Η διαδικασία απόλυτου ελέγχου της εξουσίας από τον Ερντογάν έχει περάσει πλέον σε ένα ανώτερο στάδιο. Χθες το βράδυ οι δύο συμπρόεδροι του Αριστερού και Κουρδικού Δημοκρατικού Κόμματος των Λαών (HDP), Selahattin Demirtas και Figen Yuksekdag, συνελήφθησαν μαζί με εννέα ακόμη βουλευτές του HDP.
Δύο ακόμα βουλευτές καταζητούνται επίσημα, ενώ φημολογείται ότι έχουν εκδοθεί εντάλματα σύλληψης και για τους 59 βουλευτές του HDP. Οι βουλευτές κατηγορούνται για ένα ευρύ φάσμα αδικημάτων που συνδέονται με την «προώθηση της τρομοκρατίας». Φυσικά δεν υπάρχει καμία απόδειξη για οποιαδήποτε από τις κατηγορίες που στρέφονται εναντίον των Κούρδων βουλευτών.
Πολυάριθμοι βουλευτές του ΑΚΡ και του ΜΗΡ παρόλο που έχουν κατηγορηθεί για συμμετοχή σε σοβαρές υποθέσεις διαφθοράς, βρίσκονται στο απυρόβλητο. Παρομοίως, οι ατράνταχτες αποδείξεις για άμεση υποστήριξη αυτών των κομμάτων προς Ισλαμικές ομάδες, συμπεριλαμβανομένου του ISIS, έχουν αγνοηθεί παντελώς. Και ενώ το ΡΚΚ καταγγελλόταν για υποτιθέμενες τρομοκρατικές επιθέσεις – οι περισσότερες από τις οποίες στην πραγματικότητα υλοποιήθηκαν από Ισλαμικές ομάδες εναντίον κουρδικών οργανώσεων – ο πρώην πρωθυπουργός Αχμέτ Νταβούτογλου, αρνήθηκε να αποκαλέσει το ISIS τρομοκρατική οργάνωση, παρά μόνο ομάδα της «θυμωμένης σουνιτικής νεολαίας». Και μόνο τα παραπάνω αποκαλύπτουν την πραγματική φύση του καθεστώτος Ερντογάν.
Ο πραγματικός λόγος πίσω από την εκστρατεία κατά του HDP είναι ότι αποτελεί εμπόδιο για τις νεο-Οθωμανικές του φιλοδοξίες. Τα σχέδια αυτά περιλαμβάνουν τη δημιουργία ενός προεδρικού συστήματος – συγκεντρώνοντας τις εξουσίες στα χέρια του και επεκτείνοντας την παρουσία του Τουρκικού Ιμπεριαλισμού στη Μέση Ανατολή.
Η επιτυχής είσοδος του HDP στο κοινοβούλιο τον Ιούνιο του 2015 σήμαινε ότι το κόμμα του Ερντογάν δεν θα διέθετε επαρκείς ψήφους για τη συνταγματική αλλαγή που θα επέτρεπε την εισαγωγή του προεδρικού συστήματος. Και το Κουρδικό κίνημα – το οποίο περιλαμβάνει το HDP, το PKK, καθώς και άλλες ομάδες, όπως τα PYD και YPG που έχουν βάση στη Συρία – έχει γίνει το μεγαλύτερο εμπόδιο στις ιμπεριαλιστικές φιλοδοξίες του Ερντογάν.
Η απομάκρυνση του HDP από το κοινοβούλιο αποτελεί μέρος ενός γενικού σχεδίου του Ερντογάν για αρπαγή της εξουσίας, το οποίο ξεκίνησε με το αποτυχημένο στρατιωτικό πραξικόπημα εναντίον του τον Ιούλιο. Για τον Ερντογάν, ο οποίος μέχρι τότε ήταν βυθισμένος σε σειρά κρίσεων, το πραξικόπημα ήρθε ως κάτι θεόσταλτο. Ο ίδιος το χρησιμοποίησε για να χτίσει ένα κλίμα εθνικισμού, να κινητοποιήσει τη βάση του (η οποία ήταν πολύ αποθαρρυμένη), να επιβάλει στρατιωτικό νόμο (με την υποστήριξη του MHP και του CHP!) και να ενισχύσει την πρόσδεσή του στην εξουσία.
Από το πραξικόπημα και έπειτα, έλαβε χώρα μια συστηματική επίθεση στα δημοκρατικά δικαιώματα – ιδίως κατά του Τύπου. Αλλά κυρίως ο Ερντογάν έκτοτε προετοιμάζει τα ένοπλα σώματα για να στηρίξουν την εξουσία του. Εκτός από την οικοδόμηση διαφόρων παραστρατιωτικών τμημάτων, όπως η SADAT και οι Οθωμανικές Καρδιές, ενισχύει τους δεσμούς του με τα σώματα ασφαλείας. Τον Σεπτέμβρη, ο Υπουργός Εσωτερικών, Efkan Ala, αντικαταστάθηκε από τον Suleyman Soylu, ο οποίος θεωρείται πιο πιστός και πιο αδίστακτος από τον προκάτοχό του. Το γεγονός αυτό στη συνέχεια οδήγησε στο διορισμό νέων αστυνομικών διευθυντών σε 61 από τις 81 επαρχίες της χώρας. Το περιοδικό Newsweek έγραψε για τη σημασία αυτής της εξέλιξης:
«Το πρόβλημα φαίνεται να είναι όχι ότι ο Ερντογάν πίστευε πράγματι πως όλοι αυτοί οι διευθυντές δεν ήταν αφοσιωμένοι σ’ αυτόν – αν οι περισσότεροι απ’ αυτούς δεν ήταν, δε θα τους είχε προσλάβει εξαρχής. Αντίθετα ότι μάλλον τους θεώρησε μαλακούς και ως εκ τούτου απρόθυμους να χρησιμοποιήσουν την ακραία βία που πιστεύει πως είναι απαραίτητο να ασκηθεί όχι μόνο απέναντι στους Κούρδους της Τουρκίας, αλλά και ενάντια στους φιλελεύθερους και απολίτικους Τούρκους, σε μια φάση που αυτός κινείται προς την περαιτέρω ενίσχυση της εξουσίας του.»
Ο Ερντογάν θέτει τις βάσεις για την ολοκληρωτική συγκέντρωση της εξουσίας στα χέρια του. Έχει ήδη εξαπολύσει επίθεση στην εργατική τάξη, σε Κούρδους και αριστερούς ακτιβιστές. Δεκάδες χιλιάδες αριστερών και συνδικαλιζόμενων δασκάλων και δημοσίων λειτουργών έχουν απολυθεί. Εν τω μεταξύ, η κυβέρνηση έχει κάνει χρήση των εξουσιών που πηγάζουν από την κατάσταση έκτακτης ανάγκης για να απομακρύνει τους εκλεγμένους αξιωματούχους 28 τοπικών συμβουλίων – στη μεγάλη πλειοψηφία τους ελέγχονται από το HDP – και να τους αντικαταστήσει με αξιωματούχους φίλα προσκείμενους στο AKP. Οι περιοχές των Κούρδων στην Τουρκία μετατρέπονται σε de facto κατοχική ζώνη, στην οποία ο τουρκικός στρατός αντιμετωπίζεται ως ξένος στρατός κατοχής. Το μόνο έγκλημα των Κούρδων ήταν να ψηφίσουν ένα κόμμα το οποίο δε συμφωνεί με τις ολοκληρωτικές μεθόδους και φιλοδοξίες του Ερντογάν.
Εκτός από ακτιβιστές της εργατικής τάξης και της Αριστεράς, ο Ερντογάν στράφηκε ακόμα και ενάντια σε πτέρυγες της τουρκικής αστικής τάξης. Ο κύριος στόχος του είναι το νεο-ισλαμικό κίνημα του Γκιουλέν, το οποίο είχε αρχικά υποστηρίξει τον Ερντογάν στην έλευσή του στην εξουσία το 2002, αλλά ήρθε σε ρήξη με το AKP μετά το κίνημα του πάρκου Γκεζί το 2013. Εκατοντάδες χιλιάδες υποστηρικτές του κινήματος έχουν εκκαθαριστεί από κρατικές θέσεις, ενώ τουλάχιστον 252 από τις επιχειρήσεις τους – με αξία η οποία πιθανώς ξεπερνά τα 100 εκ. δολάρια – κατασχέθηκαν από τις υπηρεσίες πληροφοριών. Όμοια, η εφημερίδα Ζαμάν, η μεγαλύτερη εφημερίδα στην Τουρκία που ανήκε στο κίνημα Γκιουλέν, κατασχέθηκε το Μάρτιο και λειτουργεί αυτή τη στιγμή από την κυβέρνηση.
Από την εισαγωγή του στρατιωτικού νόμου περισσότερα από 130 ΜΜΕ, μεταξύ των οποίων κάποιες από τις μεγαλύτερες εφημερίδες της Τουρκίας, έκλεισαν και πολλοί δημοσιογράφοι συνελήφθηκαν. Ο πιο πρόσφατος στόχος ήταν η κεμαλική κοσμική Cumhuriyet, η οποία είδε 15 άτομα από το προσωπικό της, περιλαμβανομένου του συντάκτη της, να συλλαμβάνονται τη Δευτέρα. Η κεμαλική αστική τάξη δέχεται επίθεση και ιδιαίτερα μέσα στις τάξεις του στρατού, όπου χιλιάδες παραδοσιακά κεμαλικοί ανώτατοι αξιωματούχοι έχουν εκκαθαριστεί.
Ο Ερντογάν αντιπροσωπεύει την ιστορικά πιο αδύναμη αστική τάξη της Ανατολίας σε σχέση με την παραδοσιακή κεμαλική μεγάλη αστική τάξη. Οι απόψεις τους διαφέρουν σημαντικά σε σειρά ζητημάτων, όπως η κοσμικότητα, η οικονομική και εξωτερική πολιτική. Παρόλο που το AKP έχει την εξουσία από το 2002, οι κύριοι μοχλοί της οικονομίας, όπως και ο έλεγχος του στρατού παρέμενε στα χέρια της κεμαλικής αστικής τάξης. Ωστόσο, με τις τελευταίες εξελίξεις είναι ξεκάθαρο ότι οι Κεμαλικοί έχουν αποδυναμωθεί και ο συσχετισμός δυνάμεων έχει εξισορροπηθεί σε ορισμένος βαθμό. Αυτή είναι επίσης η βάση για την πρόσφατη τουρκική εισβολή σε τμήματα της βόρειας Συρίας και την προκλητική και επεκτατική στρατιωτική θέση του στο Βόρειο Ιράκ – κάτι που ο στρατός είχε αρνηθεί να υλοποιήσει για αρκετά χρόνια.
Σε αντίθεση λοιπόν με την παραδοσιακά συντηρητική στάση των Κεμαλιστών στον τομέα της εξωτερικής πολιτικής, οι ανατολικές τίγρεις του Ερντογάν είναι πεινασμένες για καινούργιες αγορές καθώς και γενικότερη επέκταση των σφαιρών επιρροής τους. Τελευταία εκφράζουν τις επιδιώξεις τους όλο και πιο έντονα, καλώντας να εφαρμοστεί ο Εθνικός Όρκος, το τελευταίο ψήφισμα του Οθωμανικού κοινοβουλίου που διεκδικούσε το βόρειο Ιράκ και τη Συρία (καθώς και άλλες μη τουρκικές περιοχές) ως μέρος της Τουρκίας.
Οι τελευταίες επιδρομές στη Συρία αλλά και η διαφαινόμενη απειλή για εισβολή σε τμήματα του βορείου Ιράκ, είναι μέρος αυτών των αντιλήψεων. Βλέποντας τα δύο κράτη να καταρρέουν, ο Ερντογάν διεκδικεί το μερίδιο του σε μεγάλο μέρος των εκτάσεων τους. Με τη μεγάλη πλειοψηφία των εδαφών αυτών να αποτελούν κουρδικές περιοχές, το Κουρδικό Ζήτημα μπαίνει ακόμα περισσότερο στο στόχαστρο του επίδοξου σουλτάνου.
Οι ιμπεριαλιστικές του φιλοδοξίες που με τη σειρά τους μεταφράζονται σε πόλεμο ενάντια στα 20 εκατομμύρια των Κούρδων που ζουν στην Τουρκία, τη Συρία και το Ιράκ, μπορεί μόνο να οδηγήσει σε αυξημένη αποσταθεροποίηση στο εσωτερικό της ίδιας της Τουρκίας. Ενώ λοιπόν οι επιθέσεις του στρέφονται εναντίον των Κεμαλιστών και των υποστηρικτών του Γκιουλέν μέσα στη χώρα, το βασικό του εμπόδιο είναι το HDP, καθώς εκπροσωπεί τις κουρδικές μάζες, αλλά και ένα σημαντικό τμήμα από το πιο ριζοσπαστικό και προχωρημένο τμήμα της εργατικής τάξης και της νεολαίας.
Ωστόσο καθώς το εθνικιστικό αίσθημα θα ατονεί, η οικονομική κρίση θα βαθαίνει και οι μάζες θα συνέρχονται από το τωρινό κλίμα, η ταξική πάλη θα επανέλθει σταδιακά και θα πάρει την εκδίκησή της. Η τουρκική εργατική τάξη είναι η ισχυρότερη στη Μέση Ανατολή, έχει τις πιο επαναστατικές παραδόσεις και το σημαντικότερο, δεν έχει δεχτεί ήττα για τα τελευταία τριάντα χρόνια. Η έλλειψη ενός κεντρικού στόχου και ηγεσίας την έχει κρατήσει σε πολύ χαμηλά επίπεδα δράσης τα τελευταία χρόνια. Αλλά όσο βαθαίνει η γενική κρίση και ο Ερντογάν θα κινείται όλο και πιο επιθετικά προς τον απόλυτο έλεγχο της εξουσίας, αργά ή γρήγορα θα ωθηθεί στην αρένα της μάχης.
Ο Ερντογάν μπορεί να φαίνεται πανίσχυρος τώρα, αλλά εάν είχε πράγματι τη λαϊκή στήριξη να υλοποιήσει αυτές τις πολιτικές, θα το είχε κάνει ήδη χωρίς να καταφύγει στα έκτακτα μέτρα που παίρνει σήμερα. Παρά τις νίκες του, στην πραγματικότητα στις δύο τελευταίες εκλογικές αναμετρήσεις η πλειοψηφία των Τούρκων ψηφοφόρων ψήφισε ενάντια στον Ερντογάν και το AKP. Παρόλο που η πρόκληση κλίματος εθνικισμού και εμφυλίου πολέμου μπορεί να αμβλύνει προσωρινά τουλάχιστον την αντιπολίτευση εναντίον του, οι πράξεις αυτές υποσκάπτουν περαιτέρω τη μελλοντική σταθερότητα του καθεστώτος. Ο τουρκικός καπιταλισμός είναι ανίκανος να λύσει τα προβλήματα των μαζών.
Χαμίντ Αλιζαντέχ
από την ιστοσελίδα “IN DEFENSE OF MARXISM” – www.marxist.com
Μετάφραση : Εύη Τούντα, Αντριάννα Κοκκίνη, Αλέξης Μητσόπουλος, Λέανδρος Παπαδόπουλος
Επιμέλεια : Άγγελος Ηρακλείδης
