Στις 23 Μαρτίου, ο βουλευτής της «Νίκης» Νίκος Παπαδόπουλος, κατά τη διάρκεια της επίσκεψης του στην Εθνική Πινακοθήκη, αποφάσισε να καταστρέψει κάποια από τα έργα της έκθεσης «η Σαγήνη του Αλλόκοτου», διότι τα έκρινε «βλάσφημα». Η πράξη του αυτή προκάλεσε θύελλα αντιδράσεων στα ΜΜΕ και στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, ενώ δεν έλειψαν και οι επιδοκιμασίες από τους βουλευτές του κόμματος του αλλά και της Ελληνικής Λύσης.
Τέτοιες αντιδραστικές συμπεριφορές, οι οποίες μας γυρνάνε αιώνες πίσω, δεν μας κάνουν καθόλου εντύπωση. Έχουμε ξαναδεί πολλές φορές επιθέσεις από αντιδραστικά στοιχεία της κοινωνίας στην τέχνη και τον πολιτισμό. Από τις καταστροφές αρχαιολογικών χώρων από τζιχαντιστές στη Μέση Ανατολή, μέχρι την επίθεση φασιστών της Χρυσής Αυγής σε έκθεση Μακεδόνα καλλιτέχνη στην Καλαμαριά. Η στάση των αντιδραστικών απέναντι στην τέχνη και τον πολιτισμό συνοψίστηκε από τον φασίστα ηγέτη Γκέρινγκ, ο οποίος, είχε πει χαρακτηριστικά «όταν ακούω την λέξη πολιτισμός, τραβάω το περίστροφο μου».
Αυτά όμως δεν είναι μεμονωμένες πράξεις θρησκόληπτων και φανατικών. Αποτελούν έκφραση ενός συστήματος σε παρακμή, ενός συστήματος που πρέπει να καταστρέψει οτιδήποτε διευρύνει τους ορίζοντες και τη σκέψη των εργαζομένων. Και αυτό ακριβώς κάνει η τέχνη. Όπως είχε γράψει ο αυστριακός μαρξιστής Ερνστ Φίσερ: «Η τέχνη είναι αναγκαία, για να μπορέσει ο άνθρωπος να αναγνωρίσει και να αλλάξει τον κόσμο. Αλλά είναι εξίσου αναγκαία λόγω της εγγενούς της μαγείας».
Η Τέχνη και ο πολιτισμός ασφυκτιά στα πλαίσια του καπιταλισμού. Ταλαντούχοι καλλιτέχνες αδυνατούν να δημοσιεύσουν τις δουλειές τους. Ιστορικά έργα τέχνης είναι κλεισμένα σε ιδιωτικές συλλογές. Από την άλλη πλευρά, ο «πολιτισμός» που πουλάνε οι μεγάλες επιχειρήσεις στον κόσμο είναι: κουτσομπολιό, σκάνδαλα, ρηχές ταινίες και σειρές και μια γερή δόση “lifestyle”.
Ο σκοπός αυτής της μορφής «ψυχαγωγίας» είναι να αποτραπούν οι άνθρωποι απο το να σκέφτονται τα προβλήματά τους και τρόπους για να τα λύσουν. Πρόκειται για κάτι αντίστοιχο του «άρτος και θεάματα» στην αρχαία Ρώμη. Γιατί ακόμα και στη δουλοκτητική κοινωνία οι δούλοι δεν μπορούσαν να κρατηθούν σκλαβωμένοι μόνο με ένα κομμάτι ψωμί. Σήμερα, η υπεράσπιση της ελευθερίας της καλλιτεχνικής δημιουργίας και του πολιτισμού είναι συνυφασμένη με την πάλη ενάντια στο ίδιο το καπιταλισμό που μας παρασύρει στη βαρβαρότητα.
Σπύρος Τσέος