Η παγκόσμια κρίση του καπιταλισμού οδηγεί σε μια βαθιά αμφισβήτηση των δομών, των θεσμών, των πολιτικών, και των κομμάτων της αστικής κοινωνίας. Από την Ελλάδα μέχρι την Ιταλία, από τη Βραζιλία ως την Τουρκία, από την Αίγυπτο ως το Ιράν, η συνείδηση των μαζών υφίσταται μια βαθιά μεταμόρφωση. Αυτή δεν είναι μια γραμμική διαδικασία, και δεν αντικατοπτρίζεται αυτόματα και άμεσα σε όλες τις χώρες ταυτόχρονα.
Αλλά ο «τυφλοπόντικας της ιστορίας» τρυπώνει δραστήρια κάτω από την επιφάνεια, αργά αλλά σταθερά υποσκάπτει το έδαφος πάνω στο οποίο υπάρχει ο καπιταλισμός. Οι σάπιες ρίζες αυτού του συστήματος, το οποίο εδώ και πολύ καιρό έχει ξεπεράσει ιστορικά την προοδευτική φάση του, οδηγούν αναπόφευκτα σε εκφράσεις αποσύνθεσης και ασθένειας στην επιφάνεια: στην ιδεολογία, στην πολιτική, στον πολιτισμό και στις ανθρώπινες σχέσεις.
Αυτή η δυσφορία αγγίζει κάθε στρώμα και κάθε τάξη. Σκαρφαλωμένα όπως είναι στις κορυφές της κοινωνίας, τα πιο διορατικά μέλη της άρχουσας τάξης έχουν μια καλύτερη εικόνα του κόσμου που διοικούν, και συχνά αντιλαμβάνονται ευκολότερα το έδαφος που μετατοπίζεται κάτω από τα πόδια τους. Όπως λέει ένα ρητό, όταν ο άνεμος αρχίζει να φυσά, φυσά πρώτα τις κορυφές των δέντρων. Μόνο αργότερα, καθώς οι άνεμοι δυναμώνουν, τα σάπια δέντρα ξεριζώνονται. Αυτό ισχύει και για την ταξική πάλη.
Η περίοδος της κρίσης, της επανάστασης και της αντεπανάστασης που έχουμε εισέλθει συνοδεύεται απαραίτητα από διασπάσεις ανάμεσα στους καπιταλιστές και τους πολιτικούς τους. Με απλά λόγια, η άρχουσα τάξη δεν είναι πλέον σε θέση να ασκεί την εξουσία της με τον παλιό τρόπο. Οι μικρές μεταρρυθμίσεις και οι παραχωρήσεις που κερδήθηκαν από τους εργαζόμενους, ακόμα και τα βασικά δημοκρατικά δικαιώματα δεν είναι πλέον βιώσιμα, και πρέπει να περικοπούν. Σε αυτά, στην άρχουσα τάξη δεν υπάρχει διαφωνία. Ωστόσο, είναι διχασμένη για το ποιος είναι ο καλύτερος τρόπος να το κάνουν: πιο αργά ή πιο γρήγορα; Με ένα χαμόγελο ή με γκρίνια; Ανοιχτά ή μέσω ελιγμών και εξαπάτησης; Μία πτέρυγα της αστικής τάξης θέλει να επιβραδύνει το ρυθμό εφαρμογής της λιτότητας, προκειμένου να αποφευχθεί μια κοινωνική έκρηξη. Η άλλη θέλει να ταυτιστεί με τη λιτότητα, ανεξαρτήτως ποιες θα είναι οι συνέπειες. Και στις δύο πτέρυγες υπάρχουν πικρές εσωτερικές διαιρέσεις. Αλλά ανεξαρτήτως της πορείας που θα επιλέξουν, δεν μπορούν να υπερβούν τις οργανικές αντιφάσεις του συστήματος που έχουν ορκιστεί να υπερασπίζονται.
Ο Σόλων ο Αθηναίος κάποτε παρομοίασε το νόμο σαν τον ιστό της αράχνης: «οι μικροί παγιδεύονται, και οι μεγάλοι τους ξεσκίζουν». Το σύστημα ελέγχου και ισορροπίας του Συντάγματος των ΗΠΑ είναι μια αριστοτεχνική κατασκευή – από τη σκοπιά της άρχουσας τάξης. Ενώ ισχυρίζονται ότι ο σκοπός του είναι να αποφεύγεται η κατάχρηση της εξουσίας κάθε ξεχωριστού κλάδου της κυβέρνησης, ο πραγματικός στόχος είναι ο έλεγχος και η πρόκληση σύγχυσης στην εργατική τάξη. Έχουν, επίσης, κατασκευάσει προσεκτικά και μεθοδικά ένα νομοθετικό αδιέξοδο που τους επιτρέπει να «συμβιβάζονται» συνεχώς προς τα δεξιά. Αλλά τώρα είναι παγιδευμένοι στον ίδιο τους τον ιστό και στις μηχανορραφίες τους.
Ο Υπουργός Άμυνας Τσακ Χάγκελ είχε την ακόλουθη αντίδραση σχετικά με την επικείμενη διακοπή λειτουργίας της κυβέρνησης: «Αυτός είναι ένας εκπληκτικά ανεύθυνος τρόπος για να κυβερνάει κανείς. Αν αυτό συνεχιστεί, θα έχουμε μια χώρα ακυβέρνητη.» Αυτή η αξιοσημείωτη παρατήρηση είναι γεμάτη νόημα, με επιπτώσεις πολύ πέρα από την άμεση διαμάχη σχετικά με το σύστημα υγειονομικής κάλυψης του Ομπάμα (Obama-care), τον προϋπολογισμό και την προοπτική αδιεξόδου σχετικά με την αύξηση του ανώτατου ορίου του χρέους, η οποία θα μπορούσε να καταστρέψει τις παγκόσμιες αγορές. Προερχόμενα τα λόγια αυτά, από τον άνθρωπο που είναι υπεύθυνος για τον ισχυρότερο στρατιωτικό μηχανισμό στον κόσμο, αποκαλύπτουν τη βαθιά ανησυχία της άρχουσας τάξης, η οποία βρίσκεται αντιμέτωπη με την προοπτική να χάσει τον έλεγχο τόσο στο εσωτερικό όσο και στο εξωτερικό.
Εν τω μεταξύ, οι εργαζόμενοι υφίστανται τις συνέπειες. Οι 800.000 εργαζόμενοι της κυβέρνησης, πολλοί από αυτούς μέλη συνδικάτων, έχουν πάρει άδεια άνευ αποδοχών, και εκατομμύρια άλλοι επηρεάζονται επίσης, είτε άμεσα είτε έμμεσα. Σε μια στιγμή που το μέσο εισόδημα στις ΗΠΑ εξακολουθεί να είναι 6% μικρότερο από ό, τι ήταν το 2007, πώς αυτές οι οικογένειες θα πληρώσουν το ενοίκιο ή την υποθήκη, θα αγοράσουν είδη διατροφής ή φάρμακα; Το Κογκρέσο, από την άλλη πλευρά, συνεχίζει να λαμβάνει την εξαψήφια αμοιβή του.
Έτσι, ενώ μπορεί να φαίνεται αρχικά σαν ένας απλός αντιπερισπασμός και λίγο πολύ σαν φάρσα, οι επιπτώσεις από το κλείσιμο της κυβέρνησης θα είναι εκτεταμένες. Το Κογκρέσο – το κορυφαίο όργανο της αστικής αντιπροσωπευτικής δημοκρατίας – έχει μόλις 10% αποδοχή στις μετρήσεις. Αυτό δίνει μια ακριβή εικόνα για το ποιους πραγματικά εκπροσωπεί το Κογκρέσο: το 10% των Αμερικανών που είναι ακόμα πιο πλούσιοι σήμερα από ότι πριν την κρίση. Οι απλοί όμως Αμερικανοί έχουν μείνει χωρίς φωνή και με λίγη εμπιστοσύνη στους εκείνους θεσμούς που υποτίθεται εξασφαλίζουν τον «καλύτερο δυνατό κόσμο».
Το πρόσφατο αδιέξοδο στην Ουάσιγκτον είναι μια ακόμη ένδειξη ότι δεν υπάρχει λύση στη βάση του καπιταλισμού. Σε αυτό το περιβάλλον, η ιδέα ότι έχουμε ανάγκη από ένα εργατικό κόμμα, μια εργατική κυβέρνηση και σοσιαλιστικές πολιτικές θα συνεχίσει να ριζώνει. Μόλις αυτή η ιδέα γίνει κτήμα της εργαζόμενης πλειοψηφίας, καμία δύναμη στον πλανήτη δε θα είναι σε θέση να τη σταματήσει από το να γίνει πραγματικότητα.
Μετάφραση: Τόλης Δαγρές
{fcomment}
