Σε ανύποπτο χρόνο, καταμεσής του καλοκαιριού, η κυβέρνηση κατέθεσε και ψήφισε στη Βουλή με τη διαδικασία του κατεπείγοντος κάποιες αλλαγές και μικροτροποιήσεις στον νόμο της Διαμαντοπούλου για τα Πανεπιστήμια και τα ΤΕΙ. Ο εν λόγω νόμος αν και είχε υπερψηφιστεί πέρσι τον Αύγουστο από την πλειοψηφία της βουλής, στην πλειονότητα των σχολών έχει μείνει «στα χαρτιά» λόγω της αντίστασης που συνάντησε από το φοιτητικό κίνημα, αλλά και λόγω της άρνησης της μεγάλης πλειοψηφίας των εργαζομένων στην Τριτοβάθμια Εκπαίδευση να τον εφαρμόσουν.
Οι τροποποιήσεις που έφερε η νέα κυβέρνηση, όχι απλά δεν αλλάζουν σε τίποτα την αντιδραστική φύση αυτού του νόμου, αλλά αντιθέτως «δημιουργούν ένα καλύτερο περιβάλλον για την πληρέστερη εφαρμογή του» όπως τόνισε ο νέος υπουργός Παιδείας. Ταυτόχρονα οι διατάξεις αυτές επιτείνουν την μετατροπή των πανεπιστημίων σε επιχειρήσεις που θα υποτάσσουν την γνώση και την έρευνα όχι στις πραγματικές ανάγκες της κοινωνίας, αλλά στα συμφέροντα των καπιταλιστών ιδιοκτητών τους.
Να θυμίσουμε ότι ο νόμος Διαμαντοπούλου προβλέπει τη δημιουργία Συμβουλίων Διοίκησης “νέου τύπου”, στα οποία, εκτός από πανεπιστημιακούς, θα συμμετέχουν και υψηλόβαθμα στελέχη επιχειρήσεων, τα οποία θα κατευθύνουν την έρευνα και την παρεχόμενη γνώση ανάλογα με τις κερδοσκοπικές ορέξεις των αφεντικών τους. Τα ιδρύματα θα χρηματοδοτούνται από το κράτος μόνο εάν διαμορφώνουν τα προγράμματα σπουδών και την επιστημονική έρευνα σύμφωνα με τις εντολές των καπιταλιστών που θα τα διοικούν. Αν τα ιδρύματα δεν συμμορφωθούν θα πρέπει να βρουν άλλες μορφές χρηματοδότησης, όπως για παράδειγμα επιβολή διδάκτρων ή εύρεση χορηγών, κάτι που βέβαια θα οδηγούσε σε πλήρη ιδιωτικοποίηση.
Ο νόμος Διαμαντοπούλου περιλαμβάνει ακόμα το “σπάσιμο” του πτυχίου όπως το γνωρίζουμε σήμερα σε επιμέρους “αντικείμενα”, κάτι που σημαίνει κατακερματισμό της γνώσης και της ίδιας της επιστήμης, καθώς επίσης και τη δημιουργία “πτυχίων πολλών ταχυτήτων” για το ίδιο αντικείμενο, με την εγκαθίδρυση των κύκλων σπουδών, όπου οι φοιτητές θα παίρνουν το πρώτο “πτυχίο”, επιπέδου Bachelor, (πρώτος κύκλος), αλλά μόνο εκείνη η μειοψηφία που θα έχει την οικονομική δυνατότητα θα συνεχίζει περαιτέρω τις σπουδές της. Αυτός ο κατακερματισμός της γνώσης οδηγεί πολύ μεθοδικά και σε “κατακερματισμένους”, “φτηνούς”, και αναλώσιμους εργαζομένους, χωρίς συλλογικά εργασιακά δικαιώματα, που στην καλύτερη περίπτωση θα δουλεύουν με μισθούς πείνας, χωρίς ολοκληρωμένη γνώση αυτού που σπούδασαν και άρα αναγκασμένους να «επανακαρτίζονται» εφ όρου ζωής, πληρώνοντας φυσικά, στα Ινστιτούτα Δια Βίου Μάθησης.
Για τη μεγάλη πλειοψηφία των φοιτητών, δηλαδή για τα παιδιά φτωχών οικογενειών, το πανεπιστήμιο μετατρέπεται σε ένα ταχύρρυθμο εκπαιδευτήριο, από το οποίο θα ημι-καταρτίζονται ανάλογα με τις ανάγκες της αγοράς τη δοσμένη στιγμή, ανάλογα δηλαδή με τις ανάγκες του μεγάλου κεφαλαίου.
Επιπρόσθετα, με τον νέο νόμο η κυβέρνηση επιχειρεί να αφοπλίσει με κάθε τρόπο το φοιτητικό κίνημα, στρεφόμενη ενάντια στον φοιτητικό συνδικαλισμό. Ο νόμος προβλέπει συγκεκριμένα ότι οι φοιτητές δεν θα εκπροσωπούνται πια στα όργανα συνδιοίκησης σύμφωνα με τον συσχετισμό των δυνάμεων που διαμορφώνεται από τις φοιτητικές εκλογές,. Από την άλλη η κυβέρνηση καταργεί και τυπικά το «άσυλο», δίνοντας έτσι την άδεια στις δυνάμεις καταστολής να εισβάλλουν ανά πάσα στιγμή στα Ιδρύματα για να διαλύουν τις παράνομες «καταλήψεις».
Η προσπάθεια της κυβέρνησης να χτυπήσει το φοιτητικό κίνημα δεν είναι τυχαία. Καταλαβαίνει ότι αναπόφευκτα, φοιτητές και εργαζόμενοι θα αντιδράσουν στην ραγδαία υποβάθμιση του δημόσιου πανεπιστημίου .Η υποχρηματοδότηση των Ιδρυμάτων έχει ξεπεράσει κάθε προηγούμενο, με τις περικοπές να φτάνουν στο 50% – 70%. Τα πανεπιστήμια σήμερα δεν μπορούν να καλύψουν βασικές λειτουργικές ανάγκες και έξοδα, δεν μπορούν να πληρώσουν τη σίτιση, τη στέγαση των φοιτητών, ενώ πολλά ιδρύματα πλέον δεν μπορούν να πληρώσουν ούτε τη θέρμανση. Την ίδια στιγμή οι εκατοντάδες απολύσεις συμβασιούχων διδασκόντων, επιστημονικών και εργαστηριακών συνεργατών αλλά και λοιπών εργαζομένων (πχ καθαρίστριες), έχει οδηγήσει πολλά πανεπιστήμια και τα περισσότερα ΤΕΙ στο καταστροφικό δίλλημα : λουκέτο ή άμεση ιδιωτικοποίηση, με επιβολή διδάκτρων, εύρεση “χορηγών” κλπ, κάτι που θα καταστήσει το αυτονόητο δικαίωμα στις σπουδές ασύμφορο για τη μεγάλη πλειοψηφία των παιδιών των λαϊκών οικογενειών.
Τι “αλλάζει”
Οι τροποποιήσεις που έφερε πριν λίγες ημέρες στη Βουλή το Υπουργείο Παιδείας, δεν μεταβάλλουν σε τίποτα την ακραία ταξική φύση αυτού του νόμου, ούτε αλλάζουν κάτι από τα παραπάνω. Αντιθέτως κάνουν πιο εύκολη την εφαρμογή των πιο αντιδραστικών διατάξεών του.
Όλη την προηγούμενη περίοδο, τα αγωνιζόμενα κομμάτια της πανεπιστημιακής κοινότητας, (φοιτητές, καθηγητές, λοιποί εργαζόμενοι), με τις κινητοποιήσεις τους απέτρεψαν τη διενέργεια εκλογών για τα Διοικητικά Συμβούλια, τα οποία, όπως περιγράψαμε παραπάνω, οδηγούν στην απ ευθείας είσοδο των επιχειρηματικών στελεχών και των μάνατζερ στα Ιδρύματα και στη λειτουργία αυτών κάτω από τις “υποδείξεις” των πρώτων. Η νέα εκδοχή του νόμου ορίζει ότι αν δεν καταστεί δυνατό να γίνουν οι εκλογές με κάλπη, μπορούν να γίνουν με επιστολική ή ηλεκτρονική ψήφο. Αν πάλι δεν υπάρχει συμμετοχή, προβλέπεται ότι θα διοριστούν στις θέσεις των μελών των συμβουλίων διοίκησης οι αρχαιότεροι από τους καθηγητές.
Με τρόπους σαν κι αυτόν, η κυβέρνηση προσπαθεί να παρακάμψει τις αντιδράσεις των «βίαιων μειοψηφιών» , αυταρχικοποιώντας όλο και πιο πολύ τις ενέργειές της και τον τρόπο λήψης των αποφάσεων για τα ζητήματα που αφορούν τα Ιδρύματα. Αυτό που ξεχνά όμως είναι ότι ο νόμος δεν καταδικάστηκε από τις “βίαιες μειοψηφίες”, αλλά από την μεγάλη πλειοψηφία των φοιτητών και των εργαζομένων στα Πανεπιστήμια και τα ΤΕΙ και ότι τέτοιου είδους αυταρχικές ενέργειες, (όπως φυσικά και αυτή της κατάργησης του ασύλου), προετοιμάζουν το έδαφος για νέες σκληρές μάχες.
Η πιο σημαντική ίσως παρέμβαση της σημερινής κυβέρνησης στον νόμο- πλαίσιο, έχει να κάνει με την απόφασή της να αλλάξει για τα καλά τον «χάρτη» της ανώτατης εκπαίδευσης, αφού πλέον γίνεται καθαρά λόγος για κλείσιμο τμημάτων. Στο πρώτο άρθρο ορίζεται ότι «με προεδρικό διάταγμα που εκδίδεται με πρόταση των Υπουργών Διοικητικής Μεταρρύθμισης και Ηλεκτρονικής Διακυβέρνησης, Οικονομικών και Παιδείας και Θρησκευμάτων, Πολιτισμού και Αθλητισμού μπορούν να συγχωνεύονται, κατατέμνονται, μετονομάζονται και καταργούνται ΑΕΙ και να μεταβάλλεται η έδρα τους καθώς επίσης και να ιδρύονται, συγχωνεύονται, κατατέμνονται, μετονομάζονται και καταργούνται Σχολές ή και Τμήματα και να μεταβάλλεται η έδρα τους…».
Είναι αλήθεια ότι στα πλαίσια του καπιταλισμού, η Παιδεία δομείται και λειτουργεί κατ εικόνα και ομοίωση του διεφθαρμένου και γραφειοκρατικού αστικού κράτους. Πολλά από τα τμήματα και τις σχολές που υπάρχουν σήμερα αλληλεπικαλύπτονται, ενώ άλλα δεν έχουν ουσιαστικά κάποιο επιστημονικό περιεχόμενο, αλλά έχουν ιδρυθεί για να εξασφαλίζουν προνόμια σε καλοπληρωμένους κρατικούς γραφειοκράτες ή μεγαλοκαθηγητάδες κλπ. Η διαφθορά άλλωστε είναι σύμφυτη με την ύπαρξη του καπιταλιστικού συστήματος.
Η πρόθεση της κυβέρνησης να οδηγήσει σε συγχωνεύσεις και κλεισίματα τμημάτων, σε καμία περίπτωση δεν εκφράζει την αγνή της θέληση να μπει ένα τέλος στη διαφθορά που υπάρχει στην τριτοβάθμια εκπαίδευση και να σχεδιαστεί η Παιδεία με γνώμονα τις πραγματικές ανάγκες της κοινωνίας. Αντιθέτως η επιλογή θα γίνει με μόνο γνώμονα τα συμφέροντα του μεγάλου κεφαλαίου. Οι σχολές που θα καταργηθούν και τα τμήματα που θα κλείσουν, θα είναι αυτά που δεν θα μπορούν να προσφέρουν στο κεφάλαιο άμεσα κέρδη και που δεν θα μπορεί να τα χρησιμοποιήσει σαν πεδίο για επικερδή επιχειρηματική δραστηριότητα, άσχετα αν τα αντικείμενά τους είναι χρήσιμα στην κοινωνία και το λαό, (πχ ψυχολογία, κοινωνιολογία κλπ ). Ο ίδιος ο υπουργός παιδείας δήλωσε ότι τα κριτήρια για το ποια Ιδρύματα θα κλείσουν θα είναι “μεταξύ των άλλων και οικονομικά και αναπτυξιακά”. Φυσικά με τα κλεισίματα και τις συγχωνεύσεις τμημάτων χιλιάδες εργαζομένων θα πεταχτούν στο δρόμο και χιλιάδες φοιτητών θα βρεθούν “στον αέρα”.
Τέλος, το “τροποποιητικό” νομοθέτημα θέτει ζήτημα “αιωνίων φοιτητών” σε μια περίοδο που η κρίση του καπιταλισμού και οι πολιτικές των κομμάτων της συγκυβέρνησης οδήγησε και οδηγεί χιλιάδες φοιτητές να εγκαταλείπουν τις σπουδές τους ή να εργάζονται για να ανταπεξέλθουν. Προσδίδοντας σε αυτούς τους φοιτητές τον ειρωνικό χαρακτηρισμό “αιώνιοι”, ο νέος νόμος περιλαμβάνει την κατάργηση της δωρεάν διανομής συγγραμμάτων σε αυτούς, την οποία θα ακολουθήσουν οι διαγραφές από τις σχολές, και τέλος η επιβολή διδάκτρων μέχρι τελικά να γίνει απλησίαστο το πανεπιστήμιο για τα παιδιά της λαϊκής οικογένειας. Άλλωστε, ο νόμος πλαίσιο προορίζει για τη μεγάλη μάζα των φτωχών φοιτητών, διάφορα υποδεέστερα προγράμματα διά βίου κατάρτισης που θα παρέχουν τα πανεπιστήμια στο πλαίσιο της επιχειρηματικής λειτουργίας τους.
Οι προοπτικές του φοιτητικού κινήματος
Την προηγούμενη περίοδο είδαμε να βγαίνουν στο προσκήνιο με απανωτές και μαχητικές απεργίες οι εργαζόμενοι στον ιδιωτικό και δημόσιο τομέα, οι νέοι εργάτες και άνεργοι, ευρύτερα μικροαστικά στρώματα που βλέπουν να χάνουν από τη μια μέρα στην άλλη τις όποιες περιουσίες τους, ενώ την ίδια στιγμή το φοιτητικό κίνημα δεν έδειχνε την μαχητικότητα και την αντοχή που είχε δείξει τα προηγούμενα χρόνια.
Σε αυτήν την κατάσταση συντέλεσαν μια σειρά λόγοι. Από το 2009 και μετά, όταν στην Ελλάδα αυξήθηκε σε επίπεδα ρεκόρ η βάρβαρη επίθεση του κεφαλαίου στο βιοτικό επίπεδο των πλατιών στρωμάτων, μεγάλη μερίδα φοιτητών θεωρούσε πως μπορούσε να αποτελέσει εξαίρεση σε αυτόν τον κανόνα, ακολουθώντας ατομικές λύσεις, όπως μεταπτυχιακές σπουδές στο εξωτερικό που υπόσχονταν καλές θέσεις εργασίας κλπ. Σήμερα όμως η κατάσταση αυτή έχει αλλάξει. Για τη συντριπτική πλειοψηφία των φοιτητών η μετανάστευση για σπουδές έχει γίνει οικονομικά απλησίαστη, ενώ ο καθένας καταλαβαίνει πια ότι σε όλες τις χώρες της Ευρώπης οι κυβερνήσεις ακολουθούν άγρια προγράμματα λιτότητας και επιτίθενται βίαια στο βιοτικό επίπεδο των λαών προκειμένου να διατηρήσουν τα υπερκέρδη των καπιταλιστών. Στη μεγάλη πλειοψηφία των φοιτητών οι αυταπάτες διαλύονται μέρα με τη μέρα και ο κοινός αγώνας με την εργατική τάξη και τα υπόλοιπα στρώματα της κοινωνίας, φαντάζει μονόδρομος.
Η κούραση και η απογοήτευση που είδαμε τα προηγούμενα χρόνια στο φοιτητικό κίνημα δίνουν τη θέση τους στο μίσος για τον καπιταλισμό και στην ολοένα αυξανόμενη διάθεση για αγώνα. Τα προηγούμενα χρόνια το φοιτητικό κίνημα έδωσε μάχες σχεδόν απομονωμένο από τα υπόλοιπα εκμεταλλευόμενα στρώματα της κοινωνίας και η αδυναμία των αριστερών ηγεσιών του να το συνδέσουν με τους εργαζομένους, με την ηγεσία της ΚΝΕ να παίζει επιπλέον τον ολέθριο ρόλο της διάσπασης του ίδιου του κινήματος, οδήγησε στις ήττες. Τώρα οι εργαζόμενοι έχουν ήδη κατέβει στον αγώνα και μάλιστα έχουν δώσει ιδιαίτερα σκληρές μάχες, την ίδια στιγμή που η κοινωνία στρέφεται μαζικά προς τ αριστερά. Οι επόμενοι αγώνες των φοιτητών θα ενοποιηθούν και θα συντονιστούν στην πράξη με το εργατικό κίνημα, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι ο ρόλος των ηγεσιών δεν συνεχίζει να είναι απόλυτα καθοριστικός. Η περίοδος όμως είναι πολύ πιο ευνοϊκή σε σχέση με τρία ή τέσσερα χρόνια πριν. Δεν είναι λίγες οι φορές το τελευταίο διάστημα που είδαμε τα αριστερά κόμματα και τις οργανώσεις να ενώνονται στην πράξη κάτω από τη μαζική κάθοδο του κόσμου στις κινητοποιήσεις, ανεξάρτητα από τις προθέσεις των ηγεσιών τους.
Να βάλουμε φρένο στο ξεπούλημα του δημόσιου πανεπιστημίου
Το φοιτητικό κίνημα πρέπει να προετοιμαστεί για ένα σοβαρό αγώνα ενάντια στο ξεπούλημα του δημόσιου πανεπιστημίου. Ο αγώνας αυτός δεν μπορεί να βρει δικαίωση παρά μόνο αν συνδεθεί αποφασιστικά με τον αγώνα των εργαζόμενων.
Να παλέψουμε για:
- Γενικές Συνελεύσεις σε όλες τις σχολές με σκοπό να παρθούν αγωνιστικές αποφάσεις ενάντια στον νέο νόμο έκτρωμα
- Ενιαίο μέτωπο όλων των αριστερών παρατάξεων με ένα πρόγραμμα κλιμακούμενων κινητοποιήσεων που θα ξεκινούν από διαδηλώσεις και μονοήμερες και διήμερες καταλήψεις με προοπτική τις καταλήψεις διαρκείας.
- Συντονισμό του αγώνα με τους καθηγητές και τους εργαζόμενους του πανεπιστημίου
- Πίεση στη ΓΣΕΕ και στα πρωτοβάθμια σωματεία να στηρίξουν έμπρακτα τον αγώνα των φοιτητών
Ο αγώνας μπορεί να γίνει πραγματικά μαζικός και νικηφόρος αν έχει μια ξεκάθαρη και νικηφόρα προοπτική. Ο καπιταλισμός βρίσκεται σε βαθιά αποσύνθεση, η πλειοψηφία των φοιτητών και των εργαζομένων καταλαβαίνουν ότι ο μόνος τρόπος να αλλάξει αυτή η κατάσταση είναι να δοθεί μια λύση εξουσίας για τους ίδιους και τις οικογένειες τους. Αυτή η προοπτική μπορεί να δοθεί από μια κυβέρνηση της αριστεράς με ένα σοσιαλιστικό πρόγραμμα δημοκρατικού σχεδιασμού της οικονομίας με μόνο γνώμονα τα συμφέροντα της πλειοψηφίας.
Ο ΣΥΡΙΖΑ που μετατρέπεται ταχύτατα στον νέο βασικό πολιτικό εκφραστή της λαϊκής ριζοσπαστικοποίησης πρέπει από σήμερα να δεσμευτεί ότι η κυβέρνηση της αριστεράς θα καταργήσει όλες τις αντιδραστικές διατάξεις των τελευταίων ετών για το πανεπιστήμιο και θα προχωρήσει στον διπλασιασμό των δαπανών για την εκπαίδευση. Η Ανώτατη Εκπαίδευση για την οποία πρέπει να παλέψουμε, πρέπει να σχεδιάζει την επιστημονική γνώση και την έρευνα με γνώμονα την κάλυψη των λαϊκών αναγκών και την διευκόλυνση της ζωής του ανθρώπου και γι αυτό ο αγώνας αυτός προϋποθέτει την σύγκρουση με το κεφάλαιο και την ανατροπή του καπιταλισμού.
Δημήτρης Κουμαρέλας
{fcomment}
