Οι Προγραμματικές Δηλώσεις για την πάταξη της φοροδιαφυγής και της διαφθοράς του νέου υπουργού Επικρατείας κατά της διαφθοράς κ. Νικολούδη, είχαν θετική υποδοχή από την πλειοψηφία του λαού, καθώς το κοινό αίσθημα που επικρατεί είναι ότι πρέπει επιτέλους να πληρώσουν αυτοί που έχουν θησαυρίσει σε βάρος του και να αποδοθεί δικαιοσύνη. Όμως, τα συγκεκριμένα προβλήματα δεν είναι καινούργια και ούτε αποτελούν αποκλειστικά ελληνικό φαινόμενο.
Το πρόσφατο σκάνδαλο ξεπλύματος «μαύρου χρήματος» στη Βρετανία, με εμπλοκή της τράπεζας HSBC, καθώς και το σκάνδαλο φοροαποφυγής του λόρδου Fink, πρώην ταμεία του κόμματος των «Τόρηδων», αποτελούν σταγόνα στον ωκεανό παρόμοιων περιπτώσεων που συμβαίνουν πάνω στο έδαφος του καπιταλισμού παγκοσμίως. Η πάταξη της φοροδιαφυγής και της διαφθοράς αποτελεί μια συνήθη προγραμματική εξαγγελία για την πλειονότητα των αστικών κυβερνήσεων. Συνεπώς, το ερώτημα που τίθεται σήμερα είναι αν αυτά τα κατά βάση τεχνοκρατικά μέτρα που προτίθεται να πάρει άμεσα ο νέος υπουργός, καθώς και η αποφασιστικότητά του, αρκούν για να αντιμετωπιστούν αποτελεσματικά και να χτυπηθούν «στη ρίζα τους» τα φαινόμενα αυτά.
Οι προγραμματικές δηλώσεις του κ. Νικολούδη
Σύμφωνα με τα λεγόμενα του κ. Νικολούδη η μέχρι τώρα μεγάλης κλίμακας φοροδιαφυγή οφείλεται στην παντελή απουσία φοροελεγκτικών και φοροεισπρακτικών μηχανισμών από το 1974 μέχρι το 2012, χρονιά που ξεκίνησε να λειτουργεί η Αρχή κατά του ξεπλύματος «μαύρου χρήματος», πρόεδρος της οποίας τέθηκε ο ίδιος. Επίσης ανέφερε ότι από τις 3.500 υποθέσεις πιθανής φοροδιαφυγής ύψους 7 δις που προέκυψαν από μια απλή έρευνα αυτής της Αρχής, το ελληνικό δημόσιο δεν κατάφερε να εισπράξει ούτε ένα ευρώ.
Βασικό αίτιο για αυτή την αναποτελεσματικότητα, σύμφωνα με τον κ. Νικολούδη, αποτελεί η κατανομή και η πολυδιάσπαση των αρμοδιοτήτων μεταξύ των εμπλεκόμενων φορέων ελέγχου, καθώς και η υποστελέχωση του ΣΔΟΕ. Τα άμεσα τεχνοκρατικά μέτρα λοιπόν που πρότεινε είναι η άμεση προσήλωση ολόκληρου του ελεγκτικού μηχανισμού του ΣΔΟΕ στις 3.500 αυτές υποθέσεις σε πρώτη φάση, καθώς και η θέσπιση νομικού πλαισίου που να δίνει τη δυνατότητα στο ΣΔΟΕ να βεβαιώνει το φόρο απαλλάσσοντας τις τοπικές ΔΟΥ από αυτό το βάρος.
Όσον αφορά τη διαφθορά, ο νέος υπουργός δήλωσε ότι είναι μια από τις βασικές αιτίες της θεσμικής και οικονομικής κρίσης που έχει πλήξει την χώρα παροξύνοντας τις συνέπειές της και αποτελεί άμεση απειλή για τη δημοκρατία. Δεν έκρυψε την έκπληξη του από το μέγεθος και την έκταση της καθώς και για το γεγονός, ότι η πλειοψηφία των σκανδαλών που αφορούν τράπεζες, επιχορηγήσεις, λαθρεμπόριο καυσίμων και καπνικών προϊόντων, τα διατελεί μια δράκα οικογενειών η οποία έχει την αντίληψη ότι το κράτος είναι φτιαγμένο μόνο για να εξυπηρετεί τα συμφέροντα της. Ο κ. Νικολούδης δήλωσε αποφασισμένος να σταματήσει αυτή την κατάσταση ασκώντας περισσότερους ελέγχους και ποινικές διώξεις ώστε το κράτος να γίνει φυσιολογικό.
Ποιό είναι το «φυσιολογικό κράτος»;
Το κράτος σε όλη την διάρκεια της Ιστορίας των ταξικών κοινωνιών είναι το κράτος της εκάστοτε άρχουσας τάξης. Στο σύγχρονο αστικό κράτος η διαφθορά αποτελεί ένα βασικό εργαλείο του μεγάλου κεφαλαίου, ώστε να μπορεί να ελέγχει τον κρατικό μηχανισμό και να τον υποτάσσει στα συμφέροντα του. Ο βαθμός της διαφθοράς καθώς και η προέκταση της από τα ανώτερα κλιμάκια των δημόσιων υπαλλήλων προς τα κατώτερα σε ένα αστικό κράτος, αντανακλά σε τελική ανάλυση το βαθμό παρασιτισμού της εκάστοτε άρχουσας τάξης.
Στην χώρα μας η ελληνική άρχουσα τάξη μπήκε αργά στο προσκήνιο του παγκόσμιου καπιταλιστικού συστήματος και ποτέ δεν έπαιξε έναν ανεξάρτητο και προοδευτικό ρόλο. Από τη γέννηση της είχε έναν αρπακτικό και αντιδραστικό χαρακτήρα, χωρίς καμία διάθεση για σοβαρές επενδύσεις στον εκσυγχρονισμό της παραγωγής. Μια βασική οδός για εύκολα κέρδη ήταν το «αλισβερίσι» με το «Δημόσιο» : υπερκοστολογημένα δημόσια έργα, προμήθειες και συμβάσεις, σκανδαλώδεις κρατικές επιδοτήσεις, παραχωρήσεις εκμετάλλευσης φυσικών πόρων, δημόσιων ραδιοσυχνοτήτων και ακίνητης περιουσίας κ.ο.κ. Επομένως, η ανάπτυξη της διαφθοράς στο «Δημόσιο» ήταν επιδίωξη της άρχουσας τάξης, ώστε να εξυπηρετούνται ευκολότερα τα συμφέροντά της, φτιάχνοντας ένα κράτος κατ’ εικόνα και ομοίωση της. Αυτό λοιπόν είναι το «φυσιολογικό» αστικό κράτος.
Δυστυχώς, τα μέτρα αντιμετώπισης που προτείνει ο κ. Νικολούδης συμβαδίζουν με την καταστροφική πολιτική της ταξικής συνεργασίας που έχει υιοθετήσει η ηγεσία του ΣΥΡΙΖΑ. Ο κ. Νικολούδης παρά την έκπληξη για το πλήθος των σκανδάλων στα οποία εμπλέκεται αυτή η δράκα οικογενειών, η οποία αποτελεί τον βασικό πυρήνα της ντόπιας άρχουσας τάξης, δεν επιθυμεί τη σύγκρουση μαζί της. Σε πρόσφατη δήλωση του ο κ. Νικολούδης στους New York Times είπε: «Πόλεμο με ολιγάρχες, όχι. Δεν είναι στις προθέσεις μας. Στοχευμένοι έλεγχοι, όμως, σε οικονομικούς παράγοντες που έχουν παρανομήσει και βλάψει το Δημόσιο, ναι». Ένα άλλο στοιχείο που ενισχύει την πρόθεση μη σύγκρουσης, είναι η παντελής απουσία αναφοράς από τον υπουργό στην πάταξη της «νόμιμης» φοροδιαφυγής της ολιγαρχίας, όπως είναι η χαμηλή φορολόγηση των μεγάλων εταιριών, η φαιδρή «εθελοντική» φορολογική συνεισφορά των εφοπλιστών και οι πολυάριθμες φοροαπαλλαγές τους.
Ουσιαστικά όλα τα παραπάνω συνηγορούν ότι πρόθεση του κ. Νικολούδη είναι να συνετίσει τους «κακούς» αστούς, χρησιμοποιώντας τις υπάρχουσες δομές του αστικού κράτους (ελεγκτικοί μηχανισμοί και αστική Δικαιοσύνη), ώστε να συνεισφέρουν με ψίχουλα στην αποπληρωμή του χρέους, που οι ίδιοι έχουν δημιουργήσει. Κάτι τέτοιο όμως είναι ουτοπικό. Οι Έλληνες ολιγάρχες ουδέποτε έδειξαν να έχουν μια τέτοια διάθεση.
Από την πρώτη στιγμή φρόντισαν να ρίξουν όλο το βάρος της καπιταλιστικής κρίσης στα μικρομεσαία και φτωχά κοινωνικά στρώματα. Τα μνημόνια είναι η επιτομή αυτής της στάσης και δυστυχώς μετά την πρόσφατη συμφωνία της κυβέρνησης στο Eurogroup αυτό θα συνεχιστεί. Παρά το γεγονός ότι έχει αλλάξει η φυσική ηγεσία του κράτους με τη νέα κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ, ο βασικός του μηχανισμός παραμένει αμετάβλητος και κάθε προσπάθεια ελέγχου και άσκησης ποινικών ευθυνών στην ολιγαρχία θα συναντά κάθε είδους κωλυσιεργία, σαν έναν παράλυτο ασθενή που μάταια δίνει εντολές για να κινήσει τα άκρα του. Όσο αυτή η κατάσταση θα συνεχίζεται, το βάρος της φορολογίας θα πέφτει ολοένα και περισσότερο στα μικρομεσαία και στα χαμηλά κοινωνικά στρώματα.
Τι πρέπει να γίνει για να αντιμετωπιστεί η φοροδιαφυγή και η διαφθορά
Οι 3.500 περιπτώσεις της λίστας Νικολούδη δεν υπάρχει καμία αμφιβολία ότι αποτελούν απλώς την «κορυφή του παγόβουνου». Η αστική τάξη έχει αναπτύξει μεθόδους και μηχανισμούς ώστε να αποκρύβει τα κέρδη της και τα σκάνδαλά της : ίδρυση υπεράκτιων εταιριών – φαντασμάτων σε φορολογικούς παραδείσους, «τριγωνικές» συναλλαγές για απόκρυψη εσόδων, κρυφοί λογαριασμοί σε τράπεζες του εξωτερικού και πολλά άλλα. Ο ίδιος ο κ. Νικολούδης παραδέχτηκε στους «NY Times» ότι αυτή τη στιγμή γύρω στα 120 δις ευρώ βρίσκονται σε επενδυτικούς λογαριασμούς στους οποίους η Ελλάδα δεν έχει πρόσβαση.
Το γεγονός ότι έχουν δεσμευτεί μέχρι στιγμής 404 εκατ. ευρώ από τραπεζικούς λογαριασμούς 17 μεγαλοκαταθετών που τελούν υπό ποινικό έλεγχο, δεν εξασφαλίζει άμεσο εισπρακτικό όφελος. Η αστική Δικαιοσύνη έχει δείξει την αναποτελεσματικότητα της στον τομέα αυτό με χρονοβόρες διαδικασίες και εσκεμμένη «δυσκαμψία». Επιπλέον, δεν υπάρχει αμφιβολία ότι αυτές οι περιπτώσεις αφορούν απατεώνες που βρίσκονται στα κατώτερα στρώματα της καπιταλιστικής «διατροφικής» αλυσίδας. Τα ανώτερα στρώματα έχουν ήδη φυγαδεύσει τη λεία τους χρησιμοποιώντας διάφορους τρόπους, μερικοί από τους οποίους περιγράφτηκαν παραπάνω.
Αυτό που θα πρέπει να γίνει λοιπόν, δεν είναι απλώς ένας γραφειοκρατικός έλεγχος και η επιβολή ποινικών κυρώσεων σε αυτή τη «δράκα οικογενειών». Αυτό που πρέπει να γίνει είναι άμεση απαλλοτρίωση όλης της κινητής και ακίνητης περιουσίας τους, συμπεριλαμβανομένων των μεγάλων επιχειρήσεων που έχουν στην κατοχή τους. Επιπρόσθετα, θα πρέπει να επιβληθεί εργατικός έλεγχος γενικότερα σε όλες τις μεγάλες επιχειρήσεις και η άρση κάθε «εμπορικού μυστικού». Μόνο οι εκλεγμένες επιτροπές των εργαζομένων με την βοήθεια αφοσιωμένων τεχνικών και ειδικών θα μπορέσουν να εντοπίσουν κάθε απάτη της ολιγαρχίας και όχι οι πολυδάπανες και αναποτελεσματικές (και διεφθαρμένες) κρατικές – γραφειοκρατικές αρχές ελέγχου. Σε περίπτωση δε φοροδιαφυγής, οι επιχειρήσεις αυτές αμέσως θα πρέπει να απαλλοτριώνονται.
Μόνη απάντηση στη φυγή κεφαλαίων στο εξωτερικό και στα τραπεζικά σκάνδαλα θα πρέπει να είναι η εθνικοποίηση των ιδιωτικών τραπεζών και η δημιουργία ενός ενιαίου χρηματοπιστωτικού ιδρύματος, που θα λειτουργεί κάτω από το μάτι του εξονυχιστικού εργατικού ελέγχου. Με αυτό τον τρόπο θα μπορέσουν να αποκαλυφθούν οι διάφορες απάτες και τα «θαλασσοδάνεια» των αστών, με μόνη απάντηση όπως αναφέρθηκε πριν, την άμεση απαλλοτρίωση της κινητής και ακίνητης περιουσίας τους.
Σε ότι αφορά τη διαφθορά στον κρατικό μηχανισμό, δεν χρειάζονται πολυδάπανοι και πολύπλοκοι μηχανισμοί ελέγχου. Αυτό που θα πρέπει να γίνει είναι απλό, αποτελεσματικό και καθόλου δαπανηρό. Σε όλες τις κρατικές υπηρεσίες και οργανισμούς η διοίκηση πρέπει να ασκείται από εκλεγμένα και ανακλητά όργανα που θα αποτελούνται από εκπροσώπους της εργατικής τάξης, της εκλεγμένης κυβέρνησης και των ίδιων των υπαλλήλων αυτών των υπηρεσιών και οργανισμών, ενώ ο μισθός των δημοσίων υπαλλήλων θα πρέπει να είναι συνδεμένος με το μισθό του βιομηχανικού εργάτη.
Μόνο λοιπόν αν στηριχθούμε πάνω στα σταθερά θεμέλια του εργατικού ελέγχου και των ριζοσπαστικών μέτρων που στρέφονται ενάντια στο σφετερισμό του κοινωνικού πλούτου από μια «δράκα» ολιγάρχες, μπορούν να γίνουν πράξη οι στόχοι για πάταξη της διαφθοράς και της φοροδιαφυγής, που σωστά έθεσαν οι προγραμματικές δηλώσεις της νέας κυβέρνησης. Έτσι η απαλλοτρίωση των πιο διεφθαρμένων τμημάτων της ολιγαρχίας – του ίδιου της του πυρήνα – που βρίσκονται στη λίστα Νικολουδη μπορεί να γίνει το πρώτο αποφασιστικό βήμα για την έναρξη του σοσιαλιστικού μετασχηματισμού της κοινωνίας.
Ιωσήφ Σπάρταλης – Μέλος ΟΜ ΣΥΡΙΖΑ Ρόδου