Το πιο σημαντικό ζήτημα για κάθε μαθητή είναι να γνωρίζει ποιο είναι το σχολείο που μπορεί να ικανοποιήσει τις πραγματικές του ανάγκες. Για να ασχοληθούμε όμως με αυτό το ζήτημα πρέπει πρώτα να ασχοληθούμε με τον όρο παιδεία. Παιδεία είναι μια από τις σημαντικότερες κοινωνικές λειτουργίες που εξασφαλίζει την πολιτισμική συνέχεια.
Η κοινωνική αυτή λειτουργία επιτελεί δύο σκοπούς. Πρώτον, την κοινωνικοποίηση του ατόμου, δηλαδή την ένταξή του σ’ ένα κοινωνικό σύνολο και την παρότρυνσή του για ενεργή δράση μέσα σ΄ αυτό. Δεύτερον, την παροχή γνώσεων απαραίτητων για τη δραστηριότητα αυτή και απαραίτητων σε κάθε εποχή, ώστε να μπορεί το άτομο να διαμορφωθεί σε χρήσιμο μέλος, της κοινωνίας, που καλύπτει αξιοπρεπώς τις ανάγκες του με την προσωπική του εργασία και συμμετέχει ενεργά στην κοινωνική ζωή. Γι’ αυτό όταν μιλάμε για παροχή γνώσεων δε εννοούμε απλή επαγγελματική κατάρτιση, αλλά πολύπλευρη μόρφωση και καλλιέργεια για τη διαμόρφωση ολοκληρωμένων ανθρώπων.
Γιατί είναι αναγκαίο το Ενιαίο 12χρονο Σχολείο
Δυστυχώς, το σημερινό εκπαιδευτικό σύστημα, το σημερινό σχολείο, ελάχιστα ανταποκρίνεται σ’ αυτόν τον ορισμό. Προσαρμοσμένο πλήρως στα μέτρα και τις ανάγκες της καπιταλιστικής οικονομίας, τις ανάγκες της οποίας καλείται να υπηρετήσει, έχει μετατραπεί σε απλό εξεταστικό κέντρο που ξεχωρίζει τους «αμνούς» από τα «ερίφια», σε μια ταξική πάντα βάση, αφού «αμνοί» είναι εκείνοι οι οποίοι έχουν αρκετά χρήματα για να πληρώσουν την παραπαιδεία, από την οποία κρίνονται ουσιαστικά οι εξετάσεις.
Το σχολείο αυτό της αγοράς, που απλώς αναπαράγει το καπιταλιστικό σύστημα, ξεχωρίζοντας τους αυριανούς εργοδότες από τους αυριανούς εργάτες, σαφώς δεν ανταποκρίνεται στις ανάγκες και τις επιθυμίες μας. Το σχολείο που χρειαζόμαστε είναι το ενιαίο 12χρονο δημόσιο υποχρεωτικό και βασικό σχολείο.
Το σχολείο οφείλει να είναι 12χρονο υποχρεωτικό, γιατί πρώτα από όλα έτσι εξασφαλίζει την εξαφάνιση της ανήλικης εργασίας, στην οποία καταφεύγουν μαζικά οι απορριφθέντες του άδικου αυτού συστήματος. Έπειτα αναγνωρίζεται έτσι η κοινωνική πραγματικότητα, στην οποία η 12χρονη βασική μόρφωση είναι απαραίτητη για την εξεύρεση ενός αξιοπρεπούς επαγγέλματος και για την εξάλειψη του λειτουργικού αναλφαβητισμού.
Ο Δημόσιος και Δωρεάν χαρακτήρας αυτού του σχολείου είναι απαραίτητος για ευνόητους λόγους. Γιατί ασφυκτιούμε μέσα στους αβάσταχτους και πολλαπλούς ταξικούς φραγμούς του παρόντος εκπαιδευτικού συστήματος. Η παιδεία, λοιπόν, πρέπει να γίνει ολοκληρωτικά δημόσια και δωρεάν και αυτό συνεπάγεται την κατάργηση κάθε είδους ιδιωτικής εκπαίδευσης και παραπαιδείας, για την πλήρη εξάλειψη του ταξικού χαρακτήρα του σχολείου.
Ο ίδιος λόγος επιβάλλει και την ενιαία μορφή, καθώς η διάκριση σε κατώτατη, μέση, ανώτερη και ανώτατη βαθμίδα είναι κατάλοιπο της πιο βάρβαρης ταξικής διαστρωμάτωσης του παρελθόντος, που τείνει να επιστρέψει και σήμερα. Συγκεκριμένα, μιλάμε για την εποχή που στα πανεπιστήμια έμπαιναν μόνο οι γόνοι εύπορων οικογενειών, ενώ τα παιδιά από εργατικές οικογένειες στην χειρότερη περίπτωση δεν κατάφερναν να τελειώσουν το δημοτικό, κάτι που δεν απέχει πολύ από τη σημερινή πραγματικότητα.
Τα χαρακτηριστικά του σχολείου των αναγκών μας
Τα άλλα ειδικά χαρακτηριστικά του σχολείου αυτού, το διαφοροποιούν σε μεγάλο βαθμό από το γνωστό μας μέχρι τώρα σχολείο και κατ’ αρχήν, ας ξεκινήσουμε από την ολοήμερη λειτουργία του. Η ολοήμερη αυτή λειτουργία δε θα έχει καμία σχέση με το ολοήμερο σχολείο, όπως το δομεί σήμερα η κυβέρνηση, δηλαδή σαν «έξτρα» φροντιστηριακό πείραμα για να καλυφθούν τα ακάλυπτα κενά που αφήνει στους μαθητές η επίσημη εκπαίδευση. Στο ολοήμερο 12χρονο ο μαθητής θα έχει την ευκαιρία και τα μέσα να ασχοληθεί με όλα τα ενδιαφέροντά του, πέρα από την καθορισμένη διδασκαλία, να αναπτύξει δωρεάν χρήσιμες για την προσωπικότητά του δραστηριότητες, για τις οποίες σήμερα αναγκάζεται να πληρώσει έξω από το σχολείο όπως ο αθλητισμός, η καλλιτεχνική δημιουργία κ.α Για το σκοπό αυτό θα υπάρχουν ειδικές αίθουσες και άριστη υλικοτεχνική υποδομή, η οποία είναι απαραίτητη και για τα κανονικά μαθήματα. (Βιβλιοθήκες, εργαστήρια, γήπεδα, υπολογιστές, κτλ.)
Η παρεχόμενη μόρφωση στο σχολείο αυτό, θα είναι πολύπλευρη με τα χαρακτηριστικά πνευματικής καλλιέργειας πέρα από την επαγγελματική κατάρτιση και απαλλαγμένη από την υπερεξειδίκευση των κατευθύνσεων που επιβάλλονται από τις εφήμερες ανάγκες της αγοράς. Ο άνθρωπος θα πρέπει να εφοδιάζεται με όλες τις δυνατές γνώσεις που του είναι απαραίτητες στη σύγχρονη κοινωνία για να εξελιχθεί σε ολοκληρωμένη προσωπικότητα και που δε θα αφορούν μόνο ένα περιορισμένο αντικείμενο γνώσης, ανάλογο με τη μελλοντική του εργασία.
Η διδασκαλία θα είναι επίσης διαφορετική από τη σημερινή και δε θα στηρίζεται στη στείρα αποστήθιση, αλλά στην εξάσκηση της κριτικής και αντιληπτικής ικανότητας. Αυτό θα εξασφαλίζεται με την ενεργό συμμετοχή των μαθητών στο μάθημα, του οποίου και το χαρακτήρα θα καθορίζουν. Ο καθηγητής δε θα παραδίδει απλώς την προκαθορισμένη ύλη, αλλά ως συνομιλητής των μαθητών και συντονιστής της συζήτησης θα τους καθοδηγεί στη σωστή διεξαγωγή συμπερασμάτων, δίνοντας ώθηση στην κριτική και μαθησιακή τους ικανότητα.
Επίσης, ο μέγιστος αριθμός μαθητών ανά τμήμα θα πρέπει να περιοριστεί στους 15, που είναι και ο σωστότερος παιδαγωγικά αριθμός. Αυτό συνεπάγεται την εξάπλωση των σχολικών μονάδων σε περισσότερες περιοχές, που θα καλύπτουν όλη την περιφέρεια και θα είναι άρτια εξοπλισμένες.
Σε ένα τέτοιο σχολείο δεν μπορούν να διατηρηθούν οι ταξικοί φραγμοί. Ο κυριότερος ταξικός φραγμός είναι, όπως είπαμε, οι εξετάσεις, οι πανελλήνιες και όχι μόνο. Οι εξετάσεις αυτές στοχεύουν στην απόρριψη των υποτιθέμενων αδύναμων μαθητών και μετατρέπουν το σχολείο σε προθάλαμο της Τριτοβάθμιας εκπαίδευσης. Επίσης, χαρακτηρίζονται από την επιβολή στείρας αποστήθισης στους μαθητές. Οι εξετάσεις, λοιπόν θα πρέπει να αντικατασταθούν, όπως και η ατομική βαθμολογία που εξυπηρετεί μόνο τον ανταγωνισμό και τη βαθμοθηρία, από ένα διαφορετικό αξιολογικό σύστημα στηριγμένο στις συλλογικές εργασίες, με τις οποίες προάγεται το κριτικό πνεύμα, η πρωτοβουλία και ικανότητα συνεργασίας μεταξύ των μαθητών. Οι εργασίες αυτές θα αξιολογούνται εκτός από τον καθηγητή και από τους ίδιους τους μαθητές, βάσει όχι μόνο του αποτελέσματος, αλλά και του βαθμού συνεργασίας και συλλογικής λειτουργίας του μαθητή.
Ταυτόχρονα, η πρόσβαση στην Τριτοβάθμια εκπαίδευση θα πρέπει να είναι ελεύθερη και οι μαθητές να αξιολογούνται εντός των σχολών πλέον, πάνω στο γνωστικό αντικείμενο που έχουν ελεύθερα επιλέξει οι ίδιοι.
Η διοίκηση τέλος, αυτού του σχολείου θα είναι τριμερής, ισότιμη και δημοκρατική. Θα ασκείται από εκλεγμένα και άμεσα ανακλητά όργανα, που θα αποτελούνται κατά 1/3 από καθηγητές , 1/3 από μαθητές και 1/3 από γονείς. Οι αρμοδιότητες αυτών των οργάνων θα απλώνονται σε όλες τις διοικητικές λειτουργίες του σχολείου.
Αυτό λοιπόν, το σχολείο που ενσαρκώνει τα όνειρα, τις επιθυμίες και τις ανάγκες όλων μας πρέπει να γίνει ο στρατηγικός στόχος του αγώνα μας και πάνω από όλα, πρέπει να γίνει κτήμα όλων μας η αντίληψη ότι το σχολείο αυτό θα το κατακτήσουμε μέσα από αποφασιστικούς και ανυποχώρητους αγώνες, σε στενή συνεργασία με τους καθηγητές και τους εργαζόμενους γονείς μας που επίσης έχουν άμεση ανάγκη την ύπαρξή του.
Δημοσιεύθηκε στην Εφημερίδα «ΜΑΘΗΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ» – Τεύχος 4
Παναγιώτης Κολοβός
4ο Ενιαίο Λύκειο Π. Φαλήρου
