Διαβάστε ένα αξιόλογο άρθρο από την σέρβικη μαρξιστική εφημερίδα “Crvena Kritika” για σημαντικό κίνημα που ξέσπασε στη Βοσνία τον προηγούμενο μήνα.
Άρθρο της σέρβικης μαρξιστικής εφημερίδας «Crvena Kritika»
Οι ρίζες των μαζικών διαδηλώσεων στη Βοσνία – Ερζεγοβίνη πρέπει να αναζητηθούν στην περίοδο διάσπασης της Γιουγκοσλαβίας. Εμφύλιος και θρησκευτικός πόλεμος, δύο δεκαετίες ιδιωτικοποιήσεων, εισαγωγής ενός γκανγκστερικού καπιταλισμού και διαρκής ταπείνωσης από τις δομές του ιμπεριαλιστικού προτεκτοράτου OHR (γραφείο του Ύπατου Εκπροσώπου) έχουν καταπιέσει τους Βόσνιους – και άλλους γιουγκοσλαβικούς λαούς – σε τέτοιο βαθμό, που το όνειρο μιας ευημερούσας ζωής υπάρχει μόνο στις παλιές οικογενειακές αφηγήσεις για την «εποχή του Τίτο».
Η φτώχεια, η αχαλίνωτη εγκληματικότητα και μια διαρκής κατάσταση «ψυχρής» σύγκρουσης έγινε η μόνιμη νέα «κανονικότητα», χωρίς να διαφαίνεται καμία προοπτική διεξόδου. Ο χρόνος έδειχνε σαν παγωμένος στη Βοσνία.
Λαχταρώντας μια καλύτερη ζωή, οι νεότερες γενιές ξεχύθηκαν στους δρόμους, με τον ίδιο τρόπο που το έκαναν οι Αιγύπτιοι, οι Έλληνες, οι Λατινοαμερικάνοι ή οι διαδηλωτές του κινήματος Κατάληψης της Wall Street, κατευθύνοντας το θυμό τους ενάντια στις ελίτ.
Όπως συμβαίνει συχνά, τα γεγονότα ξεκίνησαν από κάποιο τυχαίο επιπόλαιο χειρισμό ενός μέλους της άρχουσας ελίτ. Η αστυνομία αντέδρασε στην αρχική έκρηξη με άγρια καταστολή, με αποτέλεσμα τη ριζοσπαστικοποίηση του κινήματος σε τέτοιο βαθμό που πλέον δεν υπήρχε τρόπος να σταματήσει. Πολύ σύντομα το κυβερνητικό κτίριο στο καντόνι της Τούζλα τυλίχτηκε στις φλόγες και οι λέξεις «Παραιτήσεις!» και «Θάνατος στον εθνικισμό!» γράφτηκαν με σπρέι στους τοίχους του.
Το μήνυμα της ανάπτυξης του κινήματος διαδόθηκε σε ολόκληρη τη Βοσνία σαν πυρκαγιά. Πολύ σύντομα άλλες πόλεις, όπως το Μπίλατς, το Σεράγεβο και το Μόσταρ ακολούθησαν. Το μήνυμα δεν άργησε να φτάσει μέχρι τη γειτονική Σερβία, όπου διοργανώθηκαν εκδηλώσεις αλληλεγγύης προς τον λαό της Βοσνίας.
Διαμαρτυρία ενάντια στο σύστημα
Οι διαδηλώσεις που ξεκίνησαν αυθόρμητα δεν έχουν μια ξεκάθαρη ταξική και πολιτική γραμμή. Οι διαδηλωτές βλέπουν τους εαυτούς τους ως «ανθρώπους που τους έχουν στερηθεί τα δικαιώματα» ή «αγωνιστές κατά της διαφθοράς». Το μεγαλύτερο βαθμό οργάνωσης έχουν οι φιλελεύθερες ΜΚΟ που με σκοτεινή ατζέντα επωφελούνται από την έλλειψη μιας γνήσιας εργατικής ηγεσίας. Παρόλο που το κίνημα ξεκίνησε με τις εργατικές διαμαρτυρίες στην Τούζλα, η οργανωμένη εργατική τάξη μέχρι τώρα δεν έχει ηγηθεί και ασφαλώς κανένα πολιτικό κόμμα δεν έδωσε υποστήριξη. Ωστόσο, είναι αρκετά αξιοσημείωτο ότι εν μέσω σύγχυσης οι μάζες κατάφεραν να σχηματίσουν αιτήματα ικανά να ενώσουν ολόκληρο το λαό ανεξαρτήτως εθνικής και θρησκευτικής προέλευσης και να εκφράσουν τα θεμελιώδη τους συμφέροντα.
Τα αιτήματα της Διακήρυξης των Εργατών και των Πολιτών στο καντόνι της Τούζλα είναι απλά, αλλά έρχονται σε σύγκρουση με τα συμφέροντα που υπερασπίζονται οι κυρίαρχες στικές ελίτ και θέτουν το ερώτημα ποιος πρέπει να κυβερνάει την κοινωνία. Κάποια από τα αιτήματα της διακήρυξης είναι τα παρακάτω:
«… [Η νέα κυβέρνηση] θα πρέπει να προχωρήσει στην:
§ Αναγνώριση της προϋπηρεσίας και διασφάλιση της ασφαλιστικής κάλυψης των εργαζομένων.
§ Διερεύνηση των οικονομικών εγκλημάτων και όλων όσων εμπλέκονται σε αυτά.
§ Κατάσχεση των περιουσιακών στοιχείων που αποκτήθηκαν παράνομα.
§ Ακύρωση των συμφωνιών ιδιωτικοποίησης.
§ Προετοιμασία για την επανόρθωση της ιδιωτικοποίησης.
§ Επιστροφή των εργοστασίων στους εργάτες. Οι επιχειρήσεις να επιστρέψουν υπό τον έλεγχο της δημόσιας κυβέρνησης, προκειμένου να προστατευτεί το δημόσιο συμφέρον. Άμεση επαναλειτουργία των εργοστασίων, όπου αυτό είναι δυνατό…»
Αν και θεωρητικά τα αιτήματα της Διακήρυξης θα μπορούσαν να υλοποιηθούν σε καπιταλιστικά πλαίσια, στην πραγματικότητα αυτό δεν είναι εφικτό. Μόνο αν ο ίδιος ο λαός πάρει στα χέρια του την εξουσία και απαλλοτριώσει χωρίς αποζημίωση την παρασιτική ολιγαρχία, ανατρέποντας τους αστικούς θεσμούς μπορούν τα αιτήματα να ικανοποιηθούν. Επιπλέον, το γεγονός ότι τα αιτήματα διατυπώνονται από διαδηλωτές που δηλώνουν «εργάτες και πολίτες», πλήττει στη ρίζα της την αστική εξουσία στη χώρα!
Όλα αυτά έχουν προκαλέσει πανικό στην άρχουσα τάξη και στους δυτικούς ιμπεριαλιστές. Ο Ύπατος Εκπρόσωπος της ΕΕ στη χώρα Βαλεντίν Ίνζκο, έφτασε στο σημείο να απειλήσει τους διαδηλωτές πως θα χρησιμοποιήσει τις δυνάμεις της EUFOR για να διαλύσει την εξέγερσή τους.
Το κίνημα έχει ήδη ανατρέψει κάποιες από τις καντονιακές κυβερνήσεις, αλλά παρόλο που έχει θέσει το ερώτημα για το ποιος κυβερνά την κοινωνία, δεν έχει δώσει ακόμα απάντηση. Το αίτημα για λογοδοσία των μελλοντικών κυβερνήσεων εγείρει την ανάγκη οικοδόμησης οργάνων λαϊκής εξουσίας που θα επιβάλουν έναν τέτοιο έλεγχο.
Σαν μαρξιστές δίνουμε την ολόψυχη υποστήριξή μας σε κάθε βήμα που θα επιχειρηθεί προς αυτή την κατεύθυνση και καλούμε τους εργάτες και τη νεολαία της Βοσνίας να οργανώσουν επιτροπές που θα ηγηθούν του αγώνα ξεκινώντας από τα εργοστάσια και τους χώρους εργασίας, τα σχολεία και τις εργατικές γειτονιές και να τις συντονίσουν σε τοπικό και εθνικό επίπεδο.
Βελιγράδι, 9 Φεβρουαρίου
{fcomment}
