Για τους αστούς οικονομικούς αναλυτές και τους λοιπούς «μακιγιέρ» του καπιταλισμού, ο πληθωρισμός είναι κατά βάση το αποτέλεσμα «έκτακτων» και «ιδιαίτερων» συνθηκών, οι οποίες συνδέονται με την απότομη αύξηση του κόστους παραγωγής και με τις διακυμάνσεις στη νομισματική κυκλοφορία. Για τον μαρξισμό αντίθετα, αυτοί οι παράγοντες σε τελική ανάλυση είναι μόνο αφορμές που πυροδοτούν τον πληθωρισμό.
Η γενική αιτία και πηγή του πληθωρισμού είναι ένα στοιχείο των δομικών αντιφάσεων του καπιταλιστικού συστήματος, η αναρχία της καπιταλιστικής παραγωγής, και αυτός, ως οικονομικό φαινόμενο, αποτελεί σήμερα την εκδήλωση του ακραία παρασιτικού σύγχρονου χαρακτήρα του καπιταλισμού με τη μορφή μιας αχαλίνωτης κερδοσκοπίας-αισχροκέρδειας. Πίσω από τους γενικούς δείκτες αύξησης του πληθωρισμού κρύβονται οι δείκτες της ακόμα μεγαλύτερης αύξησης των καπιταλιστικών κερδών, οι οποίοι μας δείχνουν ότι ο πληθωρισμός είναι ταυτόχρονα, και η έκφραση των δομικών αντιφάσεων του καπιταλισμού, αλλά και μια μέθοδος θρασείας καταλήστευσης των πενιχρών εισοδημάτων των εργατικών και φτωχών λαϊκών μαζών.
Το χαρακτηριστικότερο στοιχείο που αντανακλά την ύπαρξη αχαλίνωτης κερδοσκοπίας πίσω από το επίμονο διεθνές πληθωριστικό κύμα που εξελίσσεται σήμερα, είναι το γεγονός ότι ενώ οι διεθνείς τιμές στην ενέργεια έχουν πλέον υποχωρήσει, οι τιμές στα τρόφιμα, συνεχίζουν να αυξάνουν. Ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα έχουμε στην Ιταλία, όπου παρά τη μείωση του ενεργειακού κόστους φέτος, οι βιομήχανοι ζυμαρικών συνέχισαν να αυξάνουν τις τιμές τους και έτσι τον περασμένο Μάιο η τιμή ενός κιλού ζυμαρικών αυξήθηκε κατά 14% σε σύγκριση με το προηγούμενο έτος.
Η ύπαρξη αυτής της αχαλίνωτης κερδοσκοπίας που συντελεί στην εδραίωση στην παγκόσμια οικονομία μιας κατάστασης στασιμοπληθωρισμού, δηλαδή συνδυασμού ύφεσης και ακρίβειας, γίνεται παραδεκτή και επισημαίνεται ανοικτά σαν παράγοντας συστημικής αποσταθεροποίησης από τα ίδια τα διεθνή αστικά επιτελεία όπως το ΔΝΤ, η ΕΚΤ και η Κομισιόν. Έχουν μάλιστα εφεύρει κι έναν ειδικό όρο για το σημερινό πληθωρισμό: «Πληθωρισμός απληστίας» ή «Greedflation».
Σύμφωνα με την έκθεση του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου για τον πληθωρισμό της τελευταίας διετίας, τα αυξανόμενα εταιρικά κέρδη αντιπροσωπεύουν το 45% των αυξήσεων των τιμών από την αρχή του 2022. Το «κόστος των εισαγωγών» αντιπροσώπευε περίπου το 40% του πληθωρισμού, ενώ το κόστος εργασίας αντιπροσώπευε το 15%. Κι εδώ πρέπει να τονίσουμε ότι πίσω και από τον παραπλανητικό όρο «κόστος εισαγωγών» κρύβεται επίσης η αχαλίνωτη καπιταλιστική κερδοσκοπία με τις τιμές στην ενέργεια, τις μεταφορές και τις διάφορες πρώτες ύλες.
– Με κόκκινο τα κέρδη
– Με μπλε σκούρο μπλε το εργατικό κόστος
– Με ανοικτό μπλε οι φόροι
– Με γαλάζιο οι τιμές εισαγωγών
Εικόνα: imf.org
Οι αστικές κυβερνήσεις, επιχειρώντας υποκριτικά να διαχωρίσουν τη θέση τους από αυτό το όργιο κερδοσκοπίας στα βασικά αγαθά για την διαβίωση των εργατικών μαζών, επίσης υιοθετούν τον όρο «πληθωρισμός απληστίας», όπως είδαμε να κάνει στη συνέντευξή του στον ΣΚΑΙ στις 13/7 και ο Κυρ. Μητσοτάκης. Επιπλέον, διατυπώνουν συστάσεις και εκτοξεύουν «απειλές» στις μεγάλες εταιρείες για την ανάγκη περιορισμού των περιθωρίων κέρδους, με πιο χαρακτηριστικό παράδειγμα, τις δηλώσεις του υπουργού Οικονομίας της κυβέρνησης Μακρόν στη Γαλλία, Μπρουνό Λε Μερ, ο οποίος ανέφερε ότι βιομήχανοι τροφίμων θα πληρώσουν υποχρεωτικές εισφορές εάν δεν μειώσουν τις τιμές τους.
Αλλά την ώρα που οι ίδιοι οι αστοί παραδέχονται, υποκριτικά ασφαλώς, την κερδοσκοπία της τάξης τους ως τη βασική αιτία του πληθωρισμού σήμερα, οι σοσιαλδημοκρατικές και σταλινικές ηγεσίες μέσα στην Αριστερά και το εργατικό κίνημα, απλώς ψελλίζουν «προτάσεις» και διεκδικήσεις για «μέτρα προστασίας» του εργατικού εισοδήματος, όπως η μείωση του ΦΠΑ και οι αυξήσεις μισθών στο ύψος του πληθωρισμού. Αρνούνται πεισματικά να θέσουν στο προσκήνιο το πιο αποφασιστικό ζήτημα από την πλευρά των συμφερόντων της εργατικής τάξης: το ζήτημα της ιδιοκτησίας στα συγκεντρωμένα μέσα παραγωγής, μεταφοράς και διανομής των βασικών ειδών διαβίωσης.
Όμως για την εργατική τάξη, ποτέ άλλοτε όσο σήμερα που βρίσκεται σε εξέλιξη το επίμονο πληθωριστικό κύμα με επίκεντρο τα βασικά αγαθά διαβίωσης, δεν ήταν πιο επίκαιρη και πιο ζωτική η διεκδίκηση που βρίσκεται στον πυρήνα του κομμουνιστικού προγράμματος, δηλαδή η κοινωνικοποίηση των βασικών μοχλών της οικονομίας, με προεξάρχουσες τις μεγάλες εταιρείες παραγωγής και διανομής βασικών διατροφικών αγαθών. Έτσι είναι στοιχειώδες πολιτικό καθήκον για τους κομμουνιστές να υπερασπίζουν την κοινωνική ιδιοκτησία στους βασικούς μοχλούς της οικονομίας και τον κεντρικό-δημοκρατικό σχεδιασμό της, ως τη μόνη σταθερή λύση ενάντια στον πληθωρισμό, ξεκινώντας απαραίτητα ασφαλώς, από την υπεράσπιση του εργατικού και λαϊκού ελέγχου στις πηγές της κερδοσκοπικής ακρίβειας, και συνδέοντας την αμφισβήτηση της καπιταλιστικής ιδιοκτησίας με την κατάκτηση της εξουσίας από την εργατική τάξη.
Από τη σκοπιά του αγώνα για την ριζική αλλαγή της κοινωνίας προς όφελος των εργαζόμενων, εκείνο που σε τελική ανάλυση έχει τη μεγαλύτερη σημασία, δεν είναι ο πληθωρισμός ως καπιταλιστικό οικονομικό φαινόμενο, αλλά η καταλυτική επίδρασή του στην πολιτική συνείδηση της εργατικής τάξης και των φτωχών λαϊκών στρωμάτων. Ειδικά η διεθνής εμφάνιση του στασιμοπληθωρισμού, δηλαδή του συνδυασμού της αυξανόμενης ανεργίας με την επίμονη ακρίβεια, έχει ιστορικά συνδεθεί – με πιο πρόσφατο παράδειγμα τη δεκαετία του 1970 – με μαζικά επαναστατικά κινήματα και στροφή της εργατικής συνείδησης στ’ αριστερά. Η περίοδος του στασιμοπληθωρισμού, διαλεκτικά, αργά ή γρήγορα, θα τείνει να μετατραπεί σε περίοδο όξυνσης των διεργασιών της παγκόσμιας επανάστασης.
Σ’ αυτή την επερχόμενη διεθνή διαδικασία αναζήτησης ριζικών, επαναστατικών λύσεων από τις μάζες της εργατικής τάξης και των φτωχών λαϊκών στρωμάτων, μόνο οι μεταβατικές προγραμματικές διεκδικήσεις του γνήσιου κομμουνισμού, με τις κοινωνικοποιήσεις των μεγάλων καπιταλιστικών εταιρειών στο επίκεντρο, μπορούν να δώσουν σοβαρές και αξιόπιστες απαντήσεις. Τα ουτοπικά γιατροσόφια «εκδημοκρατισμού» και «εξανθρωπισμού» του καπιταλισμού που ευαγγελίζεται η σοσιαλδημοκρατία από τη μία πλευρά, και η στρατηγική του περιορισμού του εργατικού κινήματος σε αμυντικούς αγώνες για παραχωρήσεις από το αστικό κράτος που προωθεί ο σταλινισμός από την άλλη, θα αποδεικνύεται όλο και πιο πολύ, ότι συνιστούν μια διπλή άρνηση της πραγματικότητας. Μια ταυτόχρονη άρνηση της πραγματικότητας της βαθιάς ιστορικής κρίσης και παρακμής του καπιταλισμού που εμποδίζει σταθερές και ουσιαστικές παραχωρήσεις στην εργατική τάξη, αλλά και εκείνης της επαναστατικοποίησης της συνείδησής της, αρχής γενομένης από τα πιο νεαρά της τμήματα.
Να γιατί οι βασικές διεκδικήσεις του προγράμματος του κομμουνισμού είναι στην εποχή μας ο μόνος αληθινά ρεαλιστικός σκοπός πάλης για τους εργαζόμενους και τη νεολαία!
Σταμάτης Καραγιαννόπουλος
