Ένα νέο μαζικό κίνημα άρχισε να ξεδιπλώνεται από την Τρίτη 9 Μαρτίου στην ελληνική κοινωνία, ενάντια στον εντεινόμενο από την κυβέρνηση της Δεξιάς αστυνομικό αυταρχισμό. Η πρωτοφανής μαζική λαϊκή συγκέντρωση που διοργανώθηκε εκείνη τη μέρα στη Νέα Σμύρνη ως απάντηση στην αστυνομική βία και τρομοκρατία που είχε κορυφωθεί δυο μέρες πριν με αναίτιους ξυλοδαρμούς και συλλήψεις πολιτών στην πλατεία της συνοικίας, είχε ως συνέχεια, την Πέμπτη 11 Μαρτίου, την πορεία χιλιάδων νέων στη Θεσσαλονίκη μετά τη βίαιη εισβολή των ΜΑΤ στο κατειλημμένο από τους αγωνιζόμενους φοιτητές ΑΠΘ, και τις λαϊκές συγκεντρώσεις σε πλατείες δεκάδων γειτονιών της Αθήνας και άλλων μεγάλων πόλεων το περασμένο Σαββατοκύριακο 13 και 14 Μαρτίου.
Η βασική αιτία που έχει προκαλέσει αυτό το κίνημα είναι η επιλογή της κυβέρνησης, από τα πρώτα κιόλας βήματα της θητείας της, να εντείνει την αστυνομική τρομοκρατία μέσα από μια σειρά κατασταλτικών επιχειρήσεων και αυταρχικών νομοθετικών αλλαγών που ανέδειξαν στο προσκήνιο την αληθινή, αποκρουστική φύση του αστικού κράτους. Αυτά δημιούργησαν μια μεγάλη συσσώρευση θυμού και αγανάκτησης, ιδιαίτερα στους νέους, η οποία βλέπουμε πλέον να «εκρήγνυται» τις τελευταίες μέρες. Ταυτόχρονα, η έκρηξη αυτή εκφράζει και τη γενικευμένη δυσαρέσκεια για την κοινωνικά σκανδαλώδη, αντεργατική-αντιλαϊκή διαχείριση από την κυβέρνηση, τόσο της υπόθεσης της πανδημίας, όσο και της βαθιάς κρίσης που αντιμετωπίζει ο ελληνικός καπιταλισμός ως τμήμα της διεθνούς κρίσης.
Γιατί η κυβέρνηση εντείνει τον αστυνομικό αυταρχισμό
Δώδεκα σχεδόν χρόνια μετά την είσοδό του στην κρίση και το φάσμα της κρατικής χρεοκοπίας, ο ελληνικός καπιταλισμός παραμένει σε βαθύ τέλμα. Μετά από μια αναλαμπή ισχνής ανάκαμψης 3 ετών (2016-2018), από τα τέλη του 2019 μέχρι και σήμερα η πτωτική του τάση του ελληνικού ΑΕΠ συνεχίζεται, με αποτέλεσμα να έχει χάσει συνολικά σχεδόν το 1/3 της αξίας του από την αρχή της κρίσης. Στο ίδιο διάστημα το κρατικό χρέος σε σχέση με το ΑΕΠ έχει αυξηθεί κατά 70 ποσοστιαίες μονάδες, ενώ το δημοσιονομικό έλλειμμα επιστρέφει ταχύτατα στα επίπεδα του πρώτου «μνημονιακού» χρόνου, του 2010. Στα τέλη της φετινής χρονιάς, λόγω του υψηλού κόστους από το συνεχιζόμενο λοκντάουν, το κρατικό «μαξιλάρι ρευστότητας» των 30 περίπου δισ. ευρώ (που κατά το ήμισυ είναι δεσμευμένο στον ESM) αναμένεται να εξαντληθεί, ενώ η ανοδική διεθνής τάση στα κρατικά επιτόκια, αλλά και αυτό καθ΄ αυτό το υψηλό ελληνικό χρέος, κάνουν απαγορευτική την αντιμετώπιση του δημοσιονομικού προβλήματος μέσα από διαρκώς αυξανόμενο δανεισμό. Όλα αυτά δεν μπορεί παρά να οδηγούν σύντομα σε νέα σκληρά μέτρα λιτότητας, τα οποία η κυβέρνηση της ελληνικής άρχουσας τάξης θεωρεί ότι θα μπορέσει να περάσει ευκολότερα αν τρομοκρατήσει προληπτικά το κίνημα της εργατικής τάξης και της νεολαίας.
Η ελληνική άρχουσα τάξη θυμάται με φρίκη το «χάος» των μαζικών διαδηλώσεων και των απεργιών των αρχών της περασμένης δεκαετίας και δεν θα ήθελαν να το ξαναβιώσει. Έτσι, η κυβέρνηση, μήνες τώρα, επωφελούμενη από τις ειδικές συνθήκες της πανδημίας, δρώντας σαν τον ληστή που κάνει πλιάτσικο σε μια πλημμυρισμένη πόλη, περιορίζει βασικά δημοκρατικά δικαιώματα της εργατικής τάξης και της νεολαίας, όπως το δικαίωμα στην απεργία, τη συγκέντρωση και τη διαδήλωση, καταργεί το πανεπιστημιακό άσυλο, εγκαθιστά μόνιμα αστυνομικές δυνάμεις μέσα στις σχολές – κάτι που δεν έχει ξαναγίνει στα παγκόσμια χρονικά ούτε από φασιστικά καθεστώτα – καταργεί με τα ΜΑΤ τις αποφάσεις των συλλογικών οργάνων των φοιτητών εισβάλοντας στις σχολές και συλλαμβάνοντας τους, επιβάλει λογοκρισία στο ίντερνετ, καταστέλλει τους ..περιπάτους στις πλατείες και τα πάρκα, και επιβάλει ένα γενικευμένο κλίμα αστυνομικής τρομοκρατίας. Αλλά να που η ίδια η σπουδή και η βιασύνη τους να τσακίσουν προληπτικά τα κινήματα είναι η αιτία που ανάβει τη φλόγα τους! Αυτή είναι η διαδικασία που παρακολουθούμε τις τελευταίες μέρες να εξελίσσεται μπροστά στα μάτια μας.
Η φύση του κινήματος
Το μαζικό κίνημα που γεννήθηκε στη Ν. Σμύρνη δεν έπεσε από τον ουρανό. Είχε ως προάγγελους το φοιτητικό κίνημα καταλήψεων του Οκτωβρίου του 2019, τις μαθητικές καταλήψεις του Οκτωβρίου του 2020 και τη μαζική αντιφασιστική συγκέντρωση έξω από το Εφετείο στο ίδιο διάστημα. Είναι έκφραση της διάθεσης που εμφανίζει κυρίως η νεολαία να ξαναμπεί μαχητικά στο κοινωνικό και πολιτικό προσκήνιο. Αποτελεί αντανάκλαση μιας γενικότερης διαδικασίας αγωνιστικής αφύπνισης των εργατικών μαζών, μετά από 5 περίπου χρόνια «παράλυσης» εξαιτίας της μεγάλης ήττας του καλοκαιριού του 2015. Το κλίμα στην κοινωνία αρχίζει να θυμίζει τις μέρες του Μάη του 2011, του κινήματος στις πλατείες, με τις εργατικές μάζες όμως να διαθέτουν σήμερα την πολιτική πείρα απ’ όλα τα σημαντικά γεγονότα που μεσολάβησαν από τότε.
Αυτή η διαδικασία αφύπνισης, όπως συμβαίνει πάντοτε, ξεκινά από τα πιο νεαρά και άφθαρτα από τις ήττες του παρελθόντος στρώματα των εργατικών μαζών. Οι νέοι που συμμετέχουν στις διαδηλώσεις αυτών των ημερών ανήκουν σε όλο το φάσμα της εργατικής τάξης και των φτωχών λαϊκών στρωμάτων. Είναι μαθητές και φοιτητές, κυρίως από τα νεότερα έτη, πολλοί από τους οποίους δεν έχουν προλάβει καν να παρακολουθήσουν δια ζώσης μαθήματα λόγω της πανδημίας. Είναι περιστασιακά εργαζόμενοι ή απασχολούμενοι στη «μαύρη εργασία, εργαζόμενοι που βρίσκονται λόγω της πανδημίας σε καθεστώς «αναστολής», αλλά και άνεργοι.
Από πολιτική άποψη αυτοί οι νέοι δεν προσελκύονται από τις μαζικές οργανώσεις, τα συνδικάτα και τα εργατικά κόμματα, γιατί δεν βλέπουν αυτές να τους προσφέρουν τον αναγκαίο δρόμο να αγωνιστούν αποτελεσματικά για τα προβλήματα τους και να εκφράσουν τις εξεγερτικές τους διαθέσεις. Κύριο χαρακτηριστικό της στάσης αυτών των νέων είναι η οργή και το μίσος ενάντια στην αστυνομία. Αρκετοί από αυτούς – στην περίπτωση της Ν. Σμύρνης κάποιες εκατοντάδες – έδειξαν ότι τάσσονται υπέρ της απάντησης στην αστυνομική βία με μαζική βία.
Τα γεγονότα της Ν. Σμύρνης: βίαιη μαζική αυτοάμυνα ή «χουλιγκανισμός»;
Αν θέλει κάποιος να προσεγγίσει το ζήτημα της βίας μέσα στο πλαίσιο της αντικειμενικής πραγματικότητας, δηλαδή σαν ένα μέλος της σημερινής, πραγματικής ταξικής κοινωνίας των ανθρώπων και όχι της κοινότητας των ουράνιων Χερουβείμ και Σεραφείμ, πρέπει να το εξετάσει από μια ταξική σκοπιά. Μόνο οι ανόητοι ή οι υποκριτικοί απολογητές της αντίδρασης μπορούν να καταδικάζουν τη βία «απ’ όπου κι αν προέρχεται». Μόνο αυτοί μπορούν να εξισώνουν τη βία του στρατού των εξεγερμένων δούλων του Σπάρτακου με εκείνη του στρατού των Ρωμαίων δουλοκτητών, τη βία του στρατού των Γερμανών χωρικών με εκείνη του στρατού των φεουδαρχών στα τέλη του Μεσαίωνα, τη βία των Αβράκωτων του Παρισιού με τη βία των μοναρχικών στρατευμάτων στη Γαλλική Επανάσταση, τη βία των οπλαρχηγών του 1821 με εκείνη του Σουλτάνου, τη βία του Κόκκινου Στρατού στη Σοβιετική Ρωσία με τη βία των φιλοτσαρικών στρατευμάτων των Λευκών και των ξένων ιμπεριαλιστικών στρατών που επενέβησαν για να πνίξουν την επανάσταση. Η μαζική πληβειακή βία ενάντια στην άρχουσα βία των εκμεταλλευτών είναι και αναπόφευκτη, αλλά και αναγκαία για να αλλάξει η κοινωνία. Όποιος την καταδικάζει, καταδικάζει σε τελική ανάλυση την ίδια την κοινωνική πρόοδο.
Τι είδους βία είχαμε στις 9 Μαρτίου στη Νέα Σμύρνη; Εκεί μερικές εκατοντάδες νέοι «επέστρεψαν» στους κρατικούς τρομοκράτες ελάχιστη από την αμέτρητη κυρίαρχη βία. Ήταν απλοί νέοι της εργατικής τάξης και των φτωχών λαϊκών στρωμάτων που έχουν φάει ξύλο και χημικά σε διαδηλώσεις, και που ασφυκτιούν μέσα στην αστυνομοκρατία και το συνολικό αυταρχισμό της κυβέρνησης και του αστικού καθεστώτος. Νέοι που απάντησαν μαχητικά στις δυνάμεις καταστολής, εκπροσωπώντας αυθεντικά εκείνες τις στιγμές τα γενικά αισθήματα του εργαζόμενου λαού έναντι της κυβερνητικής απόπειρας επιβολής ενός καθεστώτος αστυνομικής τρομοκρατίας.
Η άρχουσα τάξη και η κυβέρνησή της, για να συκοφαντήσουν τη γνήσια προοδευτική λαϊκή συγκέντρωση της Ν. Σμύρνης και το εξεγερτικό πνεύμα που χαρακτήρισε τους νέους που συμμετείχαν σ’ αυτήν, προσπάθησε να τους ταυτίσει με τους «χούλιγκανς» και το «χουλιγκανισμό».
Καταρχάς, το γεγονός ότι στη συγκέντρωση αυτή καλούσαν μεταξύ άλλων και σύνδεσμοι οπαδών ποδοσφαιρικών ομάδων και συμμετείχαν τέτοιοι οπαδοί, δεν σημαίνει ότι αυτοί οι νέοι συμμετείχαν στη συγκέντρωση επειδή τους κάλεσαν οι σύνδεσμοι. Ακόμα και ένας εξωραϊστικός σύλλογος της γειτονιάς να καλούσε στη συγκεκριμένη εκδήλωση, τα επίπεδα συμμετοχής και οι διαθέσεις των νέων που συμμετείχαν θα ήταν τα ίδια.
Επιπλέον, πρέπει να τονιστεί ότι η βίαιη σύγκρουση εκατοντάδων νέων με την αστυνομία μετά τη συγκέντρωση σε καμία περίπτωση δεν ήταν χουλιγκανισμός. Χουλιγκανισμός είναι τα μαχαιρώματα μεταξύ οπαδών, οι αναίτιες καταστροφές με σπασίματα αμαξιών και μαγαζιών, και γενικότερα, η αντικοινωνική βία «για τη βία». Η μαζική αυθόρμητη βία για αυτοάμυνα ενάντια στις πάνοπλες, προκλητικές και δολοφονικές δυνάμεις κρατικής καταστολής που εφορμούν με ειδικά οχήματα για να τρομοκρατήσουν και να διαλύσουν μια μαζική συγκέντρωση με ξεκάθαρα προοδευτικό περιεχόμενο, ακόμα και αν συμμετέχουν σε αυτήν τη συγκέντρωση οπαδοί ποδοσφαιρικών ομάδων, δεν έχει καμία σχέση με τον χουλιγκανισμό. Αυτή η βία αντιπροσωπεύει μια φυσιολογική και αναπόφευκτη, αυθόρμητη και ηθικά δίκαιη απάντηση από την πλευρά νέων εξεγερμένων ενάντια στην κυρίαρχη, άδικη, μαζικής κλίμακας και εξακολουθητική, βία του αστικού κράτους. Όποιος την καταδικάζει ως «χουλιγκανισμό», ταυτίζει τον χουλιγκανισμό με τη μαχητική εναντίωση στην κρατική αυθαιρεσία και καταπίεση.
Με ποια αυτοάμυνα;
Κάθε βία στο πλαίσιο ενός μαζικού κινήματος πρέπει να συμβαδίζει με τους σκοπούς του κινήματος και να υποτάσσεται σε αυτούς. Η βία ως αυθόρμητη μαζική αντίδραση-αυτοάμυνα ενάντια στην τρομοκρατική βία ειδικών αστυνομικών σωμάτων που ορμούν για να διαλύσουν μια συγκέντρωση βρίσκεται σε απόλυτη σύμπνοια με τους σκοπούς του μαζικού κινήματος. Η περίπτωση της Ν. Σμύρνης, για παράδειγμα, μοιάζει με τις μαζικές συγκρούσεις που συνέβησαν με την αστυνομία στο μεγάλο απεργιακό συλλαλητήριο τον Φλεβάρη του 2012, όπου είχαμε την ίδια ακριβώς μαζική βία-αυτοάμυνα, η οποία ήταν σε πλήρη ταύτιση με τους σκοπούς του κινήματος.
Αυτή η μαζική και αυθόρμητη αυτοάμυνα είναι κάτι εντελώς διαφορετικό από τις συγκρούσεις που έχουν καθιερωθεί να αποκαλούνται «μπάχαλα». Αυτές οι άκαιρες, τυχοδιωκτικές, χωρίς τη συναίνεση του κινήματος και εξελισσόμενες στις παρυφές ή στο περιθώριο μαζικών διαδηλώσεων επιθέσεις στην αστυνομία, στις οποίες προβαίνουν συστηματικά ομάδες αναρχικών, δεν υπηρετούν τους σκοπούς του μαζικού κινήματος. Είναι επιζήμιες και έχουν αντιδραστικά αποτελέσματα. Το έχουμε δει επανειλημμένα: γίνονται η αφορμή για να διαλυθεί μια μαζική κινητοποίηση από την αστυνομία, συχνά μέσα και από τη δράση προβοκατόρων που επωφελούνται από τέτοιου χαρακτήρα συγκρούσεις.
Το ότι δικαιώνουμε πολιτικά και ηθικά, τη βίαιη μαζική αυτοάμυνα του κινήματος ενάντια στην κυρίαρχη αστυνομική βία δεν σημαίνει και ότι ταυτόχρονα θεωρούμε πως η υπόθεση της αυτοάμυνας του κινήματος πρέπει να αφήνεται στο έλεος των αυθόρμητων διαθέσεων μιας ομάδας -έστω εκατοντάδων και ιδιαίτερα μαχητικών-διαδηλωτών. Αντίθετα, πρέπει να προετοιμάζεται και να οργανώνεται σοβαρά, και να υποτάσσεται στον δημοκρατικό έλεγχο των οργάνων του μαζικού κινήματος. Αντί για την ανοργάνωτη και ευάλωτη στο να ελεγχθεί από προβοκάτορες αυθόρμητη αντι-βία, στις μαζικές συγκεντρώσεις και πορείες θα πρέπει να υπάρχει περιφρούρηση-αυτοάμυνα από ομάδες επίλεκτων αγωνιστών από τις μαζικές εργατικές και νεολαιίστικες οργανώσεις, εφοδιασμένων με τα κατάλληλα μέσα για την υποστήριξη της δράσης τους.
Επαναστατικές διεργασίες
Η διάθεση εκατοντάδων νέων να αντιπαρατεθούν βίαια με την τρομοκρατική βία της αστυνομίας δεν εκφράζει αισθήματα απομονωμένα από τη συνείδηση της ελληνικής κοινωνίας. Αντανακλά τις διεργασίες που αναπτύσσονται γενικότερα μέσα στη νεολαία και έχει, τουλάχιστον, την ανοχή και την κατανόηση της πλειονότητας της κοινωνίας. Τα ευρήματα της δημοσκόπησης της εταιρείας «Prorata» που διεξήχθη το διάστημα μεταξύ 11 και 12 Μαρτίου 2021 σε δείγμα 800 ατόμων, είναι ενδεικτικά.
Το 61% των ερωτηθέντων σε αυτήν την έρευνα ανέφεραν ότι η ΕΛ.ΑΣ. ασκεί υπερβολική βία σε σχέση με τις καταστάσεις που αντιμετωπίζει το τελευταίο διάστημα. Το 67% δήλωσε ότι δεν εμπιστεύεται τις εσωτερικές διαδικασίες ελέγχου της ΕΛ.ΑΣ. για την εξέταση περιστατικών αστυνομικής αυθαιρεσίας, το 44% απάντησε ότι πιστεύει πως η Ελληνική Αστυνομία κάνει τη δουλειά της χειρότερα συγκριτικά με την αστυνομία των περισσότερων χωρών της ΕΕ και το 14% ότι την κάνει «το ίδιο κακά». Σχετικά με τα γεγονότα της 9ης Μαρτίου στη Νέα Σμύρνη συγκεκριμένα, το 53% δήλωσε ότι την «αποκλειστική ή κύρια ευθύνη» φέρει η Ελληνική Αστυνομία. Αξιοσημείωτο για τις τάσεις που αναπτύσσονται στη νεολαία είναι το γεγονός ότι στις ηλικίες 17-34 ετών όλα τα πιο πάνω αρνητικά για την αστυνομία ποσοστά είναι αυξημένα κατά 4 έως και 14 ποσοστιαίες μονάδες!
Η έρευνα αυτή δεν φανερώνει τίποτα λιγότερο από αυτό που όλοι εισπράξαμε ως κλίμα από τον περίγυρό μας και από τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης αμέσως μετά τα γεγονότα της Ν. Σμύρνης. Ένας μεγάλος αριθμός απλών ανθρώπων της εργατικής τάξης και των φτωχών λαϊκών στρωμάτων, και ένας ακόμα μεγαλύτερος αριθμός νέων, αντιμετώπισαν τη βίαιη απάντηση στην τρομοκρατία της ομάδας «Δράση» ως δικαιολογημένη. Αυτή η γενικευμένη λαϊκή οργή για την αστυνομία, η οποία στις τάξεις της νεολαίας έχει λάβει τη μορφή ενός ασυμφιλίωτου μίσους, δεν αποτελεί αίσθημα που στρέφεται ενάντια σ’ ένα μεμονωμένο τμήμα της αστικής κρατικής μηχανής «που δεν κάνει καλά τη δουλειά του». Φανερώνει βαθύτερες επαναστατικές διεργασίες στη συνείδηση, γιατί στρέφεται εναντίον ενός μηχανισμού-θεσμού, που μαζί με τα αστικά ΜΜΕ (με προεξάρχοντα τα τηλεοπτικά κανάλια), έχει επιλεγεί να αποτελεί σήμερα το βασικό στήριγμα ολόκληρου του αστικού καθεστώτος. Ταυτόχρονα, το αίσθημα αυτό έχει ξεκάθαρες πολιτικές προεκτάσεις, αφού συνοδεύεται και από αντίστοιχη πρωτοφανή οργή ενάντια στην κυβέρνηση της Δεξιάς και τον πρωθυπουργό της.
Συνεχίζεται
