Την Πέμπτη 11 Απριλίου, οι εργαζόμενοι δικύκλου (διανομείς-ντελίβερι, κούριερ, εξωτερικοί υπάλληλοι εταιρειών) πραγματοποίησαν 24ωρη απεργία που συνδυάστηκε με διάφορες αγωνιστικές δράσεις, συμπεριλαμβανομένης μιας πολύ δυναμικής κινητοποίησης στην Αθήνα (δείτε βίντεο με στιγμιότυπα). Δυναμικές και αρκετά μαζικές κινητοποιήσεις πραγματοποιήθηκαν επίσης και στη Θεσσαλονίκη και τα Γιάννενα – σύμφωνα με το σωματείο των Ιωαννίνων, απήργησαν 196 από τους 250 εργαζόμενους της πόλης και στη μοτοπορεία συμμετείχαν 106 μηχανάκια!
Άθλιες εργασιακές συνθήκες
Η απεργία αυτή αποτέλεσε μια πολύ σημαντική κινητοποίηση, σε έναν κλάδο που περιλαμβάνει χιλιάδες εργάτες, που κατά πλειοψηφία δουλεύουν σε άθλιες συνθήκες, με πενιχρές απολαβές και κάτω από διαρκή εργοδοτική αυθαιρεσία. Ιδιαίτερα στον τομέα της εστίασης – αλλά όχι αποκλειστικά σε αυτόν – είναι κανόνας η μη πληρωμή των προβλεπόμενων προσαυξήσεων για υπερωρίες, νυχτερινά ωράρια και κυριακάτικη εργασία. Πολύ συχνό είναι επίσης το φαινόμενο της μερικώς ανασφάλιστης εργασίας με αναλογικά μειωμένες απολαβές (π.χ. εργαζόμενοι που δουλεύουν πλήρες ωράριο, αλλά ασφαλίζονται και πληρώνονται για μερική απασχόληση). Η μη παροχή εταιρικού οχήματος από τους εργοδότες θεωρείται δεδομένη και οι εταιρείες που διαθέτουν έστω κάποιο στοιχειώδη εξοπλισμό στους διανομείς είναι ελάχιστες. Ακόμα, είναι πάρα πολλοί οι εργοδότες που αρνούνται να καλύψουν τις βενζίνες και τη συντήρηση των οχημάτων, περικόπτοντας ουσιαστικά τους πραγματικούς μισθούς των εργαζομένων και οδηγώντας σε ελλιπή συντήρηση των οχημάτων, με αποτέλεσμα την αύξηση των εργατικών «ατυχημάτων».
Οι συνθήκες ακραίας πίεσης, στις οποίες υποβάλλονται από τους εργοδότες οι εργαζόμενοι δικύκλου, οδηγούν συχνά σε τροχαία ατυχήματα των τελευταίων, που όχι σπάνια είναι ιδιαίτερα σοβαρά ή ακόμα και θανατηφόρα. Την ώρα που πραγματοποιούταν η απεργιακή συγκέντρωση της 11ης Απρίλη από τους συναδέλφους και τις συναδέλφισσές του, ένας νεαρός διανομέας έχανε τη ζωή του σε ένα τέτοιο τροχαίο – ο 15ος νεκρός εν ώρα εργασίας μέσα σε μόλις δύο χρόνια, ο 8ος μέσα στους τελευταίους τρεις μήνες!
Είναι επίσης εξοργιστικά τα περιστατικά εργοδοτικής τρομοκρατίας που έχουν αναδειχθεί. Το τελευταίο διάστημα δημοσιοποιήθηκαν περιπτώσεις, στις οποίες εργοδότες προχώρησαν σε απειλές και ξυλοδαρμούς με μπράβους εναντίον εργαζομένων που ζήτησαν τα δεδουλευμένα τους, τα ένσημά τους ή ακόμα και άδεια επειδή αρρώστησαν!
Επιτυχημένη και δυναμική απεργία
Απέναντι σ’ αυτήν την κατάσταση, η πρόσφατη 24ωρη απεργία αποτέλεσε μια ηχηρή απάντηση. Η απεργία είχε προετοιμαστεί κυρίως από το σωματείο της Αττικής, ΣΒΕΟΔ (Συνέλευση Βάσης Εργαζόμενων Οδηγών Δικύκλου), που πήρε την αρχική πρωτοβουλία για την οργάνωσή της. Στην ιδιαίτερα δυναμική συνδικαλιστική δραστηριότητα αυτού του σωματείου, όπως και των άλλων συνδικαλιστικών πρωτοβουλιών στο συγκεκριμένο κλάδο, αντανακλάται η ανάπτυξη μαχητικής διάθεσης στα νεαρότερα και πιο σκληρά εκμεταλλευόμενα τμήματα της εργατικής τάξης, η οποία είναι προπομπός των μεγάλων ταξικών μαχών που θα αναπτυχθούν στο μέλλον. Η κινητοποίηση των «ντελιβεράδων» δίνει ένα «χαστούκι» στον κυνισμό και τη μοιρολατρία και ταυτόχρονα δείχνει ότι με αυτά τα στρώματα της εργατικής τάξης μπορεί να μεταβληθεί ριζικά η σημερινή κατάσταση γραφειοκρατικής σήψης στα συνδικάτα.
Η προετοιμασία της απεργίας είχε ξεκινήσει αρκετούς μήνες πριν, με συνελεύσεις, ενημερωτικό υλικό κλπ., ενώ παράλληλα μετά από συνάντηση του ΣΒΕΟΔ με το Υπουργείο Εργασίας, τον Δεκέμβρη του 2018, είχε κερδηθεί η έκδοση εγκυκλίου από την κυβέρνηση για κάποιες μίνιμουμ υποχρεώσεις των επιχειρήσεων – εργοδοτών προς τους οδηγούς δικύκλων. Η οργάνωση της απεργίας κορυφώθηκε τον τελευταίο μήνα με μια δραστήρια εκστρατεία, που περιελάμβανε εξορμήσεις στους χώρους δουλειάς, μαζική προπαγάνδιση της απεργίας στο διαδίκτυο κ.α. σε έναν κλάδο που ο πολυκερματισμός είναι έντονος και δυσκολεύει την οργάνωση, την ενημέρωση και το συντονισμό των εργαζομένων. Αυτού του είδους η σοβαρή, υπομονετική αλλά και μαχητική προετοιμασία έπαιξε αποφασιστικό ρόλο στην επιτυχία που είχε η απεργιακή κινητοποίηση.
Το σημαντικότερο στοιχείο, όμως, υπήρξε η αποφασιστικότητα, η προοπτική της κλιμάκωσης (ήδη έχει ανακοινωθεί συνέλευση απολογισμού και προγραμματισμού επόμενων δράσεων) και η διάθεση για αγώνα μέχρι τέλους. Οι αγωνιζόμενοι οδηγοί δικύκλου πρόταξαν τις βασικές διεκδικήσεις τους – αξιοπρεπείς απολαβές, κανονική ασφάλιση, ενοποίηση του επαγγελματικού κλάδου και ένταξή του στα βαρέα και ανθυγιεινά, πλήρη απαλλαγή από έξοδα για τα οχήματα και παροχή οχημάτων και εξοπλισμού από τους εργοδότες – συνοδεύοντάς τες από το εύστοχο σύνθημα «δεν αλλάζουμε επάγγελμα, αλλάζουμε το επάγγελμα». Αυτός ο χαρακτήρας ενός αποφασιστικού κλαδικού αγώνα που δε γίνεται «για την τιμή των όπλων», αλλά αντίθετα σκοπεύει να αλλάξει τις εργασιακές συνθήκες μέχρι να κάνει «αγνώριστο» το επάγγελμα, έδωσε αποφασιστική ώθηση στην επιτυχία της κινητοποίησης και υποχρέωσε ήδη την κυβέρνηση σε ορισμένες δεσμεύσεις. Αποδεικνύεται έτσι ότι η απεργία είναι ένα πανίσχυρο όπλο της εργατικής τάξης, όταν δεν εκφυλίζεται σε συμβολικές «τουφεκιές στον αέρα» από τη συνδικαλιστική γραφειοκρατία (διαβάστε εδώ το σχετικό άρθρο μας).
Φυσικά, όσο επιτυχημένη κι αν είναι μια 24ωρη κλαδική απεργία, δεν αρκεί από μόνη της. Είναι αναγκαίος ο συντονισμός με τους υπόλοιπους εργαζόμενους στην εστίαση και συνολικά με το εργατικό κίνημα. Σε αυτό το ζήτημα, δυστυχώς δεν βοηθούν οι μέθοδοι του αναρχοσυνδικαλισμού με την υπεράσπιση του μοντέλου των αυτόνομων «συνελεύσεων βάσης» που χαρακτηρίζουν τη ΣΒΕΟΔ. Με την αποκήρυξη κάθε σύνδεσης με τα παραδοσιακά μαζικά συνδικάτα στο όνομα μιας υποτιθέμενης αντιγραφειοκρατικής λογικής, στην πράξη προωθούν της διάσπαση από το υπόλοιπο εργατικό κίνημα. Ο αγώνας των εργατών θα πρέπει να στοχεύει στην πάλη για την υπεράσπιση της δημοκρατίας στα συνδικάτα, για την απογραφειοκρατικοποίησή τους και όχι να κάνει την γραφειοκρατίκοποίηση άλλοθι για ένα σπάσιμο από τα συνδικάτα. Αυτή η τακτική ενισχύει τη σημερινή θέση της συνδικαλιστικής γραφειοκρατίας δεν την αποδυναμώνει. Ο συντονισμός με τις συνδικαλιστικές πρωτοβουλίες του κλάδου στην υπόλοιπη χώρα δεν πρέπει να παραμείνει μόνο στο επίπεδο των κοινών δράσεων ανάμεσα σε «αυτόνομα» πρωτοβάθμια σωματεία και συνελεύσεις. Χρειάζεται να οδηγήσει στη δημιουργία ενός ενιαίου, δημοκρατικού και μαχητικού κλαδικού συνδικάτου και στην οργανωμένη σύνδεση με το υπόλοιπο εργατικό κίνημα και τις συνδικαλιστικές οργανώσεις του (εργατικά κέντρα, ομοσπονδίες και συνομοσπονδίες).
Ελλιπείς οι κυβερνητικές δεσμεύσεις
Την ίδια κιόλας ημέρα της απεργίας, η κυβέρνηση έσπευσε, μέσω της υπουργού Εργασίας, Ε. Αχτσιόγλου, να δεσμευθεί πως θα συμπεριλάβει αρκετά από τα αιτήματα των διανομέων στο νομοσχέδιο για τα χρέη στα ασφαλιστικά ταμεία. Σ’ αυτές τις δεσμεύσεις περιλαμβάνονται σημαντικές βελτιώσεις των εργασιακών συνθηκών, όπως η υποχρέωση των εργοδοτών να παρέχουν ατομικό εξοπλισμό προστασίας και να αναλαμβάνουν πλήρως τη συντήρηση των οχημάτων, ή αλλιώς να αποζημιώνουν τον εργαζόμενο με 15% αυξημένο μισθό, καθώς και η αύξηση και αυστηροποίηση των ελέγχων στον κλάδο για πιθανή παραβίαση των παραπάνω προβλέψεων και γενικά της εργατικής νομοθεσίας. Η κυβέρνηση, αντιλαμβανόμενη την αυξανόμενη κοινωνική απομόνωσή της, προσπαθεί καιροσκοπικά να βρει ερείσματα στους νέους εργάτες ενόψει εκλογών, χωρίς φυσικά να έχει σκοπό να αλλάξει τον συνολικά αντεργατικό χαρακτήρα της πολιτικής της.
Σημαντικά αιτήματα των εργαζόμενων οδηγών δικύκλων μένουν ανικανοποίητα και αυτό δεν είναι τυχαίο: η εφαρμογή των δεσμεύσεων της Υπουργού θα επιβαρύνει ίσως σε κάποιο βαθμό τις μικρότερες επιχειρήσεις που απασχολούν διανομείς, αλλά για το μεγάλο κεφάλαιο θα είναι «ανεπαίσθητη» και με πολλά «παραθυράκια»: η αγορά ατομικού εξοπλισμού προστασίας των οδηγών είναι για τις μεγάλες επιχειρήσεις ένα μηδαμινό κόστος, ενώ η διατήρηση της δυνατότητας χρήσης των ιδιωτικών οχημάτων των οδηγών έναντι 15% αυξημένου μισθού επιτρέπει ένα σωρό παρατυπίες που δεν μπορούν να ελεγχθούν και αφήνει θολά πολλά σημεία, όπως το πώς θα καταμετράται η κατανάλωση βενζίνης, πώς θα γίνεται η οδική ασφάλιση του οχήματος, ποιος βαθμός συντήρησης θα καλύπτεται από τον εργοδότη κλπ.
Αντίθετα, οι διεκδικήσεις που μένουν ανικανοποίητες είναι ακριβώς εκείνες που θα στοίχιζαν στο μεγάλο κεφάλαιο. Η χρήση αποκλειστικά εταιρικών οχημάτων με πλήρη ευθύνη συντήρησης θα οδηγούσε τις μεγάλες επιχειρήσεις στην υποχρεωτική αγορά και συντήρηση ολόκληρων στόλων οχημάτων, την εύρεση χώρων στάθμευσης για όλο το 24ωρο κ.ο.κ. Η ενοποίηση του κλάδου θα άνοιγε το δρόμο για τη δημιουργία κλαδικής σύμβασης. Η ένταξη στα βαρέα και ανθυγιεινά – μια διεκδίκηση που η κυβέρνηση επιδεικτικά αγνοεί, τη στιγμή που καταγράφονται δεκάδες θάνατοι διανομέων εν ώρα εργασίας τα τελευταία χρόνια – θα επέφερε πρόσθετες εργοδοτικές εισφορές και ταυτόχρονα θα ήταν αντίθετη στο πρόγραμμα «δημοσιονομικής εξυγίανσης» μέσω σκληρών περικοπών, που με ζήλο εφαρμόζει η κυβέρνηση για λογαριασμό των Ελλήνων και των Ευρωπαίων καπιταλιστών.
Τόσο οι εργαζόμενοι οδηγοί δικύκλου, όσο και κάθε άλλο τμήμα της εργατικής τάξης, δεν μπορούν να βασίζονται στις καλές προθέσεις της κυβέρνησης, που αποδεικνύει συνεχώς ότι δεν είναι διατεθειμένη να κάνει παρά μόνο επιμέρους, δευτερεύουσες παραχωρήσεις και μόνο κάτω από την αγωνιστική πίεση του εργατικού κινήματος. Η μαχητική απεργία των διανομέων, όπως και οι άλλες δυναμικές απεργίες που έγιναν το τελευταίο διάστημα σε διάφορους κλάδους και επιχειρήσεις, δείχνουν το δρόμο για ολόκληρο το εργατικό κίνημα: χρειάζεται ένα μακρόπνοο πλάνο δράσης που θα «ζυμωθεί» υπομονετικά στους εργατικούς χώρους και θα περιλαμβάνει την προετοιμασία και οργάνωση πανεργατικών κινητοποιήσεων και δράσεων που θα κορυφωθούν σε μια – πραγματική και όχι κατ’ όνομα – γενική απεργία, για την κατάργηση των μνημονιακών μέτρων, το τέλος της λιτότητας διαρκείας και την ανατροπή του εργασιακού μεσαίωνα που επιβάλλει η καπιταλιστική άρχουσα τάξη. Αυτό το πλάνο δράσης θα πρέπει να συνδέεται με το στόχο της ανάδειξης μιας εργατικής κυβέρνησης για την εφαρμογή επαναστατικών-σοσιαλιστικών μέτρων στην οικονομία και το κράτος, ως το μόνο δρόμο για την ουσιαστική και μόνιμη βελτίωση της ζωής της εργαζόμενης κοινωνικής πλειοψηφίας.
Πάτροκλος Ψάλτης
