Τον προηγούμενο μήνα συμπληρώθηκε ένας χρόνος από την έναρξη της Αραβικής Επανάστασης, που συντάραξε τον κόσμο με τη μαχητικότητα και τις θυσίες χιλιάδων αγωνιστών, αποτελώντας την πρώτη πράξη της ίδιας της Παγκόσμιας Επανάστασης.
Η αφορμή για τις ηρωικές μαζικές διαδηλώσεις σε όλο τον Αραβικό κόσμο ήταν ένα, φαινομενικά, τυχαίο γεγονός. Ο νεαρός Τυνήσιος, Μοχάμεντ Μπουαζίζι, που πουλούσε φρούτα σε πάγκο λαϊκής αγοράς, καταδικασμένος στη φτώχεια από ένα βάρβαρο σύστημα, αυτοπυρπολήθηκε μετά από την επιβολή ενός εξαντλητικού προστίμου από την αστυνομία.
Το γεγονός αυτό κάθε άλλο παρά τυχαίο ήταν. Ο θάνατος του Μπουαζίζι ήταν απλώς η σπίθα που έβαλε φωτιά στον αραβικό κόσμο. Την ίδια μοίρα μοιράζονται εκατομμύρια Άραβες εργαζόμενοι, εδώ και πολλά χρόνια. Ακόμα και τις δύο τελευταίες δεκαετίες οικονομικής ανάπτυξης, οι μάζες δεν είδαν καμία βελτίωση του βιοτικού τους επιπέδου, ενώ αντίθετα, ο πλούτος συνέχιζε να συγκεντρώνεται στα χέρια μιας μικρής μειοψηφίας: των προνομιούχων οικογενειών της χώρας και των προστατευόμενων τους.
Με το ξέσπασμα της καπιταλιστικής κρίσης, ακόμα και αυτά τα πενιχρά μέσα διαβίωσης, οδήγησαν την κατάσταση στο απροχώρητο. Η εντεινόμενη ανεργία, η ένδεια σε συνδυασμό με την καταπίεση των δημοκρατικών δικαιωμάτων, με άλλα λόγια, ο ίδιος ο καπιταλισμός σε σήψη, ήταν και είναι η πραγματική αιτία της επανάστασης.
Η ιστορική πορεία της Αραβικής Επανάστασης είναι λίγο πολύ γνωστή και έχουμε ξαναγράψει για αυτή. Μετά τις μεγαλειώδεις διαδηλώσεις στην Τυνησία και την πτώση του Μπεν Αλί, οι φλόγες της επανάστασης μεταδόθηκαν από τη μια χώρα στην άλλη, από το Μαρόκο ως το Ιράν. Άλλες επαναστάσεις ανέτρεψαν τα αντιδραστικά καθεστώτα των χωρών τους, άλλες ακόμη αγωνίζονται να επικρατήσουν. Όμως, παρά τα επιμέρους αποτελέσματα, η Αραβική Επανάσταση κατάφερε να αφήσει στο εργατικό κίνημα σημαντικές παρακαταθήκες στην πάλη του για ένα καλύτερο μέλλον.
Τα πρώτα συμπεράσματα
Ο φόβος και το αίσθημα ηττοπάθειας των μαζών, σε μεγάλο βαθμό διαλύθηκαν. Οι εργαζόμενες μάζες της Τυνησίας κατάφεραν να ανατρέψουν, για πρώτη φορά σε αραβικό κράτος, το δικτάτορα Μπεν Αλί με λαϊκή εξέγερση. Το μήνυμα της νίκης μεταφέρθηκε αμέσως από τη μια χώρα στην άλλη. Οι γιγαντιαίοι μηχανισμοί καταπίεσης των καθεστώτων, που έμοιαζαν πανίσχυροι, έδειξαν την αδυναμία τους μπροστά στο ποτάμι της λαϊκής οργής.
Η Επανάσταση με την ορμή της κατάφερε το πιο σημαντικό: απέδειξε για άλλη μια φορά ότι η μαζική λαϊκή δράση είναι ικανή να αλλάξει τον ρου της ιστορίας και να ανατρέψει λαομίσητα καθεστώτα. Ουσιαστικά, η επανάσταση κατάφερε αυτό που προσπαθούσαν για δεκαετίες οι ρεφορμιστές και η τυφλή βία των τρομοκρατών. Μπροστά στο φόβο της λαϊκής αντίδρασης, τα καθεστώτα προχώρησαν άμεσα σε μεταρρυθμίσεις και παροχές, σε μια προσπάθεια να περιορίσουν τις αντιδράσεις. Αυτή η δύναμη των μαζών έδωσε μάλιστα το έναυσμα για τις κινητοποιήσεις των «Αγανακτισμένων» σε Ελλάδα, Ισπανία και αλλού.
Η δύναμη της εργατικής τάξης έγινε ξεκάθαρη για άλλη μια φορά. Στη Τυνησία και στην Αίγυπτο, η εργατική τάξη με απεργίες και διαδηλώσεις μπήκε επικεφαλής του αγώνα και χάρη στη θέση της στην παράγωγη, έδωσε το τελειωτικό χτύπημα στα καθεστώτα, παραλύοντας την οικονομία. Στη Συρία και τη Λιβύη, τα πράγματα εξελίχθηκαν όμως διαφορετικά, με αποτέλεσμα η νίκη των επαναστάσεων αυτών να αργήσει.
Θα μπορούσαμε να πούμε ότι με τον ένα ή με τον άλλο τρόπο, η Αραβική Επανάσταση κατάφερε να εδραιώσει σημαντικά δημοκρατικά δικαιώματα στις χώρες, όπου νίκησε, σε πρώτη φάση. Τα δικαιώματα της ελευθερίας του λόγου, του συνέρχεσθαι και συνεταιρίζεσθαι – αδιανόητα στα ασφυκτικά πλαίσια των προηγούμενων καθεστώτων – αν και δεν έχουν κατοχυρωθεί νομικά, αποτελούν αδιαμφισβήτητες κατακτήσεις της επανάστασης, ένα σημαντικό όπλο για το μαζικό αγώνα.
Αλλά δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι η δημοκρατία δεν είναι παρά ένα μέσο για την επίτευξη ενός σκοπού: της βελτίωσης των όρων ζωής. Και σε αυτό το σκοπό, θα μπορούσαμε να πούμε ότι, ουσιαστικά, λίγα πράγματα έχουν αλλάξει. Η οικονομική εξουσία βρίσκεται ακόμα στα χέρια μιας χούφτας εκμεταλλευτών, ενώ οι μάζες υποφέρουν από τη φτώχεια. Παρά τις παραχωρήσεις, ο κρατικός μηχανισμός έχει μείνει σε μεγάλο βαθμό ο ίδιος. Όλα αυτά συντελούν στο να συνέχιστει η επανάσταση. Όσο η ανισότητα παραμένει ίδια, η κατάσταση δεν μπορεί να ομαλοποιηθεί, τα διάδοχα καθεστώτα θα είναι εύθραυστα, και οι μάζες, ακόμα και σε χώρες που πέτυχαν την πρώτη νίκη, θα ακολουθήσουν ξανά το δρόμο του αγώνα.
Ένα από τα πρώτα εμπόδια για την ολοκλήρωση των νικηφόρων επαναστάσεων είναι ο κρατικός μηχανισμός, που έμεινε αλώβητος από αυτές και συνεχίζει τη διαιώνιση του εκμεταλλευτικού συστήματος. Στην Αίγυπτο, ο ρόλος του στρατού αρχίζει να γίνεται ολοένα και πιο κατανοητός από τις μάζες. Οι ίδιοι στρατηγοί, που στην επανάσταση κρύφτηκαν πίσω από τους επαναστάτες για να προστατέψουν τα προνομία τους, σήμερα στρέφονται εναντίον των εργαζομένων και της νεολαίας, διατάσσοντας τις συλλήψεις επαναστατών, και διαλύοντας συγκεντρώσεις. Σταδιακά, οι εξεγερμένοι αντιλαμβάνονται ότι το αστικό κράτος δεν είναι ταξικά ουδέτερο, αλλά ένα όργανο εγκαθίδρυσης και διατήρησης της αστικής οικονομικής εξουσίας και ότι γι αυτό θα πρέπει να αντικατασταθεί από την επαναστατική εξουσία.
Η Επανάσταση έδειξε και τα πρώτα δείγματα μιας δυαδικής εξουσίας: μιας εργατικής εξουσίας που γεννιόταν και λειτουργούσε παράλληλα με την αστική. Στο Σουέζ, για μια εβδομάδα σχεδόν το επίσημο κράτος καταλύθηκε και η εξουσία πέρασε στα χέρια των εξεγερμένων. Στην Τυνησία, επαναστατικές επιτροπές και πολιτοφυλακές ανέλαβαν την υπεράσπιση της επανάστασης. Στη Συρία, ο ένοπλος αγώνας και οι απεργίες οργανώνεται από εθνικές επαναστατικές επιτροπές.
Η κατάσταση θέτει από μόνη της το ζήτημα της εξουσίας. Το παλαιό καθεστώς γονάτισε από τη δύναμη της επανάστασης και πρέπει να αντικατασταθεί. Η μόνη δύναμη που μπορεί να καλύψει το κενό αυτό, είναι οι εξεγερμένες μάζες. Μέχρι τώρα η αυτοοργάνωση των μαζών κατόρθωσε να προστατεύσει την επανάσταση. Όμως, όσο η Επανάσταση θα βαθαίνει στο μέλλον θα απαιτείται όλο και καλύτερη οργάνωση.
Για την ολοκλήρωση της Αραβικής Επανάστασης!
Προς το παρόν, το μέλλον της Αραβικής Επανάστασης φαντάζει νικηφόρο. Οι μάζες ένιωσαν τη δύναμή τους και είναι διατεθειμένες να υπερασπιστούν τις κατακτήσεις τους. Ακόμα και σε χώρες, όπως η Συρία, όπου το κίνημα δεν κατάφερε να νικήσει μέχρι τώρα, βλέπουμε μια αναζωπύρωση της επανάστασης, αφού ήδη οργανώνεται μια νέα γενική απεργία, ενώ χιλιάδες είναι οι λιποτάκτες που εγκαταλείπουν το στρατό του καθεστώτος, παρά τη βιαιότατη καταστολή.
Βλέπουμε ότι το κοινό ερώτημα που προκύπτει μεταξύ όλων αυτών των «επιμέρους» επαναστάσεων είναι ένα: τι θα ακολουθήσει μετά την επανάσταση; Η περίοδος της αρχικής ευφορίας περνά και οι μάζες αρχίσουν να βγάζουν συμπεράσματα. Μέσα από τους αγώνες τους, η συνείδηση τους έχει αλλάξει. Ωστόσο, η διαδικασία αυτή δε θα είναι απλή ή ευθύγραμμη. Θα υπάρξουν νίκες αλλά και πισωγυρίσματα και υποχωρήσεις. Οι περιπλοκές αυτές οφείλονται στην έλλειψη μιας επαναστατικής ηγεσίας, που θα κατευθύνει όλη αυτή τη δίκαιη οργή απέναντι στον πραγματικό εχθρό, το καπιταλιστικό σύστημα και θα δώσει κατευθύνσεις για την πιο άμεση νίκη.
Σε τελική ανάλυση, η Αραβική Επανάσταση σηματοδοτεί την αρχή της Παγκόσμιας Επανάστασης ενάντια σε ένα σύστημα που αδυνατεί να προσφέρει τα απαραίτητα στην πλειοψηφία της ανθρώπινης κοινωνίας. Ήδη, μετέδωσε το επαναστατικό πνεύμα στην Ευρώπη και την Αμερική μέσα σε λίγους μήνες. Οι νίκες της αραβικής εργατικής τάξης ήταν πολλές και σημαντικές αλλά η επανάσταση δεν έχει ακόμα ολοκληρωθεί. Δε θα ολοκληρωθεί πραγματικά, μέχρι να ανατραπεί η βασική της αιτία: το καπιταλιστικό σύστημα, που καταδικάζει δισεκατομμύρια ανθρώπων στη φτώχεια.
Ωστόσο, παρά τις δυσκολίες και τις αντιφάσεις, πρέπει να είμαστε αισιόδοξοι. Οι «στρατιώτες» της επανάστασης είναι πιο πολυάριθμοι από ποτέ, η αντεπανάσταση είναι αδύναμη και η εργατική τάξη είναι έτοιμη να αγωνιστεί με αυτοθυσία. Το σύνθημά μας θα πρέπει να είναι: Εμπρός – Επανάσταση ως τη τελική νίκη! Thawra Hatta’l Nasr!
Θωμάς Γεωργίου
