Οι διαδηλωτές στο Νεπάλ έβαλαν φωτιά στο ομοσπονδιακό κοινοβούλιο, στο Ανώτατο Δικαστήριο, στα γραφεία κομμάτων και στα σπίτια ανώτερων πολιτικών. Ο Πρωθυπουργός παραιτήθηκε, μαζί με πλήθος Υπουργών της κυβέρνησης. Ο στρατός εκκενώνει πολιτικούς από τα σπίτια τους. Μετά από χρόνια αφόρητης φτώχειας, η νεολαία του Νεπάλ λέει «φτάνει πια».
Ο Καρλ Μαρξ είχε γράψει πώς στον καπιταλισμό «η συσσώρευση πλούτου στον ένα πόλο είναι, επομένως, ταυτόχρονα, συσσώρευση μιζέριας, αγωνιώδους μόχθου, σκλαβιάς, αμάθειας, αποκτήνωσης και ηθικού ξεπεσμού στον αντίθετο πόλο». Το Νεπάλ είναι ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα αυτής της διαδικασίας.
Ο μέσος μισθός στη χώρα είναι 1.400 δολάρια ετησίως, με περίπου έναν στους πέντε να ζει κάτω από το όριο της φτώχειας. Επιπλέον, η ανεργία ανέρχεται στο 10,7%, ενώ στους νέους φτάνει το 20%. Το πλουσιότερο 10% των νοικοκυριών κατέχει το 40% της γης, ενώ ένα μεγάλο τμήμα του πληθυσμού κατέχει ελάχιστη ή καθόλου γη.
Αυτή η απελπιστική κατάσταση ωθεί περίπου 1.000 ανθρώπους την ημέρα να εγκαταλείπουν τη χώρα αναζητώντας εργασία στο εξωτερικό. Οι Νεπαλέζοι που εργάζονται στο εξωτερικό στέλνουν εμβάσματα που αντιπροσωπεύουν το 26% του συνολικού ΑΕΠ της χώρας, με τις μισές οικογένειες του Νεπάλ να βασίζονται οικονομικά σε συγγενείς που ζουν στο εξωτερικό.
Ενώ οι μάζες πασχίζουν να τα βγάλουν πέρα, μια μικρή, προνομιούχα ελίτ στη χώρα ζει μια προκλητικά πλουσιοπάροχη ζωή. Αυτό έχει προκαλέσει τεράστια οργή, η οποία αντανακλάται σε μια τάση στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης το τελευταίο διάστημα. Το TikTok έχει κατακλυστεί από βίντεο που δείχνουν την τεράστια αντίθεση ανάμεσα στη ζωή των πλουσίων και σε εκείνη της συντριπτικής πλειοψηφίας του λαού. Επικεντρώνονται ιδιαίτερα στα λεγόμενα «nepo babies»: τα προνομιούχα παιδιά πολιτικών και επιχειρηματιών.
Ο γιος του πολιτικού Bindu Kuma Thapa (από το κυβερνών Νεπαλέζικο Κογκρέσο), ο οποίος έχει κατηγορηθεί για διαφθορά, εμφανίζεται να στέκεται δίπλα σε ένα χριστουγεννιάτικο δέντρο. Αυτό το δέντρο, ωστόσο, δεν είναι φτιαγμένο από ξύλο και φύλλα αλλά από κουτιά Louis Vuitton, Gucci και Cartier!
Παρόμοια, ένα βίντεο με τον γιο του πρώην Ανώτατου Δικαστή Gopal Parajuli δείχνει το άτομο αυτό δίπλα σε διάφορα αυτοκίνητα και σε ακριβά εστιατόρια με τη λεζάντα: «Φλεξάρει ανοιχτά πολυτελή αυτοκίνητα και ρολόγια στα social media. Δεν έχουμε μπουχτίσει πια μ’ αυτούς;».
Αμέτρητα σκάνδαλα πολιτικών έχουν αποκαλυφθεί το τελευταίο διάστημα, τα οποία έχουν εκθέσει την ωμή διαφθορά των ανώτερων στρωμάτων της νεπαλέζικης κοινωνίας. Πέρυσι, διάφοροι ανώτεροι αξιωματούχοι καταδικάστηκαν για υπεξαίρεση έως και 10,4 εκατομμυρίων δολαρίων σε συμφωνία του 2017 με την Airbus.
Το προηγούμενο έτος, διάφοροι πρώην Υπουργοί κατηγορήθηκαν για το «σκάνδαλο των Μπουτανέζων προσφύγων». Αυτό αφορούσε την απομύζηση τεράστιων ποσών από φτωχούς νεπαλέζους που έψαχναν απεγνωσμένα δουλειά και όντες απελπισμένοι, παρουσιάζονταν ως πρόσφυγες από το Μπουτάν ώστε να σταλούν στις ΗΠΑ. Υπάρχουν αμέτρητα παραδείγματα λεηλασίας της χώρας από αυτούς τους γκάνγκστερ για ίδιον όφελος.
Η απαγόρευση των μέσων κοινωνικής δικτύωσης
Μέσα στο γενικό αυτό πλαίσιο, την Πέμπτη 4 Σεπτεμβρίου η κυβέρνηση απαγόρευσε 26 εταιρείες μέσων κοινωνικής δικτύωσης, συμπεριλαμβανομένων των WhatsApp, Facebook, Instagram και YouTube.
Αυτό ήταν, όπως ισχυρίστηκαν, ένα μέτρο που πάρθηκε για να αντιμετωπιστούν τα «fake news», η «ρητορική μίσους» και η «ηλεκτρονική απάτη». Αυτή η κυβέρνηση κλεφτών και γκάνγκστερ ισχυρίστηκε ότι άτομα με ψεύτικα προφίλ διέπρατταν «κυβερνοεγκλήματα» και «διατάρασσαν την κοινωνική αρμονία». Ζήτησαν επομένως από τις εταιρείες κοινωνικής δικτύωσης να ορίσουν έναν υπεύθυνο επικοινωνίας στη χώρα. Όσες απέτυχαν να το κάνουν απαγορεύτηκαν στο Νεπάλ.
Ωστόσο, αυτά τα προσχήματα δεν ξεγέλασαν κανέναν. Όλοι κατάλαβαν ότι ήταν δικαιολογίες για να μασκαρέψουν την καταστολή των δημοκρατικών δικαιωμάτων.
Δεδομένου ότι σχεδόν το 8% του πληθυσμού ζει στο εξωτερικό, αυτό το αιφνιδιαστικό μέτρο σήμαινε ότι πολλοί Νεπαλέζοι αποκόπηκαν ξαφνικά από κάθε επικοινωνία με τα αγαπημένα τους πρόσωπα.
Ο Ένγκελς περιέγραψε την αστική δημοκρατία ως το καλύτερο δυνατό κάλυμα για τον καπιταλισμό επειδή οι άνθρωποι πιστεύουν ότι έχουν τη δυνατότητα να αλλάξουν τα πράγματα. Ωστόσο, για να διατηρηθεί η αστική δημοκρατία, πρέπει η άρχουσα τάξη να μπορεί να δώσει κάτι στις μάζες. Μη μπορώντας να δώσει ψωμί, η νεπαλέζικη κυβέρνηση δεν είχε να προσφέρει τίποτα εκτός από καταστολή των δημοκρατικών δικαιωμάτων.
Τα γεγονότα
Τη Δευτέρα 8 Σεπτεμβρίου στις 9 π.μ. ώρα Νεπάλ, καλέστηκε μια διαδήλωση ενάντια στην απαγόρευση των μέσων κοινωνικής δικτύωσης. Ωστόσο, η οργή των διαδηλωτών πήγαινε πολύ πέρα από αυτό το μεμονωμένο μέτρο της κυβέρνησης. Όπως εξηγεί ένας διαδηλωτής, «περισσότερο από την απαγόρευση των social media» ο κύριος στόχος των διαδηλωτών ήταν «να σταματήσει τη διαφθορά».
Ένας διαδηλωτής, ο Aayush Basyal, περιέγραψε ότι συμμετείχε τεράστιος αριθμός νεαρών ανθρώπων. Επισημαίνει πως είχαν εμπνευστεί από τις διαδηλώσεις στη Σρι Λάνκα και το Μπαγκλαντές καθώς και από τα βίντεο στο TikTok που αποκάλυπταν την τεράστια ανισότητα στη χώρα. Ένας άλλος διαδηλωτής είπε ότι βρισκόταν εκεί «αγωνιζόμενος για το μέλλον μας». Ήθελε η χώρα να είναι «χωρίς διαφθορά ώστε ο καθένας να έχει εύκολη πρόσβαση στην εκπαίδευση, στα νοσοκομεία, στις ιατρικές υπηρεσίες […] και σε ένα λαμπρό μέλλον».
Για μια ολόκληρη περίοδο, η οργή συσσωρευόταν στο Νεπάλ. Το 2006, μετά από ένα αντάρτικο κίνημα στο οποίο ηγούνταν μαοϊκοί, ξέσπασε ένα μεγάλο κύμα διαδηλώσεων που οδήγησε στο τέλος δύο αιώνων μοναρχίας, η οποία επίσημα καταργήθηκε δύο χρόνια αργότερα. Έκτοτε υπήρξαν 14 διαφορετικές κυβερνήσεις, καμία από τις οποίες δεν βελτίωσε το βιοτικό επίπεδο του πληθυσμού, και καμία από αυτές δεν ολοκλήρωσε την πλήρη πενταετή θητεία της.
Ο Πρωθυπουργός KP Sharma Oli από το Κομμουνιστικό Κόμμα Νεπάλ (Ενωμένο Μαοϊκό-Λενινιστικό) ο οποίος παραιτήθηκε την Τρίτη (σ.: 9 Σεπτεμβρίου), ήταν ο πέμπτος πρωθυπουργός μέσα σε πέντε χρόνια. Βρισκόταν σε κυβερνητικό συνασπισμό με ένα αστικό κόμμα. Αυτό αποτέλεσε κοινό χαρακτηριστικό της νεπαλέζικης πολιτικής από το 2008 και μετά. Το κύριο κόμμα της αντιπολίτευσης, το Κομμουνιστικό Κόμμα Νεπάλ (Μαοϊκό Κέντρο), ήταν στην εξουσία έως το 2022 σε συμμαχία με το μοναρχικό κόμμα!
Υπάρχουν πολλά επονομαζόμενα κομμουνιστικά κόμματα, αλλά κάθε φορά που κάποιο από αυτά ανέβαινε στην εξουσία, απλά διαχειριζόταν τον καπιταλισμό και τη λιτότητα που απαιτούσε η αστική τάξη. Επιπλέον, όπως και το υπόλοιπο κατεστημένο, έχουν και αυτά τα δικά τους «nepo babies». Η εγγονή του Pushpa Kamal Dahal, ηγέτη του Μαοϊκού Κέντρου, προκάλεσε την οργή των νεπαλέζων εργατών και νέων πραγματοποιώντας έναν ακραία πολυτελή γάμο πρόσφατα. Όλα αυτά τους έχουν απαξιώσει στα μάτια των μαζών.
Η ανατροπή της μοναρχίας ήταν ένα μεγάλο βήμα μπροστά, αλλά δεν έχει αλλάξει ουσιαστικά τίποτα όσον αφορά το βιοτικό επίπεδο της πλειοψηφίας των Νεπαλέζων. Επομένως, η αυξανόμενη οργή, πικρία και απογοήτευση συγκέντρωσαν τεράστια ποσότητα εύφλεκτου υλικού στην κοινωνία του Νεπάλ. Το μόνο που χρειαζόταν ήταν μία σπίθα, η οποία εκδηλώθηκε στις 8 Σεπτεμβρίου.
Στη διαδήλωση, οι New York Times περιέγραψαν πώς χιλιάδες νέοι βάδισαν προς το κοινοβούλιο. Ωστόσο, σταματήθηκαν από ένα μπλόκο της αστυνομίας. Οι διαδηλωτές μπορούσαν να δουν «βουλευτές να παρακολουθούν από την οροφή του κτιρίου».
Μερικές μέρες νωρίτερα, ο πρωθυπουργός Oli είχε δηλώσει ότι οι διαδηλωτές «δεν μπορούν να σκεφτούν ανεξάρτητα, κι όμως θέλουν να μιλάνε για ανεξαρτησία». Οι διαδηλωτές έβλεπαν τους διεφθαρμένους και αποκομμένους από την πραγματικότητα πολιτικούς να τους κοροϊδεύουν. Το μόνο που ζητούσε το πλήθος ήταν ένα αξιοπρεπές βιοτικό επίπεδο, αλλά αντιμετωπίζονταν σαν ανεγκέφαλοι ανόητοι. Αυτό, σύμφωνα με έναν ανώνυμο διαδηλωτή, «τροφοδότησε» μια «μανιασμένη» οργή.
Το πλήθος διέσπασε το συρματόπλεγμα, αναγκάζοντας την αστυνομία να υποχωρήσει ενώ οι διαδηλωτές περικύκλωναν το κτίριο της Βουλής. Η αστυνομία απάντησε ρίχνοντας δακρυγόνα και ρίχντοντας τους με αντλίες νερού, αλλά ήταν ανίκανη να σταματήσει το πλήθος. Ένας διαδηλωτής περιέγραψε πως είδε κάποιον «να φωνάζει στην αστυνομία και σε δύο δευτερόλεπτα σωριάστηκε νεκρός στο έδαφος». Η αστυνομία είχε κλιμακώσει, πυροβολώντας με πραγματικά πυρά κατά του πλήθους.
Η καταστολή εξόργισε ακόμη περισσότερο τον κόσμο. Οι διαδηλωτές αντεπιτέθηκαν με οτιδήποτε μπορούσαν να βρουν, είτε ήταν ξύλα είτε μπουκάλια νερού. Κάποιοι τελικά κατάφεραν να εισβάλουν στο κτίριο της Βουλής. Το κίνημα άρχισε τότε να εξαπλώνεται πέρα από το Κατμαντού, στο Μπιρατναγκάρ, το Μπαρατπούρ και την Ποκάρα, και αντιμετωπίστηκε με εκτεταμένη καταστολή από τις αρχές. Συνολικά, υπολογίζεται πως 19 άνθρωποι σκοτώθηκαν και έως 400 τραυματίστηκαν.
Σε πλήρη πανικό, η κυβέρνηση προσπάθησε στη συνέχεια να επιβάλει απαγόρευση κυκλοφορίας, εμποδίζοντας τον κόσμο να συγκεντρώνεται έξω από το κοινοβούλιο και άλλα κυβερνητικά κτίρια. Αυτή η διαταγή αγνοήθηκε πλήρως. Εκείνο το βράδυ, διαδηλωτές συγκεντρώθηκαν έξω από το κοινοβούλιο και τα κυβερνητικά κτίρια. Όπως εξήγησε ένας 23χρονος διαδηλωτής, «σχεδόν 20 άνθρωποι δολοφονήθηκαν από το κράτος». Ήταν, επομένως, καιρός οι δολοφόνοι να «αναλάβουν την ευθύνη».
Η συσσωρευμένη οργή των μαζών απελευθερώθηκε σαν δυναμίτης που ανάβει. Κάθε χαμένο γεύμα, κάθε μήνας αργοπορημένου μισθού, κάθε βίντεο που έδειχνε τον πλούτο της άρχουσας τάξης, προστέθηκε στην τεράστια οργή του λαού που ξέσπασε ζητώντας εκδίκηση.
Έχοντας καταφέρει να εισβάλουν στο κοινοβούλιο, οι διαδηλωτές το έκαψαν. Για να τιμωρήσουν όλα τα πολιτικά κόμματα για σχεδόν δύο δεκαετίες αποτυχίας, λεηλατήθηκαν και κάηκαν πολλά γραφεία κομμάτων. Απορρίπτοντας το άδικο νομικό σύστημα, το οποίο επιτρέπει τη συστηματοποιημένη διαφθορά, πυρπόλησαν το Ανώτατο Δικαστήριο. Ζητώντας εκδίκηση για την οργανωμένη διαφθορά, πυρπόλησαν τα σπίτια του Πρωθυπουργού και άλλων πολιτικών. Μαθαίνοντας ότι οι πολιτικοί εκκενώνονταν με ελικόπτερο από τον στρατό, εισέβαλαν στο αεροδρόμιο για να το κάψουν κι αυτό. Τα γεγονότα αυτής της νύχτας έδειξαν ότι, όταν οι μάζες κινούνται, δεν υπάρχει δύναμη πάνω στη γη που να μπορεί να τις σταματήσει.
Η κυβέρνηση, συνειδητοποιώντας ότι δεν μπορούσε να σταματήσει τις διαδηλώσεις με τη βία, προσπάθησε στη συνέχεια να κάνει παραχωρήσεις. Αποφάσισε την αναστολή της απαγόρευσης των μέσων κοινωνικής δικτύωσης, υποσχέθηκε μια επιτροπή για να «ερευνήσει τη βία» και ακόμη να «καταβάλει αποζημιώσεις στις οικογένειες των νεκρών» καθώς και «δωρεάν θεραπεία για τους τραυματίες». Ο πρωθυπουργός Oli δήλωσε ότι ήταν «βαθιά λυπημένος» για τους θανάτους. Ωστόσο κανένας από αυτούς τους θεατρινισμούς δεν οδήγησε στην κάμψη του κινήματος.
Όταν ένα επαναστατικό κίνημα βρίσκεται σε ανοδική πορεία, δεν υπάρχουν πολλά πράγματα που να μπορούν να το σταματήσουν. Αν η κυβέρνηση επιχειρήσει καταστολή, αυτό απλά εξοργίζει τις μάζες και τις ωθεί σε περαιτέρω δράση. Αν πάλι προβεί σε παραχωρήσεις, αυτό ενθαρρύνει περαιτέρω τη δράση καθώς δείχνει ότι ο αγώνας έχει αποτέλεσμα.
Η αστική τάξη και η κυβέρνηση, σε αυτό το στάδιο, βρίσκονταν σε πανικό. Μια σειρά Υπουργών παραιτήθηκαν, σαν αρουραίοι που πηδούν από το καράβι. Επιπλέον, υπήρξε αναταραχή μέσα στο κόμμα του πρωθυπουργού. Το κόμμα αυτό ονομάζεται «Κομμουνιστικό Κόμμα Νεπάλ (Ενωμένο Μαοϊκό-Λενινιστικό)», αλλά το μόνο που έκανε όσο βρισκόταν στην εξουσία ήταν να συμμετέχει στη διαχείριση του καπιταλιστικού συστήματος.
Αρκετά μέλη του κόμματος σε τοπικό και κεντρικό επίπεδο άρχισαν να παραιτούνται σε ένδειξη διαμαρτυρίας για όσα λάμβαναν χώρα. Κάποιοι μπορεί να το έκαναν έντιμα, αλλά άλλοι σαφώς παραιτήθηκαν μόνο από φόβο μπροστά στην οργή των μαζών.
Τελικά, το πρωί της Τρίτης, ο πρωθυπουργός Oli υπέκυψε. Εξήγησε ότι «μπροστά στη δυσμενή κατάσταση στη χώρα», παραιτείται προκειμένου «να επιλύσει» τα ζητήματα «πολιτικά σύμφωνα με το Σύνταγμα». Αυτή ήταν μια κάθε άλλο παρά εθελούσια παραίτηση. Χρειάστηκε να φυγαδευτεί με ελικόπτερο.
Αυτή είναι μια πολύ σημαντική νίκη. Οι μάζες του Νεπάλ αντιμετώπισαν τις δυνάμεις καταστολής, ανέτρεψαν την κυβερνητική πολιτική και στη συνέχεια την ίδια την κυβέρνηση.
Όμως πρέπει να τονίσουμε ότι αυτή είναι μόνο μία νίκη σε μία μάχη. Ο πόλεμος δεν έχει ακόμη κερδηθεί. Και οι εχθροί των νεπαλέζικων μαζών έχουν πληγεί αλλά ανασυντάσσονται. Ο Πρόεδρος, που παραμένει στη θέση του, κάλεσε σε «εθνική ενότητα». Κάλεσε «όλους, συμπεριλαμβανομένων των διαδηλωτών, να συνεργαστούν για μια ειρηνική διευθέτηση» της κατάστασης. Προέτρεψε «όλα τα μέρη να δείξουν αυτοσυγκράτηση». Ο Πρόεδρος μιλά για εθνική ενότητα, αλλά οι πλούσιοι και οι φτωχοί στο Νεπάλ δεν αποτελούν μέρος του ίδιου έθνους· δεδομένης της απίστευτης ανισότητας, οι πλούσιοι ζουν σε έναν άλλο πλανήτη!
Επιπλέον, ο στρατός του Νεπάλ διέταξε απαγόρευση κυκλοφορίας σε εθνικό επίπεδο και εξέδωσε επίσης ανακοίνωση καλώντας τον κόσμο να «επιδείξει αυτοσυγκράτηση». Το γεγονός ότι ο Πρόεδρος και ο Στρατός αναγκάζονται να παρακαλέσουν τους διαδηλωτές να επιδείξουν αυτοσυγκράτηση αποτελεί ένδειξη ότι δεν έχουν τον έλεγχο της κατάστασης. Στην πραγματικότητα, όπως περιέγραψε ένας δημοσιογράφος, για κάποιο διάστημα ήταν σαν να «μην υπάρχει κανείς που να έχει τον έλεγχο». Οι μάζες δεν μπορούσαν να περιοριστούν από τις δυνάμεις της καταστολής, ωστόσο, δεν υπήρχε και μία δύναμη που να καθοδηγεί και να οργανώνει αυτό το αυθόρμητο ξέσπασμα.
Το βράδυ της Τρίτης, οι υπηρεσίες ασφαλείας απηύθυναν κοινή έκκληση για «ειρηνική επίλυση μέσω διαλόγου για την αποκατάσταση της τάξης και της σταθερότητας». Όπως εξήγησε ο Μαρξ, το κράτος τελικά δεν είναι παρά ένοπλα σώματα ανδρών στην υπεράσπιση της ατομικής ιδιοκτησίας. Οι αξιωματικοί, οι αρχηγοί της αστυνομίας και οι κορυφαίοι γραφειοκράτες του κράτους έχουν επιλεγεί και εκπαιδευτεί προσεκτικά για να εκπροσωπούν τα συμφέροντα της αστικής τάξης, τίποτε περισσότερο και τίποτε λιγότερο.
Όσοι αγωνίζονται για αλλαγή στο Νεπάλ θα πρέπει να προσέξουν τα λόγια αυτών των ανθρώπων. Θέλουν να σταματήσει η διαφθορά και να αξιοποιηθεί ο πλούτος του Νεπάλ προς όφελος όλης της κοινωνίας; Όχι, θέλουν να «αποκαταστήσουν την τάξη και τη σταθερότητα». Με άλλα λόγια, επιθυμούν να επιστρέψουν στην κατάσταση όπως ήταν την Κυριακή 7 Σεπτεμβρίου, ίσως με μια αλλαγή προσώπων στην κορυφή. Αυτό θα σήμαινε την ίδια φτώχεια, την ίδια ανεργία και την ίδια διαφθορά.
Ένα ακόμη στοιχείο του μείγματος είναι η γεωπολιτική κατάσταση. Το Νεπάλ δεν μπορεί να ιδωθεί απομονωμένα. Υπάρχει μια διαπάλη για κυριαρχία στην περιοχή. Η Ινδία παραδοσιακά ήταν η κύρια δύναμη που κυριαρχούσε στο Νεπάλ, αλλά ο πρωθυπουργός Oli θεωρούνταν πιο κοντά στην Κίνα. Με την απομάκρυνσή του, οι διάφορες ιμπεριαλιστικές δυνάμεις θα επιχειρήσουν να φέρουν στην εξουσία «το δικό τους» πρόσωπο.
Και τώρα;
Ένα άτομο που βγει στο προσκήνιο το τελευταίο διάστημα είναι ο Balendra Shah, ο Δήμαρχος του Κατμαντού. Αρχικά απέκτησε φήμη ως ράπερ που έβγαζε τραγούδια εναντίον της διαφθοράς, και κέρδισε τις εκλογές το 2022 ως υποψήφιος που αντιπαρατέθηκε σε όλα τα πολιτικά κόμματα.
Τώρα ζήτησε και αυτός από τις μάζες να δείξουν «αυτοσυγκράτηση». Υπονοεί ότι η νίκη είναι ήδη κοντά επειδή «ο δολοφόνος σας έχει παραιτηθεί». Από τώρα και στο εξής, λέει, «η γενιά σας πρέπει να ηγηθεί της χώρας».
Παρομοίως, μια ΜΚΟ με την ονομασία Hami Nepal, που έχει ιδρυθεί από έναν άλλον ράπερ ονόματι Sudhan Gurung, δημοσίευσε μια λίστα αιτημάτων. Αυτά περιλαμβάνουν:
Πρώτον – Άμεση παραίτηση αυτής της κυβέρνησης.
Δεύτερον – Παραίτηση όλων των υπουργών σε κάθε περιφέρεια.
Τρίτον – Γρήγορη και αποφασιστική δίωξη εκείνων που διέταξαν τον πυροβολισμό των αθώων αδελφών μας.
Τέταρτον – Σχηματισμός μιας προσωρινής κυβέρνησης υπό την ηγεσία της νεολαίας, με όραμα για ένα δίκαιο μέλλον.
Πρέπει να ειπωθεί σε όποιον εμπνέεται από τα γεγονότα στο Νεπάλ: αυτό δεν αρκεί! Είναι εξαιρετικό το γεγονός ότι οι νεπαλέζικες μάζες έχουν εμπνευστεί από όσα συνέβησαν στο Μπαγκλαντές και τη Σρι Λάνκα. Ωστόσο, πέρα από την έμπνευση, αυτά τα παραδείγματα παρέχουν και μια αυστηρή προειδοποίηση. Παρά τον εκπληκτικό ηρωισμό και το θάρρος των μαζών της Σρι Λάνκα και του Μπαγκλαντές, τίποτα ουσιαστικό δεν έχει αλλάξει σε αυτές τις χώρες.
Στο Μπαγκλαντές είχαμε επίσης ένα κίνημα που πυροδοτήθηκε από τη νεολαία ενάντια στη φτώχεια, την καταπίεση και την ανισότητα. Αυτό το κίνημα ανέτρεψε την κυβέρνηση της Sheikh Hasina και ορισμένοι από τους ηγέτες της επανάστασης εισήλθαν στην κυβέρνηση. Ωστόσο, ενώ τα πρόσωπα στην κυβέρνηση άλλαξαν, δεν υπήρξε ρήξη με τον καπιταλισμό. Αυτό σημαίνει ότι η φτώχεια, η καταπίεση και η ανισότητα παραμένουν στην χώρα.
Στη ρίζα των δεινών των μαζών βρίσκεται το καπιταλιστικό σύστημα. Αυτό ισχύει ιδιαίτερα στις λιγότερο οικονομικά ανεπτυγμένες χώρες που κυριαρχούνται από τον ιμπεριαλισμό.
Όπως σωστά δηλώνει ένας διαδηλωτής, «η παραίτηση του Πρωθυπουργού από μόνη της δεν αρκεί». Είναι ώρα να «σπάσει ο κύκλος» των διαφόρων εθνικών κομμάτων που έρχονται στην εξουσία και δεν αλλάζουν τίποτα.
Τελικά, για να νικήσουν, οι νεπαλέζικες μάζες δεν πρέπει να εξαπατηθούν από την προσπάθεια εισαγωγής ορισμένων ηγετών του κινήματος στην κυβέρνηση χωρίς την ανατροπή του καπιταλισμού.
Η ανάγκη για επαναστατική ηγεσία
Το Νεπάλ, η Σρι Λάνκα, το Μπαγκλαντές και η Ινδονησία αποτελούν παραδείγματα επαναστάσεων που έχουν συμβεί τα τελευταία λίγα χρόνια. Σε κανονικές εποχές, η πλειονότητα του πληθυσμού δεν ασχολείται με την πολιτική. Είτε δεν έχει χρόνο, μετά από πολλές ώρες εξαντλητικής δουλειάς, είτε δεν έχει την επιθυμία (διότι τίποτα δεν αλλάζει ποτέ), και συνήθως πρόκειται για συνδυασμό και των δύο.
Υπάρχουν, όμως, στιγμές που η οργή των μαζών κορυφώνεται τόσο πολύ, ώστε σπάνε κάθε φραγμό και εισέρχονται βίαια στο προσκήνιο της ιστορίας. Έτσι ορίζει ο Τρότσκι την επανάσταση.
Όταν οι μάζες εισέρχονται για πρώτη φορά στην πολιτική σε μια επανάσταση, όμως, το κάνουν με ένα αναπόφευκτο βαθμό αφέλειας, αλλά και επιθυμίας να μάθουν. Πολύ γρήγορα μαθαίνουν πράγματα, όπως ότι το κράτος είναι μια δύναμη καταστολής στην υπεράσπιση της ατομικής ιδιοκτησίας. Το μαθαίνουν όχι διαβάζοντας το «Κράτος και Επανάσταση», αλλά από τα χτυπήματα των γκλοπ της αστυνομίας.
Το πρόβλημα είναι ότι οι μάζες δεν θα συνεχίσουν να αγωνίζονται για πάντα. Οι αστυνομικές δολοφονίες και η καταστολή, μετά από κάποια στιγμή αρχίζουν να κάμπτουν το κίνημα αν δεν επιτυχγάνεται κάποια χειροπιαστή νίκη. Κάποια στιγμή επέρχεται η κούραση και η ανάγκη οι άνθρωποι να επιστρέψουν στη δουλειά για να ζήσουν. Συχνά συμβαίνει, λοιπόν, οι μάζες να μην καταφέρνουν να συνειδητοποιήσουν πλήρως ποια πορεία είναι απαραίτητη εγκαίρως.
Σε αυτή τη διαδικασία εξαγωγής συμπερασμάτων παίζει αποφασιστικό ρόλο η ύπαρξη ή όχι ενός επαναστατικού κόμματος. Οι επαναστάσεις θα συμβούν είτε υπάρχουν επαναστάτες μαρξιστές είτε όχι. Αρκεί να παρακολουθήσει κανείς τα νέα αυτές τις μέρες για να το διαπιστώσει. Ιστορικά, ωστόσο, έχουμε δει ότι αυτό που καθορίζει αν μια επανάσταση θα είναι επιτυχής ή όχι, είναι το κατά πόσον έχει την κατάλληλη ηγεσία.
Αν υπήρχε σήμερα στο Νεπάλ ένα γνήσιο κομμουνιστικό κόμμα που να είχε ρίζες στις μάζες και να ήταν αρκετά μεγάλο ώστε να είναι ορατό από αυτές, ολόκληρη η κατάσταση θα μπορούσε να μεταμορφωθεί. Το κόμμα αυτό θα μπορούσε να λειτουργήσει ως καταλύτης που θα επιταχύνει τη διαδικασία εξαγωγής συμπερασμάτων από τις μάζες. Θα μπορούσε, βήμα-βήμα, να κερδίσει την ηγεσία της εργατικής τάξης και να την οδηγήσει στην εξουσία.
Ουσιαστικά, ό,τι είδαμε στο Νεπάλ μοιάζει πολύ με τη Φεβρουαριανή Επανάσταση του 1917 στη Ρωσία. Οι μάζες έχουν δείξει τη δύναμή τους ανατρέποντας τον Πρωθυπουργό. Αλλά δεν φαίνεται ακόμη ότι είναι αρκετά συνειδητοποιημένες για να προχωρήσουν μέχρι την ανατροπή του καπιταλισμού. Αυτό που λείπει σήμερα στο Νεπάλ είναι ακριβώς ένα Μπολσεβίκικο Κόμμα που να μπορεί να οδηγήσει τις μάζες στην ανατροπή του καπιταλιστικού συστήματος.
Η κυρίαρχη τάξη δεν μπορεί επί του παρόντος να καταπνίξει το κίνημα ούτε με καταστολή ούτε με παραχωρήσεις. Οι μάζες, όμως, δεν ξέρουν ποιον δρόμο να ακολουθήσουν. Ένα πραγματικό κομμουνιστικό κόμμα θα καλούσε τους εργάτες και τους αγρότες να σχηματίσουν επιτροπές υπεράσπισης της λεγόμενης «Επανάστασης της Gen Z» σε κάθε πόλη και κάθε γειτονιά. Αν κάθε μια από αυτές τις επιτροπές εξέλεγε στη συνέχεια εκπροσώπους σε μια εθνική συντονιστική επιτροπή, αυτό θα ήταν το πρώτο βήμα για τη δημιουργία ενός εντελώς διαφορετικού τύπου εξουσίας: μίας επαναστατικής εργατικής κυβέρνησης.
Αν συνέβαινε αυτό, θα μπορούσε εύκολα να απευθυνθεί στους εργάτες και τους αγρότες της Ινδονησίας για να κάνουν το ίδιο. Αυτό θα έβαζε φωτιά σε ολόκληρη την ασιατική ήπειρο.
Οι επαναστάτες σε όλο τον κόσμο θα πρέπει να παρακολουθούν προσεκτικά το Νεπάλ. Ένας δημοσιογράφος στο Νεπάλ είπε ότι όλοι είναι «έκπληκτοι και σοκαρισμένοι» από ό,τι συνέβη. Κανείς «δεν πίστευε ότι θα κλιμακωνόταν σε αυτό το επίπεδο». Το σύνθημα της εποχής, όμως, είναι: «να περιμένεις το απρόβλεπτο». Σχεδόν σε κάθε χώρα του κόσμου αυτή τη στιγμή υπάρχει τεράστια πίεση στο βιοτικό επίπεδο των μαζών και μίσος για την υπάρχουσα τάξη πραγμάτων, για τους πολιτικούς ηγέτες και για τους θεσμούς.
Δεν μπορούμε να ξέρουμε ακριβώς πού ή πότε θα συμβεί η επόμενη επανάσταση. Αλλά οι συνθήκες που υπάρχουν σήμερα στο Νεπάλ επικρατούν σε μεγάλο τμήμα του πλανήτη. Σήμερα είναι το Νεπάλ, αύριο θα μπορούσε να είναι η Βρετανία, η Γαλλία, οι ΗΠΑ και πολλές άλλες χώρες.
Οι επαναστάσεις είναι αναπόφευκτες. Αυτό που θα καθορίσει την επιτυχία τους είναι αν θα χτιστούν εγκαίρως επαναστατικά κόμματα για να τις οδηγήσουν στη νίκη.
Τζακ Χαλίνσκι – Φιτζπάτρικ
10 Σεπτεμβρίου 2025
μετάφραση από την ιστοσελίδα marxist.com: Ηλίας Κυρούσης