Συνέδριο ΣΥΝ:Να ολοκληρωθεί η αριστερή στροφή-Μέρος Β΄

Παρά την έντονη σύγκρουση ανάμεσα στις διαφορετικές ομάδες στην ηγεσία της αριστερής πλειοψηφίας του ΣΥΝ πάνω σε οργανωτικά ή άλλου είδους δευτερεύοντα ζητήματα, ένα κοινό νήμα φαίνεται να συνδέει τη στάση τους. Είναι η πολιτική σύγχυση και αμηχανία μπροστά στη βαθειά καπιταλιστική κρίση και τα καθήκοντα που αντικειμενικά αυτή θέτει στην Αριστερά.

Πώς αποτυπώνεται αυτή η κοινή τάση; Αρκεί να δούμε τις επίσημες ηγετικές θέσεις και ορισμένες αντιπροσωπευτικές δημόσιες τοποθετήσεις ηγετικών στελεχών.

Στις 4/2 ο σ. Αλέξης Τσίπρας με δήλωση που δημοσιεύθηκε στην «ΑΥΓΗ» (βλέπε www.avgi.gr) κάλεσε τους εργαζόμενους με τους αγώνες τους «να μπλοκάρουν τα μέτρα της κυβέρνησης». Η πρώτη σκέψη που έρχεται στο μυαλό ενός απλού εργαζόμενου που είδε με συμπάθεια την έκκληση, είναι αναπόφευκτα η ακόλουθη: «Είναι δεδομένο ότι αυτά τα μέτρα είναι αντεργατικά. Όμως ποια είναι η πρόταση της Αριστεράς για μια διέξοδο από την κρίση που θα υπερασπίζει τα δικά μου συμφέροντα ; Αγώνας ναι, αλλά για ποιο σκοπό;».

Η Πολιτική Γραμματεία (Π.Γ) του ΣΥΝ με απόφασή της στις 3/2, αμέσως μετά το «Διάγγελμα» Παπανδρέου, αποπειράθηκε να ανακοινώσει στους εργαζόμενους κάτι σχετικά με αυτό το κρίσιμο ζήτημα: «Η αντιμετώπιση των επιπτώσεων της κρίσης στην απασχόληση, την εργασία, το εισόδημα, τις συντάξεις, το περιβάλλον απαιτεί ένα νέο συνεκτικό σχέδιο με άμεσες λύσεις υπέρ της κοινωνίας και αλλαγές μακράς πνοής». Καμία αντίρρηση, θα μπορούσε να πει ο ίδιος εργαζόμενος, ωστόσο το ζήτημα παραμένει : ποιο είναι αυτό το σχέδιο; Πάνω σε αυτό δεν μας διαφώτισε – ούτε καν σε γενικές γραμμές – η απόφαση της Π.Γ.

Ας πάμε λοιπόν, ακόμα πιο πίσω χρονικά, στην ομιλία του σ. Αλέξη Τσίπρα στην Κεντρική Πολιτική Επιτροπή (Κ.Π.Ε) του κόμματος στις 30/1, για να αναζητήσουμε εκεί μια πιο διαφωτιστική θέση πάνω στο ζήτημα. Εκεί ο σ. υποστήριξε μεταξύ άλλων : «..Εμείς, βέβαια, υποδείξαμε έγκαιρα εναλλακτικούς δρόμους για να βγούμε από το σημερινό αδιέξοδο. Περιγράψαμε λύσεις με όρους αριστερού ευρωπαϊσμού, δηλαδή μιας εναλλακτικής αντίληψης για την Ευρώπη των λαών και όχι των χρηματαγορών. Μια αντίληψη που διαπνέει τα κόμματα  που συμμετέχουν  σήμερα στο Κ.Ε.Α., το μεγαλύτερο πόλο των δυνάμεων της  Αριστεράς στην Ευρώπη. Ο αριστερός ευρωπαϊσμός για εμάς δεν είναι μια γενικόλογη αναφορά στο ευρωπαϊκό πλαίσιο. Αντιθέτως συνιστά μια επιθετική πρόταση για την  οικοδόμηση μιας άλλης Ευρώπης των εργαζομένων και των λαών της. Για τη διεκδίκηση μιας άλλης αρχιτεκτονικής για την οικοδόμηση της Ε.Ε. Πέρα από  νεοφιλελεύθερες πολιτικές και συνθήκες που έχουν επιβάλλει οι συντηρητικές και σοσιαλδημοκρατικές κυβερνήσεις στην πορεία οικοδόμησης της Ε.Ε. Ζητήσαμε, λοιπόν, από την κυβέρνηση να διεκδικήσει τον απ’ ευθείας δανεισμό από την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα. Αν αυτό ήταν δυνατό ο κρατικός κορβανάς θα γλίτωνε κόστος 4 με 5 δις από τους τόκους. Μιλήσαμε για ουσιαστική πίεση προς την Ευρωπαϊκή Ένωση να εκδοθεί ευρωομόλογο. Ο πρωθυπουργός της Ισπανίας, που φαίνεται είναι λιγότερο προσαρμοστικός από τον κ. Παπανδρέου απέναντι στις διεθνείς αγορές, υποστήριξε δημόσια την θέση αυτή. Ο κ. Παπανδρέου αρνείται να την εκφωνήσει, πόσο μάλλον να προχωρήσει σε συντονισμένες κινήσεις με άλλες χώρες της Ευρωζώνης που βρίσκονται σε ανάλογη κατάσταση, προς μια τέτοια κατεύθυνση. Φαίνεται ότι την αποφασιστικότητά του να ματώσει στην διαπραγμάτευση, όπως ο ίδιος έλεγε,  για την υπεράσπιση των συμφερόντων της χώρας, την εξάντλησε σε προεκλογικά ρητορικά σχήματα….».

Δυστυχώς αυτού του είδους η απάντηση, αντί να δίνει διέξοδο στους εργαζόμενους, τους δημιουργεί περισσότερα ερωτήματα. Ας δούμε τα πιο καίρια. Ερώτημα 1ο: Η άλλη «αρχιτεκτονική» για την οποία μιλάει ο σ. πρόεδρος θα περιλαμβάνει και νέα θεμέλια, δηλαδή θα είναι η Ευρώπη του καπιταλισμού  ή η Ευρώπη του σοσιαλισμού; Ερώτημα 2ο : Ποιες θα είναι οι πολιτικές της νέας «μη νεοφιλελεύθερης αρχιτεκτονικής», δηλαδή τι θα κάνει αυτή με τα κρίσιμα ζητήματα των τραπεζών, της μεγάλης βιομηχανίας που υπολειτουργεί, της ανεργίας που διαρκώς μεγαλώνει; Ερώτημα 3ο : εάν υπάρχει μέσα στη σημερινή «αρχιτεκτονική» του Ευρωπαϊκού «οικοδομήματος» μια λύση με τη μορφή του εξωτερικού δανεισμού σύμφωνη με αυτά που πρότεινε ο «μη προσαρμοστικός στις αγορές» Ισπανός  πρωθυπουργός (κι ο ίδιος μάλλον θα διαφωνούσε με αυτό το χαρακτηρισμό…), τότε ποια ανάγκη υπάρχει για μια νέα;

Ο σ. πρόεδρος βέβαια, στην ομιλία του στην ΚΠΕ, εκτός από «εξωτερικές», ανέφερε και «εσωτερικές» λύσεις : «Είπαμε επίσης ότι μια λύση δανεισμού που παρακάμπτει τους κερδοσκόπους των διεθνών αγορών, είναι η έκδοση έντοκου γραμμάτιου του ελληνικού δημοσίου για εσωτερικό δανεισμό, του λεγόμενου, δηλαδή, λαϊκού ομόλογου. Που θα διατεθεί έξω από το τραπεζικό κύκλωμα και από τους όρους που διαμορφώνονται εκεί..». Κι εδώ η ανάδειξη μιας σειράς νέων ερωτημάτων υπογραμμίζει την πολιτική σύγχυση. Ερώτημα 1ο: Πώς μπορούμε να ζητήσουμε από το λαό να εμπιστευθεί τις πενιχρές του οικονομίες επενδύοντας σε ένα δημόσιο χρέος του οποίου η τύχη είναι παραδομένη ολοκληρωτικά στα χέρια των διεθνών κερδοσκόπων και μιας τόσο υποτακτικής σε αυτούς κυβέρνησης; Ερώτημα 2ο : Γιατί να πρέπει να αναζητάμε τις λύσεις έξω από το τραπεζικό «κύκλωμα» και να μην τολμήσουμε να επέμβουμε αποφασιστικά διαλύοντας αυτό το τόσο ληστρικό και παρασιτικό «κύκλωμα»;

Αλλά και οι τοποθετήσεις ορισμένων από τα πιο γνωστά, παλιά στελέχη του Αριστερού Ρεύματος, δεν περιέχουν σαφέστερες και πιο αξιόπιστες απαντήσεις. Ενδεικτικά θα αναφερθούμε στο άρθρο που έγραψε στην «Αυγή» στις 31/1, το μέλος της Π.Γ σ. Αλέκος Καλύβης. Εκεί ο σ. αφού υποστηρίζει τις προαναφερθείσες θέσεις για «ευνοϊκό δανεισμό από την ΕΚΤ» και για «λαϊκά ομόλογα», γράφει : «..Γι’ αυτό επιμένουμε σε επαναπροσδιορισμό και νέα ιεράρχηση των στόχων θέτοντας ως κύριους στόχους την μείωση της ανεργίας, την αναδιανομή εισοδημάτων και τον δραστικό περιορισμό των ανισοτήτων, την ενίσχυση του κοινωνικού κράτους, θέτοντας δηλαδή ως κριτήριο κίνησης της οικονομίας την κάλυψη των αναγκών του κόσμου της εργασίας. Αυτό προϋποθέτει ένα διαφορετικό πρότυπο παραγωγικής ανάπτυξης με ενισχυμένο τον ρόλο ενός σύγχρονου δημόσιου και κοινωνικού τομέα με χτύπημα της παραοικονομίας. Έτσι θα δημιουργηθούν, μαζί με την αναδιανομή μέσω της φορολογίας, νέοι πόροι ώστε να μειωθεί στην πορεία (7-10 χρόνια) και το έλλειμμα και το χρέος…».

Από την ανάγνωση των παραπάνω φράσεων, δε θα μπορούσαν παρά να προκύψουν νέα ερωτήματα, που αντανακλούν την ανεπάρκεια των προτεινόμενων λύσεων που περιέχουν. Ερώτημα 1ο: Ποια θα είναι τα θεμέλια αυτού του διαφορετικού παραγωγικού προτύπου : η ατομική ή η κοινωνική ιδιοκτησία, με άλλα λόγια θα είναι καπιταλιστικό ή σοσιαλιστικό; Ερώτημα 2ο: αν δεν είναι σοσιαλιστικό σε τι θα διαφέρει από αυτό, όπως το όρισε αξεπέραστα ο ίδιος ο θεμελιωτής του σοσιαλισμού, ο Κ. Μαρξ; Ερώτημα 3ο: Τι σημαίνει «σύγχρονος δημόσιος τομέας» από μια ταξική σκοπιά, ποια τάξη θα τον ελέγχει και ποιόν θα εξυπηρετεί; Ερώτημα 4ο: Τι σημαίνει «κοινωνικός τομέας» της οικονομίας, ποια η διαφορά του από έναν κοινωνικοποιημένο τομέα και ποια η σχέση του με τα ιδιωτικά συμφέροντα; Ερώτημα 5ο: Αν με αυτό τον τρόπο – προφανώς μέσα στο πλαίσιο του σημερινού συστήματος – μπορούμε να αντιμετωπίσουμε τα λαϊκά προβλήματα και ταυτόχρονα το χρέος, τότε ποια η ανάγκη να ορκιζόμαστε στα κομματικά μας ντοκουμέντα στο «στρατηγικό στόχο» του σοσιαλισμού; Και εδώ, τα ερωτήματα είναι ο φυσιολογικός καρπός της πολιτικής σύγχυσης, που συναντάμε στις «κορυφές» της αριστερής πλειοψηφίας.

Θα ήταν πολύ χρήσιμο αν από αυτή τη σύγχυση, εξαιρούταν ο πρώην πρόεδρος του ΣΥΝ, ο σ. Αλαβάνος. Όμως δυστυχώς, αυτό δεν ισχύει. Στις 25/1 ο σ. Αλέκος Αλαβάνος παρουσίασε τις δικές του απόψεις για την κρίση εστιάζοντας στην ακόλουθη θέση : «…Καμιά πλύση εγκεφάλου δεν θα σβήσει τον εναλλακτικό δρόμο: Δημοκρατικός Σχεδιασμός και Προγραμματισμός. Στήριξη και ποιοτική αναβάθμιση του ανθρώπινου δυναμικού. Ισχυρός και διαφανής δημόσιος τομέας. Συλλογικές μορφές εργασίας. Είναι οι προγραμματικές αρχές που καταγράφονται στα 15 σημεία, το Πρόγραμμα του ΣΥΡΙΖΑ». Αρχικά, πρέπει να τονιστεί ότι το κείμενο των «15 σημείων», κάθε άλλο παρά αποτελεί το κατάλληλο πρόγραμμα για μια διέξοδο από την καπιταλιστική κρίση προς όφελος της εργατικής τάξης. Κάθε αγωνιστής της Αριστεράς μπορεί να βρει μια σεμνή συμβολή κριτικής στα πολλά λαθεμένα και ανεπαρκή στοιχεία του, σε μια ανάλυση που η «Μαρξιστική Φωνή» έχει δημοσιεύσει έγκαιρα.

Επιπλέον, τα βασανιστικά ερωτήματα που κι εδώ προκύπτουν από την κεντρική αυτή θέση του σ. Αλαβάνου, είναι ακριβώς όσα και οι φράσεις του παραπάνω αποσπάσματος. Ερώτημα 1ο: Σε ποιες σχέσεις ιδιοκτησίας θα στηρίζεται αυτός ο «Δημοκρατικός Σχεδιασμός και Προγραμματισμός» και ποια τάξη θα είναι ο φορέας του; Ερώτημα 2ο: Τι σημαίνει  «στήριξη και αναβάθμιση του ανθρώπινου δυναμικού» και πάνω από όλα ποιο είναι αυτό το περίφημο «ανθρώπινο δυναμικό»; Ερώτημα 3ο : Τι σημαίνει και πώς εξασφαλίζεται ένας ισχυρός και διαφανής δημόσιος τομέας και τι συνεπάγεται αυτό για τη σημερινή ταξική του φύση; Ερώτημα 4ο: Ποιες είναι άραγε, αυτές οι περίφημες «συλλογικές μορφές εργασίας»;

Ακούγοντας λοιπόν όλες αυτές τις τουλάχιστον θολές εναλλακτικές «λύσεις», οι εργαζόμενοι σίγουρα δεν μπορούν να είναι καθόλου ευχαριστημένοι. Σε μια περίοδο που το οικοδόμημα του καπιταλισμού τρίζει απ’ τα θεμέλιά του, η ηγεσία της Αριστεράς τους προτείνει μισόλογα, γρίφους, αυτοσχεδιασμούς και συνταγές του «ποδαριού». Συνεπώς, είναι επιτατική η ανάγκη να βγούμε από το πολιτικό τέλμα που διαμορφώνει η ασάφεια και ανεπάρκεια των σημερινών δημόσια εκφρασμένων θέσεων του κόμματός μας.

 

Για να ερμηνεύσουμε την καπιταλιστική κρίση και τα πολιτικά καθήκοντα που θέτει στην Αριστερά, δεν έχουμε ανάγκη από «νέες» ιδεολογικές αρχές και «εμπνευσμένους» αυτοσχεδιασμούς. Η απάντηση βρίσκεται στις ρίζες του κινήματός μας, δηλαδή στις θεμελιώδεις ιδέες του επιστημονικού σοσιαλισμού. Γιατί είναι ακριβώς σε κρίσιμες κοινωνικά περιόδους όπως η σημερινή,  που οι θεμελιώδεις ιδέες του σοσιαλισμού είναι πιο επίκαιρες από ποτέ.

Το έκτακτο συνέδριο του ΣΥΝ είναι η καλύτερη ευκαιρία για να διατυπώσουμε με σαφήνεια αυτή την απάντηση, ολοκληρώνοντας την αριστερή στροφή του κόμματος και στερεώνοντάς την πάνω στις ιδέες και τις αρχές του επιστημονικού σοσιαλισμού.

Οι εκτιμήσεις για τα πολιτικά μας καθήκοντα πρέπει να ξεκινούν από τη θέση ότι η παρούσα καπιταλιστική κρίση και οι συνέπειές της δικαιώνουν πλήρως τις βασικές αναλύσεις του Μαρξισμού. Η παρούσα κρίση είναι μια κλασσική κρίση υπερπαραγωγής, που προέκυψε από την αντίφαση ανάμεσα στον κοινωνικό χαρακτήρα της παραγωγής και τις αστικές σχέσεις ιδιοκτησίας. Όπως ακριβώς έγραφαν οι Μαρξ και Ένγκελς στο «Κομμουνιστικό Μανιφέστο», στην παγκόσμια οικονομία σήμερα υπάρχουν πάρα πολλά αγαθά, μια «επιδημία υπερπαραγωγής», που αντί να αποτελεί ευλογία για την κοινωνία, σηματοδοτεί την αφορμή για να περιέλθει σε αδιέξοδο, επειδή η παραγωγή είναι υποταγμένη στον σκοπό του κέρδους. Αρκεί κανείς να δει τα στοιχεία για την απότομη πτώση σε όλους του βασικούς βιομηχανικούς κλάδους παγκόσμια, με πιο χαρακτηριστική περίπτωση τον κλάδο της αυτοκινητοβιομηχανίας.

Το ίδιο αυτό αξεπέραστο ντοκουμέντο του επιστημονικού σοσιαλισμού, περιγράφει τους αντι-κοινωνικούς τρόπους, με τους οποίους οι καπιταλιστές προσπαθούν να ξεφύγουν από την κρίση : καταστρέφοντας μαζικά παραγωγικές δυνάμεις, κορυφώνοντας τον ανταγωνισμό για νέες αγορές και προσπαθώντας να εκμεταλλευτούν βαθύτερα τις υπάρχουσες. Πόσο επίκαιρη είναι αυτή η θέση, βλέποντας σήμερα τη συρρίκνωση της παραγωγής, τις μαζικές απολύσεις και την τρομερή όξυνση της πάλης ανάμεσα στα διαφορετικά ιμπεριαλιστικά οικονομικά μπλοκ…

Από το ίδιο ασφαλές ιδεολογικό οπλοστάσιο, προέρχεται και η μόνη λύση που μπορεί να βγάλει την κοινωνία από το σημερινό καπιταλιστικό αδιέξοδο: σοσιαλιστικός μετασχηματισμός. Οι εργαζόμενοι έχουν χορτάσει πια από τα αφηρημένα «παραγωγικά μοντέλα», που αποτελούν, είτε προϊόν ιδεολογικής σύγχυσης, είτε μια απλή έκφραση της πολιτικής ατολμίας να αμφισβητηθούν τα θεμέλια του καπιταλισμού.

Κανένα από τα σοβαρά προβλήματα της κοινωνίας δεν μπορεί να αντιμετωπισθεί σήμερα χωρίς επαναστατικά, σοσιαλιστικά μέτρα. Η σωτηρία από το ζυγό του μεγάλου δημόσιου χρέους θα έρθει – όχι ασφαλώς από τους ευνοϊκότερους όρους εσωτερικού ή εξωτερικού δανεισμού από ιδιωτικές πηγές (δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι ακόμα και ο ευνοϊκότερος δανεισμός προσθέτει στο δημόσιο χρέος, δεν το εξαλείφει..) – αλλά μόνο αν εθνικοποιήσουμε το τραπεζικό σύστημα και αν απαλλαγούμε από το σπάταλο αστικό κράτος και όλα τα δαπανηρά του «εξαρτήματα», όπως η προνομιούχα υψηλόβαθμη γραφειοκρατία και οι μηχανισμοί στρατιωτικής και αστυνομικής καταστολής.

Για να αντιμετωπισθούν η φοροδιαφυγή, η εισφοροδιαφυγή, η κερδοσκοπία και τα σκάνδαλα, επιβάλλεται η γενικευμένη εφαρμογή του εργατικού ελέγχου στις μεγάλες επιχειρήσεις.

Η έκρηξη της ανεργίας και η εντεινόμενη συρρίκνωση της βιομηχανικής παραγωγής,  θέτουν το καθήκον της εθνικοποίησης των βιομηχανικών μονοπωλίων και της δημιουργίας μιας ισχυρής βάσης για τον δημοκρατικό σχεδιασμό της οικονομίας από τους ίδιους τους εργαζόμενους, μέσα από την παράλληλη εθνικοποίηση του μεγάλου εμπορίου, των μεταφορών, των επικοινωνιών, των υποδομών και του ορυκτού πλούτου.
Τα μέτρα αυτά, που είναι επιτακτικά για να σωθεί η χώρα και οι ίδιοι οι παραγωγοί του πλούτου της, δεν μπορούν από τη φύση τους να περιοριστούν μέσα σε εθνικά σύνορα. Έτσι λοιπόν, για να δώσουμε ουσιαστικό περιεχόμενο στον «αριστερό ευρωπαϊσμό» του κόμματός μας, πρέπει να υποστηρίξουμε τη αντικατάστασης της σημερινής αντιδραστικής, καπιταλιστικής Ευρωπαϊκής Ένωσης από μια Ενωμένη Σοσιαλιστική Ευρώπη.

Κανένα πρόγραμμα όμως δεν μπορεί να εφαρμοστεί, αν η Αριστερά δεν διαθέτει μια λύση εξουσίας. Το συνέδριό μας θα είναι χρήσιμο για τους εργαζόμενους που ασφυκτιούν ανάμεσα στη «Σκύλλα» της αντιδραστικής ΝΔ. και τη «Χάρυβδη» της δεξιάς ηγεσίας του ΠΑΣΟΚ, μόνο αν τους δώσει μια συγκεκριμένη πολιτική προοπτική για την εφαρμογή του σοσιαλιστικού προγράμματος στην εξουσία. Ο ΣΥΝ έχει χρέος να μη συμβιβαστεί με το πολεμικό κλίμα που καλλιεργεί η σταλινική ηγεσία του ΚΚΕ και να καλέσει ανοιχτά το μαζικό κόμμα της Αριστεράς, καθώς και όσες άλλες μαζικές δυνάμεις της αριστεράς το επιθυμούν (συμπεριλαμβανομένων εκείνων που πολιτικά κατοικούν στο ΠΑΣΟΚ και διαφωνούν από τ’ αριστερά με την ηγεσία του), σε μια πολιτική συμμαχία που θα έχει σαν στόχο την εφαρμογή του σοσιαλιστικού προγράμματος στην εξουσία.

Αν κινηθούμε σε αυτή την κατεύθυνση, το συνέδριό μας θα στεφθεί με επιτυχία, οι εργαζόμενοι θα στρέψουν με ενθουσιασμό το βλέμμα τους στο κόμμα μας και οι σημερινές αναπάντητες προκλήσεις της ηγεσίας της «Α.Π», μαζί με τις ανούσιες κόντρες στο εσωτερικό της αριστερής πλειοψηφίας, θα αποτελούν ένα μακρινό παρελθόν, ανίκανο να εμποδίσει την ορμητική αύξηση της απήχησης του ΣΥΝ μέσα στις μάζες των εργαζόμενων.