Η καπιταλιστική κρίση επηρεάζει και τις πιο ισχυρές οικονομικά χώρες της Ευρώπης, όπως η Ολλανδία, αποδεικνύοντας ότι είναι παγκόσμια και οξύτατη. Σε αυτό το άρθρο προσπαθούμε να αναλύσουμε τις πολιτικές εξελίξεις και προοπτικές της Ολλανδίας, αλλά και να τις συγκρίνουμε με την κατάσταση στις υπόλοιπες χώρες που η κρίση είναι πιο προχωρημένη, όπως η Ελλάδα.
Οι τελευταίες Ολλανδικές εκλογές τον Ιούλιο του 2010 είχαν αναδείξει ως πρώτο κόμμα το «Λαϊκό Κόμμα της Ελευθερίας και της Δημοκρατίας» του Mark Rutte με 31 έδρες, το οποίο είναι το αστικό συντηρητικό κόμμα, αντίστοιχο της Νέας Δημοκρατίας. Δεύτερο κόμμα με 30 έδρες ήταν το «Εργατικό Κόμμα» του Diederik Samsom, αντίστοιχο του ΠΑΣΟΚ, καθώς είναι ένα σοσιαλδημοκρατικό κόμμα. Το τρίτο κόμμα σε ψήφους ήταν το «Κόμμα της Ελευθερίας» του Geert Wilders, με 24 έδρες και με ακροδεξιά ιδεολογία, που σχηματικά θα λέγαμε ότι αντιστοιχεί στο ΛΑΟΣ. Το «Χριστιανοδημοκρατικό Κόμμα» του Maxime Verhagen, ένα ακόμα συντηρητικό αστικό κόμμα, κατατάχθηκε τέταρτο, με 21 έδρες. Τέλος, το ανερχόμενο «Σοσιαλιστικό Κόμμα» του Emile Roemer, που θα μπορούσαμε να το χαρακτηρίσουμε αντίστοιχο του ΣΥΡΙΖΑ, ήρθε πέμπτο, με 15 έδρες.
Μέχρι πρότινος, στην κυβέρνηση βρισκόταν ένας συντηρητικός δεξιός συνασπισμός Χριστιανοδημοκρατών, Φιλελευθέρων και Ακροδεξιάς. Η κυβέρνηση τελικά κατέρρευσε, μετά από 7 εβδομάδες κοινοβουλευτικών αντιπαραθέσεων σχετικά με το νέο πρόγραμμα λιτότητας και περικοπών, όταν ο ακροδεξιός λαϊκιστής Geert Wilders, απέσυρε επίσημα την στήριξη του. Ο λόγος για την μεταστροφή του Wilders ήταν επισήμως «η ανησυχία του» για το μέλλον της τρίτης ηλικίας και την πτώση του βιοτικού της επιπέδου, εξαιτίας της πολιτικής των Βρυξελλών, που εμμένει στην τήρηση σφιχτών δημοσιονομικών προϋπολογισμών για να μην ξεπερνούν σε έλλειμμα το 3%. Η υποκρισία του λαϊκιστή Wilders όμως είναι προφανής, καθώς ο ίδιος ήταν υπέρμαχος της απαρέγκλιτης τήρησης των δεσμεύσεων λιτότητας από τις χώρες του Νότου και ιδίως, από την Ελλάδα. Αν οι Ολλανδοί όπως πιστεύει ο Wilders, έχουν δικαίωμα να παραβιάσουν αυτές τις δεσμεύσεις, τότε γιατί να μην κάνουν το ίδιο και οι υπόλοιπες χώρες του Νότου;
Η πτώση του Δεξιού συνασπισμού και η προκήρυξη εκλογών για το Σεπτέμβριο, μόνο ανακούφιση πρόσφερε στους Ολλανδούς εργαζόμενους και συνταξιούχους. Το συνολικό πακέτο λιτότητας που προωθούσε η κυβέρνηση, περιελάμβανε αύξηση του Φ.Π.Α., πάγωμα μισθών, αντικατάσταση των φοιτητικών επιδοτήσεων με φοιτητικά δάνεια, αύξηση του ορίου συνταξιοδότησης από 65 σε 66 έτη, απελευθέρωση των ενοικίων και ένα πάγιο τέλος 9 ευρώ για κάθε φαρμακευτική συνταγή.
Μετά την κατάρρευση της κυβέρνησης όμως, τρία άλλα μικρότερα «κεντροαριστερά» κόμματα, οι «Δημοκράτες», η «Χριστιανική Ένωση» και η «Πράσινη Αριστερά» πρόσφεραν τη στήριξή τους στα εναπομείναντα κόμματα του κυβερνητικού συνασπισμού, με στόχο συγκεκριμένα, τη μείωση του δημοσιονομικού ελλείμματος κάτω από 3%. Έτσι τελικά θα εφαρμοστεί πάγωμα μισθών στο δημόσιο τομέα και αύξηση του Φ.Π.Α. από 19% σε 21%. Επίσης θα αυξηθεί το όριο ηλικίας συνταξιοδότησης στα 66 έτη και θα υπάρχει λιγότερη προστασία κατά των απολύσεων. Παράλληλα, για να «χρυσωθεί το χάπι» της λιτότητας, ορισμένα από τα πιο αυστηρά μέτρα που είναι ήδη σε ισχύ θα αναιρεθούν, όπως οι περικοπές στην εκπαίδευση παιδιών με ειδικές ανάγκες και οι περικοπές στην προστασία του περιβάλλοντος.
Η συνεργασία αυτή από την πλευρά των μικρών κεντροαριστερών κομμάτων, αποσκοπεί στο να βοηθηθεί η κυβέρνηση Rutte να διατηρήσει η χώρα την πιστοληπτική της ικανότητα στο επίπεδο «ΑΑΑ» με μια σειρά μέτρων όμως, που θα πληρώσει η εργατική τάξη της Ολλανδίας και όχι οι πλούσιοι. Γι’ αυτό, τα ιδιωτικά ΜΜΕ επαινούν τα κόμματα αυτά για την «υπεύθυνη» στάση τους και για το ότι βάζουν το «εθνικό συμφέρον πάνω από το προσωπικό τους συμφέρον».
Η αστική τάξη της Ολλανδίας, είναι αλήθεια ότι ποτέ δεν εμπιστεύτηκε τον Wilders. Ο Σύνδεσμος Ολλανδών Εργοδοτών είχε προεκλογικά δηλώσει πως οποιοσδήποτε κυβερνητικός συνασπισμός θα ήταν ικανός να φέρει σε πέρας τις αναγκαίες περικοπές, αρκεί να μην συμμετέχουν σε αυτόν το Σοσιαλιστικό Κόμμα και το «Κόμμα της Ελευθερίας» του Wilders. Πίστεψαν όμως τελικά, πως θα μπορούσαν να ελέγξουν τον Wilders, μετατρέποντας αυτόν και το κόμμα του σε ένα συνεπές αστικό κόμμα, ξεχνώντας ότι το κόμμα του είναι προσωποπαγές και στηρίζεται κυρίως στον ίδιο τον αρχηγό του και τις αποφάσεις του. Ο ίδιος ενώ είναι αστός, ταυτόχρονα θέλει να παραμείνει δημοφιλής στον απλό, καθυστερημένο πολιτικά, Ολλανδό εργάτη και γι’ αυτό είναι από αστική σκοπιά αναξιόπιστος και δημαγωγός. Είναι ενδεικτικό ότι είχε ταχθεί ενάντια στα «πακέτα διάσωσης» του Νότου από μια εθνικιστική σκοπιά και γι’ αυτό, η κυβέρνηση είχε στραφεί στην Κεντροαριστερά για να τα περάσει στη Βουλή.
Πολιτικές προοπτικές
Οι βουλευτικές εκλογές του Σεπτεμβρίου είναι πολύ σημαντικές, ιδιαίτερα για το αριστερό Σοσιαλιστικό Κόμμα, το οποίο έχει διπλασιάσει την δημοτικότητα του από το 2010. Τώρα στις δημοσκοπήσεις εμφανίζεται πιο δημοφιλές από το Εργατικό Κόμμα. Το τελευταίο, βρίσκεται σε βαθύτατη κρίση και κινείται προς τ’ αριστερά για ν’ ανακτήσει ένα μέρος της εκλογικής του βάσης. Ο νέος αρχηγός του, Diederik Samson, έχει μια πιο αριστερή στάση από οποιονδήποτε άλλο αρχηγό της τελευταίας εικοσαετίας. Αλλά στο κόμμα επίσης, υπάρχει μια μεγάλη μερίδα δεξιών ρεφορμιστών, που θέλουν να σταματήσει η αριστερή ρητορική και να στραφεί σε «υπεύθυνες», δηλαδή δεξιές πολιτικές, εντείνοντας ουσιαστικά την κρίση στο εσωτερικό του κόμματος.
Το «Κόμμα της Ελευθερίας» του Wilders έχει πέσει σε δημοτικότητα, λόγω της συμμετοχής του στην τελευταία κυβέρνηση. Μετά από την αποχώρηση του θα προσπαθήσει να πλασαριστεί σαν μια εναλλακτική λύση για τον Ολλανδικό λαό, δημαγωγώντας «ενάντια στους Ευρωπαίους γραφειοκράτες».
Ασφαλώς πολλά πράγματα μπορεί να συμβούν μέχρι τις εκλογές της 12ης Σεπτεμβρίου, αλλά είναι ξεκάθαρο, ότι παρόλο που η απήχηση του Σοσιαλιστικού Κόμματος αναπόφευκτα θα αυξηθεί, θα υπάρχει μεγάλη πίεση για τον σχηματισμό ενός «υπεύθυνου» κυβερνητικού συνασπισμού, που θα αποκλείει τη συμμετοχή του Σοσιαλιστικού Κόμματος και του «Κόμματος της Ελευθερίας».
Με την άνοδο του Σοσιαλιστικού Κόμματος όμως, θα υπάρχει και μια μερίδα της άρχουσας τάξης που θα θέλει να συμπεριληφθεί αυτό το κόμμα σε έναν «ευρύ κυβερνητικό συνασπισμό», με σκοπό να παγιδευτεί και να εκτεθεί στη βάση του.
Αν όπως θα έπρεπε, το Σοσιαλιστικό Κόμμα αντισταθεί σε μια τέτοια προοπτική και προσπαθήσει να σχηματίσει μια αριστερή σοσιαλιστική κυβέρνηση, αυτό θα είναι μια ευκαιρία και για τα υπόλοιπα εργατικά, αριστερά κόμματα να εκφράσουν τις πραγματικές τους προθέσεις. Όπως αναφέραμε νωρίτερα, στο Εργατικό Κόμμα υπάρχει αριστερή και δεξιά τάση, ενώ στο κόμμα των Πράσινων Αριστερών (Green Left), παρόλο που κυριαρχεί η πράσινη-φιλελεύθερη τάση, η αριστερή τάση είναι υπολογίσιμα ισχυρή.
Μια αληθινή αριστερή σοσιαλιστική κυβέρνηση θα είναι η μόνη λύση για τον Ολλανδικό λαό. Αλλά, ενώ το Σοσιαλιστικό κόμμα έχει ένα πρόγραμμα που γενικά υπερασπίζεται τα συμφέροντα της εργατικής τάξης, των νέων και των ηλικιωμένων, παραμένει ασαφές με ποιο τρόπο θα το εφαρμόσει. Παρόλο που το Σοσιαλιστικό Κόμμα επίσημα δεν θεωρεί τον κανόνα του ελλείμματος του 3% ως «ιερό», η ηγεσία του συνεχώς αναφέρει ότι «κάποιες περικοπές» θα είναι αναγκαίες σε βάθος χρόνου. Προτείνουν μια Κεϋνσιανή μέθοδο «οικονομικής ανάπτυξης», η οποία όμως αναπόφευκτα θα οδηγήσει σε πληθωρισμό, που εν τέλει θα πλήξει τους εργαζόμενους.
Η μόνη εναλλακτική λύση στην άγρια λιτότητα του σύγχρονου καπιταλισμού είναι η εθνικοποίηση των μεγάλων τραπεζών και των πολυεθνικών, υπό εργατικό έλεγχο και διαχείριση. Μόνο όταν οι εργαζόμενοι αναλάβουν τον έλεγχο της οικονομίας, το πρόγραμμα των προοδευτικών μεταρρυθμίσεων του Σοσιαλιστικού Κόμματος θα μπορέσει να υλοποιηθεί.
Από την σύντομη ανάλυση της πολιτικής κατάστασης στην Ολλανδία δεν μπορεί παρά να βρούμε ομοιότητες με τις πρόσφατες πολιτικές εξελίξεις στην Ελλάδα. Αυτές οι ομοιότητες αποδεικνύουν ότι η αστική τάξη και οι πολιτικοί της εκπρόσωποι έχουν τις ίδιες τακτικές όταν έρχονται αντιμέτωποι με τα ίδια οικονομικά αδιέξοδα. Είναι ξεκάθαρο επίσης, ότι τα αδιέξοδα αυτά, δεν οφείλονται, όπως σκόπιμα παραπλανιέται ο Ελληνικός λαός, στην «κακή» νοοτροπία του Έλληνα, αλλά στις άλυτες αντιφάσεις του ίδιου του καπιταλιστικού συστήματος, από τις οποίες υποφέρουν οι Έλληνες, οι Ολλανδοί και οι υπόλοιποι εργαζόμενοι λαοί.
Γιώργος Αρναούτογλου
{fcomment}
