Η εξελισσόμενη παγκόσμια τραγωδία με την πανδημία της νόσου COVID-19 αναδεικνύει στο προσκήνιο, όχι μόνο μία πολύ σοβαρή, υποβόσκουσα, παγκόσμια οικονομική κρίση, αλλά το ίδιο το ιστορικό αδιέξοδο του κυρίαρχου κοινωνικοοικονομικού συστήματος στoν πλανήτη, του καπιταλιστικού συστήματος.
Το δραματικά γεγονότα που ζει η ανθρωπότητα σήμερα, κάθε άλλο παρά απροσδόκητα ή τυχαία μπορούν να χαρακτηριστούν. Έχουν συγκεκριμένα κοινωνικά, οικονομικά και πολιτικά αίτια. Η ξεκάθαρη κατανόησή τους είναι δικαίωμα, και ταυτόχρονα, καθήκον κάθε ανθρώπου που θλίβεται σήμερα παρακολουθώντας τις φρικιαστικές εικόνες αβοήθητων συνανθρώπων του που αργοπεθαίνουν σε κατάμεστα νοσοκομεία και στρατιωτικών οχημάτων που σέρνουν πίσω τους εκατοντάδες φέρετρα.
Πώς ο καπιταλισμός ευθύνεται για τη γέννηση της θανατηφόρας COVID-19
Τις τελευταίες δεκαετίες γεννήθηκαν ιοί, οι οποίοι μέσα από επιδημίες στέρησαν χιλιάδες ανθρώπινες ζωές: ο Sars-CoV-1, ο Mers, ο Zika, ο Ebola κ.α, μεταξύ των οποίων και ο σημερινός κορονοϊός με την επίσημη επιστημονική ονομασία “SARS-CoV-2”. Στην θανατηφόρα εξέλιξη και εξάπλωση αυτών των ιών καθοριστικός παράγοντας στάθηκε ο καπιταλισμός, μέσα από την κλιμάκωση της εγγενούς του τάσης για καταστροφή του περιβάλλοντος στο βωμό του κέρδους.
Οι περισσότερες από αυτές τις επιδημίες, συμπεριλαμβανομένου και του θανατηφόρου πρωταγωνιστή της καθημερινότητάς μας, της νόσου COVID-19, γεννήθηκαν ως συνέπεια της αυξανόμενης καταστροφής του φυσικού περιβάλλοντος των ζώων της άγριας φύσης. Πάνω από τα 2/3 του συνολικού αριθμού των παθογόνων ιών που γεννήθηκαν από το 1940 και μετά, προέρχονται από ζώα της άγριας φύσης. Η καταστροφή των δασών για την αλόγιστη επέκταση των πόλεων, για οδοποιία και δημιουργία ορυχείων οδήγησε στην αύξηση της επαφής των άγριων ειδών με τις κατοικημένες από ανθρώπους περιοχές και έτσι, έκανε πιο πιθανή τη μεταφορά μικροβίων που ζουν στο σώμα αυτών των ζώων να περάσουν στον ανθρώπινο οργανισμό.
Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι ο ιός του Ebola. Αυτός προερχόταν από κάποιο είδος νυχτερίδας, η οποία λόγω της αποψίλωσης των δασών άρχισε να έρχεται σε επαφή με αγροκτήματα και αυλές σπιτιών. Ανάλογες «διαδρομές» από νυχτερίδες έκανε ο ιός Marburg (ο οποίος χρησιμοποίησε πιθήκους ως ενδιάμεσο ξενιστή στη διαδρομή του από τις νυχτερίδες στον άνθρωπο), οι ιοί Nipah και Hendra (με ενδιάμεσους ξενιστές χοίρους και άλογα) και οι δύο προηγούμενοι κορωνοϊοί που προκάλεσαν επιδημίες κατά τις δυο τελευταίες δεκαετίες, δηλαδή ο SARS (πέρασε στους ανθρώπους το 2003 μέσω της ασιατικής μοσχογαλής) και ο MERS (το 2009, χρησιμοποίησε ως ενδιάμεσο ξενιστή τις καμήλες).
Παράλληλα, λόγω της ακραίας φτώχειας που έχει δημιουργήσει ο καπιταλισμός σε χώρες της Ασίας και της Αφρικής, ορισμένα ζώα της άγριας φύσης πωλούνται πλέον ως τρόφιμα σε ανεπίσημες «αγορές», από τις οποίες τρέφονται εκατομμύρια άνθρωποι. Μάλιστα, μέσα από αυτήν την οδό είχαμε την εξάπλωση του SARS και, ενδεχομένως, και της COVID-19. Οι ειδικοί επιστήμονες, πιθανολογούν ότι ο νέος θανατηφόρος ιός πέρασε στο πρώτο ανθρώπινο θύμα του, έναν 55χρονο Κινέζο από την επαρχία Χουμπέι, από μια νυχτερίδα που πουλήθηκε ως τρόφιμο σε μια τέτοια αγορά.
Ένοχες, όμως, για την ανάπτυξη και εξάπλωση τέτοιων νέων ιών είναι και οι σύγχρονες καπιταλιστικές μέθοδοι μαζικής παραγωγής που χρησιμοποιούνται στην πτηνοτροφία και την κτηνοτροφία. Η συγκέντρωση χιλιάδων ζώων στις μεγάλες εργοστασιακές φάρμες δημιουργεί το ιδανικό περιβάλλον για τη μετατροπή των μικροβίων σε παθογόνους ιούς που μπορούν να προκαλέσουν το θάνατο. Μέσα από αυτόν τον δρόμο είχαμε τη μετατροπή της γρίπης των πτηνών, H5N1, σε επιδημία: από υδρόβια άγρια πτηνά πέρασε σε εργοστασιακές φάρμες με κοτόπουλα, έγινε πιο μολυσματική και μόλυνε ανθρώπους.
Επιπλέον, η καπιταλιστική απόπειρα μεγιστοποίησης της παραγωγής ζωικών προϊόντων έχει οδηγήσει στην εμφάνιση μονοκαλλιεργειών, π.χ χοίρων. Αυτή η μέθοδος, επίσης δημιουργεί ιδανικό περιβάλλον για την εξέλιξη επικίνδυνων ιών. Η γρίπη των χοίρων, η κατοπινά ονομαζόμενη ως H1N1, προέρχεται από μονοκαλλιέργειες χοίρων. Μερικοί επιστήμονες, μάλιστα, ενοχοποιούν τις μονοκαλλιέργειες χοίρων ως πηγή για το νέο κορονοϊό. Ιδιαίτερα στην ταχύτατα αναπτυσσόμενη καπιταλιστική Κίνα κατά τις τελευταίες 2-3 δεκαετίες, η αχαλίνωτη εφαρμογή εισηγμένων από τις ΗΠΑ τεχνικών εντατικής καλλιέργειας με τεράστιες μονοκαλλιέργειες πουλερικών σε στενή επαφή με πυκνοκατοικημένες περιοχές και με σκοπό να ικανοποιήσουν τη ζήτηση της αγοράς και να μεγιστοποιήσουν τα καπιταλιστικά κέρδη, μετέτρεψε ολόκληρες κινέζικες επαρχίες, όπως η Χουμπέι στην οποία εμφανίστηκε η COVID-19, σε «μήτρα» για νέες επιδημίες.
Οι καπιταλιστικές εταιρείες εμποδίζουν την ανακάλυψη εμβολίων και φαρμάκων για τις επιδημίες
Ακόμα αμεσότερη είναι η ευθύνη που βαρύνει τον καπιταλισμό για τη μεγάλη καθυστέρηση στο πεδίο της καταπολέμησης των επιδημιών με εμβολιασμό. Εδώ τα στοιχεία είναι ιδιαίτερα αποκαλυπτικά. Μέχρι σήμερα, μόνο ένα εμβόλιο για τους ιούς που προκάλεσαν επιδημίες κατά τις τελευταίες δυο δεκαετίες έχει φτάσει στην αγορά από τις καπιταλιστικές πολυεθνικές εταιρείες φαρμάκου και είναι εκείνο που αφορά τον Ebola.
Ο λόγος είναι ότι αυτά τα εμβόλια αποτελούν αμφίβολη επένδυση για τις φαρμακευτικές εταιρείες. Απαιτούν δαπάνη μεγάλων ποσών χωρίς να έχουν εξασφαλισμένα μεγάλα κέρδη, γιατί η ζήτηση για τέτοια εμβόλια υποχωρεί απότομα όταν η έξαρση των ιών περάσει. Γι΄ αυτόν το λόγο οι φαρμακευτικές εταιρείες παγώνουν τις έρευνες μετά από τέτοιες εξάρσεις και το αποτέλεσμα είναι η ανθρωπότητα να μένει ακάλυπτη σε μελλοντικές «αναζωπυρώσεις» των ιών. Η υπόθεση της ανάπτυξης νέων φαρμάκων, γενικότερα, παρουσιάζει υπερβολικά υψηλό ρίσκο για τους στυγνούς κερδοσκόπους των φαρμακευτικών εταιρειών και αυτό τους κάνει να επιλέγουν να επενδύουν κατά βάση σε άλλα πεδία με πιο εγγυημένα κέρδη και όχι στα νέα φάρμακα.
Τα καπιταλιστικά μονοπώλια, την ίδια στιγμή που τα ίδια δεν συμβάλουν ουσιαστικά στην έρευνα για νέα φάρμακα, χρησιμοποιούν την τεράστια οικονομική τους δύναμη για να εμποδίσουν την ανακάλυψη και την παραγωγή νέων φαρμάκων από οποιονδήποτε άλλο, συμπεριλαμβανομένων των κρατών. Έτσι, ενώ κερδίζουν αμύθητα ποσά, αφήνουν την ανθρωπότητα αθωράκιστη από επιδημίες όπως η παρούσα της νόσου COVID-19. Όπως σημείωνε χαρακτηριστικά σε δημοσίευμά του στις 6/9/2018 το Forbes τα κέρδη γι’ αυτές τις εταιρείες διαρκώς αυξάνονται, αλλά ο αριθμός των νέων φαρμάκων και εμβολίων μειώνεται. Και πράγματι, η καπιταλιστική φαρμακοβιομηχανία, επωφελούμενη και από την κατάργηση πολλών αντιμονοπωλιακών νόμων κατά τη δεκαετία του 1990, είναι σήμερα η πιο κερδοφόρα βιομηχανία παγκοσμίως, με 1,2 τρισ. δολάρια κέρδη μόνο το 2018.
Έτσι, καθόλου τυχαία, η συντριπτική πλειονότητα των νέων φαρμάκων παράγεται με κρατική χρηματοδότηση ή με κρατικά επιδοτούμενη έρευνα. Αυτό ισχύει και με τη υπόθεση της ανακάλυψης του νέου εμβολίου για την COVID-19. Οι φαρμακευτικές εταιρείες, αντί να συντελούν στην ανάπτυξη της επιστημονικής έρευνας περιορίζονται στο να ιδιοποιούνται αποκλειστικά πατέντες για φάρμακα που έχουν αναπτυχθεί με κρατικό χρήμα, για να κερδοσκοπούν παρασκευάζοντας παράγωγα υπαρχόντων φαρμάκων.
Εμβόλιο και φάρμακο για COVID-19: στο έλεος του καπιταλιστικού παρασιτισμού και ανταγωνισμού
Το αίσχος του καπιταλιστικού παρασιτισμού εμφανίζεται σε όλη του τη διάσταση σήμερα στη ζωτική για την ανθρωπότητα υπόθεση της ανακάλυψης του εμβολίου για την COVID-19. Η νόσος αυτή δεν είναι μια άγνωστη απειλή που εμφανίστηκε ξαφνικά. Ο SARS (Σοβαρό Οξύ Αναπνευστικό Σύνδρομο) είναι μέλος στην ίδια «οικογένεια» των κορονοϊών στην οποία ανήκει και ο ιός που προκαλεί την COVID-19 (ο SARS-CoV-2). Η ανακάλυψη ενός εμβολίου για τον SARS θα είχε βοηθήσει καταλυτικά στην ανακάλυψη εμβολίου και για το νέο κορονοϊό, καθώς έχουν κατά 79% τον ίδιο γενετικό κώδικα. Η αμερικανική κυβέρνηση μάλιστα, έχει δαπανήσει σχεδόν 545 εκατομμύρια ευρώ στην έρευνα γι’ αυτήν την «οικογένεια» ιών τα τελευταία 20 χρόνια.
Ωστόσο, οι επιστήμονες έχουν καθυστερήσει πάρα πολύ στη συγκεκριμένη έρευνα εξαιτίας της εγκληματικής περικοπής των σχετικών χρηματοδοτήσεων. Όπως αποκάλυψε πρόσφατα ο καθηγητής της Σχολής Δημόσιας Υγείας του Πανεπιστημίου του Γέηλ, Τζέισον Σβαρτς σε συνέντευξή του σε βρετανικό μέσο ενημέρωσης στις 24/2 , «εάν δεν είχε παραμεριστεί το πρόγραμμα έρευνας για το εμβόλιο του SARS, θα γνωρίζαμε πολύ περισσότερα και για το νέο στενά συνδεδεμένο με εκείνον ιό και θα μπορούσαμε να τα εφαρμόσουμε και σε αυτόν». Και ο καθηγητής συνεχίζει: «Όμως, όπως και με την Ebola, η χρηματοδότηση από την πλευρά της κυβέρνησης και της φαρμακευτικής βιομηχανίας εξατμίστηκε μόλις σταμάτησε η κατάσταση έκτακτης ανάγκης. Έτσι, ορισμένες πολύ πρώιμες έρευνες κατέληξαν να κάθονται στο ράφι επειδή η έξαρση έληξε πριν το εμβόλιο αναπτυχθεί οριστικά».
Ένα άλλο αποκαλυπτικό σχετικό ρεπορτάζ είδε το φως της δημοσιότητας ακριβώς την ώρα που ολοκληρωνόταν το παρόν άρθρο. Υπογράφεται από τον Λίαμ Μάνιξ και δημοσιεύεται στην αυστραλιανή “The Sydney Morning Herald”. Το ρεπορτάζ αυτό αναφέρει ότι ενώ κατά τα τέλη της πρώτης δεκαετίας του 2000, δύο ερευνητικές ομάδες, η μία στην Αυστραλία με επικεφαλής τον καθηγητή Νικολάι Πετρόφσκι από το Πανεπιστήμιο “Flinders” και η άλλη στις ΗΠΑ, στο Κολέγιο “Baylor”, στην οποία συμμετείχε η καθηγήτρια Μαρία Μποτάζι, είχαν χρηματοδοτηθεί από το Εθνικό Ινστιτούτο Υγείας των ΗΠΑ για την παραγωγή του εμβολίου για τον SARS, σύμφωνα με δηλώσεις των προαναφερθέντων επιστημόνων στο αυστραλιανό μέσο, οι ομάδες αυτές είδαν ξαφνικά τις χρηματοδοτήσεις να σταματούν. «Ήμασταν τόσο κοντά!» δήλωσε ο Πετρόφσκι, ενώ η Μποτάζι τόνισε ότι αν δε σταματούσε η χρηματοδότηση στην έρευνα στην οποία συμμετείχε «θα μπορούσαμε να γλιτώσουμε σήμερα σίγουρα τον έναν χρόνο από το συνολικά ενάμιση χρόνο που θα απαιτηθεί για την κυκλοφορία ενός νέου εμβολίου για την COVID-19».
Σύμφωνα με το ίδιο ρεπορτάζ, μια τρίτη ομάδα στον Καναδά, με επικεφαλής την καθηγήτρια Ράσελ Ρόπερ, είχε επίσης χρηματοδοτηθεί για να ανακαλύψει το ίδιο εμβόλιο από μια τοπική κυβέρνηση και φιλανθρωπικές ενώσεις, αλλά είδε και αυτή το 2008 τη χρηματοδότηση να κόβεται. Όπως, τέλος, δήλωσε στον Αυστραλό δημοσιογράφο, ένας άλλος καθηγητής, ο Τρέβορ Ντριού, πρόεδρος του Αυστραλιανού Κέντρου Πρόγνωσης Ασθενειών “CSIRI”, «ξέραμε ότι θα έρθει ένα νέος κορονοϊός και ότι θα είναι πιο σκληρός και μπορώ να πω κατηγορηματικά ότι θα γνωρίζαμε πολλά περισσότερα για αυτόν αν είχαμε στα χέρια μας αυτά τα εμβόλια».
Έπρεπε να μεσολαβήσει το ξέσπασμα μιας πανδημίας που κοστίζει τη ζωή πολλών δεκάδων χιλιάδων ανθρώπων για να υπάρξει εκ νέου συστηματική δραστηριοποίηση για την ανακάλυψη εμβολίων γι’ αυτήν την κατηγορία ιών. Έτσι σήμερα στις ΗΠΑ, όπως ανακοινώθηκε από το Εθνικό Ινστιτούτο Αλλεργίας και Λοιμωδών Νοσημάτων των ΗΠΑ (NIAID), έχουμε ήδη το πρώτο υποψήφιο εμβόλιο κατά της COVID-19. Το εμβόλιο ανακαλύφθηκε από τη NIAID σε συνεργασία με την καπιταλιστική εταιρεία Moderna, στη βάση ερευνών που έγιναν από διάφορα Πανεπιστήμια των ΗΠΑ, της Βρετανίας και της Αυστραλίας. Παρόμοιες δοκιμές επίσης αρχίζουν από την αμερικανική εταιρεία Inovio Pharmaceuticals).
Όταν όμως, περάσει ο ένας, σχεδόν, χρόνος που απαιτείται για τη μαζική παραγωγή εμβολίου τότε θα είναι ήδη αργά, καθώς ακόμα και εκατομμύρια άνθρωποι πιθανά να έχουν πεθάνει από την COVID-19. Αλλά ακόμα και τότε, θα έχουμε μια κοινωνικά περιττή χρονοτριβή εξαιτίας του ότι άλλες, πιο μεγάλες εταιρείες μονοπωλούν τον έλεγχο του μεγαλύτερου μέρους των αναγκαίων πρώτων υλών και των τεχνικών πατεντών που απαιτούνται για τη μαζική παρασκευή εμβολίων. Επιπλέον, όταν η φάση πανδημίας θα έχει περάσει και η ζήτηση του εμβολίου θα έχει μειωθεί, είναι πιθανό, αυτές οι εταιρείες λόγω έλλειψης εγγυημένων κερδών να μην επιδείξουν ζωηρό ενδιαφέρον για τη μαζική παρασκευή και κυκλοφορία του, με αποτέλεσμα να χρειάζεται να επιδοτηθούν με νέα κολοσσιαία ποσά από κρατικό χρήμα.
Στην κρίσιμη σημερινή φάση της πανδημίας θα έπρεπε να υπάρχει μια αρμονική και εντατική διεθνής επιστημονική συνεργασία στην υπόθεση της ανακάλυψης του εμβολίου, ώστε ο χρόνος που απαιτείται για τη μαζική παρασκευή και κυκλοφορία του να συντομευτεί όσο γίνεται περισσότερο. Αντίθετα όμως, αυτό που παρατηρούμε είναι ένας ηθικά αχαλίνωτος καπιταλιστικός ανταγωνισμός ανάμεσα στα κράτη και τις μεγάλες εταιρείες που αυτά υπηρετούν, γύρω από το ποιος θα είναι εκείνος που θα κατοχυρώσει πρώτος ιδιοκτησιακά δικαιώματα πάνω στο νέο εμβόλιο. Επιπλέον, το κίνητρο κάθε πλευράς, εκτός από στενά οικονομικό, είναι και γεωπολιτικό.
Ήδη, λοιπόν, γύρω από τη ζωτική για τη παγκόσμια υγεία υπόθεση του νέου εμβολίου, διεξάγεται μια ανταγωνιστική «κούρσα» για οικονομικά οφέλη και ιμπεριαλιστική επιρροή ανάμεσα στις ΗΠΑ, την Ε..Ε και την Κίνα. ΟΙ ΗΠΑ φοβούνται ότι η Κίνα (όπου στις έρευνες για το εμβόλιο έχει εμπλακεί ο στρατός) θα επιχειρήσει να αξιοποιήσει μια πιθανή επικράτησή της σε αυτή την κούρσα για να διευρύνει την επιρροή της σε άλλα κράτη (όπως ήδη έχει ξεκινήσει να κάνει με όχημα τη χορήγηση βοήθειας σε υλικό και ιατρική υποστήριξη στην Ευρώπη).
Στην Ευρώπη, η γερμανική εταιρεία CureVac έχει ήδη κάνει πρόοδο στην υπόθεση της ανακάλυψης του εμβολίου. Φαίνεται, μάλιστα, ότι προσεγγίστηκε από τις ΗΠΑ για εξαγορά, κάτι που επισήμως διαψεύστηκε. Παρ’ όλα αυτά, η Κομισιόν, για να αποτρέψει το αμερικανικό «φλερτ», έσπευσε να ενισχύσει την εταιρεία με περισσότερα από 80 εκατομμύρια ευρώ.
Το αίσχος του καπιταλιστικού παρασιτισμού, εκφράζεται εξίσου και στο πεδίο της αναγκαίας φαρμακευτικής αντιμετώπισης της COVID 19. Είναι χαρακτηριστικό αυτό που έκανε η αμερικανική εταιρεία Rising Pharmaceuticals με την χλωροκίνη, η οποία θεωρείται ότι είναι αρκετά αποτελεσματική στην αντιμετώπιση του νέου ιού. Όταν έγιναν εμφανείς οι μεγάλες διαστάσεις της επιδημίας στην Κίνα, στις 23 Ιανουαρίου, η εταιρεία αύξησε κατά 97,86% την τιμή στα χάπια χλωροκίνης.
Η αδράνεια των Τραμπ, Τζονσον και σία: φυσική συνέχεια της καπιταλιστικής αδιαφορίας για τις προειδοποιήσεις των ειδικών
Ως αποτέλεσμα της προαναφερθείσας έξαρσης των νέων επιδημιών κατά τις τελευταίες δεκαετίες, μια σειρά από επιστήμονες, ειδικούς, αλλά και διεθνείς επιτροπές και οργανισμούς, είχαν προειδοποιήσει έγκαιρα και επανειλημμένα για την άμεση απειλή μιας πανδημίας.
Τον Σεπτέμβριο του 2014, ο υπαγόμενος στον ΟΗΕ, Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (Π.Ο.Υ.), δηλαδή μια χρηματοδοτούμενη από τα αστικά κράτη διεθνής οργάνωση, με μια έκθεση με τίτλο «Έξι μήνες μετά το ξέσπασμα του Ebola: Τι συμβαίνει όταν ένας θανατηφόρος ιός χτυπήσει τους άπορους» είχε καλέσει τα κράτη να θωρακιστούν απέναντι στην απειλή επιδημιών ισχυροποιώντας τα συστήματα Υγείας τους. Εκεί τόνιζε ότι το παράδειγμα της έξαρσης του Ebola «δείχνει πως ένας από τους πιο θανατηφόρους παθογόνους ιούς στη γη μπορεί να εκμεταλλευτεί κάθε αδυναμία στις υποδομές Υγείας».
Η πιο πρόσφατη και πιο ξεκάθαρη, επίσημη διεθνής προειδοποίηση είχε έρθει από το Παγκόσμιο Συμβούλιο Παρακολούθησης της Ετοιμότητας, μια επιτροπή που είχε δημιουργηθεί από τον ΟΗΕ, τον Π.Ο.Υ και την Παγκόσμια Τράπεζα. Μόλις τον περασμένο Σεπτέμβριο αυτή η επιτροπή είχε προειδοποιήσει για την άμεση απειλή μιας πανδημίας πλανητικών διαστάσεων, η οποία θα μπορούσε να εξοντώσει ακόμα και δεκάδες εκατομμύρια ανθρώπους και να πλήξει βαρύτατα την παγκόσμια οικονομία, καλώντας τις κυβερνήσεις να αυξήσουν τη χρηματοδότηση στα συστήματα Υγείας.
Απέναντι στις ξεκάθαρες αυτές προειδοποιήσεις, οι αστικές κυβερνήσεις, με «πρώτες και καλύτερες» τις κυβερνήσεις των ισχυρότερων κρατών του πλανήτη όπως οι ΗΠΑ, αδιαφορούσαν επιδεικτικά. Χαρακτηριστική είναι η περίπτωση της Αμερικανίδας επιστήμονα, δημοσιογράφου και συγγραφέα, Λόρι Γκάρετ, η οποία από το 1995 με το βιβλίο της με τίτλο «Η πληγή που έρχεται: νεοεμφανιζόμενες ασθένειες σε έναν κόσμο εκτός ισορροπίας» είχε μιλήσει για τους κινδύνους από την έλλειψης προσοχής και χρηματοδότησης στα συστήματα Υγείας.
Αναφερόμενη δε, στην περίπτωση του νέου κορονοϊού, η Γκάρετ τόνισε πρόσφατα: «Είχαμε προειδοποιήσεις με τη μορφή του SARS το 2003 και του MERS το 2013, που μας έδειξαν ότι υπάρχει ολόκληρη αυτή η οικογένεια ιών που ονομάζονται κορονοϊοί, τις οποίες όμως δεν πήραμε στα σοβαρά». Η ίδια, μάλιστα, δυο μήνες νωρίτερα, στις 31/1/2020, σε άρθρο της που δημοσιεύθηκε στο foreignpolicy.com με τίτλο «Ο Τραμπ έχει υπονομεύσει την αντίδραση των ΗΠΑ», περιέγραψε τον τρόπο με τον οποίο η σημερινή αμερικάνικη κυβέρνηση έκοψε τα προηγούμενα χρόνια ζωτικές χρηματοδοτήσεις για δομές και προγράμματα σχετικά με την αντιμετώπιση φαινόμενων πανδημίας, τόσο σε διεθνές όσο και σε εγχώριο επίπεδο.
Μετά από όλα αυτά λοιπόν, οφείλουμε να κατανοήσουμε ότι η μοιραία για τη μεγάλη έκταση της καταστροφής αδράνεια στην υπόθεση της λήψης ακόμα και των στοιχειωδέστερων αναγκαίων μέτρων προστασίας της δημόσιας υγείας που επέδειξαν μια σειρά κυβερνήσεις της αναπτυγμένης καπιταλιστικής Δύσης κατά το κρίσιμο διάστημα του Φεβρουαρίου-Μαρτίου σε χώρες όπως οι ΗΠΑ, η Βρετανία, η Ιταλία, η Ισπανία κ.α δεν είναι ένα τυχαίο γεγονός, ούτε πηγάζει (μόνο) από τα αργά αντανακλαστικά τους. Αποτελεί τη φυσική συνέχεια της παντελούς έλλειψης διάθεσης που επέδειξε η άρχουσα τάξη, παγκοσμίως, για συμμόρφωση με τις επίμονες προειδοποιήσεις των επιστημόνων. Με τη σειρά της, αυτή η αδιαφορία για τις προειδοποιήσεις των ειδικών είχε συγκεκριμένη ταξική και πολιτική αιτία: οι αστικές κυβερνήσεις σε ολόκληρο τον κόσμο τις προηγούμενες δεκαετίες «έθαψαν» την υπόθεση της προστασίας της δημόσιας Υγείας στο βωμό της αποκλειστικής, διαρκούς προτεραιότητας για διαφύλαξη των κερδών των τραπεζών και των μεγάλων εταιρειών, μέσα στην όλο και πιο αβέβαιη και ασταθή κατάσταση της παγκόσμιας οικονομίας, ιδιαίτερα μετά την κρίση του 2008.
H COVID-19 σκοτώνει μαζικά γιατί ο καπιταλισμός υπονόμευσε τη Δημόσια Υγεία
Κατά τις 3-4 τελευταίες δεκαετίες οι διεφθαρμένες άρχουσες τάξεις στις λεηλατημένες από τον ιμπεριαλισμό χώρες του πρώην αποικιακού κόσμου και στις χώρες που καθιερώθηκε να αποκαλούνται «αναπτυσσόμενες» στάθηκαν, κατά κανόνα, ανίκανες να εκπληρώσουν το καθήκον της δημιουργίας ενός στοιχειωδώς οργανωμένου και εξοπλισμένου συστήματος Δημόσιας Υγείας. Την ίδια περίοδο, οι παλαιότερες, ληστρικές και εξίσου παρασιτικές άρχουσες τάξεις της ιμπεριαλιστικής Δύσης, προχώρησαν σε περικοπές δαπανών στα στοιχειωδώς ανεπτυγμένα μετά τον πόλεμο συστήματα Υγείας των χωρών τους, στο πλαίσιο μιας μόνιμης λιτότητας.
Σύμφωνα με στοιχεία του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας (Π.Ο.Υ) που δημοσιεύονται σε έναν αποκαλυπτικό, συγκεντρωτικό πίνακα στην ιστοσελίδα της Παγκόσμιας Τράπεζας, η αναλογία νοσοκομειακών κρεβατιών ανά 1.000 κατοίκους σε παγκόσμιο επίπεδο έχει επιδεινωθεί δραματικά τα τελευταία 35 χρόνια. Το 1985 είχαμε κατά μέσο όρο σε παγκόσμιο επίπεδο 4,126 κρεβάτια ανά 1.000 κατοίκους, ενώ το 2011 η αναλογία είχε πέσει μόλις στα 2,705 κρεβάτια ανά 1.000 κατοίκους, με την πορεία από τότε να συνεχίζει να είναι πτωτική. Το θλιβερό αποτέλεσμα είναι αυτό που βλέπουμε σήμερα σε χώρες όπως η Ιταλία, όπου οι γιατροί αναγκάζονται να επιλέγουν τους ασθενείς που θα υποβληθούν σε εντατική θεραπεία για την COVID-19 με κριτήριο την ηλικία τους, στην πραγματικότητα, να επιλέγουν ποιος θα έχει την ευκαιρία να ζήσει.
Οι περικοπές στο πλαίσιο της επιβολής μόνιμης λιτότητας από τις καπιταλιστικές κυβερνήσεις έχουν αγγίξει και τις αδύναμες διεθνείς δομές για την Υγεία. Έτσι, τα Κέντρα Ελέγχου και Πρόληψης Νοσημάτων (CDC), είδαν τους προϋπολογισμούς τους να μειώνονται τα τελευταία χρόνια. Στις 7 Απριλίου, μάλιστα, δηλαδή στην παγκόσμια ημέρα Υγείας και με την θανατηφόρα πανδημία να βρίσκεται σε πλήρη εξέλιξη, ο Τραμπ έσπευσε προκλητικά με δήλωσή του να επαναλάβει την πρόθεση να μειωθούν κατά 50% οι δαπάνες του αμερικανικού κράτους για τον Π.Ο.Υ.
Η μεγάλη και θανατηφόρα εξάπλωση του νέου κορονοϊού στην Κίνα ήταν σε σημαντικό βαθμό το αποτέλεσμα της διάλυσης του κρατικού συστήματος Υγείας της χώρας κατά τις τελευταίες δεκαετίες της μετάβασης από τη σχεδιασμένη κρατικοποιημένη οικονομία στον καπιταλισμό. Η περικοπές κρατικών δαπανών και η ιδιωτικοποίηση των υπηρεσιών Υγείας στην Κίνα είχαν ως αποτέλεσμα εκατομμύρια Κινέζοι σήμερα να μην έχουν δικαίωμα στην περίθαλψη και να μη μπορούν να έχουν πρόσβαση ακόμα και σε αντικαρκινικά φάρμακα.
Δημοσιεύματα στον διεθνή αστικό Τύπο όπως αυτό της γνωστής αμερικάνικης εφημερίδας “The New York Times” πριν από έναν χρόνο με τίτλο “China’s Health Care Crisis” περιγράφουν τη ζοφερή κατάσταση των κρατικών υπηρεσιών Υγείας στη σημερινή καπιταλιστική Κίνα. Οι κρατικές δαπάνες για την Υγεία μειώθηκαν από 35% στο 15% του προϋπολογισμού, την ώρα που αυξήθηκαν οι κρατικές χρηματοδοτήσεις στην ιδιωτική ασφάλιση, η οποία όμως, δεν καλύπτει την πρωτοβάθμια περίθαλψη. Σύμφωνα δε, με στοιχεία μιας σχετικής έκθεσης του Π.Ο.Υ που αναφέρονται στο δημοσίευμα, στην Κίνα υπάρχει σήμερα ένας γενικός γιατρός για κάθε 6.666 άτομα, την ώρα που το διεθνές πρότυπο είναι ένας για κάθε 1.500-2.000 άτομα. Αυτή η κατάσταση διαρκούς υποβάθμισης και ιδιωτικοποίησης του κινέζικου συστήματος Υγείας άφησε τη χώρα χωρίς στοιχειώδη θωράκιση απέναντι στην απειλή της COVID-19.
Στις περικοπές για την Υγεία σε παγκόσμιο επίπεδο, συνεχίζει αμείωτα να πρωτοστατεί και η ΕΕ. Έτσι, η ΕΕ, παρά τα τεράστια πλήγματα που δέχεται σήμερα από τη θανατηφόρα πανδημία η Ευρώπη, και ενώ από το 2011 μέχρι το 2018 σύμφωνα με την αποκαλυπτική έρευνα του Γερμανού αριστερού ευρωβουλευτή, Μάρτιν Σίρντεβαν, ζήτησε συνολικά 63 φορές από τις κυβερνήσεις των κρατών-μελών της να προχωρήσουν σε μειώσεις των δαπανών για την Υγεία ή ιδιωτικοποιήσεις υπηρεσιών της, συνεχίζει να αρνείται να διαθέσει τις απαιτούμενες δαπάνες για ένα σοβαρό σχέδιο προστασίας της Δημόσιας Υγείας από τον κορονοϊό.
Αυτή η εγκληματική στάση ήρθε στο προσκήνιο στις 8/4 με την παραίτηση του Ιταλού καθηγητή Μάουρο Φεράρι από τη θέση του πρόεδρου του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Έρευνας (ERC) και με τις σχετικές καταγγελίες που δημοσιοποίησε. Στη σχετική του δήλωσή ο καθηγητής κατηγόρησε την Κομισιόν για την άρνησή της να προχωρήσει σε ένα ευρείας κλίμακας επιστημονικό πρόγραμμα κατά του κορονοϊού, ανέφερε ότι «έχασε την πίστη του στο σύστημα», έκανε λόγο για «ανεπαρκή χρηματοδότηση των επιστημόνων» αλλά και «πλήρη απουσία συντονισμού στις πολιτικές παροχής υπηρεσιών Υγείας μεταξύ των κρατών-μελών της ΕΕ».
Το ασυμβίβαστο του καπιταλισμού με την υπόθεση της προστασίας της Δημόσιας Υγείας σε μια τόσο κρίσιμη συγκυρία όπως η σημερινή και η ακαταλληλότητα της άρχουσας τάξης να ηγηθεί στη μάχη κατά της θανατηφόρας πανδημίας της COVID-19 εκφράζεται ακόμα πιο γλαφυρά και αυθεντικά με τις επαναλαμβανόμενες δηλώσεις του Τραμπ σχετικά με τον αναμενόμενο αριθμό νεκρών στις ΗΠΑ. Ο πολιτικός επικεφαλής του ισχυρότερου οικονομικά κράτους του πλανήτη τονίζει, ξανά και ξανά, ότι οι Αμερικάνοι πολίτες θα πρέπει να είναι ευχαριστημένοι διότι στις ΗΠΑ αναμένεται να πεθάνουν «μόνο» 200.000 άνθρωποι! Ο βαθμός εξαχρείωσης της άρχουσας τάξης είναι τόσο μεγάλος που την κάνει να προσπαθεί να εμφανίσει την πλήρη χρεοκοπία της στην υπόθεση της πρόληψης και αντιμετώπισης της θανατηφόρας εξάπλωσης της COVID-19, ως επιτυχία.
Συνεχίζεται
Σταμάτης Καραγιαννόπουλος
