Ακριβώς όταν φαινόταν ότι τα πράγματα δεν θα μπορούσαν να γίνουν χειρότερα στη Βρετανία, τις τελευταίεςεβδομάδες είδαμε μια δραματική αύξηση των κρουσμάτων από COVID. Αυτό έρχεται μετά από τη νέα ανατροπή στο φοβερό έπος του Brexit, καθώς τα λιμάνια του Ηνωμένου Βασιλείου μπλοκάρουν, με δεκάδες χιλιάδες φορτηγά που κατευθύνονται προς την ευρωπαϊκή ήπειρο.
Σε αυτό το σκηνικό χάους και κρίσης ο Μπόρις Τζόνσον ανακοίνωσε με περηφάνια τη συμφωνία του για το Brexit που ολοκληρώθηκε πριν από το νέο έτος. Σαν στρουθοκάμηλος με το κεφάλι του θαμμένο στην άμμο, ο πρωθυπουργός αποκάλυψε περήφανα ότι δεν θα υπήρχαν δασμολογικά εμπόδια στο εμπόριο, και ως εκ τούτου δεν υπάρχει λόγος ανησυχίας.
Αυτό το τελευταίο επεισόδιο θυμίζει τα λόγια του Στάνλεϊ Μπάλντουιν, του πρωθυπουργού των Συντηριτικών στη δεκαετία του 1920. Ο Μπάλντουιν δήλωσε κάποτε ότι «η Ευρώπη ήταν ένα τρελοκομείο»,δήλωση στην οποία ο Τρότσκι απάντησε: «Ναι, αλλά η Βρετανία είναι απλώς ο τελευταίος θάλαμος στο ευρωπαϊκό τρελοκομείο, το μέρος που συνήθως προορίζεται για τους πιο ταραγμένους και βίαιους ασθενείς». Αυτή είναι μια εύστοχη περιγραφή της κατάστασης της Βρετανίας σήμερα. Καλώς ήλθατε στο 2021 και στην υπόλοιπη ταραχώδη δεκαετία!
Προσωπικός στόχος
Κατά τις τελευταίες ημέρες του 2020, η Βουλή των Κοινοτήτων υπέγραψε την εμπορική συμφωνία με την Ευρωπαϊκή Ένωση. Ο Μπόρις Τζόνσον, σαν ένα μικρό αγόρι με τη χριστουγεννιάτικη τρομπέτα του, ανακοίνωσε θριαμβευτικά ένα χρυσό μέλλον για την «απελευθερωμένη» Βρετανία. Για πρώτη φορά στην Ιστορία, ένας πολιτικός ηγέτης ανακοίνωσε θριαμβευτικά μια εμπορική συμφωνία που κάνει τη χώρα του φτωχότερη.
Ο «ρεαλιστής» ηγέτης των Εργατικών, Σερ Κηθ Στάρμερ έσπευσε να «ραπίσει» τους βουλευτές του για να υποστηρίξουν τη συμφωνία του Μπόρις, για «το καλό του εθνικού συμφέροντος». Δήλωσε ότι δεν θα ήταν «αξιόπιστο» για το κόμμα του να κάθεται στο περιθώριο. Έτσι, η συμφωνία πέρασε με σχετική ευκολία.
Ο Τζόνσον καυχιέται για τη συμφωνία και για τη δημιουργία «μιας τεράστιας ζώνης ελεύθερων συναλλαγών» – όταν στην πραγματικότητα το «Ηνωμένο Βασίλειο» μόλις εγκατέλειψε μία τέτοια εμπορική ζώνη: δηλαδή την ενιαία αγορά της ΕΕ και την τελωνειακή ένωση. Η νέα εμπορική συμφωνία δημιουργεί γραφειοκρατία και αντικειμενικά θέτει περισσότερα εμπόδια, αντί να τα μειώνει.
Ο λόγος για τον οποίο οι μεγάλες επιχειρήσεις έχουν γενικά αντιταχθεί στο Brexit είναι ότι θα χάσουν δισεκατομμύρια κέρδη. Η εμπορική συμφωνία που επιτεύχθηκε θα αυξήσει το κόστος της βρετανικής βιομηχανίας με νέες τελωνειακές διαδικασίες, υγειονομικούς ελέγχους, διαδικασίες συνόρων και επικάλυψη συστημάτων.
Παρ’ όλες τις προηγούμενες διαβεβαιώσεις, η συμφωνία θα περιλαμβάνει ένα νέο εμπορικό σύνορο στη Θάλασσα της Ιρλανδίας, δημιουργώντας νέες δυσκολίες και ελέγχους. «Έχουμε πάρει πίσω τον έλεγχο των νόμων, του δικαίου και του πεπρωμένου μας», είπε ο Τζόνσον με ακόμη πιο άδειο και ειρωνικό ύφος από ό, τι όταν είχε δηλώσει στο παρελθόν ότι είχε μια συμφωνία «υπερώριμη».
Χάος και κόστος
Η συμφωνία δεν καλύπτει ως επί το πλείστον τον κλάδο των υπηρεσιών, οι οποίες αποτελούν το 80% της βρετανικής οικονομίας αλλά ούτε τον χρηματοπιστωτικό τομέα.
Το Γραφείο του Προϋπολογισμού δήλωσε ότι, συνολικά, η οικονομία του «Ηνωμένου Βασιλείου» θα συρρικνωθεί κατά 4% ως συνέπεια αυτού του σκληρού Brexit. Παρ ‘όλα αυτά, οι μεγάλες επιχειρήσεις θεωρούν τελικά τη συμφωνία ως ευλογία, δεδομένης της πιθανότητας ενός καταστροφικού no deal (μη συμφωνίας). Με άλλα λόγια, η τελική συμφωνία ήταν το «μικρότερο κακό».
«Το χάος αυτής της εβδομάδας στο λιμάνι του Ντόβερ και ο χαρακτήρας αυτής της συμφωνίας σημαίνει ότι θα υπάρξει σημαντική διακοπή του εφοδιασμού», δήλωσε ο Ίαν Ράιτ, διευθύνων σύμβουλος της Ομοσπονδίας Τροφίμων και Ποτών.
Ο Σέιν Μπρένμαν, διευθύνων σύμβουλος της Ομοσπονδίας Cold Chain (προϊόντων που διακινούνται σε φορτηγά ψυγεία), δήλωσε ότι οι διατάξεις της συμφωνίας θα κάνουν την «τροφική αλυσίδα του Ηνωμένου Βασιλείου να είναι πιο αργή, πιο περίπλοκη και πιο ακριβή για μήνες, αν όχι για χρόνια».
«Έρχονται μεγάλες αλλαγές»
Ύστερα από οξύτατες και συχνά αποσπασματικές δηλώσεις, ο υπουργός Επικρατείας, Μάικλ Γκόουβ, ελπίζει ότι το «Ηνωμένο Βασίλειο» και η ΕΕ θα αναπτύξουν μια «ειδική σχέση». Ο Τζόνσον μίλησε για μια «ευτυχισμένη και επιτυχημένη σταθερή συνεργασία». Είναι σαφές ότι η ελπίδα για τους ανθρώπους πεθαίνει πάντα τελευταία. Αλλά φυσικά, οι Brexiteers δεν πιστεύουν ούτε μια λέξη από αυτά.
«Έρχονται μεγάλες αλλαγές», δηλώνει ο Τζόνσον. Αυτός είναι ένας σωστός ισχυρισμός αλλά όχι για τους λόγους που φαντάζεται ο Τζόνσον. Η Βρετανία βρίσκεται στα πρόθυρα του χάους. Με την έντονη κρίση του βρετανικού καπιταλισμού, θα δούμε μια απότομη πτώση του βιοτικού επιπέδου και μια αυξανόμενη λαϊκή δυσαρέσκεια τα επόμενα χρόνια. Η χώρα πιθανότατα θα βρεθεί σύντομα σε ένα τρίτο lockdown, το οποίο θα μπορούσε εύκολα να ακολουθηθεί από ένα τέταρτο και ένα πέμπτο. Με τη σειρά τους, οι επιχειρήσεις θα υποχωρήσουν, η ανεργία θα κλιμακωθεί και τα χρέη θα αυξηθούν.
Αγνοώντας εντελώς την πραγματικότητα, ο Λόρδος Φροστ, ο επικεφαλής διαπραγματευτής του «Ηνωμένου Βασιλείου», πιστεύει ότι η συμφωνία για το Brexit αντιπροσωπεύει μια «στιγμή εθνικής ανανέωσης». Αλλά όπως λέει η αρχαία παροιμία «Όσους οι θεοί θέλουν να καταστρέψουν, αρχίζουν να τους τρελαίνουν». Μακριά από οποιαδήποτε «ανανέωση», η οικονομική και κοινωνική παρακμή αναμένεται να επιταχυνθεί, και οι ταξικές συγκρούσεις στη Βρετανία θα γίνουν ακόμη πιο έντονες.
Αντί για μια ένδοξη «αναγέννηση», το Brexit θα αποκαλύψει όλες τις αδυναμίες του βρετανικού καπιταλισμού. Το «Ηνωμένο Βασίλειο» θα είναι ένας ολοένα και μικρότερος παίκτης στην παγκόσμια σκηνή, συντετριμμένος μεταξύ των αντίπαλων ιμπεριαλιστικών δυνάμεων των ΗΠΑ, της Κίνας και της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Σε μία δήλωση ευσεβών πόθων ο διευθυντής διαφημίσεων Μάρτιν Σορέλ είπε: «Πρέπει να κάνουμε αυτό που οι Γερμανοί κάνουν τόσο αποτελεσματικά. Εξαγωγές μέχρι τέλους … Πρέπει να γίνουμε “Σιγκαπούρη υπό την επήρεια στεροειδών” για να αποφύγουμε την περαιτέρω περιθωριοποίηση. ». Αλλά για αποτελεσματικές εμπορικές εξαγωγές χρειάζεται μια ισχυρή βιομηχανική βάση και σημαντικές επενδύσεις. Αλλά μετά από χρόνια αποβιομηχάνισης και χρόνιας υπο-επένδυσης, ο βρετανικός καπιταλισμός στερείται αυτών των βασικών θεμελίων.
Ο μόνος τρόπος για τις επιχειρήσεις του «Ηνωμένου Βασιλείου» να είναι ανταγωνιστικές, επομένως, είναι η μείωση του κόστους – ιδίως των μισθών, οι οποίοι ήδη υπολείπονται των αυξήσεων του κόστους ζωής. Οι προσπάθειες να συμπιεστεί το βιοτικό επίπεδο της εργατικής τάξης θα οδηγήσουν αναπόφευκτα σε οξύτατες ταξικές συγκρούσεις στο μέλλον.
Προβληματικές σχέσεις
Οι φανατικοί του Brexit υποστήριξαν τελικά τη νέα συμφωνία, παρά την υποστήριξη τους σε ένα «καθαρό» No Deal – το αποκαλούμενο. Ο Τζόνσον ήταν και ο ίδιος σύμφωνος με το Brexit, αλλά ήταν ένα βήμα μακριά από να πέσει απότομα στο γκρεμό. Το θέαμα του χάους με τα φορτηγά στο Κεντ ήταν προάγγελος των μελλοντικών γεγονότων. Και αν δεν υπήρχε συμφωνία με την ΕΕ θα είχε καταστραφεί και η δυνατότητα για μια γρήγορη εμπορική συμφωνία με τις ΗΠΑ. Η Βρετανία θα ήταν μια τρύπια βάρκα χωρίς κουπί. Επομένως, δεν υπήρχε πραγματική εναλλακτική λύση από το να υπογραφεί μια αδύναμη συμφωνία της τελευταίας στιγμής.
Ενώ οι Ευρωπαίοι ηγέτες είναι ανακουφισμένοι για το «τέλος του Brexit», στην πραγματικότητα η συμφωνία θα σημάνει πολλά χρόνια προβληματικών σχέσεων μεταξύ της Βρετανίας και της ΕΕ. Εάν οι βιομήχανοι του «Ηνωμένου Βασιλείου» δεν συμμορφωθούν με τους κανόνες σχετικά με την προέλευση των εξαρτημάτων τους, η ΕΕ έχει το δικαίωμα να επιβάλλει δασμούς. Έτσι, σε ορισμένα αυτοκίνητα θα μπορούσαν να επιβληθούν δασμοί κατά την είσοδό τους στην ΕΕ. Επιπρόσθετα, η συμφωνία σημαίνει ότι και οι δύο πλευρές μπορούν να επιβάλλουν δασμούς για την αντιμετώπιση «αθέμιτων» επιχορηγήσεων.
Οι μικρότερες επιχειρήσεις, ήδη αποδυναμωμένες από την πανδημία, σαφώς και θα υποφέρουν. Υποστηριζόμενοι με λίγους πόρους και λίγα χρήματα από την κυβέρνηση για να διευκολύνουν τη μετάβαση στη νέα συμφωνία, πολλοί θα καταρρεύσουν.
Επιπλέον, η συμφωνία για το Brexit σίγουρα θα προσθέσει νέα κίνητρα για την ανεξαρτησία της Σκωτίας. Ο αντίκτυπος της αποχώρησης από την ΕΕ θα εντείνουν περαιτέρω το χάσμα μεταξύ της Σκωτίας και της αγγλικής εθνικιστικής κυβέρνησης.
Ως σοσιαλιστές, υποστηρίζουμε το δικαίωμα των εθνών στην αυτοδιάθεση, μέχρι και την ανεξαρτησία τους. Πρέπει, επίσης, να προσθέσουμε ότι η πραγματική ανεξαρτησία δε μπορεί να επιτευχθεί στη βάση του καπιταλισμού.
Όσο περνά ο καιρός και ξεκαθαρίζει το τοπίο, θα γίνει προφανές ότι αυτή η συμφωνία για το Brexit είναι απλά το προοίμιο για ένα νέο χαοτικό ιστορικό κεφάλαιο στη Βρετανία. Η παγκόσμια οικονομική πτώση, η αυξανόμενη πανδημία και η αναταραχή του Brexit θα είναι μια αλληλουχία σφυροκοπημάτων στην κοινωνία και τη συνείδηση των μαζών.
Η οικονομία του «Ηνωμένου Βασιλείου» συρικνωθηκε ήδη κατά 11,3% το 2020. Με τη συνεχιζόμενη κρίση και τα νέα lockdown, η ιδέα κάθε γνήσιας οικονομικής ανάκαμψης είναι ουτοπική. Σύμφωνα με το Resolution Foundation, η βρετανική οικονομία είναι πιθανό να είναι 6% πιο αδύναμη σε σχέση με ό,τι προβλέπονταν μόλις πριν από ένα μήνα.
Οι επιπτώσεις στο βιοτικό επίπεδο της εργατικής τάξης είναι τρομερές. Η συζήτηση για ένα «λαμπρό μέλλον» είναι ένα άνοστο αστείο για τους εργάτες. Η καυτή ατζέντα των Συντηρητικών σχετικά με την «ανεξαρτησία» και την «ελευθερία» θα εκτίθεται συνεχώς ως ψεύτικη. Όχι η ελπίδα, αλλά η λιτότητα και η κρίση είναι η μοίρα για εκατομμύρια ανθρώπων στα πλαίσια του καπιταλισμού.
Σοσιαλισμός ή Βαρβαρότητα!
Με βάση αυτήν την εμπειρία, η εργατική τάξη θα συνειδητοποιήσει ότι δεν υπάρχει διέξοδος στο έδαφος της λεγόμενης «οικονομίας της αγοράς». Ο καπιταλισμός καθοδηγείται από την απληστία και τα αυξανόμενα κέρδη των πλούσιων και ισχυρών, των ιδιοκτητών των γιγαντιαίων τραπεζών και των μονοπωλίων.
Η Βρετανία είναι μια πλούσια χώρα, αλλά ο πλούτος της βρίσκεται στα χέρια μιας καπιταλιστικής τάξης δισεκατομμυριούχων. Το καπιταλιστικό σύστημα δεν μπορεί να «μεταρρυθμιστεί», όπως πιστεύουν ορισμένοι. Ο καπιταλισμός δεν μπορεί να μετατραπεί σε κάτι που δεν είναι, όπως μια τίγρης που τρώει σάρκα δεν μπορεί να γίνει χορτοφάγος.
Η άρχουσα τάξη έχει εκφυλιστεί εντελώς, συγκεντρώνοντας μεγαλύτερα κέρδη και περιουσίες εις βάρος της κοινωνίας, ακόμη και κατά τη διάρκεια αυτής της πανδημίας. Μοιάζει με τον Ρωμαίο αυτοκράτορα Νέρωνα, ο οποίος απολάμβανε το θέαμα της Ρώμης να καίγεται.
Μόνο με την ανατροπή αυτής της κλίκας των παρασιτικών αρπακτικών, αφαιρώντας την οικονομία από τα χέρια τους και σχεδιάζοντας λογικά την παραγωγή προς όφελος της πλειοψηφίας, μπορούν να επιλυθούν τα προβλήματά μας. Το δίλημμα που αντιμετωπίζουμε δεν θα μπορούσε να είναι πιο ξεκάθαρο. Σύμφωνα με τα λόγια της Ρόζα Λούξεμπουργκ, είναι μια επιλογή μεταξύ σοσιαλισμού ή βαρβαρότητας!
Ρομπ Σιούελ
Μετάφραση: Σοφία Παπακωνσταντίνου, Απόστολος Δαγρές
