Τους τελευταίους μήνες η ραγδαία εξάπλωση του ιού Ebola, πλέον με χαρακτηριστικά πανδημίας που απειλεί ολόκληρο τον κόσμο, έχει απασχολήσει πολύ την κοινή γνώμη. Μέχρι στιγμής έχουν καταγραφεί πάνω από 5000 θάνατοι σε Λιβερία, Γουινέα, Νιγηρία και Σιέρρα Λεόνε και έχουν νοσήσει από τον ιό πάνω από 12000 άνθρωποι, με τον ιό να έχει περάσει τα Αφρικανικά σύνορα και να απειλεί την «πολιτισμένη Δύση».
Και τα νούμερα αυτά πιθανότατα είναι πολύ χαμηλότερα από τα πραγματικά, δεδομένου ότι πολλοί ασθενείς δεν φτάνουν ποτέ σε ιατρικές μονάδες. Σημεία ελέγχου έχουν στηθεί σε αεροδρόμια που δέχονται πτήσεις από χώρες τις δυτικής κυρίως Αφρικής, ενώ η Αυστραλία απαγόρευσε την προσγείωση αεροπλάνων από τις χώρες που έχουν πληγεί από τη νόσο. Τι είναι όμως αυτός ο ιός που έχει παραλύσει την παγκόσμια ιατρική κοινότητα και προκαλεί πανικό παγκοσμίως και γιατί δεν υπάρχει κάποια αποτελεσματική θεραπεία;
Ο ιός Ebola πιστεύεται ότι προέρχεται από ένα είδος γιγάντιας νυχτερίδας (“fruit bat” ή Megachiroptera) που ενδημεί στις Αφρικανικές χωρες. Στην ίδια την νυχτερίδα δεν προκαλεί κανένα σύμπτωμα, όμως για ανθρώπους και πιθηκοειδή μπορεί να είναι θανατηφόρος. Ο ιός μεταφέρεται μέσω υγρών του σώματος (αίμα, δάκρυα, σπέρμα, ιδρώτας, μητρικό γάλα κλπ) ή με επαφή με μολυσμένες επιφάνειες. Προκαλεί αρχικά πυρετό και μυϊκό πόνο, και αργότερα εμετούς, διάρροια και εσωτερική και εξωτερική αιμορραγία. Η θνησιμότητα κυμαίνεται από 50% έως και 90% σύμφωνα με τον παγκόσμιο οργανισμό υγείας (WHO).
Τα πρώτα ξεσπάσματα του ιού χρονολογούνται στο 1976, με άλλα να ακολουθούν μέχρι και το μεγάλο ξέσπασμα που ζούμε σήμερα. Γεννάται λοιπόν η απορία, γιατί μετά από 40 χρόνια σχεδόν από την πρώτη εμφάνιση της νόσου, δεν υπάρχει κάποια αποτελεσματική θεραπεία, για μια νόσο με τόσο μεγάλα ποσοστά θνησιμότητας.
Αυτή τη στιγμή, δυο εμβόλια βρίσκονται σε πειραματικό στάδιο. Όμως πρέπει να αναρωτηθούμε γιατί αυτά καθυστέρησαν τόσο, καθώς και για την έλλειψη προθυμίας των μεγάλων φαρμακευτικών εταιριών να ασχοληθούν με την έρευνα αυτή.
Οι ασθένειες που μαστίζουν τις οικονομικά ασθενέστερες χώρες είναι πάντα αυτές που έχουν χαμηλή προτεραιότητα στις φαρμακευτικές εταιρίες. Γιατί; Γιατί πολύ απλά δεν υπάρχει κέρδος σε αυτά τα φάρμακα. Αυτός είναι ο λόγος που η έρευνα για μια θεραπεία για τον Έμπολα καθυστέρησε τόσο πολύ. Ενώ λοιπόν για λιγότερο σοβαρές ασθένειες που επηρεάζουν την καπιταλιστική δύση (ανδρική τριχόπτωση, κοινό κρυολόγημα) ξοδεύονται δισεκατομμύρια δολάρια σε έρευνα και ανάπτυξη φαρμάκων, για ασθένειες που μαστίζουν τις λιγότερο ευημερούσες χώρες (πχ ελονοσία, δάγκειος πυρετός, έμπολα) επενδύονται ελάχιστα με αποτέλεσμα την πολύ αργή ανάπτυξη φαρμάκων. Τώρα όμως που ο ιός πέρασε τα σύνορα και απειλεί πλέον τις ανεπτυγμένες καπιταλιστικές χώρες, είναι βέβαιο ότι οι κυβερνήσεις στη Δύση θα δώσουν μεγάλα ποσά για την έρευνα και την ανάπτυξη του εμβολίου.
Το ξέσπασμα της επιδημίας αυτής όμως δεν αποτελεί ιατρικό προβλημα. Είναι ένα πρόβλημα που πηγάζει από την γενικότερη κοινωνικοοικονομική κατάσταση της αφρικανικής ηπείρου, για την οποία είναι υπεύθυνες οι κυβερνήσεις της Ευρώπης και της Αμερικής. Οι χώρες που έχουν πληγεί βαρύτερα από τον ιό, είναι χωρες με πολύ χαμηλό βιοτικό επίπεδο, που σπαράσσονται από αντιδραστικούς εμφύλιους πολέμους, μαστίζονται από τη διαφθορά και οι λαοί τους είναι θύματα οικονομικής εκμετάλλευσης από δυτικές πολυεθνικές εξορύξεων.
Η Γουινέα συγκεκριμένα από την οποία ξεκίνησε η επιδημία, είναι μια χώρα που στηρίζει την οικονομία της σχεδόν ολοκληρωτικά στην εξόρυξη μετάλλων και διαμαντιών. Δεν πρέπει να προκαλεί καμία έκπληξη ότι το ΔΝΤ έχει εμπλακεί για να “βοηθήσει” την οικονομία της Γουινέας, όπως έχει «βοηθήσει» την Ελλάδα και τόσες άλλες χώρες… Δηλαδή, προωθώντας πολιτικές που ωφελούν τις μεγάλες επιχειρήσεις σε βάρος των εργαζομένων, μειώνοντας τη φορολογία των επιχειρήσεων αυτών και μεγιστοποιώντας την εκροή κερδών προς τις «δυνατές» οικονομικά χώρες.
Στη Λιβερία περίπου το 85% του πληθυσμού εξακολουθεί να ζει κάτω από το όριο της φτώχειας και η κυβέρνηση έχει μειώσει δραστικά τους φορολογικούς συντελεστές για τις επιχειρήσεις, κατ’ εντολή των δυτικών εταιρειών που λυμαίνονται τον πλούτο της χώρας.
Η Σιέρρα Λεόνε, η τρίτη χώρα που έχει πληγεί περισσότερο, έμεινε – όπως και οι περισσότερες χώρες της Δυτικής Αφρικής – σε συνθήκες απόλυτης φτώχειας μετά την υποτιθέμενη ανεξαρτητοποίησή της το 1961. Υποτιθέμενη, διότι η ανεξαρτησία της ήταν μόνο κατ’ όνομα: Οι μεγάλες πολυεθνικές κάνουν κουμάντο τα τελευταία πενήντα χρόνια και η χώρα εξουσιάζεται από διεφθαρμένους γραφειοκράτες, προνομιούχους πολιτικούς και κρατικούς αξιωματούχους.
Οι εμφύλιοι πόλεμοι σε όλες αυτές τις χώρες τις τελευταίες δύο δεκαετίες είχαν δραματικές επιπτώσεις. Στη Σιέρρα Λεόνε ο εμφύλιος οδήγησε σε περισσότερους από 50.000 θανάτους και ένα άγνωστο αριθμό τραυματιών και προσφύγων. Μεγάλο μέρος των υποδομών της χώρας καταστράφηκε και πάνω από δύο εκατομμύρια άνθρωποι εκτοπίστηκαν.
Μιλάμε λοιπόν για χώρες που η συντριπτική πλειοψηφία του πληθυσμού ζει κάτω από το όριο της φτώχειας, πολλές φορές χωρίς πρόσβαση σε τρεχούμενο νερό, αποχετευτικό σύστημα, σαπούνι. Για ανθρώπους τόσο συνηθισμένους στην εξαπάτηση και την κακοποίηση από τις εκάστοτε κυβερνήσεις τους, που όταν πρωτοξεκίνησε η εξάπλωση της επιδημίας, αμφέβαλλαν για την ύπαρξη του ιού, πιστεύοντας ότι ήταν μια ακόμα πλεκτάνη για να τους απομακρύνουν από τα σπίτια τους και τα μέσα διαβίωσης τους. Η ιατροφαρμακευτική περίθαλψη είναι προνόμιο των λίγων που μπορούν να πληρώσουν γι αυτήν, ενώ και τα ίδια τα νοσοκομεία πάσχουν από ελλείψεις σε προσωπικό και υλικά, την ίδια στιγμή που τα κέρδη από την εκμετάλλευση του φυσικού πλούτου των χωρών αυτών διοχετεύονται στις τσέπες μεγάλων δυτικών καπιταλιστικών εταιριών. Τον Αύγουστο, ο WHO (Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας) δημοσίευσε ότι το 10% των θυμάτων είναι ιατρικό προσωπικό. Αυτό είναι αποτέλεσμα της έλλειψης υλικών για την προστασία του προσωπικού και είναι προφανές ότι κάνει την αντιμετώπιση της επιδημίας ακόμα δυσκολότερη, με νοσοκομεία να κλείνουν λόγω έλλειψης προσωπικού και ασθενείς που δεν νοσούν από τον ιό να στερούνται περίθαλψης και να οδηγούνται στο θάνατο λόγω ανεπάρκειας χώρου και προσωπικού.
Η παρακμή και η διαστροφή του καπιταλιστικού συστήματος φαίνεται και από το ότι στις μαύρες αγορές των χωρών αυτών κυκλοφορεί αίμα από ανθρώπους που επιβίωσαν από τον ιό Έμπολα. Τα αντισώματα που υπάρχουν στο αίμα αυτό μπορούν να προφυλάξουν άλλους ανθρώπους από τη νόσο. Όμως δε χρειάζεται πολύ σκέψη για να καταλάβει κανείς τις τραγικές συνέπειες που έχει κάτι τέτοιο, σε ένα πληθυσμό με υψηλότατα ποσοστά HIV και ηπατίτιδας και με δεδομένη την επικινδυνότητα μετάγγισης μη συμβατού αίματος.
Η βοήθεια που έχει σταλεί από τα ισχυρά καπιταλιστική κράτη είναι πολύ λίγη και στάλθηκε πολύ αργά, όταν πλέον έγινε εμφανής ο κίνδυνος να μετατραπεί ο ιός σε πανδημία που απειλεί και τον υπόλοιπο κόσμο. Η ανεξέλεγκτη εξάπλωση του ιού δείχνει για ακόμα μια φορά πόσο σάπιο είναι το καπιταλιστικό σύστημα. Πως όταν μια ασθένεια που σκοτώνει χιλιάδες συνανθρώπους μας δεν απασχολεί τις κυβερνήσεις όταν βρίσκεται στην άλλη μεριά του κόσμου, και πως οι μεγάλες φαρμακευτικές δεν επενδύουν στην έρευνα για νόσους που δεν θα τους αποφέρουν μεγάλα κέρδη.
Από την άλλη η αδυναμία των πληγέντων χωρών να ανταπεξέλθουν οφείλεται στην μακροχρόνια εκμετάλλευση τους από τις ιμπεριαλιστικές δυνάμεις, τις κατεστραμμένες από εμφυλίους πολέμους υποδομές τους, τον αναλφαβητισμό, την φτώχεια και το ανύπαρκτο σύστημα υγείας. Η επιδημία του Ebola φαίνεται να έχει ακόμη μεγάλο δρόμο πριν τελικά κατορθωθεί να περιοριστεί και να εξαλειφθεί. Αυτή η ασθένεια είναι μόνο ένα σύμπτωμα ενός συστήματος που πεθαίνει και μαζί του τραβάει το σύνολο της ανθρωπότητας στην άβυσσο. Όσο το σύστημα αυτό συνεχίζει να υπάρχει, οι πόλεμοι, οι επιδημίες, η τραγική φτώχεια θα συνεχίζουν να μαστίζουν την ανθρωπότητα και θα μας θυμίζουν την επικαιρότητα του συνθήματος «σοσιαλισμός ή βαρβαρότητα».
