Από το βράδυ της Παρασκευής 1 Ιουλίου, μια εξέγερση έχει ξεσπάσει σε όλη τη Λιβύη. Το κτίριο του κοινοβουλίου στο Τομπρούκ πυρπολήθηκε από διαδηλωτές, αφού πρώτα
έσπασαν τις πόρτες με μία μπουλντόζα.
Στην Τρίπολη, το προεδρικό μέγαρο περικυκλώθηκε από χιλιάδες διαδηλωτές. Η αστυνομία τους απομάκρυνε και μετά οι διαδηλωτές κινήθηκαν προς το γραφείο του πρωθυπουργού. Οι δυνάμεις ασφαλείας τους απώθησαν πυροβολώντας στον αέρα, αλλά οι διαδηλώσεις δεν έχουν σταματήσει. Το Σάββατο υψώθηκαν οδοφράγματα στους κεντρικούς δρόμους ανατολικά της πρωτεύουσας, ιδιαίτερα στην Τατζούρα. Μαζικές διαδηλώσεις έχουν ξεσπάσει σε όλες τις μεγάλες πόλεις.
Ο λαός που έχει βγει στους δρόμους, φώναξε για άλλη μια φορά το πιο διάσημο σύνθημα των εξεγέρσεων του 2011: «Ο λαός θέλει την πτώση του καθεστώτος». Στη Βεγγάζη, το προπύργιο του ισχυρού στρατηγού Χαφτάρ, εκατοντάδες άνθρωποι φώναξαν «Λιβύη, Λιβύη» και ζήτησαν καλύτερες συνθήκες διαβίωσης. Στη Μισράτα, διαδηλωτές προσπάθησαν να εισβάλουν στο δημαρχείο.
Οι νέοι και οι εργαζόμενοι ήταν στην πρώτη γραμμή. Διαμαρτύρονται για τους μισθούς που δεν έχουν καταβληθεί εδώ και μήνες και για το ρεύμα που αυτές τις εβδομάδες διακόπτεται για περισσότερες από 12 ώρες την ημέρα, ενώ οι θερμοκρασίες έφτασαν τους 45 βαθμούς. Η επισιτιστική κρίση, με τη μη παράδοση σιταριού από την Ουκρανία, έπληξε επίσης σοβαρά τη χώρα.
Οι διαδηλωτές επέλεξαν να φορέσουν κίτρινα γιλέκα, το σύμβολο του μαζικού κινήματος στη Γαλλία από το 2018-19. «Βαρεθήκαμε, βαρεθήκαμε! Θέλουμε ρεύμα!», φώναζαν διαδηλωτές στην Τρίπολη, ενώ απαιτούσαν νέες εκλογές. «Είμαστε μια χώρα παραγωγής πετρελαίου που έχει διακοπές ρεύματος κάθε μέρα. Αυτό σημαίνει ότι η χώρα διοικείται από διεφθαρμένα άτομα», είπε ένας διαδηλωτής .
Η κατάσταση στη χώρα είναι απελπιστική. Λόγω του πολιτικού αδιεξόδου που υπάρχει, το πρώτο εξάμηνο του 2022, η παραγωγή πετρελαίου της Λιβύης ήταν μόλις 100.000-150.000 βαρέλια την ημέρα, από πάνω από 1,2 εκατομμύρια πέρυσι!
Η δυσπιστία απέναντι σε όλους τους πολιτικούς είναι ένα κοινό χαρακτηριστικό του κινήματος, αλλά πολλές από τις διαδηλώσεις εξέφρασαν επίσης έλλειψη εμπιστοσύνης στις ένοπλες πολιτοφυλακές που έχουν εμπλακεί σε έναν αιματηρό εμφύλιο πόλεμο από το 2011 (που χρηματοδοτείται και στηρίζεται από ξένες δυνάμεις) και οι οποίες διαδραματίζουν όλο και περισσότερο πολιτικό ρόλο.
Ακόμη πιο ενδιαφέρον είναι το γεγονός ότι στην Τρίπολη οι μάζες έφεραν φωτογραφίες με το σήμα «Χ» που εικόνιζαν όχι μόνο τους Λίβυους πολιτικούς, αλλά και την Stephanie Williams, την απεσταλμένη του ΟΗΕ στη Λιβύη.
Το κίνημα ξεπέρασε την εδαφική διαίρεση που προκλήθηκε από τον εμφύλιο πόλεμο και προωθεί κοινά αιτήματα, από την Τριπολιτανία έως την Κυρηναϊκή και το Φεζάν. Είναι ένα εντελώς αυθόρμητο κίνημα. Όπως εξήγησε ο ανταποκριτής της ιταλικής εφημερίδας la Repubblica «έχει τα χαρακτηριστικά μιας νέας αραβικής άνοιξης».
Η άρχουσα τάξη σε όλο τον κόσμο είναι εξαιρετικά ανήσυχη. Ο γενικός γραμματέας του ΟΗΕ, Γκουτιέρες, κάλεσε για «ειρήνη» και προέτρεψε τους διαδηλωτές «να αποφύγουν πράξεις βίας», καταδικάζοντας ρητά την επίθεση στο κοινοβούλιο. Τι σιχαμερή υποκρισία!Ήταν ο ίδιος ΟΗΕ, με το ψήφισμα 1973 το 2011, που έθεσε τη νομική βάση για στρατιωτική επέμβαση, εξουσιοδοτώντας τους ιμπεριαλιστές να δημιουργήσουν μια ζώνη απαγόρευσης πτήσεων πάνω από τη χώρα.
Ο ΟΗΕ έδωσε το πράσινο φως για να συντριβεί αυτό που ήταν μια γνήσια επανάσταση, που συνδέεται με την Αραβική Άνοιξη του 2011, ανοίγοντας τον δρόμο σε μια επέμβαση που οδήγησε στην δολοφονία του Καντάφι και στον εμφύλιο πόλεμο. Οι ιμπεριαλιστές της Δύσης που κρύβονται πίσω από τον ΟΗΕ είναι υπεύθυνοι για τον εφιάλτη μέσα στον οποίο ζουν οι λιβυκές μάζες τα τελευταία 11 χρόνια.
Μετά την ιμπεριαλιστική παρέμβαση, το κράτος ουσιαστικά κατέρρευσε. Ως το κράτος με τα μεγαλύτερα αποθέματα πετρελαίου στον κόσμο, η Λιβύη έγινε πεδίο μάχης μεταξύ των αντίπαλων πολιτοφυλακών και των πολέμαρχων, με την υποστήριξη όλων των περιφερειακών ή διεθνών δυνάμεων.
Από το 2015, η σύγκρουση επικεντρώθηκε στην Κυβέρνηση Εθνικής Συμφωνίας (GNA) στην Τρίπολη από τη μια πλευρά και στον Εθνικό Στρατό της Λιβύης στο Τομπρούκ από την άλλη. Ο Χαφτάρ, ο ηγέτης του LNA, εξαπέλυσε μια επίθεση για να κατακτήσει ολόκληρη τη χώρα, αλλά τελικά απέτυχε το 2019-20. Το LNA υποστηρίζεται από την Αίγυπτο, τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, τη Γαλλία και τη Ρωσία.
Η Τουρκία, με την υποστήριξη του Κατάρ και της υπόλοιπης λεγόμενης «διεθνούς κοινότητας», ήταν αποφασισμένη να σταματήσει τον Χαφτάρ μέσω της επιχείρησης «Ειρηνική Καταιγίδα» του Ερντογάν. Το GNA επέζησε, αλλά δεν κατάφερε να νικήσει τον Χαφτάρ. Οι πολύ αδύναμοι πρόεδροι ακολουθούσαν ο ένας μετά τον άλλον, όλοι όμηροι των βέτο των πολιτοφυλακών.
Αυτές οι πολιτοφυλακές έχουν λάβει εκατομμύρια ευρώ από την Ευρωπαϊκή Ένωση, και ιδιαίτερα από την Ιταλία, με αντάλλαγμα τον έλεγχο της Μεσογείου και την αποτροπή της «παράνομης» μετανάστευσης. «Από 10 εκατομμύρια το 2020 σε 10,5 εκατομμύρια το 2021. Συνολικά 32,6 εκατομμύρια έχουν διατεθεί στη λιβυκή ακτοφυλακή από το 2017. ο αριθμός των εκατομμυρίων που δαπανήθηκαν από την Ιταλία σε αποστολές στη χώρα της Βόρειας Αφρικής έχει αυξηθεί σε 271 εκατομμύρια». Η ίδια έκθεση της Oxfam υποστήριξε ότι τουλάχιστον 20.000 μετανάστες έχουν εξαφανιστεί στη Λιβύη τα τελευταία πέντε χρόνια!
Και οι δύο πλευρές κατέληξαν σε συμφωνία για προεδρικές εκλογές που θα έπρεπε να διεξαχθούν τον περασμένο Δεκέμβριο, οι οποίες όμως αναβλήθηκαν. Ο λόγος ήταν πως εκτός από τους δύο βασικούς υποψηφίους, τον Χαφτάρ και τον τότε πρωθυπουργό Ντμπέιμπα, έχει προκύψει το κόμμα του Σάιφ αλ-Ισλάμ Καντάφι, γιου του διάσημου συνταγματάρχη. Το πλήρες αδιέξοδο και τα συντρίμμια της χώρας έχουν κάνει τα στρώματα των μαζών να βλέπουν το παρελθόν με νοσταλγία.
Την εποχή του Καντάφι, χάρη σε κάποιες σημαντικές μεταρρυθμίσεις (που ωστόσο δεν κατάφεραν να έρθουν σε ρήξη με τον καπιταλισμό), οι μάζες είχαν τουλάχιστον φαγητό και ηλεκτρικό ρεύμα 24 ώρες την ημέρα. Έτσι, δεν είναι περίεργο που ορισμένοι από τους διαδηλωτές έφεραν μια πράσινη σημαία της εποχής του Καντάφι. Είναι το πρώτο βήμα μιας αφύπνισης μετά από μια μακρά χειμερία νάρκη.
Ένας εκλογικός αγώνας χωρίς νικητή ή ακόμα με τον υιό Καντάφι να κερδίζει, θα ήταν πολύ ενοχλητικός για τη Δύση. Ο Φάθι Μπασάγκα, ο πρωθυπουργός που διορίστηκε τον Μάρτιο από το κοινοβούλιο στο Τομπρούκ, προσπάθησε να εισέλθει στην Τρίπολη για να αναλάβει καθήκοντα στην πρωτεύουσα. Ωστόσο, αναγκάστηκε να υποχωρήσει το πρωί της 17ης Μαΐου, μετά από σφοδρή συμπλοκή με πολιτοφυλακές με έδρα την Τρίπολη.
Η κατάσταση οικονομικής, πολιτικής και κοινωνικής κρίσης μπορεί να διαρκέσει επ’ αόριστον. Οι πολιτοφυλακές και το GNA δεν θα κάνουν πίσω γιατί ξέρουν ότι έχουν εξωτερική υποστήριξη. Στην Τρίπολη, ο Ερντογάν ελέγχει όλο και περισσότερο τη στρατιωτική και πολιτική ζωή στην Τριπολιτανία. Τον Οκτώβριο του 2020, η Τουρκία ανέλαβε τη λιβυκή ακτοφυλακή και άρχισε να εκπαιδεύει τα πληρώματά της, ένα έργο που προηγουμένως εκτελούσε η Ιταλία. Τον Ιανουάριο, η Τουρκία παρέτεινε την παραμονή στρατιωτών και στρατιωτικών συμβούλων της, που υπολογίζονται σε 7.000, στη Λιβύη κατά δεκαοκτώ μήνες. Οι Ηνωμένες Πολιτείες φαίνονταν πιο απομακρυσμένες, αλλά ο διορισμός μιας από τις διπλωμάτες τους, της Στέφανι Γουίλιαμς, ως επικεφαλής της αποστολής του ΟΗΕ στη Λιβύη, δείχνει ότι η Ουάσιγκτον θέλει στενότερο έλεγχο της κατάστασης.
Όσον αφορά το Τομπρούκ, η υποψηφιότητα του Μπασάγκα υποστηρίχθηκε σθεναρά από τη Γαλλία. Το Παρίσι προσπαθεί να αποκαταστήσει την επιρροή του στη Βόρεια και Δυτική Αφρική μετά από πολλές αποτυχίες (η κυριότερη ήταν η υποχώρησή του από το Μάλι πριν από μερικούς μήνες). Η Ρωσία βοήθησε τον Χαφτάρ με στρατιωτικό εξοπλισμό και αεροπλάνα και έχει τουλάχιστον 100 στρατιώτες από την Ομάδα Βάγκνερ στο έδαφος.
Αυτός είναι ένας αιματηρός πόλεμος μέσω αντιπροσώπων στον οποίο οι περιφερειακές δυνάμεις δοκιμάζουν το πολεμικό υλικό και τις δυνάμεις τους σε βάρος ενός ανυπεράσπιστου πληθυσμού, ενώ κάθε πολέμαρχος προσπαθεί επίσης να παίξει το δικό του παιχνίδι, με βάση τη στρατιωτική του ισχύ. Είναι μια αντιδραστική σύγκρουση από όλες τις πλευρές.
Αυτός ο ζωντανός εφιάλτης φαινόταν να μην έχει τέλος, μέχρι που η κύρια κινητήρια δύναμη της ιστορίας, οι μάζες, μπήκε στο προσκήνιο την 1η Ιουλίου. Το υπέροχο κίνημα των εργατών και της νεολαίας της Λιβύης δείχνει ότι, ακόμη και στις πιο δύσκολες συνθήκες, οι μάζες μπορούν να βρουν το δρόμο της συλλογικής πάλης.
Οι μάζες στους δρόμους έδειξαν ότι καταλαβαίνουν τι δεν θέλουν πολύ ξεκάθαρα: τους υπάρχοντες πολιτικούς, τις πολιτοφυλακές, τον ΟΗΕ και τις ξένες δυνάμεις. Με βάση την εμπειρία του αγώνα, πρέπει να υιοθετήσουν ένα επαναστατικό πρόγραμμα και να αγωνιστούν για την εξουσία Αυτό που χρειάζεται είναι το πρόγραμμα της σοσιαλιστικής επανάστασης, από τη Λιβύη σε ολόκληρο τον αραβικό κόσμο, για να βάλει ένα τέλος σε αυτά τα έντεκα χρόνια βαρβαρότητας.
Ρομπέρτο Σάρτι, 7 Ιουλίου 2022
Εκτεταμένο απόσπασμα από άρθρο στην ιστοσελίδα www.marxist.com
Μετάφραση: Ηλίας Κυρούσης
