Η τροποποίηση του Ποινικού Κώδικα στην οποία προχώρησε η υπεραντιδραστική κυβέρνηση της ΝΔ με τον νόμο 4908/22 «Μέτρα αντιμετώπισης της οπαδικής βίας, ενίσχυση του θεσμικού πλαισίου λειτουργίας των λεσχών φιλάθλων, αθλητικός εθελοντισμός, πνευματικός αθλητισμός, ηλεκτρονικός αθλητισμός (e-sports), εργασιακός αθλητισμός, άλλες διατάξεις για τον εκσυγχρονισμό της αθλητικής νομοθεσίας και λοιπές διατάξεις» και συγκεκριμένα με το άρθρο 72, επεκτείνει την έννοια της σύστασης εγκληματικής οργάνωσης και σε πλημμελήματα που στρέφονται κατά της προσωπικής ελευθερίας, της ιδιοκτησίας ή της περιουσίας (πέραν δηλαδή των αδικημάτων κατά των εννόμων αγαθών της ζωής, της σωματικής ακεραιότητας, της ανηλικότητας που περιλαμβάνονταν μέχρι την τροποποίηση). Ταυτόχρονα προσθέτει διάταξη σύμφωνα με την οποία σε περίπτωση καταδίκης για τα συγκεκριμένα αδικήματα, η ποινή δεν αναστέλλεται, δεν μετατρέπεται και η έφεση κατά της πρωτόδικης απόφασης δεν έχει ανασταλτικό αποτέλεσμα.
Συγκεκριμένα η επίμαχη διάταξη (άρθρο 72 του Ν. 4908/22) έχει ως εξής:
1. Στο δεύτερο εδάφιο της παρ. 3 του άρθρου 187 του Ποινικού Κώδικα (ν. 4619/2019, Α΄ 95) προστίθεται αναφορά στα έννομα αγαθά της προσωπικής ελευθερίας, της ιδιοκτησίας και της περιουσίας και η παρ. 3 διαμορφώνεται ως εξής:
«3. Όποιος, εκτός από την περίπτωση της πρώτης παραγράφου, οργανώνεται με άλλον ή άλλους για να διαπράξουν κακούργημα τιμωρείται με φυλάκιση τουλάχιστον έξι μηνών. Με φυλάκιση έως τρία έτη τιμωρείται ο υπαίτιος αν η κατά το προηγούμενο εδάφιο ένωση έγινε για τη διάπραξη πλημμελήματος με το οποίο επιδιώκεται οικονομικό ή άλλο υλικό όφελος ή η προσβολή της ζωής, της σωματικής ακεραιότητας, της ανηλικότητας, της προσωπικής ελευθερίας, της ιδιοκτησίας ή της περιουσίας.»
- Στο άρθρο 187 του Ποινικού Κώδικα προστίθεται παρ. 6 ως εξής:
«6. Στις περιπτώσεις καταδίκης για αξιόποινες πράξεις του παρόντος άρθρου, καθώς και για τα συναφή αδικήματα που συνεκδικάστηκαν με την ίδια απόφαση, η ποινή δεν αναστέλλεται ούτε μετατρέπεται με κανέναν τρόπο, τυχόν δε ασκηθείσα έφεση δεν έχει αναστέλλουσα ισχύ.»
Με τον τρόπο αυτό διευρύνεται επικίνδυνα η έννοια της σύστασης εγκληματικής οργάνωσης και μπορεί να εφαρμοστεί ακόμα και κατά διαδηλωτών (όπως αυτούς που συλλαμβάνει στο σωρό η Αστυνομία σε διαδηλώσεις και τους παραπέμπει σε δίκη με στημένα κατηγορητήρια και κατασκευασμένα στοιχεία) απεργών, φοιτητών που κάνουν καταλήψεις κλπ. Μάλιστα σε περίπτωση καταδίκης στην πρωτοβάθμια δίκη, θα οδηγούνται κατευθείαν στη φυλακή, χωρίς αναστολή, για αδικήματα για τα οποία δεν θα φυλακίζονταν ακόμα και με αμετάκλητη καταδικαστική απόφαση (μετά και την έφεση και την τυχόν αναίρεση στον Άρειο Πάγο), αφού για τα αδικήματα αυτά, θα μπορούσε να χορηγηθεί αναστολή, να μετατραπεί η ποινή κλπ.
Η επίθεση αυτή στα δημοκρατικά δικαιώματα έχει βρει απέναντί της τα θεσμικά όργανα των δικηγόρων, αφού τόσο ο ΔΣΑ όσο και η Συντονιστική Επιτροπή της Ολομέλειας των Δικηγορικών Συλλόγων (που μάλιστα έχουν συντηρητικές και φιλοκυβερνητικές διοικήσεις) έβγαλαν ανακοινώσεις εναντίον της τροποποίησης, ενώ ο ΔΣΑ έχει αποφασίσει αποχή από τις πρωτοβάθμιες δίκες στις οποίες περιλαμβάνεται το άρθρο 187 ΠΚ στο κατηγορητήριο.
Η κινητοποίηση των δικηγόρων ενάντια στην αντιδραστική αυτή νομοθετική τροποποίηση δεν αρκεί. Πρέπει το εργατικό και νεολαιίστικο κίνημα να παλέψουν ενάντια στην εξαιρετικά επικίνδυνη αυτή αλλαγή της νομοθεσίας. Πρέπει να παλέψουν για να φύγει η κυβέρνηση που δεν σταματά να επιτίθεται στο βιοτικό επίπεδο και σε όλα τα δικαιώματα του λαού.
Παραθέτουμε παρακάτω τις ανακοινώσεις που εξέδωσαν για το θέμα η αριστερή παράταξη στον ΔΣΑ «Εναλλακτική Παρέμβαση-Δικηγορική Ανατροπή», αλλά και το Δ.Σ. του Δ.Σ.Α. και η συντονιστική επιτροπή της ολομέλειας των Δικηγορικών Συλλόγων.
Ανακοίνωση της Εναλλακτικής Παρέμβασης – Δικηγορικής Ανατροπής, 23/3/2022 Για την νέα αντιδραστική τροποποίηση του α.187 ΠΚ – Πόσες ακόμη φορές θα αλλάξει ο Ποινικός Κώδικας αιφνιδιαστικά μέχρι να ικανοποιηθεί ο ποινικός λαϊκισμός και η απέχθεια της κυβέρνησης για τον σωφρονιστικό προσανατολισμό του ποινικού δικαίου;
Για πολλοστή φορά η κυβέρνηση αιφνιδιάζει με νέα εν κρυπτώ τροποποίηση του Ποινικού Κώδικα, αυτή τη φορά κρυμμένη στις διατάξεις του εν πολλοίς άσχετου Ν. 4908/2022 «Μέτρα αντιμετώπισης της οπαδικής βίας, ενίσχυση του θεσμικού πλαισίου λειτουργίας των λεσχών φιλάθλων, αθλητικός εθελοντισμός, πνευματικός αθλητισμός, ηλεκτρονικός αθλητισμός (e-sports), εργασιακός αθλητισμός, άλλες διατάξεις για τον εκσυγχρονισμό της αθλητικής νομοθεσίας και λοιπές διατάξεις».
Μετά την πρόσφατη εκτεταμένη τροποποίηση του ΠΚ χωρίς καμία διαβούλευση, με την οποία περιορίστηκαν θεμελιώδεις θεσμοί και δικαιώματα, όπως η υφ’ όρον απόλυση, οι αυτοδίκαιες αναστολές, κατέστη η ισόβια κάθειρξη μοναδική ποινή για μεγάλο αριθμό αδικημάτων, καταλύθηκε το δικαίωμα του κατηγορούμενου να ελέγχει τη διαδικασία λήψης γενετικού υλικού σε αυτόφωρα αδικήματα κ.ά., αυτή τη φορά στο στόχαστρο της κυβέρνησης μπήκε η αναστολή εκτέλεσης ποινών.
Με το άρθρο 72 ν. 4908/2022, τροποποιήθηκε η παρ. 3 του άρθρου 187 ΠΚ και διευρύνθηκε η τυποποίηση του εγκλήματος της «συμμορίας» (σύσταση οργάνωσης και συμφωνίας δύο τουλάχιστον προσώπων για την από κοινού τέλεση πλημμελημάτων) ώστε να περιλαμβάνει και αδικήματα που στρέφονται κατά της προσωπικής ελευθερίας, της ιδιοκτησίας ή της περιουσίας (πέραν δηλαδή των εννόμων αγαθών της ζωής, της σωματικής ακεραιότητας, της ανηλικότητας). Παράλληλα, προστίθεται στο άρθρο παρ. 6 σύμφωνα με την οποία «6. Στις περιπτώσεις καταδίκης για αξιόποινες πράξεις του παρόντος άρθρου, καθώς και για τα συναφή αδικήματα που συνεκδικάστηκαν με την ίδια απόφαση, η ποινή δεν αναστέλλεται ούτε μετατρέπεται με κανέναν τρόπο, τυχόν δε ασκηθείσα έφεση δεν έχει αναστέλλουσα ισχύ.»
Οι νέες αυτές διατάξεις δεν υπαγορεύονται από κάποια κοινωνική αναγκαιότητα και καμία σχέση δεν έχουν με την αντιμετώπιση της οπαδικής βίας, ή μορφών σοβαρού οργανωμένου οργανωμένου εγκλήματος. Πρόκειται για επικίνδυνη και δυσανάλογη διεύρυνση των διατάξεων για τις οποίες ο ποινικός νομοθέτης επιφυλάσσει την πλέον αυστηρή μεταχείριση, πέρα από έννομα αγαθά όπως είναι η ζωή και σε αυτά όπως η περιουσία. Αλλά το κυριότερο, με τις νέες διατάξεις, ακόμη και στην περίπτωση από κοινού τέλεσης πλημμελημάτων που θίγουν την περιουσία ή ιδιοκτησία τρίτων αποκλείεται πλέον η χορήγηση αναστολής εκτέλεσης ποινής κατ’ άρθρο 99 ΠΚ, η μετατροπή της ποινής σε κοινωφελή εργασία, και το ανασταλτικό αποτέλεσμα της έφεσης.
Η κυβέρνηση διολισθαίνει διαρκώς σε μια εργαλειακή αντιμετώπιση του ποινικού δικαίου με διαρκείς αντιδραστικές παρεμβάσεις εντασσόμενες στην πολιτικής της ατζέντα του «Νόμου και της τάξης». Η διαρκής αυστηροποίηση, η επέκταση των ποινών δεν είναι παιχνίδι στα χέρια της κυβέρνησης και της επιδίωξής της να τροφοδοτεί ένα αντιδραστικό ή ακροδεξιό ακροατήριο. Ο ποινικός προσανατολισμός να «γεμίσουν οι φυλακές» αποτελεί σοβαρή οπισθοδρόμηση, είναι αντιεπιστημονικός και πολύ μακριά από τις σύγχρονες αντιλήψεις περί σωφρονισμού. Και βέβαια είναι απρόσφορος, αφού η πραγματικότητα έχει αποδείξει ότι όχι μόνο δεν περιορίζει την όποια εγκληματικότητα, αλλά αντίθετα, δημιουργεί μόνο περιθωριοποίηση και κοινωνικά αδιέξοδα.
Ο φυσικός Δικαστής με βάση τις κάθε φορά περιστάσεις θα πρέπει να έχει τη δυνατότητα αξιολόγησης των περιστάσεων και χορήγησης αναστολής και όχι να δεσμεύεται από δυσανάλογες, αδιάκριτες και σιδηρόφραχτες διατάξεις.
Η κυβέρνηση άλλωστε έχει από καιρού αποκαλύψει τους πραγματικούς σκοπούς της ποινικής της υστερίας και ήδη διαφημίζει ότι οι νέες διατάξεις είναι φωτογραφικές για την αντιμετώπιση πράξεων που συνδέονται με διαδηλώσεις και διαμαρτυρίες. Το να μην είναι δυνατό να χορηγηθεί αναστολή εκτέλεσης ποινής για πλημμελήματα που αφορούν σε υλικές ή περιουσιακές ζημιές και μάλιστα αδιάκριτα είναι ήδη από μόνο του δυσανάλογο. Αλλά είναι ακόμη περισσότερο επικίνδυνο υπό το φως της γνωστής πραγματικότητας της βιομηχανίας κατασκευασμένων διώξεων που στήνουν συχνά τα κυβερνητικά επιτελεία με την ΕΛΑΣ. Μια αστυνομία που έχει διεθνώς καταγγελθεί για σκευωρίες και άδικες κατηγορίες, όπως για παράδειγμα στην περίπτωση του “Ινδιάνου” κ.ά. περιπτώσεις.
Τέτοιες ποινικές διατάξεις που επιρρίπτουν τις πιο βαριές ποινές, χωρίς δικαίωμα αναστολής είναι εργαλείο στα χέρια ενός διάτρητου συστήματος στημένων διώξεων σε βάρος διαδηλωτών, αγωνιστών, συνδικαλιστικών και εργατικών οργανώσεων. Δεν πρόκειται άλλωστε για υποθέσεις, αλλά τις επιδιώξεις της αυτές έχει ήδη αποκαλύψει η κυβέρνηση με το νόμο Χρυσοχοΐδη που επιχείρησε να καταστήσει κάθε συλλογικό ή συνδικαλιστικό φορέα υπεύθυνο για τυχόν ζημιές σε διαμαρτυρίες κλπ.
Να σταματήσει η κυβέρνηση να μεταχειρίζεται τον ΠΚ σαν εργαλείο εξόντωσης (αντί για ποινικό σωφρονισμό) και καταστολής της κοινωνικής και πολιτικής αντιπολίτευσης.
Να σταματήσει να αποκλείει προκλητικά το νομικό κόσμο, τους Δικηγορικούς Συλλόγους και Ενώσεις Δικαστών από τις νομοθετικές της παρεμβάσεις σε τόσο καίρια ζητήματα, όπως είναι οι διατάξεις του ΠΚ, παρεμβάσεις που μπορούν να διαρρήξουν την κοινωνική ζωή και την προστασία θεμελιωδών εγγυήσεων.
Να σταματήσει να νομοθετεί κρυφά και χωρίς καμία διαβούλευση για να αποφύγει την κοινωνική και νομική κριτική.
Ο ΔΣΑ, οι Δικηγορικοί Σύλλογοι της χώρας πρέπει να αντιταχθούν σθεναρά στην εκτροπή της νομοθετικής πρωτοβουλίας της κυβέρνησης σε διαρκή αιφνιδιασμό της κοινωνίας και του νομικού κόσμου. Να περιφρουρήσουν την ανθρωπιστικό και σωφρονιστικό προσανατολισμό του σύγχρονου ποινικού δικαίου, τα θεμελιώδη δικαιώματα των κατηγορουμένων και κρατουμένων.
Ανακοίνωση ΔΣΑ 24/3/2022 – Ο ΔΣΑ ζητεί την άμεση κατάργηση της τροποποιηθείσας με τον Ν. 4908/2022 παρ. 6 του άρθρου 187 Π.Κ.
Όλως αιφνιδίως, κατά παράβαση των αρχών της καλής νομοθέτησης, δίχως προηγούμενη διαβούλευση με τους επιστημονικούς φορείς και δη τους Δικηγορικούς Συλλόγους, αλλά και χωρίς την προηγούμενη επεξεργασία στην αρμόδια Διαρκή Επιτροπή Δημόσιας Διοίκησης, Δημόσιας Τάξης και Δικαιοσύνης της Βουλής, εισήχθη με τροπολογία στο Νόμο 4908/2022 (άρθρο 72) διάταξη με την οποία τροποποιείται το άρθρο 187 του Ποινικού Κώδικα και μεταξύ άλλων προστίθεται παράγραφος 6 και διαμορφώνεται η εξαιρετικά δυσμενής ρύθμιση ότι «στις περιπτώσεις καταδίκης για αξιόποινες πράξεις του παρόντος άρθρου, καθώς και για τα συναφή αδικήματα που συνεκδικάστηκαν με την ίδια απόφαση, η ποινή δεν αναστέλλεται ούτε μετατρέπεται με κανέναν τρόπο, τυχόν δε ασκηθείσα έφεση δεν έχει αναστέλλουσα ισχύ.»
Με την ως άνω ρύθμιση:
-Καταλύεται το ισχύον εισέτι τεκμήριο αθωότητας.
-Ανατρέπεται η ισορροπία του δικαϊκού μας συστήματος, αφού ενώ επί βαρύτατων αδικημάτων με ποινές πρόσκαιρης ακόμη και ισοβίου καθείρξεως δύναται η τυχόν ασκηθείσα έφεση να έχει ανασταλτική δύναμη, αντιθέτως με τη νεοεισαχθείσα ρύθμιση επιβάλλεται στο Δικαστήριο ακόμα και για ήσσονος σημασίας πλημμελήματα να μην χορηγήσει την ανασταλτική δύναμη της έφεσης, με αποτέλεσμα ο καταδικασθείς πρωτοδίκως να οδηγείται στη φυλακή.
-Εκδηλώνεται η δυσπιστία του νομοθέτη στο φυσικό Δικαστή, διότι του αφαιρεί τη μέχρι πρότινος διακριτική ευχέρεια να αποφασίζει ο ίδιος τόσο επί της δυνατότητας αναστολής ή μετατροπής της επιβληθείσας ποινής όσο και επί της αναστέλλουσας δύναμης επί της τυχόν ασκηθείσας εφέσεως εκ μέρους του κατηγορουμένου.
Υπό τα ανωτέρω δεδομένα είναι επιβεβλημένη η άμεση κατάργηση της παραγράφου 6 του άρθρου 187 του Ποινικού Κώδικα όπως η τελευταία προστέθηκε με το Νόμο 4908/2022 και καλούμε τον Υπουργό Δικαιοσύνης να προβεί στις δέουσες ενέργειες.
Ανακοίνωση της Συντονιστικής Επιτροπής Ολομέλειας των Προέδρων των Δικηγορικών Συλλόγων Ελλάδος (24/3/2022)
Η Συντονιστική Επιτροπή εκφράζει την έντονη αντίθεσή της στην ακολουθούμενη κυβερνητική πρακτική της αιφνίδιας και αποσπασματικής νομοθέτησης, με αφορμή θέματα που έχουν απασχολήσει την επικαιρότητα και προς ικανοποίηση του «κοινού περί δικαίου αισθήματος».
Η θέσπιση διατάξεων και δη στο πεδίο του ποινικού δικαίου πρέπει να είναι αποτέλεσμα ουσιαστικής διαβούλευσης προκειμένου τα θέματα αυτά να ρυθμίζονται λυσιτελώς και να διασφαλίζεται η αξιολογική και συστηματική συνοχή του ποινικού δικαίου.
Η Συντονιστική Επιτροπή καταγγέλλει απερίφραστα τη νέα τροποποίηση της διάταξης του άρθρου 187 Π.Κ., με την προσθήκη της παρ. 6, δυνάμει των ρυθμίσεων του άρθρου 72 Ν. 4908/22, αποτελεί ένα ακόμη δείγμα παράβασης των κανόνων καλής νομοθέτησης αφού εισήχθη προς ψήφιση αιφνιδίως, χωρίς οποιαδήποτε προηγούμενη διαβούλευση και χωρίς να έχει εκφραστεί επ’ αυτού η Επιστημονική Επιτροπή της Βουλής.
Η νέα ρύθμιση, σύμφωνα με την οποία σε περίπτωση καταδίκης για τις αξιόποινες πράξεις που αναφέρονται στο άρθρο αυτό και μάλιστα πλημμεληματικού χαρακτήρα, δεν επιτρέπεται αναστολή ή μετατροπή της ποινής με κανένα τρόπο, η δε ασκηθείσα έφεση δεν έχει αναστέλλουσα ποινή, και μάλιστα με αναδρομική ισχύ, καταλύει το τεκμήριο αθωότητας του κατηγορουμένου, στερεί από το δικαστή τη δυνατότητα αναστολής ή μετατροπής της ποινικής, όπως και την αναστέλλουσα δύναμη τυχόν ασκηθείσας εφέσεως και αντιβαίνει στην αρχή της αναλογικότητας, καθώς περιορίζει ανεπιστρεπτί τα δικαιώματα του κατηγορουμένου, τη στιγμή μάλιστα που τα δικαιώματα αυτά δεν στερούνται από κατηγορούμενους για αδικήματα με μεγαλύτερη ποινική ή ηθική απαξία, όπως η περίπτωση ανθρωποκτονίας από πρόθεση.
Η διάταξη ως οιονεί δικονομικού χαρακτήρα δίνει δυνατότητα αναδρομικής ισχύος σε τελεσθείσες ήδη πράξεις ακόμη και προ του χρόνου ψήφισής της και επιχειρεί να αποτρέψει κάθε κοινωνική δραστηριότητα (απεργιακές κινητοποιήσεις, συνδικαλιστικές διεκδικήσεις κλπ) και κάθε μορφή κοινωνικής αντίδρασης οδηγώντας στα σωφρονιστικά καταστήματα πολίτες που κατηγορούνται για διάπραξη πλημμελημάτων για τα οποία δεν θα οδηγούνταν στη φυλακή ακόμη και σε περίπτωση αμετάκλητης καταδίκης τους.
Η Συντονιστική Επιτροπή ζητεί από τον Υπουργό Δικαιοσύνης να αναλάβει άμεσα νομοθετική πρωτοβουλία για την κατάργηση της παραγράφου 6 του άρθρου 187 Π.Κ. όπως αυτή προστέθηκε με το Ν. 4908/22.
