Τα αποτελέσματα των εκλογών της 20ης Σεπτέμβρη αναδεικνύουν ιδιαίτερα σημαντικά στοιχεία για τις διαθέσεις που αναπτύσσονται στην εργατική τάξη της χώρας. Παρ’ ότι οι εκλογές δίνουν μια στιγμιαία αποτύπωση της κατάστασης, οι τάσεις γίνονται εμφανείς με στοιχειωδώς προσεκτική ανάλυση των αποτελεσμάτων, ιδιαίτερα αν συγκριθούν με τις εκλογές του Γενάρη.
Ταξική αποχή
Το ρεκόρ αποχής που σημειώθηκε στις εκλογές της 20ης Σεπτεμβρίου οφείλεται σε σημαντικό βαθμό στην μη προσέλευση σημαντικών τμημάτων της εργατικής τάξης στις κάλπες. Ιδιαίτερα συγκρίνοντας τα ποσοστά αποχής με εκείνα του Γενάρη, γίνεται εμφανές ότι η αποχή αποτέλεσε «δημοφιλή» επιλογή για τα πιο προλεταριακά και φτωχά στρώματα.
Η συμμετοχή στις περιοχές με εργατικό πληθυσμό, ενώ τον Γενάρη ήταν αισθητά μεγαλύτερη από το πανελλαδικό ποσοστό, τον Σεπτέμβρη βρέθηκε στα επίπεδα του ούτως ή άλλως χαμηλού πανελλαδικού ποσοστού ή και χαμηλότερα. Ενδεικτικά, τη στιγμή που το πανελλαδικό ποσοστό έπεσε στο 57,6%, δηλαδή 7 μονάδες χαμηλότερα από τον Γενάρη, η συμμετοχή στο Πέραμα έπεσε από το 65,6% στο 52,6%, στο Ίλιον από 75,4% σε 63,4%, στον Κορυδαλλό από 71,3% σε 59,7%, στο Περιστέρι από 71% σε 59,5%, στην Πάτρα από 71,9% σε 61,9%, στο Ηράκλειο από 74,1% σε 64,9% και στον Βόλο από 69,3% σε 59,9%.
Αντίθετα, στις περιοχές με αστικό πληθυσμό και με ποσοστά για την ΝΔ ακόμα και διπλάσια από αυτά του ΣΥΡΙΖΑ, η συμμετοχή κυμάνθηκε – όπως και τον Γενάρη – σε υψηλά επίπεδα, πολύ πάνω από το πανελλαδικό ποσοστό συμμετοχής. Σε περιοχές όπως η Βάρη, η Φιλοθέη, η Εκάλη και ο Διόνυσος η συμμετοχή κινήθηκε στις 10-17 ποσοστιαίες μονάδες ψηλότερα από τον πανελλαδικό ποσοστό!
Από τα παραπάνω αναδεικνύεται ξεκάθαρα μια εικόνα έντονα ταξικής αποχής, σαν αποτέλεσμα της απογοήτευσης που προκάλεσε στην εργατική τάξη και τους άνεργους η προδοσία του «ΟΧΙ» από την ηγετική ομάδα του ΣΥΡΙΖΑ και η ψήφιση του τρίτου μνημονίου, αλλά και της υγιούς διάθεσης απόρριψης και αμφισβήτηση των πολιτικών λιτότητας και συνολικότερα του καπιταλιστικού συστήματος. Η διαθέσεις αυτές είναι ξεκάθαρο ότι οδήγησαν πλατιά προλεταριακά στρώματα στην αποχή, ιδιαίτερα αν λάβουμε υπόψη μας τα κακά αποτελέσματα που κατέγραψε η αντιμνημονιακή και αντικαπιταλιστική αριστερά, σαν αποτέλεσμα των λανθασμένων πολιτικών των ηγεσιών της.
Απώλειες για τον ΣΥΡΙΖΑ
Ένα ακόμα στοιχείο που αναδεικνύεται από τα αποτελέσματα των εκλογών είναι η αισθητή τάση αποδυνάμωσης της απήχησης του ΣΥΡΙΖΑ στα πλατιά στρώματα της εργατικής τάξης. Ο ΣΥΡΙΖΑ έχασε σε απόλυτο αριθμό 320.000 ψήφους πανελλαδικά, αλλά αυτός ο αριθμός δεν είναι αρκετός για να περιγράψει την πραγματική πτώση της απήχησης του κόμματος στα εργατικά στρώματα.
Ενδεικτικά, στις κατά κύριο λόγο εργατικές περιφέρειες Α’ και Β’ Αθήνας, Α’ και Β’ Πειραιά, Αχαΐας, Ηρακλείου και Μαγνησίας, ο ΣΥΡΙΖΑ μείωσε αισθητά τις δυνάμεις του, τόσο σε ποσοστά όσο και σε απόλυτο αριθμό ψήφων. Στις περιοχές με έντονα προλεταριακή σύνθεση και υψηλή ανεργία (Κερατσίνι, Κορυδαλλός, Νίκαια, Πέραμα, Αιγάλεω, Περιστέρι κλπ) οι απώλειες του σε απόλυτο αριθμό ψήφων κυμαίνονται μεταξύ του 15% και του 20% των ψήφων που είχε στις περιοχές αυτές τον Γενάρη. Σημαντική είναι και η πτώση της απήχησης του ΣΥΡΙΖΑ στους άνεργους σύμφωνα με σχετική έρευνα της «Public Issue», από την οποία προκύπτει ότι έπεσε από το 44,3% τον Γενάρη στο 39,8% ενώ, ακόμα πιο εντυπωσιακά, από την ανάλυση των exit poll προκύπτει ότι από 45% τον Γενάρη, το ποσοστό του ΣΥΡΙΖΑ στους άνεργους βρέθηκε στις εκλογές του Σεπτεμβρίου στο 14%!
Η πτώση λοιπόν του ΣΥΡΙΖΑ στα στρώματα της εργατικής τάξης ήταν αναλογικά πολύ μεγαλύτερη από την πανελλαδική πτώση του. Η πανελλαδική αυτή πτώση πήρε έναν πιο ήπιο χαρακτήρα εξαιτίας της ταυτόχρονης ανόδου του ΣΥΡΙΖΑ σε επαρχιακές περιφέρειες – παραδοσιακά «κάστρα» της ΝΔ με έντονα μικροαστική σύνθεση και συντηρητική πολιτική παράδοση, στις οποίες τα ποσοστά και σε ορισμένες περιπτώσεις και ο απόλυτος αριθμός ψήφων που απέσπασε ο ΣΥΡΙΖΑ ανέβηκαν σε σχέση με τον Γενάρη – με άλλα λόγια, έγινε δέκτης της υποστήριξης ψηφοφόρων που στις εκλογές του Γενάρη δεν τον είχαν ψηφίσει…
Αυτά τα στοιχεία αναδεικνύουν την αρχή μια τάσης για αλλαγή της ταξικής σύνθεσης της κοινωνικής βάσης του ΣΥΡΙΖΑ. Σε αυτήν την κατεύθυνση «δείχνουν» και τα ενδιαφέροντα στοιχεία της έρευνας της «Public Issue» που αναφέρθηκε παραπάνω, στην οποία συγκρίνεται η απήχηση του ΣΥΡΙΖΑ στις εκλογές του Γενάρη και του Σεπτέμβρη: Ο ΣΥΡΙΖΑ σημείωσε πτώση της απήχησής του σε όλες τις κοινωνικές ομάδες πλην των νοικοκυρών, των ελεύθερων επαγγελματιών και των συνταξιούχων, ενώ η απήχησή του σε όσους θεωρούν ότι «υπάρχει δυσκολία» έπεσε κατά 7%, την στιγμή που σε αυτούς που θεωρούν ότι «τα καταφέρνουν / ζουν άνετα» ανέβηκε κατά 11,8%.
Ακόμα όμως και η πτώση αυτή του ΣΥΡΙΖΑ στα εργατικά στρώματα του πληθυσμού, είναι «δυσανάλογη» της προδοσίας της ηγετικής του ομάδας. Kαι πράγματι, η πτώση αυτή δεν αναδεικνύει την πλήρη αλλαγή της στάσης που τηρεί η εργατική τάξη απέναντί του. Αυτή η αλλαγή γίνεται ακόμα πιο εμφανής, όχι τόσο από την κίνηση του τμήματος των εργαζομένων που γύρισαν την πλάτη στον ΣΥΡΙΖΑ, όσο από τα κριτήρια εκείνων που τον ψήφισαν.
Καθ’ όλη την προεκλογική περίοδο στις πολιτικές συζητήσεις ανάμεσα στις τάξεις των εργαζομένων τα βασικά επιχειρήματα υπέρ της ψήφου στον ΣΥΡΙΖΑ δεν ήταν η «ελπίδα» και το «μέλλον», αλλά η «τελευταία ευκαιρία» και φυσικά η αποφυγή της επιστροφής της ΝΔ στην κυβερνητική εξουσία. Αν η ψήφος στον ΣΥΡΙΖΑ τον Γενάρη ήταν ψήφος ελπίδας, τον Σεπτέμβρη η ψήφος σε αυτόν ήταν ταυτισμένη με τις χαμηλές προσδοκίες και την απογοήτευση από την μνημονιακή στροφή της ηγεσίας. Σε μια ακόμα έρευνα της «Public Issue» τα παραπάνω είναι ιδιαίτερα εμφανή. Η πλειοψηφία των ψηφοφόρων του ΣΥΡΙΖΑ (το 26%) απάντησαν αυθόρμητα ότι τον ψήφισαν για «να του δώσουν μια ευκαιρία», ενώ μόλις το 13% αθροιστικά έδωσε απαντήσεις όπως «εμπνέει ελπίδα», «θα φέρει καλύτερες μέρες», «θα μας βγάλει από το αδιέξοδο, από την κρίση».
Πώς ψήφισαν οι άνεργοι
Από τα εκλογικά αποτελέσματα στις εργατικές περιφέρειες και δήμους, την ανάλυση των exit poll, και την αναλυτική έρευνα της «Public Issue», αναδεικνύεται για τους άνεργους η εικόνα μιας κίνησης στις εκλογές του Σεπτέμβρη, ανάλογης με αυτήν της κίνησης του συνόλου της εργατικής τάξης αλλά με πιο οξυμένη μορφή. Το βασικό στοιχείο είναι η μεγάλη στροφή στην αποχή (βλ. παραπάνω αποτελέσματα στις εργατικές περιοχές με υψηλή ανεργία). Ακόμα, διακρίνεται η έντονα πτωτική τάση της απήχησης του ΣΥΡΙΖΑ που περιγράφηκε.
Πέρα από αυτά, μπορεί κανείς να δει μια ελαφρά ανοδική τάση για το ΚΚΕ (από 6% σε 8% σύμφωνα με την P. Issue και από 5% στο 13% σύμφωνα με τα exit poll) και μια αναιμική υποστήριξη της Λαϊκής Ενότητας (3,6% σύμφωνα με την P. Issue και 3% σύμφωνα με τα exit poll). Η τάση αυτή για ενίσχυση του ΚΚΕ και στήριξη της ΛΑΕ από τους άνεργους είναι ιδιαίτερα ασθενική, δεδομένης της αποκάλυψης του ρόλου της ηγετικής ομάδας του ΣΥΡΙΖΑ, ειδικά αν λάβει κανείς υπόψη του την αύξηση της αποχής που πολύ πιθανά σημαίνει ακόμα και πτώση τους σε απόλυτο αριθμό ψήφων!
Ταυτόχρονα, τάση ενίσχυσης ανάμεσα στους άνεργους σημειώθηκε και για την Χρυσή Αυγή σε βάρος των υπολοίπων κομμάτων – παρ’ ότι και εδώ, από την αποχή πιθανά προκύπτει ότι σε απόλυτο αριθμό ψήφων υπήρξε πτώση ή στασιμότητα – καθώς σύμφωνα με την P. Issue ανέβηκε από το 7,8% στο 10,6% και σύμφωνα με τα exit poll από το 8,8% στο 14%. Η ανοδική αυτή τάση αποτελεί αντανάκλαση των διαθέσεων ενός τμήματος των πιο λουμπενοποιημένων, απελπισμένων και πολιτικά καθυστερημένων τμημάτων των ανέργων να εγκαταλείψουν τον ΣΥΡΙΖΑ και να δώσουν εκδικητική ψήφο διαμαρτυρίας προς τους «αντι-συστημικούς» νεοναζί της ΧΑ. Είναι χαρακτηριστικό ότι σύμφωνα με την έρευνα της P. Issue για τα κριτήρια της ψήφου των εκλογών του Σεπτέμβρη, το 44% των ψηφοφόρων της ΧΑ απάντησαν αυθόρμητα ότι ψήφισαν την ΧΑ για «διαμαρτυρία / αλλαγή / τιμωρία / απόρριψη των άλλων κομμάτων», από «αγανάκτηση / απογοήτευση» ή επειδή «δεν είναι διεφθαρμένη / διαπλεκόμενη».
Τα αποτελέσματα του ΚΚΕ και της Λαϊκής Ενότητας
Τα αποτελέσματα του ΚΚΕ και της Λαϊκής Ενότητας στις εκλογές του Σεπτέμβρη αποτέλεσαν σοβαρές αποτυχίες. Τη στιγμή που όλες οι προειδοποιήσεις της ηγεσίας του ΚΚΕ για την ηγετική ομάδα του ΣΥΡΙΖΑ επιβεβαιώνονται, τα ποσοστά του κόμματος παραμένουν στάσιμα και ο απόλυτος αριθμός ψήφων μειώνεται! Ιδιαίτερα στις εργατικές περιφέρειες και περιοχές, η πτώση σε απόλυτο αριθμό ψήφων είναι σημαντική και ακόμα και τα ποσοστά του ΚΚΕ εμφανίζονται μειωμένα σε σχέση με τον Γενάρη. Ταυτόχρονα η Λαϊκή Ενότητα δεν εμφανίζει καμιά δυναμική στα εργατικά στρώματα όπως φάνηκε από τα ανεπαίσθητα αυξημένα ποσοστά που πήρε στις περιοχές αυτές σε σύγκριση με τον πανελλαδικό της ποσοστό.
Τα στοιχεία αυτά αποδεικνύουν ξεκάθαρα ότι ένα σημαντικό τμήμα των εργαζόμενων, των ανέργων και της νεολαίας, εγκαταλείποντας εκλογικά τον ΣΥΡΙΖΑ προτίμησε να στραφεί στην αποχή παρά να ψηφίσει τα δυο βασικά κόμματα στα αριστερά του. Η στάση αυτή σε καμιά περίπτωση δεν αντανακλά «μη ετοιμότητα» αυτού του τμήματος για πιο ριζοσπαστικές λύσεις. Το ακριβώς αντίθετο: αυτό που εμπόδισε την κίνησή τους προς το ΚΚΕ ή την Λαϊκή Ενότητα είναι οι ανεπαρκείς πολιτικές και τακτικές των ηγεσιών τους. Η ίδια αιτία άλλωστε, «χάρισε» στην ηγετική ομάδα του ΣΥΡΙΖΑ τα μεγάλα τμήματα των απογοητευμένων εργαζομένων που τον ψήφισαν χωρίς προσδοκίες, ελλείψει μιας πραγματικής εναλλακτικής λύσης.
Παρά την υιοθέτηση ενός επαναστατικού, αντικαπιταλιστικού προγράμματος από την ηγεσία του ΚΚΕ, το πρόγραμμα αυτό παραμένει ξεκομμένο από τους καθημερινούς αγώνες της εργατικής τάξης εξαιτίας της σεχταριστικής στάσης της ηγεσίας του κόμματος, η οποία εκδηλώθηκε τρανταχτά τη βδομάδα του δημοψηφίσματος, αποκλείοντας έτσι το κόμμα ως μια εναλλακτική λύση εξουσίας απέναντι στον μνημονιακό πλέον ΣΥΡΙΖΑ, για τα πλατιά στρώματα των εργαζομένων. Παράλληλα, η άτολμη και συχνά άκριτα φιλοκυβερνητική στάση της πρώην ηγεσίας της αριστερής πτέρυγας του ΣΥΡΙΖΑ και νυν ηγεσίας της ΛΑΕ, κατά το διάστημα από τον Γενάρη μέχρι και τα τελευταία στάδια της ψήφισης του τρίτου μνημονίου, σε συνδυασμό με την αποκλειστικά «φιλο-δραχμική» προεκλογική εκστρατεία της ΛΑΕ, την μετέτρεψε σε μια κάθε άλλο παρά ελκυστική επιλογή για τους απογοητευμένους και οργισμένους με την προδοσία της ηγετικής ομάδας του ΣΥΡΙΖΑ εργαζόμενους.
Τα παραπάνω αναδεικνύουν ότι το κέρδισμα της εργατικής τάξης από την αντιμνημονιακή και αντικαπιταλιστική Αριστερά, προϋποθέτει αφενός την άμεση δημιουργία ενάντια στο τρίτο μνημόνιο και τον νέο γύρο μέτρων λιτότητας ενός ενιαίου μετώπου ΚΚΕ, Λαϊκής Ενότητας, δυνάμεων του ΣΥΡΙΖΑ που θα διαχωριστούν από την κυβερνητική πολιτική, της ΑΝΤΑΡΣΥΑ και της υπόλοιπης Αριστεράς, καθώς και των συνδικάτων. Αφετέρου, προϋποθέτει την υιοθέτηση από ένα τουλάχιστον τμήμα αυτού του μετώπου, ενός αντικαπιταλιστικού, σοσιαλιστικού προγράμματος, της μόνης δηλαδή πολιτικής πρότασης που μπορεί να εμπνεύσει και να κινητοποιήσει τους εργαζόμενους και τους νέους ενάντια στην σημερινή βαρβαρότητα αλλά και να οδηγήσει σε νικηφόρα έκβαση τον αγώνα τους.
Πάτροκλος Ψάλτης
