Από τις αρχές του έτους, μια ομάδα ερασιτεχνών επενδυτών, οργανωμένων μέσω της πλατφόρμας Reddit, ποντάρει ενάντια σε μεγάλα hedge funds, τα οποία προηγουμένως είχαν «σορτάρει» μετοχές της GameStop, μιας εταιρίας εμπορίας βιντεοπαιχνιδιών με έδρα τις ΗΠΑ. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα, οι τιμές των μετοχών της GameStop να εκτοξευτούν στα ύψη και ένα hedge fund αξίας δισ. δολαρίων να χρειαστεί να διασωθεί με παροχή ρευστότητας αξίας 2,75 δισ. δολαρίων.
Αυτό το τσίρκο εκθέτει τη Γουόλ Στριτ ως κάτι ελάχιστα διαφορετικό από μια παράνομη στοιχηματική εταιρία και αποκαλύπτει ένα καπιταλιστικό σύστημα πληττόμενο από βαθιά κρίση, να σέρνεται πίσω από τη βραχυπρόθεσμη κερδοσκοπία παρά από την ουσιαστική παραγωγική ανάπτυξη.
Η επίθεση στο «σορτάρισμα» της Gamestop
Ο τρόπος με τον οποίο λειτουργεί το «σορτάρισμα» έχει ως εξής. Ένα hedge fund στοιχηματίζει ότι η τιμή των μετοχών μιας συγκεκριμένης εταιρείας θα πέσει και τις «σορτάρει»: δανείζονται μετοχές της εν λόγω εταιρίας για να τις πουλήσουν αμέσως, για παράδειγμα στα 20 δολάρια ανά μετοχή. Αναμένουν ότι η τιμή της μετοχής θα μειωθεί και θα μπορέσουν στη συνέχεια να αγοράσουν μετοχές σε χαμηλότερη τιμή (ας πούμε στα 10 δολάρια), επιστρέφοντας τις μετοχές που είχαν δανειστεί. Αυτή η διαδικασία βραχυχρόνιου δανεισμού των μετοχών, θα τους απέφερε εύκολα ένα καλό κέρδος 10 δολαρίων ανά μετοχή.
Με άλλα λόγια, οι διαχειριστές των hedge fund χειρίζονται το χρηματιστήριο σαν καζίνο, κάνοντας κινήσεις που μπορεί να έχουν σοβαρό αρνητικό αντίκτυπο στην τύχη των εταιριών, οι οποίες στη συνέχεια μεταφέρουν τις ζημιές τους στους πραγματικούς τους εργαζόμενους με τη μορφή της ανεργίας. Η κρίση του 2008 ακολουθήθηκε από ένα όργιο «σορταρίσματος», όπου οι γύπες της αγοράς έπεφταν να μαζεύουν τα κόκκαλα εταιριών που χρεοκοπούσαν.
Νωρίτερα φέτος, κάποιοι άνθρωποι αντιλήφθηκαν ότι υπήρχαν πολλά στοιχήματα ενάντια στη Gamestop. Ενώ τα «σορταρίσματα» κατά κανόνα σπάνια ξεπερνούν το 50% των εμπορεύσιμων μετοχών μιας εταιρίας, στην περίπτωση της Gamestop το ποσοστό των μετοχών που είχαν «σορταριστεί» και παρέμεναν ακάλυπτες ήταν στο 140%! Η πλειονότητα αυτών των μετοχών κατέχονταν από το hedge fund «Melvin Capital».
Οι ερασιτέχνες επενδυτές, οργανωμένοι στο subreddit r/WallStreetBets, οργάνωσαν μια «επίθεση στο σορτάρισμα»: άρχισαν να αγοράζουν μετοχές της GameStop με σκοπό την αύξηση της τιμής της. Και πράγματι τα κατάφεραν. Η τιμή της μετοχής GME αυξήθηκε από τα 17 στα 340 δολάρια. Ποιο ήταν το κίνητρο αυτών των θαρραλέων ευκαιριακών επενδυτών; Φυσικά ήθελαν να παίξουν ενάντια στην αγορά και να βγάλουν κέρδη. Πολλοί από αυτούς πράγματι κέρδισαν, με τα χαρτοφυλάκια τους να έχουν φτάσει στην περιοχή των επταψήφιων αριθμών.
Αλλά εξίσου ενδιαφέρον είναι, εάν διαβάσει κανείς τις αναρτήσεις τους στο subreddit, το αίσθημα τύπου «θα τους διαλύσουμε αυτούς τους μπάσταρδους» που αναπτύχθηκε μεταξύ των συμμετεχόντων στην ομάδα. Αυτό εξελίχθηκε σταδιακά σε μια ενθουσιώδη διάθεση: «Όλοι μαζί μπορούμε να βυθίσουμε αυτά τα σιχάματα των hedge funds!»
Καθώς η κατάσταση γιγαντωνόταν με μορφή χιονοστιβάδας, οι επενδυτές του subreddit r/WallStreetBets έγιναν όλο και περισσότερο αποφασισμένοι να κρατήσουν τις μετοχές τους, προκειμένου να πληγώσουν τις παχιές αγελάδες της Γουόλ Στριτ όσο περισσότερο μπορούσαν. Το φόρουμ του reddit είναι γεμάτο με μηνύματα που ακολουθούν τη γραμμή: «μην πουλάτε, κρατηθείτε, ενωμένοι μπορούμε να κερδίσουμε!»
Η αποκάλυψη της σήψης
Ασφαλώς στην όλη δράση δε συμμετείχαν μόνο ερασιτέχνες επενδυτές. Με το που έγινε αντιληπτό ότι οι μετοχές ανεβαίνουν, μεγαλύτεροι παίχτες μπήκαν στο παιχνίδι και άρχισαν να επενδύουν μεγαλύτερα ποσά.
Έτσι, η κατάσταση εξελίχθηκε σε μια κλασική κερδοσκοπική φούσκα και φυσικά θα λήξει όπως όλες οι υπόλοιπες. Η τιμή των μετοχών της Gamestop θα ανέβει επειδή πολλοί σήμερα την αγοράζουν και πολλοί θα συνεχίσουν να την αγοράζουν, επειδή η τιμή της ανεβαίνει. Μέχρι να φτάσει ένα σημείο που κάποιοι επενδυτές θα αρχίσουν να πουλάνε προκειμένου να εξαργυρώσουν τα κέρδη τους, σκεπτόμενοι ότι η μετοχή έχει φτάσει στο όριο της και δε μπορεί να ανέβει πιο ψηλά. Τότε, το παράδειγμά τους θα το ακολουθήσουν όλο και περισσότεροι, οδηγώντας την τιμή της μετοχής σε πτώση και τους επενδυτές να πουλάνε, ακριβώς επειδή οι τιμές θα πέφτουν. Η φούσκα θα σκάσει και πολλοί άνθρωποι θα χάσουν τα χρήματά τους.
Αλλά μέχρι τώρα, η ερασιτεχνική ομάδα των επενδυτών έχει νικήσει την Melvin Capital, η οποία υποχρεώθηκε να πεταχτεί έξω από την αγοραπωλησία των μετοχών της GameStop, χάνοντας τεράστια ποσά στην πορεία. Αναγκάστηκαν να αγοράσουν μετοχές σε πολύ υψηλή τιμή, προκειμένου να επιστρέψουν τις μετοχές που είχαν δανειστεί σε πολύ χαμηλή τιμή, με αποτέλεσμα να χάσουν 3,75 δις. Συνολικά, τα funds που «σόρταραν» ενάντια στην GameStop, έχουν χάσει μέχρι τώρα 5,05 δις δολάρια. Κακά τα ψέματα, όλοι νιώθουμε κάποια ικανοποίηση βλέποντας αυτά τα παράσιτα να ταπεινώνονται.
Οι επενδυτές του reddit στη συνέχεια κινήθηκαν προς άλλες μετοχές, υποχρεώνοντας μεγάλους επενδυτές που είχαν σορτάρει μετοχές άλλων εταιριών, να αποχωρούν προσπαθώντας να περιορίσουν τις ζημιές τους. Αυτό προκάλεσε το ειρωνικό θέαμα διαχειριστές χαρτοφυλακίων και θεσμικοί επενδυτές που έχουν βγάλει εκατομμύρια παίζοντας παράτολμα κερδοσκοπικά παιχνίδια επωφελούμενοι ακριβώς της απουσίας ρύθμισης της χρηματιστηριακής αγοράς, τώρα να διαμαρτύρονται για «χειραγώγηση της αγοράς» και να απαιτούν οι κυβερνήσεις και οι ρυθμιστικές αρχές να παρέμβουν! Πράγματι, η διακυβέρνηση Μπάιντεν επιβεβαίωσε ότι παρακολουθεί την κατάσταση.
Ενδεχομένως αυτή η κατάσταση θα μπορούσε να έχει σοβαρές επιπτώσεις στο χρηματοπιστωτικό σύστημα. Τα hedge funds υποστηρίζονται από τράπεζες και χρηματοπιστωτικά ιδρύματα. Εάν κάποια από τα μεγάλα funds καταρρεύσουν εξαιτίας αποτυχημένων βραχυπρόθεσμων στοιχημάτων, αυτό θα μπορούσε να έχει αλυσιδωτές επιπτώσεις στις τράπεζες.
Θυμηθείτε ότι αυτοί οι σημαίνοντες παίχτες της Γουόλ Στριτ στοιχηματίζουν στην υποβάθμιση μιας εταιρίας και πολλές φορές, στην αναζήτησή τους για γρήγορο κέρδος, βάζουν στοιχήματα βραχυχρόνια αλλά και μακροχρόνια, για να καλύπτουν όλα τα πιθανά αποτελέσματα. Όλο αυτό είναι ένα παιχνίδι, ενώ οι συνέπειες για τους πραγματικούς εργάτες των εταιριών που μπαίνουν στο στόχαστρο τους, τους είναι παντελώς αδιάφορες.
Καταργήστε αυτό το άρρωστο σύστημα!
Πώς εξηγούμε αυτό το περιστατικό και τι μας λέει για την Γουόλ Στριτ και το καπιταλιστικό σύστημα συνολικά;
Η ομαδοποίηση των μικρών ερασιτεχνών επενδυτών διευκολύνθηκε από την εμφάνιση εφαρμογών διαπραγμάτευσης (όπως του RobinHood), οι οποίες διευκολύνουν τους αρχάριους να έχουν πρόσβαση στο χρηματιστήριο. Φυσικά, η RobinHood είναι μια κερδοσκοπική επιχείρηση που αποκομίζει τεράστια κέρδη από όλα αυτά.
Επιπλέον, ο αριθμός των ανθρώπων που λαμβάνει συμβουλές για το χρηματιστήριο από ομάδες στο reddit αυξήθηκε κατά τη διάρκεια της πανδημίας και της κρίσης. Πολλοί άνθρωποι έχουν μπει σε αναστολή ή έχασαν τη δουλειά τους. Έχουν χρόνο να διαθέσουν, ενώ σε ορισμένες περιπτώσεις κρατάνε στα χέρια τους τις κρατικές ενισχύσεις που δόθηκαν λόγω της πανδημίας. Είναι απελπισμένοι να βγάλουν γρήγορα χρήματα και στην αγορά δεν υπάρχουν διαθέσιμες δουλειές.
Σε πιο γενικούς όρους, η μακροχρόνια στασιμότητα στους μισθούς, η οποία στις ΗΠΑ συνεχίζει για σχεδόν 50 χρόνια, έχει ωθήσει αρκετούς να προσπαθούν να πετύχουν καλύτερη απόδοση για τις πενιχρές αποταμιεύσεις τους, στρεφόμενοι στην κερδοσκοπία στο χρηματιστήριο.
Ακόμα και πριν το τελευταίο περιστατικό, ήδη υπήρχε μια φρενίτιδα κερδοσκοπίας στο χρηματιστήριο, με τον δείκτη FTSE 100 να ανεβαίνει από τα χαμηλά των 5.100 τον Απριλίου 2020 στο υψηλό των 6.800 στις αρχές του έτους, παρά την απότομη συρρίκνωση της οικονομίας στις ΗΠΑ.
Αυτό αντικατοπτρίζει τη γενική ασθένεια του καπιταλιστικού συστήματος. Σε μια εποχή που εκατομμύρια άνθρωποι χάνουν τις δουλειές τους και δεκάδες χιλιάδες εταιρίες έχουν παραλύσει, το χρηματιστήριο, το οποίο υποτίθεται ότι αντικατοπτρίζει τη γενική υγεία αυτών των εταιρειών, ανεβαίνει. Στην πραγματικότητα, οι κινήσεις στο χρηματιστήριο έχουν από καιρό διαχωριστεί από την εξέλιξη της παραγωγής αγαθών και υπηρεσιών. Φυσικά, σε ένα ορισμένο σημείο πρέπει να υπάρξει «διόρθωση».
Οι μεγάλες διακυμάνσεις στις τιμές των μετοχών αντικατοπτρίζουν το σάπισμα του συστήματος. Σε μια εποχή που τα επιτόκια βρίσκονται σε ιστορικά χαμηλά (0 ή αρνητικά), η οικονομία πλημμυρίζει με ρευστότητα. Ένα σημαντικό μερίδιο των χρημάτων τόνωσης που δόθηκαν από κυβερνήσεις σε εταιρίες εν μέσω της ύφεσης που προκλήθηκε από την πανδημία, βρήκε το δρόμο της στην κερδοσκοπία. Αυτή είναι επίσης η εξήγηση για την τελευταία φούσκα του BitCoin, όπου το κρυπτονόμισμα κινήθηκε από τα χαμηλά των 6.800 δολαρίων τον Απρίλιο του 2020 στα υψηλά των 40.000 δολαρίων την περασμένη εβδομάδα.
Αντί να επενδύουν στην παραγωγή (την ανάπτυξη τεχνολογίας που θα αυξάνει την παραγωγικότητα της εργασίας), οι καπιταλιστές παίζουν τα χρήματα αυτά στην οικονομία του καζίνο, όπου οι αποδόσεις είναι μεγαλύτερες και γρηγορότερες. Πρόκειται για έναν αδιάψευστο μάρτυρα του παρασιτικού χαρακτήρα του καπιταλισμού, στη χτυπημένη από την κρίση γεροντική του παρακμή.
Όλα αυτά τα χρήματα, τα οποία χρησιμοποιούνται επί του παρόντος για κερδοσκοπία χωρίς πραγματική σχέση με την πραγματική παραγωγή αγαθών και υπηρεσιών, θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν για να ικανοποιήσουν τις πιεστικές ανάγκες εκατοντάδων εκατομμυρίων για εργασία, στέγη, εκπαίδευση και υγειονομική περίθαλψη. Πόσες δόσεις των εμβολίων COVID-19 θα μπορούσαν να παραχθούν με τα 3,5 δισ. δολάρια που έχει σπαταλήσει η Melvin Capital τις τελευταίες δύο εβδομάδες; Πόσα κρεβάτια ΜΕΘ, αναπνευστήρες και εξοπλισμός ατομικής προστασίας θα μπορούσαν να παρέχονται; Η Wall Street είναι μια ζωντανή απόδειξη ενός καπιταλιστικού συστήματος που είναι εντελώς σάπιο και πρέπει να καταργηθεί: όσο πιο γρήγορα τόσο το καλύτερο.
Χόρχε Μαρτίν, 28 Ιανουαρίου 2021
Μετάφραση από την ιστοσελίδα www.marxist.com
Άγγελος Ηρακλείδης
