αγωνιστές. Για πολλά χρόνια το κίνημα βάδιζε από νίκη σε νίκη. Ωστόσο, όταν «η σκόνη κατακάτσει» θα υπάρξει μια έντονη πολιτική συζήτηση για τις αιτίες της ήττας. Όπως στην Ισπανική Επανάσταση, όταν η συντριβή της εξέγερσης του Οκτώβρη του 1934 οδήγησε στην ακραία ριζοσπαστικοποίηση των σοσιαλιστικών οργανώσεων (ξεκινώντας με την Σοσιαλιστική Νεολαία), η Βενεζουελάνικη ήττα θα πρέπει να οδηγήσει στην ενδυνάμωση της πιο ριζοσπαστικοποιημένης και επαναστατικής πτέρυγας του «Τσαβισμού».
Οι μάζες της Βενεζουέλας δεν θα αφήσουν εύκολα τις κατακτήσεις της τελευταίας δεκαετίας. Οποιαδήποτε σοβαρή πρόκληση μπορεί να προκαλέσει την αντίδραση των Μπολιβαριανών μαζών, οι οποίες ηττήθηκαν στο εκλογικό πεδίο, αλλά δεν έχουν σε καμία περίπτωση συνθλιβεί. Είναι απαραίτητος ένας ιδεολογικός αγώνας. Χρειάζεται η υιοθέτηση ενός ξεκάθαρου επαναστατικού, σοσιαλιστικού προγράμματος για να μπορέσει το Μπολιβαριανό κίνημα να ανακάμψει από αυτό το χτύπημα.
Χόρχε Μαρτίν
Μετάφραση : Ελένη Ανδριοπούλου, Σοφία Παπακωνσταντίνου, Γιώργος Λάλας, Αγγελική Σωτηροπούλου
Επιμέλεια : Πάτροκλος Ψάλτης
