Το διεθνές κίνημα ενάντια στην κλιματική αλλαγή έχει εξαπλωθεί σε ολόκληρο τον πλανήτη. Τη χρονιά που μας πέρασε, σε πολλές κινητοποιήσεις με τον τίτλο «Παρασκευές για το μέλλον», εκατομμύρια νέοι σε περισσότερες από 100 χώρες άφησαν τις σχολικές αίθουσες για να κατέβουν στους δρόμους, απαιτώντας άμεση δράση ενάντια στην καταστροφή του περιβάλλοντος.
Με τη μαζική τους συμμετοχή στις κινητοποιήσεις, οι διαδηλωτές ανάγκασαν τους πολιτικούς να τους προσέξουν. Επιπρόσθετα, οι κινητοποιήσεις αυτές έχουν μπολιάσει μία νέα γενιά αγωνιστών με το αίσθημα της αλληλεγγύης, με αυτοπεποίθηση και με έναν κοινό σκοπό. Για τους διαδηλωτές, η ιδέα της μαζικής, μαχητικής δράσης είναι πλέον ο κανόνας, όχι η εξαίρεση. Η λέξη «απεργία» έχει αρχίσει να ριζώνει στα μυαλά χιλιάδων νέων. Το μάθημα είναι ξεκάθαρο: Αν θέλετε κάτι, πρέπει να οργανωθείτε και να παλέψετε γι’ αυτό.
Ξεκινώντας από τον περασμένο χρόνο στη Σουηδία, με τις εβδομαδιαίες διαμαρτυρίες μιας μαθήτριας, της Γκρέτα Τούνμπεργκ, το κίνημα «Youth Strike 4 Climate» γνώρισε ραγδαία εξάπλωση διεθνώς. Σε κάθε χώρα, η κατάσταση είναι η ίδια: μαθητές και γενικότερα οι νέοι, κινητοποιούνται απαιτώντας «αλλαγή του συστήματος, όχι κλιματική αλλαγή».
Είναι σαφές ότι απαιτείται επείγουσα δράση. Η δραστική μείωση των εκπομπών και των επιπέδων ρύπανσης είναι απαραίτητη. Και πρέπει να πραγματοποιηθούν μεγάλης κλίμακας έργα, όπως η κατασκευή αντιπλημμυρικών έργων και η εκτεταμένη αναδάσωση. Αλλά οι καπιταλιστές και οι πολιτικοί εκπρόσωποί τους είναι εντελώς ανίκανοι να προχωρήσουν στις ριζοσπαστικές αλλαγές που απαιτούνται.
Απαιτείται παγκόσμια δράση για την επίλυση ενός παγκόσμιου προβλήματος, αλλά οι αστικές κυβερνήσεις είναι εντελώς ανίκανες να κάνουν κάτι τέτοιο. Ορισμένοι ηγέτες έχουν κηρύξει «κατάσταση έκτακτης ανάγκης για το κλίμα». Αλλά αυτή είναι μια κούφια φράση όταν προφέρεται από τα χείλη πολιτικών που εκπροσωπούν το μεγάλο κεφάλαιο. Εξάλλου, στον καπιταλισμό, δεν είναι αυτοί που πραγματικά αποφασίζουν. Αντίθετα, το μέλλον της ανθρωπότητας και του πλανήτη μας έχει αφεθεί στη μοίρα του αποκαλούμενου «αόρατου χεριού» της αγοράς.
Η Γκρέτα Τούνμπεργκ επεσήμανε ότι οι προειδοποιήσεις των επιστημόνων αγνοούνται και ζητεί από τις κυβερνήσεις να ακούσουν τα επιστημονικά τεκμήρια και τις προτάσεις. Ομοίως, ακτιβιστές από το κίνημα «Εξέγερση κατά της Εξαφάνισης» προσπάθησαν να «αυξήσουν την ευαισθητοποίηση» και να πείσουν τους πολιτικούς μέσω μιας στρατηγικής άμεσων δράσεων.
Αλλά οι καπιταλιστές και οι πολιτικοί τους δεν θα πεισθούν από ηθικά επιχειρήματα, ούτε από γεγονότα και στοιχεία. Σε τελική ανάλυση, δεν μπορούμε να αναμένουμε από μία ελίτ που διαβιεί σε συνθήκες ξένες με την πραγματικότητα της μεγάλης κοινωνικής πλειονότητας, να κάνει ο,τιδήποτε για να προστατεύσει τη γη. Το μόνο της κριτήριο είναι να μεγιστοποιήσει το κέρδος σε βάρος των υπολοίπων μας.
Οι καπιταλιστές, θα βρουν τρόπους να παραβούν τους κανονισμούς για το περιβάλλον κάνοντας οτιδήποτε χρειαστεί για να μειώσουν το κόστος, να επικρατήσουν έναντι των ανταγωνιστών τους, να βρουν νέες αγορές και να μεγιστοποιήσουν τα κέρδη τους.
Οι αστοί πολιτικοί δεν έχουν να δώσουν καμία σοβαρή απάντηση στην περιβαλλοντική καταστροφή. Το μόνο που μπορούν να προσφέρουν είναι κηρύγματα στον καθένα μας για έναν πιο «οικολογικό» τρόπο διαβίωσης.
Οι «λύσεις» που προτείνουν βέβαια είναι απόλυτα αντιδραστικές. Στην ουσία αποτελούν ένα έμμεσο «ξέπλυμα» των πολιτικών λιτότητας, λέγοντας στους εργάτες και τους φτωχούς ότι πρέπει να «σφίξουν το ζωνάρι» για να λύσουν ένα πρόβλημα που δημιούργησαν οι καπιταλιστές και το σάπιο σύστημά τους.
Το πιο σημαντικό όμως είναι ότι αυτή η φιλελεύθερη, ατομικιστική στάση βρίσκεται σε πλήρη αναντιστοιχία με την πραγματικότητα. Μια πρόσφατη μελέτη, για παράδειγμα, έδειξε ότι οι 100 μεγάλες επιχειρήσεις (κυρίως οι μεγάλες πετρελαιοβιομηχανίες) ευθύνονται για πάνω από το 70% των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου. Αυτό το στοιχείο δείχνει ξεκάθαρα ποιος πραγματικά ευθύνεται για την κλιματική αλλαγή.
Ως απάντηση σε αυτό το γεγονός, ορισμένοι αριστεροί πολιτικοί – όπως η Αλεξάντρια Οκάσιο-Κορτέζ– πρότειναν το αίτημα για ένα νέο «πράσινο New Deal», ζητώντας από τις κυβερνήσεις να περιορίσουν τις εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα επενδύοντας σε ανανεώσιμες πηγές ενέργειας και δημιουργώντας πράσινες θέσεις εργασίας. Αυτές οι αόριστες προτάσεις αποτελούν μια κεϋνσιανή στρατηγική για την προσπάθεια ρύθμισης και διαχείρισης του καπιταλιστικού συστήματος. Αλλά ο καπιταλισμός δεν μπορεί να ρυθμιστεί. Δεν μπορεί να «εξημερωθεί» και να γίνει «πράσινος». Όσο η οικονομία βασίζεται στην παραγωγή με σκοπό το κέρδος, θα είναι οι μεγάλες επιχειρήσεις που υπαγορεύουν τις πολιτικές στις κυβερνήσεις, όχι το αντίστροφο.
Πρέπει να είμαστε ξεκάθαροι: ο καπιταλισμός είναι αυτός που σκοτώνει τον πλανήτη μας. Το ακόρεστο κυνήγι των κερδών είναι υπεύθυνο για την καταστροφή του περιβάλλοντος, αλλά και για την διαρκή επίθεση στο βιωτικό μας επίπεδο. Είναι οι επιχειρήσεις που αποφασίζουν με γνώμονα το κέρδος το τι παράγεται και με ποιον τρόπο παράγεται. Αλλά αυτό δεν γίνεται σύμφωνα με κάποιο σχέδιο. Αντ’ αυτού, η οικονομία βρίσκεται στο έλεος της αναρχίας της αγοράς.
Το πρόβλημα είναι το κίνητρο του κέρδους, όχι η οικονομική ανάπτυξη γενικά. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο οι εκκλήσεις μιας μερίδας των οικολόγων για «μηδενική ανάπτυξη» και «Απο-ανάπτυξη» είναι αντιδραστικές. Η «μηδενική ανάπτυξη» στον καπιταλισμό ονομάζεται ύφεση – και είναι η εργατική τάξη και οι φτωχοί που πληρώνουν το τίμημά της. Η υπεράσπιση της μόνιμης ύφεσης στον καπιταλισμό είναι υπεράσπιση μιας μόνιμης λιτότητας.
Ο μόνος τρόπος για να υπάρξει μια βιώσιμη οικονομία, όπου το αυξανόμενο βιοτικό επίπεδο δεν θα έρχεται σε σύγκρουση με την προστασία του πλανήτη, είναι η εγκαθίδρυση ενός δημοκρατικού, ορθολογικού, σοσιαλιστικού σχεδίου της παραγωγής.
Σε ιδιωτικά χέρια, τα μεγάλα μονοπώλια δημιουργούν γιγαντιαία επίπεδα αποβλήτων και περιβαλλοντικής καταστροφής. Εθνικοποιημένα όμως, στα πλαίσια ενός σοσιαλιστικού οικονομικού σχεδίου, θα μπορούσαν να χρησιμοποιήσουν σύγχρονες πράσινες τεχνολογίες για να μειώσουν τις εκπομπές και τη ρύπανση σε διάστημα λίγων ετών, παρέχοντας παράλληλα ποιοτικά τρόφιμα, στέγη, εκπαίδευση, μεταφορές και υγειονομική περίθαλψη για όλους.
Συνδυάζοντας τα καλύτερα επιστημονικά μυαλά με τις δεξιότητες των εργαζομένων στη βιομηχανία, υπό τον δημοκρατικό έλεγχο των εργαζομένων, μπορούμε να θέσουμε όλες τις τεχνολογικές καινοτομίες και τους πόρους της κοινωνίας στην υπηρεσία της ανθρωπότητας και του πλανήτη.
Σε πολλές χώρες, η στήριξη στα κόμματα των Πρασίνων έχει αυξηθεί σαν αποτέλεσμα της εντεινόμενης ανησυχίας για την καταστροφή του πλανήτη και αυξανόμενης δυσπιστίας απέναντι στα κόμματα του κατεστημένου. Στην ουσία όμως, οι ηγέτες των Πρασίνων είναι απλώς φιλελεύθεροι, οι οποίοι δεν είναι καθόλου διατεθειμένοι να έρθουν σε σύγκρουση με το σύστημα.
Από το συμπέρασμα ότι ο καπιταλισμός αποτελεί τη ρίζα του προβλήματος, συνεπάγεται ότι απαιτείται να αγωνιστούμε για ριζικές αλλαγές σε μία ταξική βάση: συνδέοντας το περιβαλλοντικό κίνημα με το ευρύτερο κίνημα της εργατικής τάξης και της νεολαίας με στόχο την εφαρμογή επαναστατικών σοσιαλιστικών πολιτικών για την προστασία του περιβάλλοντος.
Από την άποψη αυτή, οι διεθνείς ημέρες δράσης στις 20 και 27 Σεπτεμβρίου ενδέχεται να αποτελέσουν ένα μεγάλο βήμα προόδου για το κίνημα. Η Γκρέτα Τούνμπεργκ έχει ορθώς παροτρύνει τους εργαζομένους σε όλο τον κόσμο να κατέβουν μαζί με τους μαθητές σε αυτές τις κινητοποιήσεις. Σε ορισμένες χώρες, τα συνδικάτα έχουν ήδη στηρίξει αυτή την έκκληση, υποσχόμενα να απεργήσουν ή να κατέβουν στο δρόμο μαζί με τους νεαρούς ακτιβιστές.
Το επόμενο βήμα είναι το σύνολο του εργατικού κινήματος να ακολουθήσει αυτά τα παραδείγματα και να ρίξει όλο «το βάρος του» για να στηρίξει τις κινητοποιήσεις ενάντια στην κλιματική αλλαγή.
Η δύναμη της οργανωμένης εργατικής τάξης, εξοπλισμένης με ένα σοσιαλιστικό πρόγραμμα, θα ήταν ασταμάτητη. Όπως τόνιζαν πάντα οι μαρξιστές, δεν φωτίζει ούτε μια λάμπα και δεν γυρίζει ούτε ένας τροχός χωρίς την άδεια της εργατικής τάξης.
Μόνο με την σνατροπή του καπιταλιστικού συστήματος και την αντικατάστασή του με το σοσιαλισμό μπορούμε να σχεδιάσουμε τη χρήση των πόρων του πλανήτη με δημοκρατικό τρόπο. Μόνο με το σοσιαλιστικό μετασχηματισμό της κοινωνίας μπορούμε να ικανοποιήσουμε τις ανάγκες της πλειοψηφίας σε αρμονία με το περιβάλλον, αντί να παράγουμε κέρδη για μια παρασιτική μειοψηφία.
Η επιστήμη και η τεχνολογία για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής υπάρχουν. Αλλά στα πλαίσια του καπιταλισμού, αυτές γίνονται εργαλεία καταστροφής του πλανήτη και όχι σωτηρίας του. Σοσιαλισμός ή βαρβαρότητα: αυτό είναι το δίλημμα που έχουμε μπροστά μας. Έχουμε ανάγκη μια επανάσταση.
• Μαζική συμμετοχή στις κινητοποιήσεις του Σεπτεμβρίου ενάντια στην κλιματική αλλαγή!
• Κοινός αγώνας μαθητών-εργατών ενάντια στην καταστροφή του πλανήτη!
• Ο καπιταλισμός είναι το πρόβλημα – ο σοσιαλισμός η απάντηση!
• Οργανωθείτε στη Διεθνή Μαρξιστική Τάση (IMT), παλέψτε για το σοσιαλισμό!
