Στις 9 του περασμένου Ιουλίου, 442 εργάτες στο εργοστάσιο Campi Bisenzio GKN κοντά στην Φλωρεντία έλαβαν ένα γραπτό μήνυμα. Αποστολέας ήταν η βρετανική διοίκηση της πολυεθνικής, και ενημέρωνε τους εργάτες για την άμεση και συλλογική απόλυση τους. Ωστόσο, το εργοστάσιο δεν βρίσκεται σε κρίση. Υπάρχει αγορά για την παραγωγή κινητήριων αξόνων και άλλων εξαρτημάτων για τον τομέα της αυτοκινητοβιομηχανίας που το εργοστάσιο έχει την δυνατότητα να παράγει. Οπότε προς τι οι απολύσεις;
Η απάντηση βρίσκεται στο γεγονός ότι η Melrose Industries PLC εξαγόρασε την GKN το 2018. Αν δει κανείς στην ιστοσελίδα τους, αναφέρουν ότι, «η Melrose αγοράζει καλές μεταποιητικές επιχειρήσεις με ισχυρές βάσεις των οποίων η απόδοση μπορεί να βελτιωθεί.» Οι ίδιοι λοιπόν παραδέχονται ότι η GKN είναι μια «καλή μεταποιητική επιχείρηση.» Αλλά δεν περιορίζονται στο να «βελτιώσουν την απόδοσή της». Όπως εξηγούν, «η Melrose χρηματοδοτεί τις εξαγορές της χρησιμοποιώντας ένα χαμηλό επίπεδο μόχλευσης, βελτιώνει τις επιχειρήσεις με ένα μείγμα σημαντικής επένδυσης και διοίκησης διαφορετικής στόχευσης, στην συνέχεια τις πουλάει και επιστρέφει τα έσοδα στους μετόχους.»
Σε απλά ελληνικά αυτό σημαίνει ότι η Melrose σχεδιάζει την αφαίμαξη του εργοστασίου της Φλωρεντίας από τα περιουσιακά της στοιχεία, περικοπή του ανθρωπίνου δυναμικού, δηλαδή απόλυση των εργαζομένων, και μετεγκατάσταση της παραγωγής κάπου αλλού, όπου το εργατικό κόστος είναι μικρότερο, με σκοπό να μεγιστοποιήσει τα κέρδη, ή όπως λένε να «επιστρέψει τα έσοδα στους μετόχους». Μέχρι τα τέλη του 2020, ο όμιλος Melrose καμάρωνε για την επιστροφή 5,5 δις ευρώ στους μετόχους από την ίδρυσή της. Εντωμεταξύ, δεν είχαν την παραμικρή ανησυχία για τις εκατοντάδες οικογένειες που υποφέρουν όταν τα εργοστάσια κλείνουν και εργάτες χάνουν τις δουλειές τους.
Η Melrose βρήκε έναν σύμμαχο και στην ιταλική κυβέρνηση και συγκεκριμένα στον πρωθυπουργό Ντράγκι, τον πρώην διοικητή της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας. Όταν η πανδημία χτύπησε την Ιταλία, εκατομμύρια εργαζόμενοι κινδύνευσαν να χάσουν τις δουλειές του. Υπήρχε μεγάλος θυμός και μαχητική διάθεση μεταξύ των εργατών σε όλη την χώρα. Υπό αυτές τις πιέσεις, η τότε κυβέρνηση Κόντε εισήγαγε μέτρα όπως το πάγωμα των απολύσεων. Τα αφεντικά απρόθυμα έπρεπε να το αποδεχτούν αυτό. Αργότερα, όμως, ο Ντράγκι ήρθε να τους σώσει.
O πολυεθνικός όμιλος Melrose βοηθήθηκε από την νέα κυβέρνηση Ντράγκι, η οποία ανέλαβε καθήκοντα τον Φεβρουάριο του 2021. Μέσα σε λίγους μήνες, στις 30 Ιουνίου, απέσυρε το πάγωμα των απολύσεων, το οποίο ήταν σε ισχύ από τον Μάρτιο του 2020 όταν ξεκίνησε η κατάσταση έκτακτης ανάγκης λόγω Covid. Έχουμε εδώ ένα παράδειγμα της κατάστασης «τα αφεντικά διατάζουν και η κυβέρνηση Ντράγκι υπακούει και εκτελεί τις εντολές». Αυτή ήταν η κατάσταση στην Ιταλία τους τελευταίους μήνες.
Η περίπτωση της GKN δεν είναι μεμονωμένη. Έχουμε δει το ίδιο να επαναλαμβάνεται με τις Whirlpool, Timken, Gianetti Ruote, Elica, Blutec, Riello, που είναι μόνο κάποια από τα εργοστάσια που είναι αντιμέτωπα με επικείμενο κλείσιμο. Ωστόσο, τα αφεντικά ήρθαν και αυτά αντιμέτωπα με ένα πρόβλημα: οι εργάτες παντού αντεπιτίθενται και παλεύουν εναντίον του κύματος λουκέτων. Η αντίσταση των εργαζομένων στο εργοστάσιο GKN στην Φλωρεντία και στο εργοστάσιο Whirlpool στην Νάπολη είναι ιδιαίτερα μαχητικές.
Οι εργάτες της GKN ανησυχούσαν ότι η απεργιακή δράση από μόνη της δεν θα ήταν αρκετή. Υπήρχαν φόβοι ότι οι νέοι ιδιοκτήτες θα δρομολογούσαν την απομάκρυνση των μηχανημάτων από το εργοστάσιο. Έτσι οι εργάτες πήραν την απόφαση να κάνουν κατάληψη του εργοστασίου. Μέσα σε λίγες μέρες από την ανακοίνωση των απολύσεων στη GKN, είχαμε μια γενική απεργία σε όλη την Φλωρεντία και μια διαδήλωση με πάνω από 10.000 συμμετέχοντες που γέμισαν την πλατεία Santa Croce. Δύο εβδομάδες μετά, μια νέα μεγάλη διαδήλωση, παρόμοια σε μέγεθος, πέρασε από τις βιομηχανικές και εργατικές γειτονιές γύρω από το εργοστάσιο.
Ο Αύγουστος είναι συνήθως ένας μήνας στον οποίον πολύ λίγα συμβαίνουν στην Ιταλία, αφού είναι παραδοσιακά μια περίοδος διακοπών. Παρ’ όλα αυτά ο αγώνας δεν σταμάτησε, και περίπου 5000 άνθρωποι ξεχείλισαν τους κεντρικούς δρόμους της Φλωρεντίας στις 11 Αυγούστου (την ημέρα απελευθέρωσης της Φλωρεντίας από την ναζιστική κατοχή το 1944) για να συμπαρασταθούν στον αγώνα των εργατών της GKN. Οι συνδικαλιστές της GKN και η επιτροπή δράσης του εργοστασίου (ο πυρήνας των πιο δραστήριων εργατών) έκαναν εξαιρετική δουλειά για να κερδίσουν την υποστήριξη πό την πόλη και τα προάστια. Το σύνθημα τους “Insorgiamo” (Ξεσηκωθείτε) έγινε πολύ δημοφιλές, και όχι μόνο στην Φλωρεντία.
Η τελευταία προθεσμία για την πραγματοποίηση των απολύσεων, 22 Σεπτεμβρίου, πλησίαζε ταχύτατα. Η διοίκηση ήταν αποφασισμένη να προχωρήσει με την απόφαση της. Η κυβέρνηση εντωμεταξύ έκανε ασαφείς υποσχέσεις. Η συνδικαλιστική ηγεσία επίσης απέτυχε παταγωδώς να δημιουργήσει ένα ενιαίο μέτωπο όλων των εργοστασίων που βρίσκονται σε κρίση.
Η εργατική τάξη στην Ιταλία κάνει και πάλι την φωνή της να ακουστεί. Και ενώ είναι γεγονός ότι δεν βλέπουμε ακόμα ένα γενικευμένο κίνημα, μπορούμε να δούμε ότι κάτω από την επιφάνεια υπάρχει τεράστια οργή που θα μπορούσε να οδηγήσει σε έκρηξη ανά πάσα στιγμή. Αν κάτι στέκεται εμπόδιο, προς το παρόν, είναι η έλλειψη μιας μαχητικής συνδικαλιστικής ηγεσίας.
Ωστόσο, παρά αυτή την πλήρη έλλειψη καθοδήγησης από τους ηγέτες των εθνικών συνδικάτων, στις 18 Σεπτεμβρίου, μια τεράστια διαδήλωση τουλάχιστον 25.000 εργατών και νέων, πλημμύρισε τους δρόμους της της Φλωρεντίας για μια ακόμα φορά. Ήταν μια πολύ ζωντανή και μαχητική διαδήλωση – πιθανώς μια από τις μεγαλύτερες που έχουμε δει στην Ιταλία από το τέλος της καραντίνας (lockdown).
Μαχητικά συνθήματα ακούστηκαν καθ΄ όλη την διάρκεια της πορείας, με εκκλήσεις για αλληλεγγύη και απεργιακή δράση. Η πορεία των διαδηλωτών χαιρετήθηκε με ενθουσιώδη χειροκροτήματα από ανθρώπους που βγήκαν στα μπαλκόνια. Η μαχητική ταξική πάλη έβαλε την σφραγίδα της στην συγκεκριμένη μέρα σε μια από τις πιο διάσημες τουριστικές πόλεις του κόσμου. Στο τέλος της διαδήλωσης, σε μια από τις τελευταίες ομιλίες, ένας από τους ηγέτες συνδικαλιστές έκανε έκκληση στην CGIL (Γενική Συνομοσπονδία Ιταλών Εργαζομένων) να καλέσει σε γενική απεργία. Το κοινό απάντησε με ένθερμο χειροκρότημα.
Αυτό που ακολούθησε δείχνει ότι η μαζική, αγωνιστική δράση των εργαζομένων φέρνει αποτελέσματα. Οι εργαζόμενοι στου εργοστασίου συνέχισαν να αυξάνουν την πίεση και να εξαπλώνουν την επιρροή τους στον ευρύτερο πληθυσμό. Την Δευτέρα, 20 Σεπτεμβρίου, αυτή η πίεση ανάγκασε τους δικαστές να αποφανθούν ότι η Melrose ήταν ένοχη για αντι-συνδικαλιστικές πρακτικές, και παραβίαση του άρθρου 28 του Καταστατικού των Εργαζομένων, ενός νόμου που ψηφίστηκε το 1970 και παρέχει στους εργαζομένους προστασία ως έναν βαθμό από αδικαιολόγητες απολύσεις.
Αυτή ήταν μια καθαρή νίκη για τους εργαζομένους στο εργοστάσιο GKN στην Φλωρεντία, και ανύψωσε το ηθικό των απεργών. Ωστόσο, η απόφαση του δικαστή δεν προσφέρει μια μόνιμη λύση στο ζήτημα. Ενώ έβαλε φρένο στις απολύσεις -προς το παρόν- ταυτόχρονα επιβεβαίωσε το «δικαίωμα» της εταιρίας να κλείσει το εργοστάσιο και απλώς επισήμανε ότι το κλείσιμο και οι επακόλουθες απολύσεις έπρεπε να γίνουν κατόπιν διαπραγμάτευσης με τα συνδικάτα. Για άλλη μια φορά βλέπουμε ότι οι νόμοι δεν έχουν την ίδια ισχύ απέναντι σε όλους. Σε τελική ανάλυση είναι εκεί για να προστατεύουν τα συμφέροντα των εργοδοτών.
Η συνδικαλιστική ηγεσία έκανε έκκληση στην κυβέρνηση να παρέμβει στην διαμάχη. Αλλά η κυβέρνηση δεν είναι αμερόληπτη. Ο Ντράγκι έχει δηλώσει ξεκάθαρα ότι, προκειμένου να βγουν από την κρίση, κάποια εργοστάσια ( τα «πιο αδύναμα», τα «λιγότερο ανταγωνιστικά») θα πρέπει να κλείσουν. Τα συνδικάτα ζητούν από την κυβέρνηση να θεσπίσει νόμο που αποτρέπει τις μετεγκαταστάσεις. Ο Ορλάντο, υπουργός Εργασίας, πρόκειται να υποβάλει νομοσχέδιο στο κοινοβούλιο με το οποίο θα ζητείται από τις πολυεθνικές που επιθυμούν να κάνουν απολύσεις να ενημερώνουν τουλάχιστον έξι μήνες πριν για να μπορούν να γίνουν διαπραγματεύσεις και να δίνεται στην εταιρεία χρόνος να επανεξετάσει τα σχέδιά της ή να βρει νέο αγοραστή. Φυσικά, δεν προβλέπονται κυρώσεις ή πρόστιμα για τις εταιρίες που προχωρούν σε μετεγκατάσταση έτσι και αλλιώς, ούτε υπάρχει η απαίτηση για επιστροφή κρατικών δανείων σε περίπτωση που αυτές οι εταιρίες τα έχουν λάβει στο παρελθόν.
Από το ξεκίνημα η συνδικαλιστική ηγεσία έδωσε στον Ντράγκι «λευκή επιταγή», με τους εργάτες μέχρι στιγμής να πληρώνουν το τίμημα. Είναι αυταπόδεικτο ότι με δική της βούληση, η κυβέρνηση δεν έχει σκοπό να κάνει καμία πραγματική παραχώρηση προς όφελος των εργαζομένων. Κάθε νίκη πρέπει να επιβάλλεται με μαχητική απεργιακή δράση. Δεν υπάρχει άλλος τρόπος να εξαναγκαστεί ένας καπιταλιστής να παραμείνει και να κρατήσει ανοιχτό ένα εργοστάσιο, αν πιστεύει ότι δεν είναι πλέον κερδοφόρο.
Η μόνη πραγματική απάντηση στην παρούσα κατάσταση είναι η κρατικοποίηση υπό τον έλεγχο των εργατών, ξεκινώντας με την GKN και προσθέτοντας στην συνέχεια όλα τα εργοστάσια που προορίζονται για κλείσιμο. Η κρατικοποίηση είναι ο μόνος τρόπος υπεράσπισης των βιομηχανικών περιουσιακών στοιχείων και θέσεων εργασίας, και ο έλεγχος τους από τους εργαζομένους η μόνη εγγύηση ότι τα εργοστάσια δεν θα λειτουργούν με μοναδικό σκοπό την κερδοφορία.
Οι εργαζόμενοι στα εν λόγω εργοστάσια πρέπει να κινηθούν για την δημιουργία μιας συντονιστικής επιτροπής δράσης με στόχο τη διοργάνωση εθνικής συνάντησης εκπροσώπων των εργαζομένων από τις εταιρείες που βρίσκονται σε κρίση, με ένα σαφές πρόγραμμα. Μια τέτοια συντονιστική επιτροπή θα έχει επίσης το καθήκον να ελέγχει τους συνδικαλιστικούς παράγοντες που συμμετέχουν στις διαπραγματεύσεις και να διασφαλίζει ότι θα τηρούν τις απαιτήσεις του εργατικού δυναμικού στο σύνολό του. Αμέτρητες φορές έχουμε δει πολύ μαχητικές και θαρραλέες κινητοποιήσεις να προδίδονται κυριολεκτικά από τους συνδικαλιστές ηγέτες με την υπογραφή άθλιων συμφωνιών ή απλά με το να υποκύπτουν στις πιέσεις των εργοδοτών.
Η συνδικαλιστική ηγεσία πρέπει να αναλάβει τις ευθύνες της σε εθνικό επίπεδο και να καλέσει σε γενική απεργία για να προστατέψει τις δουλειές και να σταματήσει τα λουκέτα στα εργοστάσια. Με την δικαστική απόφαση κερδήθηκε κάποιος χρόνος, ο οποίος όμως δεν πρέπει να πάει χαμένος. Η σημαντική και ευρεία αλληλεγγύη που υπάρχει από την ευρύτερη εργατική τάξη προς τους εργαζόμενους στην GKN πρέπει να αξιοποιηθεί σε μια κρίσιμη αναμέτρηση με την Melrose.
Γνωρίζουμε πλέον για τις τελευταίες εξελίξεις στην Βρετανία, όπου η Melrose σχεδιάζει να κλείσει το εργοστάσιο GKN Erdington στο Μπέρμιγχαμ, αφήνοντας πάνω από 500 εργαζόμενους χωρίς δουλειά. Οι εργαζόμενοι της GNK στην Φλωρεντία και στο Μπέρμιγχαμ είναι αντιμέτωποι με τον ίδιο αδίστακτο εργοδότη: την Melrose. Το συμφέρον τους είναι κοινό. Αυτό που απαιτείται είναι συντονισμένη απεργιακή δράση με σκοπό να σταματήσει τα αφεντικά από το να καταστρέψουν τις ζωές εκατοντάδων εργαζομένων τόσο στην Ιταλία όσο και στη Βρετανία.
Ρομπέρτο Σάρτι
Μετάφραση από την ιστοσελίδα www.marxist.com: Αλέξανδρος Καραγκούνης
