Στις 25 Ιουνίου, η νεολαία βγήκε στους δρόμους της Κένυας. Ένα χρόνο μετά τη μέρα της μάχης ενάντια στον Οικονομικό Νόμο του Ρούτο του 2024 που είχε ως αποκορύφωμα εντυπωσιακές σκηνές της νεολαίας να καταλαμβάνει το κοινοβούλιο, η γενιά Ζ κινητοποιείται ξανά. Το κίνημα συνεχίζει από εκεί που σταμάτησε. Αλλά αυτή τη φορά η διάθεση είναι μαχητικότερη.
Πέρσι, η αφορμή που ξεσήκωσε τη νεολαία στις διαδηλώσεις ήταν ο Οικονομικός Νόμος του 2024, που ψηφιζόταν στο κοινοβούλιο. Αυτός ο σκληρός νόμος, που εισαγόταν από τον Ρούτο με εντολή του ΔΝΤ, θα κατέστρεφε του φτωχότερους της Κένυας προκειμένου να πληρώσει το τεράστιο και αυξανόμενο δημόσιο χρέος. Ο στόχος των διαδηλωτών ήταν να καταλάβουν το κοινοβούλιο και να σταματήσουν τη ψήφιση του νομοσχεδίου.
Σε αυτό το κίνημα πέτυχε τον στόχο του. Η εικόνα των εκατοντάδων χιλιάδων νέων που αψηφώντας τον θάνατο, κατέλαβαν το κοινοβούλιο «ατρόμητοι, ανεξαρτήτως φυλής και κόμματος», σκόρπισε τον φόβο στην καρδιά όλης της άρχουσας τάξης. Ο Οικονομικός Νόμος αποσύρθηκε. Αλλά ο σκοπός του κινήματος, δεν ήταν μόνο η ανατροπή του οικονομικού νόμου. Ήταν η ανατροπή του Ρούτο και ολόκληρης της κλίκας που κυβερνά τη χώρα.
Σε αυτό το κίνημα δεν πέτυχε τον στόχο του. Οι μάζες δεν μπορούν να παραμένουν κινητοποιημένες για πάντα. Αποσύρθηκαν από τους δρόμους αλλά για έναν χρόνο ο θυμός συνέχιζε να συσσωρεύεται. Η επανάσταση ζει. Προσωρινά ανακόπηκε και περίμενε να ξαναεμφανιστεί, κάτι το οποίο έγινε στην πρώτη επέτειο στις 25 Ιουνίου, συνεχίζοντας ακριβώς στο σημείο από το οποίο είχε μείνει. Αυτή τη φορά στόχος δεν ήταν η κατάληψη του κοινοβουλίου για να ανατραπεί ένα νομοσχέδιο. Ήταν η κατάληψη του προεδρικού μεγάρου, της κατοικίας του προέδρου και η ανατροπή του καθεστώτος.
Κάτω το καθεστώς
Όταν η νεολαία επέστρεψε στους δρόμους τα κύρια συνθήματα δεν αφορούσαν τον Οικονομικό Νόμο του 2024, αλλά ούτε καν του 2025. Ένα ήταν το σύνθημα που φώναζαν όλοι. Κάτω ο Ρούτο.
Η ίδια ταξική οργή ενάντια στη σκληρή λιτότητα και στους αντιδραστικούς φόρους που ξεσήκωσαν τον κόσμο πέρσι εξακολουθεί να δίνει ώθηση στο κίνημα. Τον περασμένο χρόνο αυτό βάθυνε. Είχαμε προβλέψει το περασμένο καλοκαίρι ότι η κυβέρνηση θα επέστρεφε στο άλυτο ζήτημα του δημόσιου ελλείματος και μετά την απόρριψη του Οικονομικού Νόμου θα έψαχναν άλλους πιο ύπουλους τρόπους για να το καλύψει.
Αυτό ακριβώς έγινε με τις περικοπές σε όλα τα υπουργεία. Απολύθηκαν από το Υπουργείο Υγείας 8000 νοσηλευτές, τεχνικοί εργαστηρίων και κλινικοί υπάλληλοι. Οι μισθοί τους κρατήθηκαν και οι υπηρεσίες έκλεισαν. Τον Μάρτιο πριν ξεσπάσουν οι κινητοποιήσεις της νεολαίας χιλιάδες υγειονομικοί εργαζόμενοι ήταν στους δρόμους. Ήταν η σειρά τους να υποστούν τη βία του καθεστώτος.
Στην Εκπαίδευση, η σίτιση για 4,5 εκατομμύρια από τους φτωχότερους μαθητές καταργήθηκε. Δεκάδες χιλιάδες θέσεις για εκπαιδευτικούς παραμένουν άδειες. Η χρηματοδότηση της Εκπαίδευσης μειώθηκε στο ένα τρίτο.
Ακόμα και ο στρατός επηρεάστηκε με τη διακοπή επιδοτήσεων για σίτιση των στρατιωτών για την εξοικονόμηση 23 εκατομμυρίων δολαρίων. Θα έχουμε να πούμε περισσότερα για τις συνέπειες αυτών των περικοπών αργότερα…
Αλλά όχι, ο κύριος στόχος αυτής της διαμαρτυρίας δεν είναι η ανατροπή ενός νομοσχεδίου. Είναι η ανατροπή ενός καθεστώτος, όπου είναι ολόκληρο βουτηγμένο στο αίμα των μαρτύρων της νεολαίας.
Πνιγμένοι στο αίμα
Για τους αναγνώστες που γνωρίζουν καλά τη σκληρότητα του καθεστώτος, θα ξαναπούμε μερικές τρομακτικές ιστορίες.
Πέρσι δεκάδες δολοφονήθηκαν. Πολλά από τα σώματα των μαρτύρων του κινήματος δε βρέθηκαν ποτέ από τις οικογένειές τους. Τι έγιναν αυτά τα σώματα;
Στη διάρκεια των περσινών διαδηλώσεων δεκάδες πτώματα διαμελίστηκαν και βρέθηκαν σε σάκους σε χωματερές 100 μέτρα από ένα αστυνομικό τμήμα. Τα ΜΜΕ έκαναν λόγο για έναν κατά συρροή δολοφόνο, τον «Βρικόλακα». Αλλά οι αρχές δεν ήταν πρόθυμες να αποκαλυφθεί η αλήθεια. Δεν προχώρησαν σε καμία έρευνα στη χωματερή. Μετά ως εκ θαύματος συνέλαβαν έναν ύποπτο ως «κατά συρροή δολοφόνο» μέσα σε 3 μέρες. Ο άνθρωπος ομολόγησε αλλά απέσυρε την ομολογία του αφού του την απέσπασαν υποβάλλοντάς τον σε βασανιστήρια. Μετά, όσο γρήγορα συνελήφθη ως ύποπτος, ξαφνικά «απέδρασε» από την αστυνομία.
Ποιανού σώματα ήταν αυτά; Ποιος κατά συρροή δολοφόνος τους σκότωσε; Ο «Βρικόλακας» ή οι γνωστοί κατά συρροή δολοφόνοι Γουίλιαμ Ρούτο και η αστυνομία του;
Πιο πρόσφατα, μόλις λίγες εβδομάδες πριν το κύμα διαδηλωτών στις 25 Ιουνίου αυτού του έτους, ένας νέος άνδρας, ο Άλμπερτ Οτζγουάγνκ συνελήφθη για κάτι που ανέβασε στο διαδίκτυο και δεν άρεσε στο καθεστώς. Αυτός πέθανε στα χέρια της αστυνομίας με καθαρά σημάδια βασανισμού στο σώμα του. Τα πλάνα των καμερών CCTV διαγράφηκαν και ένας τεχνικός ομολόγησε ότι είχε χρηματιστεί με 3.000 KSh για να τα διαγράψει. Στη διαμαρτυρία για την απόδοση δικαιοσύνης για τον Άλμπερτ Οτζγουάγνκ ένας πλανόδιος μικροπωλητής πυροβολήθηκε στο κεφάλι. Τώρα είναι εγκεφαλικά νεκρός.
Αυτή είναι μια συμμορία δολοφόνων και ο πρώτος στόχος της νεολαίας είναι να την ανατρέψει. Η εμπειρία δίδαξε ότι οι νέοι στην Κένυα δεν έχουν να περιμένουν τίποτα από το καθεστώς εκτός από δακρυγόνα και σφαίρες. Και τώρα κινητοποιούνται ανεξάρτητα, εντελώς προετοιμασμένοι να αντιμετωπίσουν τον θάνατο. Στα βίντεο που ανέβασαν στα Μέσα Κοινωνικής Δικτύωσης πριν διαδηλώσουν στους δρόμους, ζήτησαν μόνο μια αξιοπρεπή ταφή αν δεν κατάφερναν να γυρίσουν σπίτια τους.
16 ακόμα από αυτούς τους γενναίους άνδρες και γυναίκες δεν γύρισαν ποτέ σπίτια τους μετά την Τετάρτη 25 Ιουνίου.
Δεν υπάρχει πλέον καμία παραχώρηση από την εξουσία που να μπορεί να ικανοποιήσει τους εκατομμύρια νέους που έχουν συμμετάσχει στις διαδηλώσεις. Μόνο η πτώση του καθεστώτος μπορεί να το κάνει.
Αλλά αυτές οι θέσεις δημιουργούν δύο κρίσιμα ερωτήματα στη νεολαία. Πρώτον πώς θα ανατραπεί ο Ρούτο και δεύτερον τι θα τον αντικαταστήσει.
Πώς θα ανατραπεί ο Ρούτο;
Οι νέοι ψάχνουν απάντηση σε αυτές τις ερωτήσεις. Το κύριο hashtag από τις διαδηλώσεις της 25ης Ιουνίου όπου είναι από αυτά που αναδημοσιεύτηκαν περισσότερο παγκοσμίως, αντανακλά αυτή την αναζήτηση #SiriNiNUmbers – «Το μυστικό είναι οι αριθμοί».
Οι αριθμοί είναι πραγματικά σημαντικοί. Αλλά πώς μπορούν να αυξηθούν περισσότερο οι αριθμοί; Και το περσινό κίνημα απέτυχε να ανατρέψει τον Ρούτο απλά λόγω έλλειψης αριθμών;
Ας δούμε τι έγινε πριν από δυο εβδομάδες. Στις 25 Ιουνίου ο Ρούτο έφυγε από την πρωτεύουσα με δικαιολογία ότι έπρεπε να παρευρεθεί σε μια κηδεία στο Κιλιφί. Εν τω μεταξύ όλοι οι δρόμοι στο κέντρο του Ναϊρόμπι είχαν αποκλειστεί για να αποφευχθεί κάθε πρόσβαση στο προεδρικό μέγαρο. Το απόγευμα ο Ρούτο επέστρεψε στην πόλη ανεμπόδιστα.
Το καθεστώς μπορεί να προετοιμαστεί για να αντέξει ακόμα και πολύ μαζικές διαδηλώσεις της μίας μέρας.
Το πρόβλημα που αντιμετώπισε το κίνημα είναι ότι από την αρχή η μόνη τακτική με την οποία προχώρησε είναι οι διαδηλώσεις της μιας μέρας. Για όσο το κίνημα οργανώνεται αποκλειστικά μέσω των social media, θα είναι πολύ δύσκολο να ξεπεράσει τις κινητοποιήσεις της μιας μέρας. Αυτό που χρειάζεται για να συνεχίσει είναι οργάνωση, ηγεσία και πρόγραμμα.
Για να δώσουμε στους νέους το δίκιο τους η χρήση των social media τους έχει επιτρέψει να αποφύγουν έξυπνα τη χειραγώγηση. Οπορτουνιστές όπως ο Κάσμουελ, όταν προσπάθησαν να διεκδικήσουν την «ηγεσία» του κινήματος γελοιοποιήθηκαν. Ταυτόχρονα το κύριο κόμμα της αντιπολίτευσης, το ODM του Ράιλα Οντίνγκα, αποδείχθηκε ανίκανο στην πορεία των γεγονότων. Αποκαλύφθηκε και αναγκάστηκε να κρυφτεί πίσω από τον Ρούτο.
Το προηγούμενο καλοκαίρι, όταν οι μάζες αντιτάχθηκαν στον Οικονομικό Νόμο, ο Οντίνγκα προσπάθησε να εμφανιστεί ως η φωνή της αντιπολίτευσης στο κοινοβούλιο. Αλλά όταν είδε ότι οι μάζες δεν εξαπατώνται από τη ψεύτικη αντιπολίτευσή του, γρήγορα κατάλαβε ότι είχε να χάσει όσα και ο Ρούτο αν πετύχαινε η επανάσταση. Θα καταστρεφόταν ολόκληρο το καθεστώς συμπεριλαμβανομένου του ίδιου.
Από τότε έχει μπει σε μια όλο και πιο στενή συμμαχία με τον Ρούτο σε μια προσπάθεια να σταθεροποιήσει την κατάσταση. Και την Τετάρτη 25 Ιουνίου πού είχε βρεθεί; Καθόταν σοβαρός δίπλα στον Ρούτο στην ίδια κηδεία στο Κιλιφί, ενώ οι νέοι της χώρας έπεφταν νεκροί στους δρόμους. Από τον περασμένο χρόνο η τελευταία σταγόνα νομιμοποίησης εξαφανίστηκε όχι μόνο για τον Ρούτο αλλά και για τον Οντίνγκα και τη συμμορία του.
Αυτή ήταν η δυνατή πλευρά των social media. Αλλά τώρα κάτι άλλο χρειάζεται. Το κίνημα «χωρίς κόμμα και φόβο» έχει απορρίψει όλες τις σάπιες ηγεσίες της επίσημης αντιπολίτευσης. Αλλά η απάντηση σε μια κακή ηγεσία δεν είναι η ανυπαρξία ηγεσίας αλλά μια καλή ηγεσία που να ανταποκρίνεται στις ανάγκες του κινήματος. Πώς μπορεί αυτή να σχηματιστεί; Μόνο με την οργάνωση του κινήματος.
Πέρσι προτείναμε τον σχηματισμό επιτροπών αγώνα σε κάθε χώρο εργασίας, σχολείο και κοινότητα. Αυτό θα ξεκλείδωνε τις τεράστιες και αναξιοποίητες επαναστατικές δυνατότητες.
Οι ειρηνικές διαμαρτυρίες αντιμετωπίζονται με την αχαλίνωτη κρατική βία. Η κρατική βία πρέπει να αντιμετωπιστεί από την οργανωμένη αυτοάμυνα των μαζών. Οι επιτροπές αυτοάμυνας μπορεί να εντοπίσουν προβοκάτορες και να αντιμετωπίσουν τους μπράβους της κυβέρνησης.
Αλλά το σημαντικότερο από όλα είναι ότι μια τέτοια οργάνωση θα επέτρεπε στο κίνημα να αναπτυχθεί προσελκύοντας τους σημαντικούς αυτούς αριθμούς δυνάμεων. Μεταξύ κάθε διαμαρτυρίας στην Κένυα πραγματοποιούνται σποραδικά μαζικές κινητοποιήσεις από διαφορετικά στρώματα όπως εργαζόμενους στην Υγεία και εκπαιδευτικούς. Με τον σχηματισμό μιας εθνικής ηγεσίας οργανικά αναδυόμενη από τις επιτροπές, θα μπορούσε να απευθυνθεί σε αυτά τα στρώματα, να ενσωματώσει τα αιτήματά τους στο επαναστατικό πρόγραμμα και να τους καλέσει να στείλουν τους δικούς τους αντιπροσώπους στις επιτροπές.
Η εργατική τάξη πρέπει να συμμετέχει με το δικό της ισχυρό όπλο. Τη γενική απεργία. Κανένας τροχός δε γυρίζει, κανένα τηλέφωνο δε χτυπάει, καμία λάμπα δεν ανάβει χωρίς την ευγενή άδεια της εργατικής τάξης. Αν οι εργάτες απεργούσαν η κοινωνία και ο κρατικός μηχανισμός στην Κένυα θα νέκρωναν. Το καθεστώς θα παρέλυε και το μόνο που θα μπορούσε να περιμένει θα ήταν η καταστροφή του.
Αλλά για αυτό πρέπει να οργανωθεί μια δύναμη ικανή να τελειώσει το καθεστώς. Σε κάποιο στάδιο το κίνημα πρέπει να καταλάβει ότι η βία μπορεί να ανατραπεί μόνο με βία.
Το ζήτημα του στρατού
Το ζήτημα της στάσης του στρατού πρέπει να ξεκαθαριστεί σε ένα συγκεκριμένο στάδιο. Με ποιανού το μέρος είναι;
Η άρχουσα τάξη γνωρίζει τη σπουδαιότητα του ζητήματος. Τον περασμένο Μάρτιο ο Ράιλα Οντίνγκα έκανε την εντυπωσιακή δήλωση ότι είχε προσωπικά παρέμβει το προηγούμενο καλοκαίρι στη διάρκεια τον διαδηλώσεων για να αποτρέψει τον στρατό από το να επέμβει και να ανατρέψει τον Ρούτο.
Παρόλο που αυτή απορρίφθηκε ως «αντιπατριωτική» δήλωση δεν είναι απίθανο να ισχύει. Το κίνημα πήρε απειλητικό μέγεθος. Αλλά δεν είχε ηγεσία που να μπορεί να αντικαταστήσει το καθεστώς. Δεν είχε «κυβέρνηση σε αναμονή». Δεν είχε όπλα με τα οποία θα μπορούσε να εξασφαλίσει τη νίκη του. Το επόμενο βήμα ήταν απλώς να εκκενώσει το κοινοβούλιο.
Παρόλα αυτά η τρομακτική του εικόνα προκάλεσε φόβο στις καρδιές των κυβερνόντων. Πρέπει να είχαν υπάρξει πολλοί νευρικοί στρατηγοί τότε και τώρα. Το κίνημα απειλεί να εκθρονίσει όχι μόνο τον Ρούτο αλλά και ολόκληρο το καθεστώς.
Σίγουρα οι προσπάθειες στη διάρκεια της προηγούμενης εβδομάδας από τους πιστούς του κινήματος να παρουσιάσουν τις διαδηλώσεις ως «απόπειρα πραξικοπήματος» είναι χυδαία ψέματα. Αλλά όσο δεν είναι ξεκάθαρο με ποιον θέλουν οι μάζες να αντικαταστήσουν τον Ρούτο και με ποια μέσα θα το κάνουν, ο βασικός κίνδυνος για την προοπτική του Ρούτο δεν προέρχεται από το κίνημα αλλά από τις ένοπλες δυνάμεις της Κένυας (KDF).
Αν το μαζικό κίνημα εξουθενώσει την αστυνομία, η τελευταία γραμμή της άμυνας για το καθεστώς θα είναι ο στρατός. Αλλά αν εμπλακεί ο στρατός θα σήμαινε ότι θα ζητηθεί στους κοινούς στρατιώτες να πυροβολήσουν τα αδέρφια τους. Μερικοί θα αρνούνταν να υπακούσουν και θα απειλούνταν να διασπαστεί ο στρατός στη μέση. Σε αυτό το σημείο για να σώσουν την εξουσία τους οι ανώτεροι αξιωματικοί μπορεί να θυσιάσουν τον Ρούτο για να σώσουν ολόκληρο το καθεστώς όπως έγινε στο Σουδάν το 2019.
Είναι τυχαίο ότι κατά την εβδομάδα όπου οι νέοι διαδήλωσαν ξανά στους δρόμους ο Ρούτο έκανε σχέδια για νέες προσλήψεις στον στρατό, το ναυτικό και την αεροπορία; Έχει κάτι να φοβηθεί από την πίστη των δικών του στρατιωτών;
Αν ο στρατός επέμβει τίποτα θετικό δεν υπάρχει σε αυτό. Χρειάζεται μόνο να εστιάσουμε στο επαναστατικό κίνημα στο Μπαγκλαντές πέρσι το καλοκαίρι, όπου έλαβε χώρα αμέσως μετά τις διαδηλώσεις στην Κένυα. Εκεί επενέβη ο στρατός για να ανατρέψει μόνο τη Χασίνα και να σώσει τον εαυτό του. Αυτοί εγκατέστησαν μια «προσωρινή κυβέρνηση» τραπεζιτών και πήραν εκπροσώπους φοιτητών, όπου επιτιθέμενοι στους φτωχούς και εφάρμοσαν ένα πρόγραμμα, το οποίο ορίστηκε από το ΔΝΤ και τους ιμπεριαλιστές, το μόνο εφικτό στον καπιταλισμό πρόγραμμα.
Η βία πρέπει να ανατρέψει τη βία
Η επαναστατική νεολαία πρέπει να ξέρει πώς να προσεγγίσει τον στρατό. Επιστρέφουμε ξανά στο ζήτημα της οργάνωσης, της ηγεσίας και του προγράμματος, για το οποίο οι μάζες χρειάζονται επιτροπές αγώνα.
Εκτός από το να δημιουργήσουν τις επιτροπές αυτοάμυνας, οι επιτροπές αγώνα θα είναι πιο αποτελεσματικό να προσελκύσουν τους κατώτερους αξιωματικούς στην επανάσταση. Η επανάσταση πρέπει να διασπάσει τον στρατό και να τον διαιρέσει σε ταξικές γραμμές.
Οι ανώτεροι αξιωματικοί είναι ίδιοι με τον Ρούτο, τον Οντίνγκα και τα υπόλοιπα παράσιτα της άρχουσα τάξης. Φοβούνται και μισούν την επανάσταση όπως τον διάολο. Αλλά οι κατώτεροι αξιωματικοί υποφέρουν από τις ίδιες δυσκολίες με τις μάζες. Οι περικοπές και οι επιθέσεις έχουν επίδραση, όπως αναφέρθηκε παραπάνω.
Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι υπάρχει τεράστια συμπάθεια στους κατώτερους αξιωματικούς. Πρέπει να βλέπουν με αγανάκτηση από τα στρατόπεδα τους ηρωικούς νέους να μάχονται με γυμνά χέρια, και να εύχονται μόνο να μπορούσαν να στρέψουν τα όπλα τους ενάντια στους άνανδρους δολοφόνους αστυνομικούς.
Με την έκκληση στην ταξική οργή των κοινών στρατιωτών, διατυπώνοντας αιτήματα για τη βελτίωση των συνθηκών και των μισθών τους μπορούν να διασπαστούν από τους ανώτερους αξιωματικούς και να εισέλθουν στην επανάσταση στο πλευρό των μαζών. Οι επαναστατικές επιτροπές θα καλούσαν τους στρατιώτες να σχηματίσουν τις δικές τους επιτροπές και να συνδεθούν με τις επιτροπές του λαού. Με αυτόν τον τρόπο η επανάσταση θα κέρδιζε τις δικές της ένοπλες δυνάμεις και οι συνωμοσίες των ανώτατων αξιωματικών θα αποτύγχαναν εκ των προτέρων. Θα ήταν «το τέλος του παιχνιδιού» για τον Ρούτο και ολόκληρη την άρχουσα τάξη.
Με κοινή συνεργασία των αντιπροσώπων των νέων, των εργαζόμενων, των αγροτών και των στρατιωτών από κάθε γωνιά της χώρας θα σχεδίαζε η επανάσταση εκ των προτέρων τη δική της κυβέρνηση των φτωχών, των καταπιεσμένων, των εργαζόμενων μαζών. Η εξουσία του Ρούτο θα τελείωνε όχι για να αντικατασταθεί από την εξουσία της ηγεσίας της αντιπολίτευσης ή των στρατηγών αλλά από την εξουσία των εργαζόμενων και των φτωχών. Η Κένυα θα γινόταν φάρος για τις επαναστατικές μάζες σε ολόκληρη την Αφρική και τον κόσμο.
Μπεν Κάρι