Βραζιλία: Το λαϊκό τσουνάμι δείχνει ότι η κυβέρνηση Μπολσονάρο μπορεί να ανατραπεί
Η δήλωση αυτή συντάχθηκε από την Esquerda Marxista (σ.τ.ε: Μαρξιστική Αριστερά), το βραζιλιάνικο τμήμα της Διεθνούς Μαρξιστικής Τάσης (IMT), μετά τις μαζικές διαδηλώσεις κατά των περικοπών στην εκπαίδευση και της αντιμεταρρύθμισης στο ασφαλιστικό στη Βραζιλία την προηγούμενη εβδομάδα. Αναλύει τα αίτια του κινήματος, τις προοπτικές της κυβέρνησης και τα αναγκαία βήματα για να πάει το κίνημα μπροστά.
Οι διαδηλώσεις στις 15 Μαΐου ήταν μαζικές, με ισχυρή συμμετοχή των νέων, και εξέφρασαν τη μαχητική διάθεση των μαζών. Σύμφωνα με την CNTE (Εθνική Συνομοσπονδία Εκπαιδευτικών), περίπου 2.000.000 άνθρωποι βγήκαν στους δρόμους.
Οι συγκεντρώσεις σε όλη τη χώρα αντανακλούν την απότομη αύξηση της πολιτικής αστάθειας, ένα χαρακτηριστικό της διεθνούς κατάστασης, η ρίζα της οποίας είναι η κρίση και η αποσύνθεση του καπιταλιστικού συστήματος.
Η οικονομία της Βραζιλίας είναι στάσιμη. Μετά από μία ασθενική ανάπτυξη 1% το 2017 και 1,1% το 2018, το πρώτο τρίμηνο του 2019 θα τελειώσει με πτώση 0,68%, σύμφωνα με τις προβλέψεις της Κεντρικής Τράπεζας. Η ανεργία συνεχίζει να αυξάνεται, με περισσότερους από 13.000.000 ανθρώπους να αναζητούν δουλειά.
Χρειάστηκε να περάσουν μόλις πέντε μήνες, για να διαλυθούν οι ψευδαισθήσεις ενός σημαντικού αριθμού από εκείνους που ψήφισαν τον Μπολσονάρο, πιστεύοντας ότι θα ήταν μια εναλλακτική λύση στο υφιστάμενο σύστημα. Τώρα, συνειδητοποιούν ότι οι ομιλίες του ήταν μια φάρσα. Ακόμη και πριν από τις διαδηλώσεις, η λαϊκή υποστήριξη για την κυβέρνηση είχε πέσει κατακόρυφα στο 32%.
Ρίχνοντας λάδι στη φωτιά
Το πρόσφατο ταξίδι του Μπολσονάρο στις Ηνωμένες Πολιτείες με τη συνοδεία του ήταν ακόμα μια επίδειξη του υποτακτικού χαρακτήρα της κυβέρνησής του προς τον ιμπεριαλισμό (χαιρέτισε την αμερικανική σημαία, επαίνεσε τις ΗΠΑ ως μοντέλο, κλπ.). Ο υπουργός Οικονομίας Πάουλο Γκουέδες βρήκε την ευκαιρία να ανακοινώσει τη «συγχώνευση» της Τράπεζας της Βραζιλίας με την Τράπεζα της Αμερικής (στην πραγματικότητα την πώλησή της). Δε θα προσποιηθούν καν το «τελετουργικό» των ψευδών δημοπρασιών, όπως συνέβη με την ιδιωτικοποίηση της Vale do Rio Doce ή των θυγατρικών της Petrobras. Αυτή είναι καθαρή και απλή παράδοση της Τράπεζας της Βραζιλίας στην Τράπεζα των ΗΠΑ που αποφασίστηκε «ελεύθερα» από τον υπουργό Οικονομικών!
Η πολιτική κρίση αναπτύσσεται ταχύτατα και ο πρόεδρος ρίχνει περισσότερο λάδι στη φωτιά. Το γεγονός ότι αποκάλεσε εκατομμύρια διαδηλωτές «χρήσιμους ηλίθιους», «βλάκες» και «χειραγωγημένες μάζες» είναι η καλύτερη απόδειξη γι’ αυτό.
Η αστική τάξη, που εξαρχής ήταν ανυπόμονη με τη νέα κυβέρνηση, ενέτεινε τις επικρίσεις της μετά τις διαδηλώσεις. Την ίδια ημέρα, το περιοδικό Veja δημοσίευσε μια έκθεση, σχετικά με τις ενέργειες της Κρατικής Εισαγγελίας ενάντια στο γιο του Προέδρου, γερουσιαστή Φλάβιο Μπολσονάρο, με την υποψία ξεπλύματος χρήματος.
Στις 19 Μαΐου, το κύριο άρθρο της εφημερίδας Estado de SP, με τίτλο «Η κυβέρνηση κατά της οικονομίας», κατέληγε ως εξής: «ο Ζαΐρ Μπολσονάρο επιβεβαίωσε για άλλη μια φορά την Παρασκευή την ικανότητα της κυβέρνησης, και κυρίως την ικανότητα του αφεντικού της, να προκαλεί σύγχυση και να βλάπτει τη χώρα». Ασφαλώς, λέγοντας πως βλάπτεται η χώρα, εννοούν πως υπονομεύονται τα συμφέροντα της άρχουσας τάξης της.
Η εφημερίδα αναφέρεται σε ένα συγκεκριμένο περιστατικό, με ένα άρθρο που δημοσιεύτηκε και προωθήθηκε από τον Μπολσονάρο σε διάφορες ομάδες στην εφαρμογή WhatsApp. Το άρθρο λέει ότι η Βραζιλία είναι «μη κυβερνήσιμη», εξαιτίας της επιρροής των «συνωμοτών» (“conchavos”) και παρουσιάζει την κυβέρνηση Μπολσονάρο ως θύμα «εταιρειών». Με τον όρο «εταιρείες» εννοούνται οι «πολιτικοί» (Εθνικό Κογκρέσο), οι «συνδικαλιστές με πολυτελείς στολές» (το Ανώτατο Ομοσπονδιακό Δικαστήριο και τα μέλη του δικαστικού σώματος), καθώς και οι «υπηρέτες συνδικαλιστές» και οι «επιχειρηματικές ομάδες με καλές θέσεις στον ιστό της εξουσίας». Στις ημέρες που ακολούθησαν, ο Μπολσονάρο διατήρησε αυτή τη γραμμή και μοιράστηκε από τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης ένα βίντεο ενός αδιευκρίνιστης ταυτότητας πάστορα ,που ισχυριζόταν ότι ο Μπολσονάρο ήταν «χρισμένος» από τον Θεό για να κυβερνήσει τη χώρα.
Μπολσονάρο, ο άνθρωπος που ήθελε να γίνει Βοναπάρτης
Η σύγκρουση του Μπολσονάρο με το Κοινοβούλιο και το δικαστικό σώμα οξύνεται. Επιδιώκει να θέσει τον εαυτό του πάνω από αυτές τις εξουσίες, για να ενισχύσει το βοναπαρτιστικό χαρακτήρα της κυβέρνησης. Οι προσπάθειές του για έκκληση στις μάζες είναι χαρακτηριστικό κάθε βοναπαρτιστικού καθεστώτος, που προσπαθεί να βασιστεί απευθείας στις μάζες, για να καταπολεμήσει τους θεσμούς που μπορούν να περιορίσουν τη δράση του. Στόχος του είναι να επιβάλει μια «κυβέρνηση σιδερένιας πυγμής», την οποία θα διευθύνει χωρίς κανένα εξωτερικό έλεγχο, για να προχωρήσει τις πολιτικές υποταγής στο χρηματοοικονομικό κεφαλαίο και τον ιμπεριαλισμό και να επιτεθεί στην εργατική τάξη.
Σε μια προσπάθεια να αντιδράσουν στις διαδηλώσεις της 15ης Μαΐου, υποστηρικτές του Μπολσονάρο κάλεσαν σε διαδήλωση στις 26 Ιουνίου. Η έκκληση περιελάμβανε αιτήματα για την αποπομπή των Γκίλμαρ Μέντες και Ντίας Τόφολι, δύο μελών του Ανώτατου Δικαστηρίου, για την υποστήριξη του νομοσχεδίου του Μόρο κατά της εγκληματικότητας, για την υποστήριξη της «Νέας Κοινωνικής Ασφάλισης» και, φυσικά, για την προσωπική στήριξη στον ίδιο τον Μπολσονάρο. Ωστόσο, οι υποστηρικτές του Μπολσονάρο είναι διασπασμένοι. Το αποτέλεσμα είναι ότι ο χαρακτήρας των συλλαλητηρίων είναι πιθανό να είναι ιδιαίτερα ένθερμος, αλλά θα είναι πολύ μικρότερα του επιδιωκόμενου. Οι βουλευτές της κυβέρνησης Ζανάινα Πασοάλ και Τζόις Χάσελμαν έχουν αντιτεθεί σ’ αυτές τις διαδηλώσεις. Το MBL (Κίνημα Ελεύθερης Βραζιλίας) επίσης δεν είναι «πεπεισμένο» για το κάλεσμα. Η διάσπαση στις τάξεις των οπαδών του Μπολσονάρο είναι εμφανής.
Αυτές οι διαδηλώσεις μπορεί να συγκεντρώσουν μερικές χιλιάδες, αλλά δε θα μπορέσουν να συγκριθούν με τις μαζικές, μικροαστικές συγκεντρώσεις που έγιναν το 2015 και 2016 για την καθαίρεση της Ντίλμα, οι οποίες είχαν το πλεονέκτημα ότι το κάλεσμα είχε τη στήριξη του Δικτύου Globo και έγιναν ενάντια σε μία κυβέρνηση εν μέσω μιας ύφεσης. Θα είναι επίσης μικρότερες από τις συγκεντρώσεις υποστήριξης του Μπολσονάρο κατά τη διάρκεια των εκλογών του περασμένου έτους, καθώς η κυβέρνηση ήδη έχει χάσει σημαντική υποστήριξη. Προφανώς, μερικά εκατομμύρια εξακολουθούν να στηρίζουν τον Μπολσονάρο, αλλά το αν είναι πρόθυμοι να κατέβουν στους δρόμους για να υπερασπιστούν την κυβέρνηση είναι ένα διαφορετικό θέμα.
Αυτό που είναι βέβαιο είναι ότι αυτές οι κινητοποιήσεις θα είναι ποσοτικά και ποιοτικά μικρότερες από τις συγκεντρώσεις της 15ης Μαΐου.
“Fora Bolsonaro”!
Το σύνθημα “Fora Bolsonaro!” («Κάτω ο Μπολσονάρο»), το οποίο υιοθετήθηκε από διάφορες διαδηλώσεις στις 15 του μήνα, κερδίζει υποστήριξη. Η Esquerda Marxista υπερασπίστηκε αυτό το σύνθημα, παρά το γεγονός ότι ηγέτες και οργανώσεις της Αριστεράς έχουν επιχειρηματολογήσει κατά της υποστήριξής του. Ο Χαντάντ (πρόεδρος του PT), η Ντίλμα και το PT απέρριψαν το σύνθημα, υποστηρίζοντας ότι η ύπαρξη ενός «εγκλήματος ευθύνης» ήταν απαραίτητο για να προχωρήσουν σε μομφή κατά του Προέδρου, διατηρώντας την αντιδραστική τους στάση υπεράσπισης των θεσμών του κράτους. Υπερασπίζονται συγκεκριμένα το δικαίωμα του Μπολσονάρο να εκπληρώσει την προεδρική του θητεία μέχρι τέλους. Χρησιμοποιώντας διαφορετικά επιχειρήματα, άλλες τάσεις του PT και η πλειοψηφία της ηγεσίας του PSOL και άλλες τάσεις του κόμματος (Insurgência, MES, Resistência) επίσης εναντιώθηκαν στην ανάδειξη του συνθήματος «Fora Bolsonaro».
Η 15η του Μάη ήταν ένα μάθημα για τις αριστερές οργανώσεις που επιμένουν ότι περνάμε από ένα «συντηρητικό κύμα», ή ότι έχουμε άνοδο του «νεο-φασισμού». Αυτό που υπάρχει, στην πραγματικότητα, είναι το μίσος για το σύστημα και η αυξανόμενη επιθυμία της βάσης να παλέψει.
Η αστική τάξη κρατάει αποστάσεις από την κυβέρνηση, αλλά δεν είναι ακόμα αποφασισμένη να ξεφορτωθεί τον Μπολσονάρο. Εν τω μεταξύ, ο Αντιπρόεδρος Μουράο, εξακολουθεί να παρουσιάζει τον εαυτό του ως μια πιο «λογική» εναλλακτική λύση. Ο Λούλα προσπαθεί επίσης να θέσει τον εαυτό του ως εναλλακτική λύση, που μπορεί να εγγυηθεί την κοινωνική ειρήνη και να αναζωογονήσει την αξιοπιστία των αστικών θεσμών. Αυτό είναι το θεμελιώδες πολιτικό μήνυμα των πρόσφατων συνεντεύξεών του.
Η Esquerda Marxista υπερασπίζεται το σύνθημα “Fora Bolsonaro”. Το εγείρουμε, επειδή κατανοούμε ότι αυτός ο αγώνας έχει τη δυνατότητα να κινητοποιήσει πολιτικά τους νέους και τους εργαζομένους. Η πτώση του Μπολσονάρο θα ήταν μια νίκη για το προλεταριάτο και μια ήττα για την αστική τάξη και τον ιμπεριαλισμό. Ένα τέτοιο κίνημα θα μπορούσε να πυροδοτήσει μια επαναστατική κατάσταση στη χώρα. Το κίνημα “Fora Collor”, τη δεκαετία του 1990, είχε αυτό το χαρακτήρα και περιορίστηκε, μόνο και μόνο επειδή ο Λούλα και το PT νομιμοποίησαν την ορκωμοσία του Αντιπροέδρου Ιταμάρ Φράνκο. Σήμερα, ο Λούλα και το PT δεν έχουν το ίδιο κύρος στο εργατικό κίνημα, όπως είχαν το 1992.
Ο ακριβής τρόπος με τον οποίο θα εξελιχθεί αυτή η κατάσταση δεν μπορεί να προβλεφθεί. Αυτό που είναι βέβαιο είναι ότι αυτό που συνέβη στις 15 Μαΐου θα συνεχιστεί.
Η UNE (Εθνική Ένωση Φοιτητών), κάτω από την πίεση των κινητοποιήσεων της βάσης της, έχει καλέσει σε νέες διαδηλώσεις κατά των περικοπών στην εκπαίδευση για τις 30 Μαΐου. H CUT (Εθνικό Εργατικό Κέντρο) και εργατικές συνομοσπονδίες την 1η Μαΐου ανακοίνωσαν γενική απεργία κατά της μεταρρύθμισης στο ασφαλιστικό για τη μακρινή 14η Ιουνίου. Παρά το γεγονός ότι η ηγεσία μπλοκάρει το κίνημα, με αποτέλεσμα την έλλειψη κατάλληλης προετοιμασίας και οργάνωσης των εργαζομένων από το CUT, οι μάζες πρέπει να κατέβουν και πάλι σ’ αυτές τις ημερομηνίες. Η Esquerda Marxista κάνει έκκληση σε όλους να συμμετάσχουν μαζικά στις συγκεντρώσεις στις 30 Μαΐου και στη γενική απεργία στις 14 Ιουνίου. Είναι δυνατόν να κερδίσουμε, είναι δυνατόν να ανατρέψουμε τον Μπολσονάρο, είναι δυνατό μια επαναστατική κατάσταση να ξεδιπλωθεί σ’ αυτή τη χώρα για να ενισχύσει τον αγώνα για τον σοσιαλισμό.
Το βραζιλιάνικο τμήμα της IMT είναι μια τάση του εργατικού κινήματος και το έμβρυο ενός επαναστατικού κόμματος, που θα είναι ικανό να βοηθήσει την εργατική τάξη να πάρει στον έλεγχό της την κοινωνία. Μεγάλες κινητοποιήσεις, ακόμα και επαναστάσεις, μπορεί να ηττηθούν, εάν μια ηγεσία, ικανή να κερδίσει την εμπιστοσύνη των μαζών, δεν έχει χτιστεί εκ των προτέρων. Το κίνημα του Ιούνη του 2013 εκτονώθηκε και εκτράπηκε, λόγω της απουσίας μιας τέτοιας ηγεσίας, που οι επαναστάτες σήμερα έχουν το επείγον καθήκον να χτίσουν. Ενωθείτε μαζί μας σ’ αυτό τον αγώνα!
Κάτω οι αντιμεταρρυθμίσεις στο ασφαλιστικό!
Δωρεάν δημόσια εκπαίδευση για όλους! Όχι στις περικοπές στην εκπαίδευση και την επιστήμη!
Παύση πληρωμών του χρέους!
Να προετοιμάσουμε σοβαρά τη γενική απεργία!
Fora Bolsonaro!
Esquerda Marxista (βραζιλιάνικο τμήμα της IMT)
Μετάφραση: Ηλίας Κυρούσης
